"جاستارىمىز جات اعىمداردىڭ جەتەگىندە كەتتى، جاسوسپىرىمدەرىمىز جاھاندانۋدىڭ جەمىنە اينالدى" دەپ اھ ۇرىپ جۇرگەنىمىزدە اعا بۋىننىڭ دا بەت پەردەسى اشىلدى. بۇعان دەيىن ەل بيلىگىنىڭ ەڭ ءبىر جايلى جەرىنە جايعاسىپ الىپ، كەڭەستىك جۇيەنىڭ شەكپەنىنەن شىققانىن مويىنداماعانسىپ جۇرەتىن اتا-اپالارىمىز كومسومولدىڭ 100 جىلدىعى دەگەندە قوي تەرىلەرىن لاقتىرا سالىپ، قاسقىر تىستەرىن اقسيتىپ كورسەتتى. 

ءبىر قىزىعى كارى كومسومولدار قازاقتى قويشا قىرعان قىزىل كوممۋنيستەردىڭ تويىن تويلاۋ ءۇشىن تۋعان حالقىنا قارسى شىعۋدان تايىنار ەمەس. وزدەرىنىڭ ساتقىندىعىن ايىپتاعان قازاق حالقىن «تاريحتى ۇمىتقان»، «باتىسقا بەيىمدەلۋشىلەر» دەپ كىنالاۋدا. ولارعا سالسا بۇكىل قازاقستان حالقى "اكە-شەشەمىز ءجۇرىپ وتكەن جول" دەپ كەڭەس وداعىن ساعىنا ەسكە الىپ وتىرۋى كەرەك ەكەن. ءبىز بۇل سوزدەردى ويدان شىعارىپ وتىرعان جوقپىز. ءماجىلىس دەپۋتاتى، قازاقستان حالىقتىق كوممۋنيستىك پارتيا فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى جامبىل احمەتبەكوۆتىڭ پىكىرى بۇل.

– قالاي بولعاندا دا، كومسومول – بۇل تاعدىر، بۇل بالالىق شاق، جاستىق شاق، سوسىن تاريح. ال الگى ۇلتشىل پاتريوتتار مەن وزگەرىپ شىعا كەلگەن ۇلكەن بۋىن وكىلدەرى جانە تاريحي مالىمەتتەردەن جۇرداي جاستار ءوزىنىڭ وتكەن تاريحىنا جانە اتا-باباسى ­– اتاسى، اكەسى، اناسى جاساعان تاريحقا تاس اتىپ جاتىر, – دەپتى دەپۋتات «جاس الاش» گازەتىنىڭ تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا.

بۇل كىسىنىڭ سوزىنە سەنسەك، تاۋەلسىز ەلدىڭ جاستارى تاريحي تامىرىنان الشاقتاپ، اتا-باباسىن ۇمىتقان ەكەن. سوندا بۇلار ءۇشىن قازاق تاريحى دەگەن كەشەگى كەڭەستىك عاسىر عانا سەكىلدى. ايتپەسە، تاريحتى ۇمىتپاي، ۇلىقتاعىش بولسا وسىدان ءبىر جىل بۇرىن الاش ارىستارىنىڭ ءجۇز جىلدىعىن نەگە ەسكە المادى؟. ايتپاقشى، اقىلى اسقان احمەتبەكوۆ «اقساقالدىڭ» بۇعان دا جاۋابى دايىن ەكەن.

– ءبىزدىڭ كومسومول تويىن تويلاۋىمىز قازاقشا ايتقاندا «ءوز قوتىرىڭدى ءوزىڭ قاسۋ». ال، اناۋ الاشتىڭ ءجۇز جىلدىعى تويلانباي قالدى دەپ ءجۇر عوي، تويلاماي ما ەندى ولار دا، ءوز مەرەيتويلارى عوي. مۇمكىن ءبىز دە قوسىلىپ كەتەر ەدىك قوي ولارعا, - دەيدى.

سوندا «اناۋ الاش» دەگەنى نە، «ءوز تويلارىن وزدەرى تويلاماي ما» دەپ كىمدى ايتىپ وتىر؟ «مۇمكىن ءبىز دە قوسىلىپ كەتەر ەدىك» دەگەنى تاعى بار. سوندا بۇلار الاش قايراتكەرلەرىمەن ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن بوتەن ادامدار ما؟ تاريحتى تۇگەندەگىش احمەتبەكوۆ ءۇشىن اتا تاريحتىڭ باستاۋ كوزى كەڭەس وداعى عانا ما الدە؟ جوق بۇل كومسومولدار كوكتەن سالبىراپ تۇسكەن بە، الدە لەنين مەن ستالين تەمىر نەمەسە قولادان قۇراستىرىپ، قۇيىپ شىققاندار ما؟!

"الاش تويىن وزدەرى تويلاماي ما؟" دەپ كىمدى ايتىپ وتىرسىز، احمەتبەكوۆ اتا؟ الاش ارىستارىن سىزدەر، قىزىل كوممۋنيستەر، قىرىپ تاستاعانسىزدار. الاش ارىستارىنىڭ اراسىنان سىزدەر سەكىلدى تارىسى پىسكەن ءۇيدىڭ تاۋىعى بولاتىن ساتقىندار شىققان جوق. سىزدەر سەكىلدى كەشە كەڭەس وداعىن، بۇگىن تاۋەلسىز قازاقستاندى ماقتاپ ەكى داۋىردە دە ءومىر ءسۇرۋ ولاردىڭ قولىنان كەلمەدى. سول ءۇشىن الاش تويىن ءسىز بەن ءبىز تويلاۋىمىز كەرەك. بىراق سىزدەردىڭ ماسكەۋ ۋلاعان ميلارىڭىز بۇعان جەتە قويماس. جەتسە جوعارداعى جەتەسىز اڭگىمەنى ايتپاس ەدىڭىزدەر.

قازاقستان حالىقتىق كوممۋنيستىك پارتياسى كىمگە كەرەك؟

بۇل پارتيا 2004 جىلى قۇرىلعان. 2012 جىلعى مالىمەت بويىنشا پارتيا قاتارىندا – 94 مىڭنان اسا ادام تىركەلگەن. قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ ماجىلىسىندە بىرقانشا دەپۋتاتتىق مانداتقا يە. كوممۋنيستىك پارتيانىڭ قانداي پارتيا ەكەنى، قازاق حالقىنا قانداي ناۋبەت اكەلگەنىن كوزى اشىق جۇرتتىڭ ءبارى دە بىلەدى. وكىنىشكە قاراي، سول پارتيا ءالى دە ءتىرى. الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە تىيىم سالىنعان بۇل پارتيا ەلىمىزدە ەركىن جۇمىس ىستەپ، پارلامەنتتە وتىر. كەڭەس وداعىنىڭ كوممۋنيستىك پارتياسى مەن قازاقستاننىڭ كوممۋنيستىك پارتياسى ايتار اۋىزعا بولەك بولعانىمەن، ءتۇبىن قۋساڭ تىم جاقىن. بۇعان دالەل، ادەتتە بار-جوعى بىلىنبەيتىن ءبىزدىڭ كوممۋنيستەر كومسومول تويى دەگەندە قارتايعاندارىنا قاراماي تويدىڭ شوعىن ۇرلەپ كەپ جىبەرمەدى مە.

قازاقستان سەكىلدى كوممۋنيستىك جۇيەدەن اسا اۋىر قىساس كورگەن، ۇلتتىق گەنوتسيدكە ۇشىراعان ەلدە كوممۋنيستىك پارتيانىڭ بولۋى، ءارى بيلىكتىڭ قولداۋىنا يە ەكەنى بارىپ تۇرعان قاتەلىك. ەلدىڭ ساياسي-مادەني ومىرىنە مۇلدە ارالاسپايتىن، قوعام دامۋىنا ەش پايداسى جوق پارتيانىڭ وسى زامانداعى ماقسات-مىندەتى نە ەكەنىنە كوزىمىز وسى جولى جەتتى. بۇعان دەيىن دە كومسومولدىڭ توقسان جىلدىعىن تويسىز قالدىرماعان كوممۋنيستەر اراعا ون جىل سالىپ ەل الدىنا قايتا شىعىپ وتىر. تابيعات زاڭىنان سۇرىنبەي وتكەندەرىن ەندى ون جىلدان كەيىن تاعى كورەرمىز.

ءدال وسى قازاقستان حالىقتىق كوممۋنيستىك پارتياسى وزدەرى كومسومول تويىن تويلاعانىمەن قويماي، تاۋەلسىز ەلدىڭ جەتكىنشەكتەرىن زيانداۋدا. اتالعان پارتيانىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ەلىمىزدىڭ ءار وڭىرىندە مەكتەپ وقۋشىلارى مەن ستۋدەنتتەرگە كوممۋنيستىك لەكتسيالار وقىلىپ، كارى كومسومولداردىڭ ەستەلىكتەرىن تىڭداتىپ جاتىر. وسى قاتاردا اتىراۋ قالاسىنداعى بىرقاتار مەكتەپتەردە (№16, 19, 13, 30) كەزدەسۋلەر وتكەن. تەك تاۋەلسىز ەلدىڭ تازا اۋاسىمەن تىنىستاپ ءوسىپ كەلە جاتقان جاسوسپىرىمدەرگە ۇيىمداستىرۋشىلار كوك تيىن قۇنى جوق قىزىل گالستۋكتەرىن تاعىپ قويعان. ءبىز بۇل وبلىستى مىسال ءۇشىن عانا ايتىپ وتىرمىز، نەگىزى جەر-جەردەگى وقۋشىلارعا كارى كومسومولدار كەرەكسىز كەڭەستەرىن تىقپالاۋدا. سوندا بۇلار ەلدىڭ ەرتەڭى، ۇلتتىڭ بولاشاعى بولاتىن جاستارعا نە تاربيە بەرىپ ءجۇر؟ ءبىزدىڭ ويىمىزشا، وقۋ ورىندارىندا كومسومولدى دارىپتەۋ ەلدىڭ ەگەمەندىگىن مويىنداماۋ!

ال وسىنداي باسسىزدىققا قوي دەيتىن قوجا تابىلماي تۇر. وڭىرلىك ءبىلىم باسقارماسى نەمەسە ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى قايدا قاراپ وتىرعانى بەلگىسىز. بىراق، اتالعان مينسيترلىكتىڭ بۇرىنعى باسشىلارى كومسومول تويىن تويلاۋشىلاردىڭ بەل ورتاسىندا جۇرسە بۇلارعا قايدان تەكتەۋ قويسىن. ءبىز بۇل جەردە الماتىداعى كومسومول تويىنا قاتىسقان باقىتجان جۇماعۇلوۆ پەن بىرعانىم ءايتىموۆا جايلى ايتىپ وتىرمىز.

بۇگىنگى اتالار مەن اجەلەردىڭ كومسومول كۇنىن نەگە سونشا ساعىنا ەسكە الاتىنى تۇسىنىكسىز. ونسىز دا وزدەرىنىڭ ساپتاستارى وتىرعان قازاق بيلىگى كەشەگى كوممۋنيستەردى ەشكىمنەن كەم-قور ەتكەن جوق. ول كەزدە بىرەۋدىڭ ايتقانىنا كونىپ، ايداعانىنا جۇرسە، بۇگىن ەمىن-ەركىن ءوز بىلگەندەرىن ىستەۋگە مۇمكىندىكتەرى بار. سونىڭ ايقىن دالەلى، تاۋەلسىز قازاقستان ەلىندە وزگە مەملەكەتتىڭ يدەولوگياسىن دارىپتەپ جاتىر.

كومسومول تويىن تويلاعىشتار نەگە ەلباسىنىڭ باعدارلامالارىن بەتقالقا ەتۋگە قۇمار؟

الماتى قالاسى اباي اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق وپەرا جانە بالەت تەاترىندا بۇكىلوداقتىق لەنينشىل كوممۋنيستىك جاستار وداعىنىڭ 100 جىلدىعىنا وراي وتكەن مەرەكەلىك كونتسەرتتە ءسوز العان ءماجىلىس دەپۋتاتى قۋانىش سۇلتانوۆ اتالعان كەشتى ۇيىمداستىرۋعا رۇقسات بەرگەن ەلباسىعا راقمەت ايتتى.

- ءار وڭىردە وتەتىن كەزدەسۋلەرگە كەلىسىم بەرىپ، بىزگە قولداۋ كورسەتكەنى ءۇشىن قر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆقا شەكسىز العىسىمىزدى ايتامىز! نۇرسۇلتان ءابىشۇلى ءوز ءومىر بايانىندا 18 جاسىندا تەمىرتاۋعا كومسومول جولداماسىمەن كەلىپ، سول داۋىردەگى ەڭ ءىرى قۇرلىستا ەڭ الدىڭعى قاتارداعى جۇمىسشى مەتاللۋرگ ماماندىعىن يگەرىپ، ومىرگە بەلسەندى ارالاسىپ، شىنىعىپ، شيرىعىپ، شيراپ وسكەنىن، كومسومول جەتكەشىسى، ۆلكسم ورتالىق كوميتەتىنىڭ مۇشەسى بولعانىن ءومىربايانىنان بارلىعىڭىز دا جاقسى بىلەسىزدەر,- دەدى سۇلتانوۆ.

1970 جىلدارى قازاقستان كومسومولىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى قىزمەتىن اتقارعان قۋانىش سۇلتانوۆ ءوز سوزىندە ەلباسىنى قوسا سويلەدى. بۇنىسى كومسومولدىڭ كەرەمەتتىگىنە تامسانعانى  ما، الدە وزدەرىن سىناۋشىلارعا ايبات كورسەتكەنى مە ونى ءوزى بىلەدى.

ءبىز جوعارىدا ءسوز ەتكەن جامبىل احمەتبەكوۆ تا سۇلتانوۆتان ەش قالىسقان جوق. "كومسومول تويىن تويلاۋ - تاريحتىڭ تالابى" دەگەن احمەتبەكوۆ اتالعان شارالاردىڭ ەلباسىنىڭ باعدارلامالارىمەن تىعىز بايلانىستى ەكەنىن دە ايتتى.

– ءبىزدىڭ قازىرگى دامۋ باعىتىمىزدىڭ نەگىزى سوناۋ سوۆەت كەزىندە، ونىڭ ىشىندە وزىندىك قولتاڭباسى قالعان كومسومولدىڭ كەزىندە قالانعان، سونى ەشكىمنىڭ ەسكەرگىسى كەلمەيدى. كومسومولدىڭ ءجۇز جىلدىعىن تويلاۋدا ەشقانداي يدەولوگيا بولعان جوق. دەگەنمەن، ءدال قازىر بۇل يدەولوگيا وتە وزەكتى بولىپ وتىر. وزەكتى بولاتىنى سول – مەملەكەت باسشىسىنىڭ 5 الەۋمەتتىك باستاماسى، جولداۋ مەن ونىڭ ىسكە اسۋى سياقتى الەۋمەتتىك ماسەلەلەر – مىنە ناعىز سوتسياليزم دەگەن وسى. بۇل تۋرالى ەشكىم اشىق ايتا المايدى، ويتكەنى ءبىز جابايى كاپيتاليزمدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز, - دەيدى پارلامەنت دەپۋتاتى.

مەملەكەتتىڭ قازىرگى ساياسي ۇستانىمى، ەلباسىنىڭ باعدارلامالارى جايلى ءماجىلىس دەپۋتاتى،  قازاقستان حالىقتىق كوممۋنيستىك پارتيا فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى جامبىل احمەتبەكوۆتىڭ پىكىرى وسىنداي ەكەن. سوندا كومسومولعا ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن بۇگىنگى يدەولوگيانى ءھام ەلباسىنىڭ مۇباراك ەسىمىن قيىننان قيىستىرىپ قوسىپ جىبەرۋ كىمگە كەرەك؟

كومسومولدىڭ 100 جىلدىعىن قالالىق گازەت ۇگىتتەدى

كارى كومسومولداردىڭ توڭمويىندىعى سونداي، حالىقتىڭ قارسىلىعى مەن نارازىلىعىن ەلەڭ قۇرلى كورەر ەمەس. جىل باسىنان بەرى حالىق كومسومول كۇنى اتالىپ وتىلمەسىن دەپ قانشا تالاپ ەتسە دە قولدارىندا ءىرى بيلىگى بار اقساقالدار ايتقانىنان قايتقان جوق. قازان ايى باستالا بەرە اۋىل-ايماقتا كۇلى كوككە ۇشقان كەڭەس ءداۋىرىن ساعىنا ەسكە الىپ، ماحابباتپەن تويلاپ جاتتى. الماتىداعى ەسكە الۋ كونتسەرتىنەن كەيىن ۇدەي تۇسكەن نارازىلىققا قاراماستان استانادا، سەمەيدە ءدال سونداي ەسكە الۋ شارالارى ءوتتى.

بۇدان دا سوراقىسى، تالدىقورعان قالاسىندا شىعاتىن بىلدەي قالالىق گازەت كومسومولدىڭ ءجۇز جىلدىعىن اشىق تۇردە ۇگىتتەدى. ءبىز «الاتاۋ» گازەتىنىڭ №43 سانىندا «جەتىسۋلىق جاستاردىڭ كوسەمدەرى» دەگەن تاقىرىپپەن شىققان ماقالانى ايتىپ وتىرمىز. قىزىل يمپەريانىڭ قولشوقپارلارى جايلى ماقالا گازەتتىڭ ءۇش بىردەي بەتىن بىراق يەلەنۋى تىپتەن ماسقارا!  

ءبىر ءوڭىردىڭ ءتىلى مەن جاعى بولعان گازەت شىمىرىكپەي كەلمەسكە كەتكەن كەڭەس وداعىن جارنامالاپ وتىر. ءتىپتى، "جەتىسۋلىق جاستاردىڭ كوسەمى كومسومولدار ەدى" دەۋدەن ەش قىمسىنباعان. سوعان قاراعاندا بۇلار جەتىسۋ حالقى قىپ-قىزىل كوممۋنيست دەگىسى كەلەتىن  

بىراق، ايتاقىن اعامىز Facebook-تەگى پاراقشاسىنا: "ايران ىشكەن قۇتىلدى، شەلەك جالاعان تۇتىلدى" دەپ ءوزىنىڭ كىناسى جوق ەكەنىن جاريالادى.

ايتاقىن بۇلعاقوۆ، "الاتاۋ" گازەتىنىڭ باس رەداكتورى:

- ءباسپاسوز قۇرالدارى مەن اقپاراتتىق سايتتاردا كومسومولدىڭ 100 جىلدىعىنا قاتىستى جاعىمسىز پىكىرلەر جاڭبىردان كەيىنگى ساڭىراۋقۇلاقتاي قاۋلادى. مەن رەداكتورلىق ەتىپ وتىرعان "الاتاۋ" قوعامدىق-ساياسي گازەتىندەگى "جەتىسۋ جاستارىنىڭ كوسەمدەرى" تاقىرىبىنداعى ماقالا جارىق كورگەنى راس. بىراق تا بۇل ماقالانىڭ شىعۋىنا رەداكتسيالىق ۇجىمىمىزبەن تۇبەگەيلى قارسى بولعانبىز. الايدا، مەنىڭ دە ۇستىمنەن قاراپ وتىرعان "وفسەت" باسپاحاناسىنىڭ ديرەكتورى باقبەرگەن ءسۇيىنبايۇلى مەن ماقالا اۆتورى، تاريحشى قۇلتاي نۇرقالبايۇلى جاۋاپكەرشىلىكتى ءوز مويىندارىنا العان-دى. مەن گازەتتىڭ باسپادان شىعۋىنا قول قويعان جوقپىن. مۇندايدى قازاق "ايران ىشكەن قۇتىلدى، شەلەك جالاعان تۇتىلدى" دەيدى.

مىنە، وسى جاعدايلارعا قاراپ قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق يدەولوگياسى ازىپ-توزعانىن اڭعارۋعا بولادى. ءسوز باسىندا ايتقانىمىزداي جاستارى جات اعىمنىڭ، كارىلەرى كەڭەس وداعىنىڭ يدەياسىمەن ءومىر سۇرۋدە. ميى كوممۋنيزمگە ۋلانعان كومسومولدار باسقارعان ەلدە ءدىني «يزمدەرگە» ۋلانعان كورسوقىرلار قاپتايتىنى ءسوزسىز. الپىسقا كەلگەنشە اقىل كىرمەگەن ساتقىن اعالار وزگە ەلدى ۇلگى تۇتقان جاستارعا اقىل ايتۋعا مۇلدە دارمەنسىز.

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz