2017 جىلى 1 شىلدەدەن باستاپ مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ ء(مامس) جۇيەسىن ەنگىزۋ جونىندەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ رەفورماسى باستالدى. مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدىڭ ء(مامس) زاڭنامالىق بازاسىن جەتىلدىرۋ اياسىندا 2017 جىلدىڭ 30 ماۋسىمىندا مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ تۋرالى زاڭناماعا بىرقاتار وزگەرىستەر ەنگىزۋدى قاراستىرعان زاڭ قابىلداندى.

2017 جىلدىڭ 30 ماۋسىمىندا قابىلدانعان زاڭدى جۇزەگە اسىرۋدا 31 نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكت قابىلداناتىن بولادى. ولاردىڭ ىشىندە ۇكىمەتتىڭ 10 قاۋلىسى مەن 21 بۇيرىق بار. حالىقارالىق قارجى ينستيتۋتتارىمەن جۇرگىزىلگەن جۇمىستار جالعاسۋدا. مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدىڭ اقپاراتتىق جۇيەسىن قۇرۋ ماقساتىندا، مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن، الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورىمەن، «ازاماتتارعا ارنالعان ۇكىمەت» مەملەكەتتىك كورپوراتسياسىمەن بىرلەسكەن جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە.

بۇل حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ سالاسىنداعى مۇددەلەردى الەۋمەتتىك قورعاۋدىڭ مەملەكەتتىك جۇيەسى. مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قازاقستاننىڭ بارلىق ساقتاندىرىلعان ازاماتتارىنا جىنىسىنا، جاسىنا، الەۋمەتتىك مارتەبەسىنە، تۇرعىلىقتى جەرىنە جانە تابىستارىنا قاراماستان مەديتسينالىق جانە ءدارى-دارمەكتىك كومەكتە تەڭ قول جەتىمدىلىككە كەپىلدىك بەرەدى.

مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ ەنگىزىلگەن سوڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى باسەكە جاعدايىنداعى جۇمىسقا تۇبەگەيلى اۋىسادى، بۇل مەديتسينالىق قىزمەتتەر ساپاسىن زاڭعا سايكەس ارتتىرادى. بۇل تۋرالى دەنساۋلىق ساقتاۋ ۆيتسە-ءمينيسترى الەكسەي تسوي ايتتى.

ءمامس-دى ەنگىزۋدىڭ قاجەتتىگى نەدە؟

ۆيتسە-ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنە جاھاندىق سىن-تەگەۋرىندەر (جۇقپايتىن اۋرۋلار ءوسىمى، جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ ەسەبىنەن جۇيەنىڭ رەسۋرس سىيىمدىلىعى، ەگدە ادامداردىڭ سانىنىڭ ارتۋى) دەنساۋلىق ساقتاۋدىڭ شىعىندارىن ۇلعايتۋعا اكەلەدى.

حالىقارالىق تاجىريبەدە مىندەتتى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدى ەنگىزۋ جوعارىدا كورسەتىلگەن سىن-تەگەۋرىندەرگە جاۋاپ بەرەدى جانە جۇيەنىڭ قارجىلىق تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتەدى.

مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدى ەنگىزگەن سوڭ دەنساۋلىق ساقتاۋدىڭ جالپى شىعىندارى ۇلعايا تۇسەدى، بۇل مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ جوعارعى ساپاسى مەن قولجەتىمدىلىگىمەن قامتاماسىز ەتەدى.

«قازاقستاندا مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدى ەنگىزۋ قاجەتتىگى ءارى قارايعى مەملەكەتتىك قۇرىلىستىڭ «100 ناقتى قادام» ينستيتۋتسيونالدىق رەفورمالارىنىڭ جوسپارىندا، مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ 2014 جىلعى 17 قاڭتارداعى «قازاقستان جولى - 2050: ءبىر ماقسات، ءبىر مۇددە، ءبىر بولاشاق» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا كورسەتىلگەن»، - دەدى ا. تسوي.

ەنگىزۋ ماقساتى مەملەكەتتىڭ، جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ جانە ازاماتتاردىڭ ىنتىماقتى قاتىسۋىنا نەگىزدەلگەن مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ مىندەتتەرى مەن كەپىلدەمەلەرىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ تەڭدەستىرىلگەن ءارى تۇراقتى جۇيەسىن قۇرۋ بولىپ تابىلادى.

وسىلايشا، دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنە اركىمنىڭ قاتىسۋ دەڭگەيى مەن جاۋاپكەرشىلىگى ناقتى ايقىندالاتىن بولادى.

قانداي جۇمىستار اتقارىلدى جانە الدا نە كۇتىلەدى؟

ا. تسويدىڭ ايتۋىنشا، ءمامس ەنگىزۋ شارالارى 2016-2017 جىلدارعا بەكىتىلگەن مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدى ەنگىزۋدىڭ جول كارتالارىنا سايكەس ىسكە اسىرىلادى.

ءمامس جۇيەسىنىڭ قىزمەت كورسەتىپ باستاۋىن جانە ءمامس بويىنشا تولەم مەرزىمىنىڭ 2018 جىلعى 1 قاڭتارعا اۋىسۋىن قاراستىراتىن زاڭعا قول قويىلدى.

ءمامس جۇيەسىنىڭ قىزمەت كورسەتۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك-ەڭبەك سالاسى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قر زاڭ جوباسى ازىرلەندى. زاڭ جوباسىندا ءمامس جۇيەسىنىڭ قارجىلىق تۇراقتىلىعىنىڭ تۇجىرىمدامالىق تاسىلدەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار، ءمامس جۇيەسىندە مەديتسينالىق كومەك الۋ قۇقىعى، جالپى دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ تيىمدىلىگى، سونىمەن قاتار الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورىنىڭ تەگىن مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋىنىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمىنىڭ بىرىڭعاي تولەمشىسى جونىندەگى انىقتاماسى قاراستىرىلعان.

مينيسترلىك الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورىنا تۇسەتىن جارنالار مەن اۋدارىمدار تۋرالى جانە حالىق جاعدايى (ساقتاندىرىلعان/ساقتاندىرىلماعان) تۋرالى مالىمەتتەر ساقتالعان «مەديتسينا قىزمەتتەرىن الۋشىلار تىركەلىمى» مەن «تولەمدەردى وڭدەۋدى ۇيىمداستىرۋ» اتتى اقپاراتتىق جۇيەلەردى ازىرلەپ، سىناقتان وتكىزگەن.

ايتا كەتۋ كەرەك، جوعارىدا اتالعان جۇمىستار اياسىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مينيسترلىكتىڭ اقپاراتتىق جۇيەلەرىن وزگە مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ اقپاراتتىق جۇيەلەرىمەن بىرىكتىرۋدى جوسپارلايدى. «رەسۋرستاردى باسقارۋ جۇيەسى» اج تۇزەتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.

سونىمەن قاتار، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى، حالىق جانە جۇمىس بەرۋشىلەر اراسىندا ءمامس ەنگىزۋگە قاتىستى اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى كەڭىنەن جۇرگىزىلۋدە.

«ءمامس-دى ەنگىزۋگە دايىندىق شارالارى 2017 جىلى جالعاستىرىلادى جانە 2018 جىلعى 1 قاڭتارعا قاراي ءمامس جۇيەسىنىڭ بارلىق قاتىسۋشىلارىنىڭ جۇيەنىڭ تولىققاندى قىزمەت كورسەتۋىنىڭ باستالۋىنا ازىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋ جوسپارلانۋدا»، - دەدى ا. تسوي.

جۇيە قالاي ارەكەت ەتەتىن بولادى؟

ءمامس جۇيەسى قىزمەت ەتۋشى ادامدار، جۇمىس بەرۋشىلەر مەن ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعان حالىقتىڭ اۋدارىمدارىنا قۇرىلادى. حالىقتىڭ وسال توپتارىنا جارنانى مەملەكەت تولەيتىن بولادى.

جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ جارنالارىنىڭ جالپى مولشەرلەمەسى 2017 جىلعى 1 شىلدەدەن باستاپ 2%-دى، 2018 جىلى - 3%، 2019 جىلى - 4% جانە 2020 جىلدان باستاپ 5%-دى قۇرايتىن بولادى.

جالدامالى جۇمىسكەرلەر اۋدارىم جىبەرۋدى 2019 جىلدان باستاپ  - كىرىسىنىڭ 1%، 2020 جىلدان باستاپ كىرىسىنىڭ 2% دەڭگەيىندە جۇرگىزە باستايدى.

مەملەكەت حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىنا جارنا اۋداراتىن بولادى. مەملەكەتتىڭ جارنا مولشەرلەمەسى ورتاشا ايلىق جالاقىسىنىڭ 7%-ىن قۇرايدى. سونىمەن قاتار، مولشەرلەمە كولەمى كەزەڭ-كەزەڭىمەن ۇلعايتىلاتىن بولادى: 2017 جىلى 4%، 2018 جىلدان باستاپ 5%، 2023 جىلى 6%، 2024 جىلدان باستاپ 7%.

زاڭ جوباسىنا سايكەس، الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورىنا جارنا تولەۋدەن حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توبىنىڭ 14 ساناتى، سونىمەن قاتار، اسكەري قىزمەتكەرلەر، ارنايى مەملەكەتتىك جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى بوساتىلادى. بارلىعى – حالىقتىڭ جالپى سانىنىڭ 50%-دان استامى نەمەسە شامامەن 10 ملن ادام.

جۇمىسشىنىڭ، جۇمىس بەرۋشىنىڭ، جەكە كاسىپكەردىڭ جانە مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق بەلسەندى ەمەس حالىق ءۇشىن بارلىق تولەمدەرى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورىنا تۇسەدى.

قور مەديتسينالىق ۇيىمداردان مەديتسينالىق قىزمەتتەردى بىرىڭعاي ستراتەگيالىق ساتىپ الۋشى بولادى جانە تمككك اياسىندا، سونداي-اق ءمامس بويىنشا مەديتسينالىق قىزمەتتەردى كونكۋرستىق نەگىزدە مەملەكەتتىك جانە جەكە كلينيكالاردان ساتىپ الادى.

ەگەر مەديتسينالىق ۇيىمنىڭ رەسۋرستىق قامتاماسىز ەتۋى بەكىتىلگەن مينيمالدى ستاندارتتارعا، ال كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر ساپانىڭ بەكىتىلگەن قاعيدالارىنا سايكەس بولسا، وندا مەديتسينالىق ۇيىم قىزمەتتەردى الەۋەتتى جەتكىزۋشى بولىپ تاڭدالادى.

بارلىق مەديتسينالىق ۇيىمدار قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ساقتاندىرىلعان ازاماتتارىنىڭ بىرىڭعاي تىركەلىمىنە قولجەتىمدى بولادى.

ازاماتتار جۇگىنگەن جاعدايدا مەديتسينالىق قىزمەتكەرگە ونىڭ جسن ەنگىزۋ جانە ونىڭ ساقتاندىرىلعاندىعى مارتەبەسىن راستاۋدى الۋ جەتكىلىكتى.

ەگەر اۋدارىمدار جاسالسا، جۇگىنگەن ادام ساقتاندىرۋدا ۇسىنىلعان قىزمەتتەردىڭ بارلىق سپەكترىن پايدالانۋعا قۇقىلى. ەگەر اۋدارىمدار بولماسا، وعان مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمى اياسىندا كومەك كورسەتىلەدى، ال قالعان شىعىنداردى ول ءوزى تولەيدى.

ءمامس اسەرلەرى

ءمامس اياسىندا ساقتاندىرىلعان ازاماتتارعا امبۋلاتورلىق دارىلەرمەن قامسىزداندىرىلعان امبۋلاتورلىق-ەمحانالىق كومەك; ستاتسيونارلىق مەديتسينالىق كومەك; جوعارى تەحنولوگيالى مەديتسينالىق قىزمەتتەر; ستاتسيوناردى الماستىراتىن تەحنولوگيالار; ۇزاقمەرزىمدى مەيىربيكەلىك كۇتىم كورسەتىلەتىن بولادى.

جالپى، قوسىمشا قارجى رەسرۋستارىنىڭ تۇسىمدەرى ەسەبىنەن ءمامس ەنگىزۋ مەديتسينالىق قىزمەتتىڭ حالىق ءۇشىن قولجەتىمدىلىگى مەن ساپاسىن ايتارلىقتاي ارتتىرادى. ەمحانالاردا كەزەكتى ازايتۋ ماقساتىندا ەمحانالاردا ەلەكتروندى كەزەكتەر ەنگىزىلەدى. حالىقتىڭ بىلىكتى پەدياتريالىق كومەككە سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن العاشقى مەديتسينالىق-سانيتارلىق كومەك دەڭگەيىندە پەدياتريالىق ۋچاسكەلەردى كەزەڭ-كەزەڭمەن قالپىنا كەلتىرۋ جانە ولاردىڭ ۇلەسىن ارتتىرۋ جوسپارلانعان.

مەديتسينالىق قىزمەتتەر ساپاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا ستاندارتتاردى بەكىتۋ، كلينيكالىق حاتتامالار جانە مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋدى ۇيىمداستىرۋ بويىنشا الگوريتمدەردى ەنگىزۋ، مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋگە دەنساۋلىق ساقتاۋ سۋبەكتىلەرى اراسىندا كونكۋرس ۇيىمداستىرۋ، مەديتسينالىق قىزمەتتەردى اككرەديتتەۋ، قىزمەتتەردىڭ ساپاسى جانە كولەمى بويىنشا كەلىسىمشارتتىق مىندەتتەمەلەردى باقىلاۋ ناتيجەلەرىن، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى مەملەكەتتىك باقىلاۋ جانە قاداعالاۋ ناتيجەلەرىن ەسەپكە الا وتىرىپ، قىزمەتتەرگە تولەۋ ارقىلى قامتامسىز ەتىلەدى.

سونداي-اق، ءمامس ەنگىزۋمەن حالىقتىڭ جالپى پراكتيكا دارىگەرلەرىمەن قامتاماسىز ەتىلۋى العاشقى مەديتسينالىق-سانيتارلىق كومەك (امسك) دەڭگەيىندە جوعارىلاتىلادى. جالپى پراكتيكانىڭ 1 دارىگەرىنە جۇكتەمە  2000 تىركەلگەن تۇرعىننان 1500 ادامعا دەيىن ازايادى.

ءمامس جۇيەسىندە امبۋلاتورلىق-ەمحانالىق كومەك قىزمەتتەرىن كەزەڭ-كەزەڭمەن ارتتىرۋ قاراستىرىلعان. بۇل قولجەتىمدىلىكتى ارتتىرىپ، كەزەكتىلىكتى ازايتادى، سايكەسىنشە قابىلداۋ ساپاسىنا اسەر ەتەدى، سەبەبى دارىگەر ءار ناۋقاسقا كوبىرەك ۋاقىت بولە الادى.

سونىمەن بىرگە، قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدى ەنگىزۋ قازاقستاندىقتاردىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتۋعا جانە ءومىر سۇرۋ ۇزاقتىعىن ارتتىرۋعا، حالىقتىڭ سۇرانىسىنا جاۋاپ بەرە الاتىن دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىن قۇرۋعا، امبۋلاتورلىق دەڭگەيدە دارىلىك قامتاماسىز ەتۋدى كەڭەيتۋگە، دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىندەگى بەيرەسمي تولەمدەر دەڭگەيىن تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

ەسكە سالساق، مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا اعىمداعى جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن باستاپ ەلىمىزدە مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسى ەنگىزىلە باستايتىنىن اتاپ ءوتتى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ۇكىمەت وتىرىسىندا قر پرەمەر-ءمينيسترى باقىتجان ساعىنتاەۆ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە ءمامس-ءتى ىسكە قوسقان ساتكە دەيىن ول ءتيىمدى جانە كەدەرگىسىز جۇمىس جاساۋى ءۇشىن بارلىق تاۋەكەلدەردى ەسەپتەۋدى تاپسىردى. بۇدان وزگە، پرەمەر-مينيستر دەنساۋلىق ساقتاۋدى اقپاراتتاندىرۋ جانە دارىلىك زاتتارعا باعانى رەتتەۋدى ەنگىزۋ بويىنشا زاڭناماعا تۇزەتۋلەردى ازىرلەۋ بويىنشا كەڭ جۇمىستى قامتاماسىز ەتۋ قاجەتتىگىنە باسا نازار اۋداردى.

Abai.kz