ايتسا، تاعى ايتتى دەيدى... ايتپاسقا شارا بار ما؟! قازاقستاننىڭ نەگىزگى زاڭ شىعارۋشى ورگانىنىڭ تومەنگى پالاتاسى سانالاتىن ءماجىلىستىڭ ۇزاق جىلدان بەرگى دەپۋتاتى گۇلجان قاراقۇسوۆا دەيتىن اپايدى ەكىنىڭ ءبىرى تانيدى، بۇل كۇنى. مەملەكەتتىك تىلدە ەكى اۋىز ءسوزدىڭ باسىن قۇراي الماي، ايتقانىن وزگە تۇگىلى ءوزى تۇسىنبەي، تىلىنە تەرىسكەن شىققان ادامداي بىدىقتاپ جۇرگەن دەپۋتات اپايدى ايتامىن. مىنە، سول قاراقۇسوۆانى نە تۇلەن تۇرتكەنىن قايدام، ءبۇرتۇرلى مالىمدەمە جاسادى.

ونىڭ سوزدەرىن «Tengrinews.kz»، «Almaty.tv» قاتارلى اقپارات قۇرالدارى تاراتتى.  نە دەدى دەيسىزدەر عوي. قازاقستاندا قارتتاردىڭ جاتاقجايىن سالۋ كەرەك دەدى. بىلايشا ايتساق، قارتتار ءۇيىن سالۋ كەرەك دەدى. قارتايعان كەمپىر-شالدار تاياق ۇستانار شاعىندا بالا-شاعاعا ماسىل بولماي، قارتتار ۇيىندە جاتۋى كەرەك دەدى. سىزگە تۇسىنىكتى بولۋى ءۇشىن رەسمي تىلمەن ەمەس، وسىلاي جازدىق. سوگە-جامانداماڭىزدار...

ەندى اقپاراتتى تاراتىپ جازايىق. بۇگىن پارلامەنتتە القا-قوتان جيىن وتكەن. وعان قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ۆيتسە-ءمينيسترى سۆەتلانا جاقىپوۆا دەيتىن كىسى دە كەلىپ قاتىسقان. جيىننىڭ تاقىرىبى از قامتىلعان وتباسىلارعا قولداۋ كورسەتۋ ماسەلەسىنە ارنالعان ەدى.

سول جيىندا سۇرانىپ ءسوز العان گۇلجان قاراقۇسوۆا قارتتارعا ارنالعان كووپەراتيۆتەر سالۋدى ۇسىندى. گۇل اپانىڭ ايتۋىنشا، بۇل قارتتار ءۇيى ەمەس. ءتىپتى وعان ۇقسامايتىن كورىنەدى. ءوزى سوعان سەنگەندەي، سەندىرگەندەي بولىپ سويلەدى.

جاڭاعى كىشى-مينيستر سۆەتا حانىم قاتىسقان جيىندا ءسوز سويلەگەن جانە ءبىر دەپۋتات كەڭەس ابساتيروۆ ەدى. «اق جول» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتى.

مىنە، سول ابساتيروۆ مىرزا مينيسترلىك وكىلىنەن وتباسىنىڭ تابىسىن ەسەپتەگەندە اتا-اجەلەردىڭ زەينەتاقىسى ەسەپكە الىناتىن، يا الىنبايتىنىن سۇرادى.

ابساتيروۆ پەن جاقىپوۆانىڭ ديالوگى:

سۆەتلانا جاقىپوۆا بولسا وتباسىنداعى بارلىق كىرىس كوزى تۇگەل ەسەپتەلەتىنىن مالىمدەدى. سۆەتا حانىمنىڭ جاۋابىنان سوڭ، قايتا ءسوز العان دەپۋتات ابساتيروۆ مۇنىڭ دۇرىس ەمەس ەكەنىن ايتتى. ءتىپتى اشۋلاندى دا. مىنە، ەكەۋ ارا سوزتالقىدان ءۇزىندى:

ۆيتسە-مينيستر: - ەگەر جاقىن تۋىستار ءبىر شاڭىراقتا تۇرسا وندا ولاردىڭ بارلىعىنىڭ تابىسى ەسەپكە الىناتىن بولادى.

دەپۋتات: - ەگەر ەسەپكە الىنسا، وندا نە ءۇشىن ءومىر بويى بالاسىن باققان قاريالار نەمەرەلەرىن دە وزىمەن بىرگە سۇيرەۋى كەرەك؟ دەمەك، سىزدەر قاريالاردى ۇيدەن قۋىپ شىعۋعا يتەرمەلەپ وتىرسىزدار عوي...

قاراقۇسوۆانىڭ كووپەراتيۆى:

ءدال وسى ماسەلەگە قاتىستى پىكىردى گۇلجان قاراقۇسوۆا دا ايتتى. دەپۋتات قاراقۇسوۆا زەينەتكەرلەر بالالارعا ماسىل بولماي بولەك شىعۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى ەكەن.

- ەشقايدا قۋدىڭ قاجەتى جوق، ءبىز قاريالارعا ارنالعان ۇيلەر سالۋىمىز كەرەك، ەرتەڭ قارتايعاندا ءوزىمىز بالالارعا كەدەرگى كەلتىرمەي سول جەرگە بارىپ تۇرامىز. ول قازىرگىدەي قارتتار ءۇيى سياقتى ەمەس، ءوزىمىزدىڭ جەكە كووپەراتيۆ بولادى.

ەندى بىرنەشە جىلدان كەيىن كورەسىزدەر، تاتيانا ميحايلوۆنا دا (قارجى ۆيتسە-ءمينيسترى), تاتيانا يۆانوۆنا دا ء(ماجىلىس دەپۋتاتى), مەن دە سول جەرگە بارىپ تۇرامىز، - دەدى گۇلجان قاراقۇسوۆا.

ءسوزىن بۇرمالادى دەمەڭىزدەر، ورىس تىلىندەگى ءسوزى مىنەكەي:

«زاچەم ۆىگونيات؟ نادو سترويت نام دوما، كۋدا مى ۆ ستاروستي پويدەم، نە مەشات دەتيام جيت. ەتو نە دوما دليا پرەستارەلىح. ەتو ناشي ليچنىە كووپەراتيۆى. ۆوت ەششە نەسكولكو لەت - ي س تاتيانوي ميحايلوۆنوي (ۆيتسە-مينيستر فينانسوۆ ساۆەلەۆا. - پريم.) ي تاتيانوي يۆانوۆنوي (دەپۋتات ماجيليسا ياكوۆلەۆا. - پريم.) پوسترويم، چتوبى دەتيام نە مەشات، ۋيدەم تۋدا جيت نا سۆوي دوحودى».

تاقىرىپتى تالقىلاۋ:

ەندى ادىلدىگىن وزدەرىڭىز ايتىڭىزدارشى، قۇرمەتتى وقىرمان! گۇلجان قاراقۇسوۆانىڭ ايتىپ وتىرعان كووپەراتيۆى قارتتار ءۇيى ەمەي نە؟

اق ساقالدى، اق سامايلى، سارى ءتىستى بولىپ، ءار تايىپ، بەل مايىسار ۋاعىندا بالا-شاعا، نەمەرە-شوبەرەنىڭ قىزىعىنا قۋانىپ وتىرار قاريالاردى قازاقتا جوق قايداعى ءبىر كووپەراتيۆكە جونەلتىپ جىبەرۋدى باسقاشا قالاي اتاۋعا بولادى؟

قانشا جەردەن اقتاپ الايىق دەسەك تە، قاراقۇسوۆا ۇسىنعان كووپەراتيۆ - اتى باسقا بولعانىمەن، زاتى سول – قارتتار ءۇيى. قاراقۇسوۆا ءوزى ايتقان ميحايلوۆنا، يۆانوۆنالارىمەن بىرگە تۇرعىسى كەلەتىن، تۇرۋدى ماقسات ەتەتىن قارتتار كووپەراتيۆى قازاققا كەرەك پە ءوزى؟

«ەندى بىرنەشە جىلدان سوڭ... مەن دە سول جەرگە بارىپ تۇرامىن». بۇل قاراقۇسوۆانىڭ ءوز ءسوزى. گۇل اپانىڭ ءوزى «بىرنەشە جىل» دەپ ۇزارتىپ سويلەگەنىمەن، ول كىسى زەينەت جاسىنا باياعىدا-اق، تولىپ قويعان. ماجىلىستەگى گەرونتاكرات دەپۋتاتتاردىڭ ءبىرى.

جالپى، قاراقۇسوۆانىڭ ساياساتتاعى سۇلباسىن ءتۇزۋدىڭ ءوزى ارتىق. ول تۋرالى، ونىڭ «حيت» سوزدەرى تۋرالى بۇقارالىق اقپاراتتا جۇزدەگەن، مىڭداعان ماقالا، ساراپتاما، ءاجۋا، كەكەسىن جەتىپ ارتىلادى.

گۇلجان اپا نە ايتسا دا «حيت»، قازىر. راس، جەتپىسكە جەتكەنىندە اقىلى كىرىپ، انا ءتىلىن، قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە تالپىنىس جاسادى. ءتىلى كەلمەسە دە، تىرىستى. ەكى اۋىز ءسوزدى ەجىكتەپ بولسىن سويلەيدى. سويلەيمىن دەپ جۇرتتىڭ كۇلكىسىنە قالدى. گۇل اپا سوندا دا قايتپادى. كەلەسى جولى تاعى دا قازاقشا سويلەۋگە تىرىستى. ونىڭ قارتايعان شاعىنداعى قۇلشىنىسىن جاقسىعا جورىپ، «قاراقۇسوۆانىڭ قازاقشاسىنا كۇلمەيىك» دەگەندەر دە بولدى. جاسىراتىنى جوق، ءبىز دە سول پىكىردە بولدىق.

تاقىرىپقا تۇزدىق:

تاقىرىپقا تۇزدىق رەتىندە ول كىسى تۋرالى از-كەم اقپار بەرە كەتكەندى ءجون كوردىك. بالكىم، قارتتار كووپەراتيۆىن سالايىق دەگەن ۇسىنىستى ايتۋعا بۇل فاكتورلاردىڭ دا ىقپالى بولۋى مۇمكىن عوي...

گۇلجان قاراقۇسوۆا بيىل 69 جاستا. ءماجىلىس دەپۋتاتى. ەكونوميست. عىلىم دوكتورى. پروفەسسور.

سەناتتا دا دەپۋتاتتىققا تاعايىندالدى.  جالپى دەپۋتاتتىق قىزمەتىنە بيىل 16 جىل. 1994 جىلدان بەرى پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ قاسىندا ءجۇر.

ايتپاقشى، گۇلجان قاراقۇسوۆا 2001-2007 جىلدار ارالىعىندا ەڭبەك ءمينيسترى بولعان. جاڭاعى كووپەراتيۆتى سالار بولسا، نەگە سول كەزدە سالمادى ەكەن؟ ول وسىدان 18 جىل بۇرىن عوي. بالكىم ول كەزدە كۇش قايراتىنىڭ ءالى 20 جىلعا جەتەتىنىنە بەك سەنىمدى بولعان شىعار. ال قازىر شە؟ قازىر جاسى 70-كە جەتىپ قالدى. ەندى ول كىسىگە ساياسي قىزمەت قىزىق ەمەس. قارتتىقتى، قاريالىقتى، قاريالىق ءومىرىن ويلاي باستاسا كەرەك...

گۇل اپا 3 بالا، 8 نەمەرە ءسۇيىپ وتىرعان اجە. سويىنا سۇيكەنەيىك دەگەن ويىمىز جوق. اقپارات قوي، بىلە ءجۇرىڭىز...ءبىر بالاسى قاراقۇسوۆا فارحاد سەرگەەۆيچ. بيىل 48 جاستا. ءبىر بالاسى رومانوۆ رومان سەرگەەۆيچ. بيىل 43-تە. ءۇشىنشىسى قىز بالا. قاراقۇسوۆا دانا سەرگەەۆنا بيىل 35 جاستا.

وسى ۇشەۋىنىڭ، نەمەسە سەگىز نەمەرەسىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنا سىيماسا سىيمايتىن دا شىعار. قايىن جۇرتىنىڭ سالتىمەن جاڭاعى ءوزى ايتقان كووپەراتيۆكە ميحايلوۆنا، يۆانوۆنالارمەن قولتىقتاسىپ بارىپ قونجياتىن دا شىعار.

قاراقۇسوۆا قالاعان قارتتار ۇيىنە قازاقتىڭ قاريالارىن جەتەكتەپ اپارۋدى – اقىلدىڭ شەڭبەرىنە سىيعىزا المادىق.

دەپۋتات گۇلجان اپانىڭ وتباسىلىق جاعدايىنىڭ قالاي ەكەنىن قايدام، ايتەۋىر اۋىلداعى قوي باققان قازاقتىڭ دا، قالاداعى وي باققان قازاقتىڭ دا اتا-اپالارى قارا شاڭىراقتا وتىرۋى ءتيىس!

جاسىرمايمىز، قازىر قارتتار ۇيىندە ۇلتى قازاق اتا-اپالاردىڭ بارى، كەيبىر وڭىرلەردە ولاردىڭ قاراسى كوبەيە باستاعانى شىندىق.

ال وسىنداي سوراقىلىقپەن كۇرەسۋدىڭ جولىن، قارتتار ءۇيىنىڭ جابىلۋىن ۇسىنۋى ءتيىس دەپۋتاتتىڭ كەرىسىنشە، «مەن ەرتەڭ سول جاقتا تۇرامىن» دەپ ماقتانىشپەن ايتۋى – مىڭ جەردەن رەليستىك كوزقاراس بولعانىمەن، سالتقا قايشى، تاربيەگە تەرىس ءسوز.

قازاق قاشاننان قارتتاردى قادىرلەپ وسكەن ەل. قازاقتىڭ سالتىندا كيەلى ورىن – ءتور بولسا، سول ءتور – قارتتاردىڭ ورنى سانالعان. قازاق «قارتى بار ءۇيدىڭ قازىناسى بار» دەيدى، قاراقۇسوۆا حانىم! ءسىز سويلەيتىن اعىلشىن تىلىندە، ءسىزدىڭ قايىن جۇرتىڭىز سويلەيتىن ورىس تىلىندە جوق ءسوز، بۇل! جاڭاعىداي ۇسىنىستى ايتۋىڭىز سوندىقتان بولار... بىلمەسەڭىز، بىلە ءجۇرىڭىز!

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz