(اڭگىمە)

كەشە عانا شالدىڭ جاسى 83-كە كەلدى. بالا-شاعا، كەلىن-كەپشەك، نەمەرە-جيەندەرى كەلىپ، قۇتتىقتاپ، داۋىلداسىپ-شۋىلداسىپ وتىرىپ كەتسە عوي، كوڭىلى ءبىر ساتكە بولسا دا، كوتەرىلىپ-اق قالار ەدى. جوق، ەشبىرى ات ءىزىن سالمادى. سولاي بولارىن بىلە تۇرا، كۇتتى. ەسەكدامە عوي، باياعى. بىراق، تىم قۇرىعاندا، تەلەفون سوعىپ تا حابارلاسقان ءبىرى بولساشى. ءبارى الدە ۇمىتتى نەمەسە شىنىمەن دە، بۇرىلىپ قاراماستاي-اق جاپپاي تەرىس اينالعان.

بۇرىن ءبىرلى-جارىمى تەلەفون شالاتىن. سوڭعى كەزدە ول دا جوق. كىشى ۇلىنىڭ قولىندا تۇراتىن كەمپىرى دە ءبىراۋىز تىلدەسپەيدى. وعان رەنىش جوق. قىزداي الىپ، ەگدە تارتقان شاعىندا تاستاپ كەتكەن وپاسىز شالعا ول نە دەسىن. «قۇداي-اۋ، بالالارىما سونشاما نە جازىپ قويىپ ەدىم؟ توردەن كورىم جاقىنداعاندا، مەندەي بەيباققا كەشىرىممەن قاراسا، نەتەر ەدى» - دەپ، ىشتەي كۇبىرلەدى دە قويدى.

جاس كەزىندە جورا-جولداسى دا كوپ ەدى. مۇنداي كۇندەردىڭ ءبارىن دۇرىلدەتىپ، كوڭىلدى وتكىزەتىن. اراق بايعۇستى كوپ ادام سىناپ-سوگىپ جاتادى عوي. جو-جوق، ونىڭ دا ءرولىن تۇبەگەيلى جوققا شىعارۋعا بولمايدى. ادامداردىڭ جاقىنداسۋىنا، دوستاسىپ دۋمانداتۋىنا اراقتىڭ دا ەلەۋلى سەبەپكەر بولىپ كەتەتىن تۇستارى بولاتىن. ىشىمدىكتىڭ ارقاسىندا تالاي جاقسى-جايساڭمەن دە، جامان-جۇتىقپەن تانىستى، تابىستى. پايداسىن دا، زيانىن دا ءبىر كىسىدەي كوردى. كەيبىر يگى جاقسىلارمەن دە سول اراقتىڭ ارقاسىندا داستارحانداس بولىپ، كەيىن «ءبىر كورگەن ءبىلىس، ەكى كورگەن تانىس» دەگەندەي لاۋازىمدىق قىزمەتتىڭ قۇلاعىن ۇستاۋعا دا سەپتەسكەن كەزدەرى بولعان. وبالى نەشىك، بوتەلكەلەس بولعان جانداردىڭ اراسىندا تۋىستان بەتەر سىيلاسىپ كەتكەندەردىڭ دە قاراسى بارشىلىق ەدى عوي.

ويلاپ وتىرسا، وتىز بەن قىرىق جاس ارالىعىندا «ءيتتىڭ باجاسى كوپ» دەمەكشى، دوس-جاراندار، كوڭىلدى وتىرىستار وتە ءجيى بولعان ەكەن. كەيىن بىرتىندەپ، سيرەي بەرگەن. الپىستى القىمداعان شاعىندا ءومىرى كۇرت وزگەرىپ، مۇلدە باسقا ارناعا بۇرىلىپ كەتە بەردى. لاۋازىمدىق قىزمەتىنىڭ ءداۋىرى دە وسى ءتۇستا تۇگەسىلىپ، زەينەتكەرلىككە شىققان-دى. سول كەزدەن باستاپ، بۇرىنعى دوستارىنىڭ كوبى ودان سىرت اينالىپ كەتتى. كەزدەسە قالسا، الدە ءبىر سىلتاۋ ايتىپ، تەزىرەك قوشتاسۋعا اسىعادى. تەلەفون سوقسا، ءبىرازى تۇتقانى مۇلدە كوتەرمەيدى. كوتەرگەندەرى بۇرىنعىداي ەمەن-جارقىن ۇزاق سويلەسپەيدى، سۇراقتارىنا جاۋاپتىڭ ءوزىن قىسقا قايىرىپ، تەزىرەك قوشتاسىپ بايلانىستى ۇزە سالادى.

ودان قارىم-قاتىناسىن ۇزبەگەن، ۇنەمى حابارلاسىپ، كەلىپ-كەتىپ جۇزدەسىپ جۇرەتىن ءبىرلى-جارىم دوستارى بولدى، وبالى نەشىك. قازىر ولار جوق. جەتپىسكە جەتەر-جەتپەستە ءدام-تۇزدارى تاۋسىلىپ، جەر جاستانىپ كەتتى. ويلاپ وتىرسا، سوڭعى ونشاقتى جىلدا جانى جادىراپ، ءبىر رەت تە راقاتتانىپ كۇلمەگەن سەكىلدى.

«مەنى كەرەك قىپ جاتقان بىرەۋ مىنا دۇنيەدە بار ما؟ بار بولسا، ول كىم؟ ءاي، وسى ەشكىم جوق-اۋ. وسى كۇنگە دەيىن ءبارى مەنى قاراقان باستارىنىڭ قامى ءۇشىن عانا كەرەك ەتىپ كەلگەن-اۋ، دەيمىن. ونىڭ وزىندە قولىمدا پورتفەل، استىمدا كرەسلو بولعان سوڭ عانا. ءار جىل وتكەن سايىن امان-سالەمىمدى الار ءتىرى جان تابىلماي بارادى. وزىمنەن دە بار-اۋ.

ءوزى سۇلۋ، ءوزى جاس دەپ ءبىر ۇرعاشىنىڭ ارباۋىنا شاتىلدىم دا، ومىرلىك سەرىگىم ايەلىمە ساتقىندىق جاسادىم. ايەلىممەن بىرگە باۋىر ەتىم، بالا-شاعام دا مەنەن ات-توندارىن الا قاشىپ، بۇگىن مىنەكي، جاتقا اينالىپ كەتتى. وسى مەنىڭ ولەر شاعىم جاقىنداپ قالعان جوق پا ەكەن. جاسىم سەكسەننىڭ سەڭگىرىنەن استى. بۇل جاسقا اكە-شەشەم دە جەتكەن جوق» - دەپ، اۋىر ويدىڭ قۇشاعىندا وتىرعان شال ءبىر تەرەڭ كۇرسىنىپ قويدى.

شالدىڭ قازىرگى جالعىز سەرىگى وي ويلاۋ، وتكەن-كەتكەن جارقىن ساتتەرىن ەسكە الۋ عانا. سىرتقا شىعىپ، ەمەن-ەركىن جۇرە المايدى. ەكى بولمەلى پاتەردىڭ ءاسۇيى مەن اجەتحاناسىنىڭ وزىنە قالتاڭداپ زورعا جەتەدى. قارتتىق ەشكىمگە قۋانىش اكەلمەيتىن نەمە ەكەن-اۋ.

انىقتالۋى كۇردەلى دۇنيە ادام ومىرىندە سانسىز كوپ. سونىڭ ءبىرى جالعىزدىق. ءيا، اتىڭ وشكىر وسى جالعىزدىق - ادامزاتتىڭ ماڭگىلىك اۋىرتپالىعى. بۇگىنگە دەيىنگى تاريحي كەزەڭدەرىندە قوعام جالعىزدىققا تەگەۋرىندى تۇردە قارسى تۇرۋمەن كەلدى. ادام بالاسى ءالى دە جالعىزدىقتى ەڭسەرۋ ءۇشىن عۇمىر كەشىپ كەلەدى. ول ءۇشىن قاۋىمداسىپ جاتىر، كوڭىل كوتەرۋ ورىندارىن كوپ اشىپ، جاڭادان سالىپ، يت-اۋىرەگە تۇسۋمەن كەلەدى. ءتۇرلى ونەر تۋىندىلارىن جاساپ، كوز قۋانىشىنا اينالدىرماققا، كوڭىلىن جايلاندىرماققا تىرىسىپ جاتىر.

كوڭىل كوتەرۋ ورىندارى دا بوس ۋاقىت وتكىزۋدىڭ، ادامداردى كوپتەپ تارتۋدىڭ امالىن ىزدەپ، پايداعا شاشەتەكتەن كەنەلەتىن بولدى.  سەبەبى، ادامداردىڭ ءاردايىم جالعىزسىرايتىندىعىندا. قىلمىس جاساعان بۇزاقىلاردى مۇقاتىپ جازالاۋ ءۇشىن دە ولاردىڭ ەركىنە شەك قويىپ، قوعامنان وقشاۋلايدى، اباقتىعا قامايدى.

اباقتىنىڭ بارلىعى جالعىزدىقتىڭ ەڭ ۇرەيلى اپانى. قىلمىسكەردىڭ ادامي ورتادان نەگە تىس قامالعاندىعىن جەتە ۇعىندىرادى، ويلاندىرادى. ءبىر زەرتتەۋشى ايتقان ەكەن، شىلىم شەگەتىن ايەلدەردىڭ ءبارى جالعىزدىقتىڭ سالدارىنان كەزدەسەتىن پسيحولوگيالىق داعدارىستى باستان كەشىرگەن. سول اۋىر داعدارىستى ەڭسەرۋدىڭ ەڭ توتە جولى تەمەكى تارتۋ دەپ ويلايدى. وزگەلەرمەن بولىسە المايتىن قۇپيا سىرى مەن قاسىرەتى ءزىل باتپان بولىپ ەڭسەسىن باسقاندا جۇرت تەمەكىدەن باس الا الماي قالادى.

جالعىزدىقتىڭ مي باتپاعىنا تەرەڭ باتىپ كەتكەن ەر ازاماتتاردىڭ كوبى  ەسى اۋعانشا اراق ءىشىپ، ماسايعاندى ءتاۋىر كورەدى. اراقتىڭ بۋىمەن ماساتتانعان ادامعا ءومىردىڭ قيىنشىلىقتارى، جالعىزدىق سەكىلدى دۇنيەلەر ءبىر ءسات تۇككە تۇرعىسىز بىردەمەلەر سەكىلدى سەزىلىپ قالادى. سول ءبىر «عاجايىپ ءسات» ءۇشىن ول ءبارىن بەرۋگە دايىن بولىپ كەتەدى.

دەنى ساۋ، ەسى دۇرىس پەندە جالعىزدىقتان تىس تۇرا المايدى. بۇل ادام بالاسىنا جاسالاتىن سىناق. جالعىزدىق دەگەننىڭ ءوزى قاتال تىرلىكتى ەڭسەرەتىن پسيحولوگيالىق دايىندىقتىڭ كىلتى بولعاندىقتان ودان قاشامىن دەپ اۋىرەلەنۋ بارىپ تۇرعان السىزدىك. وندايلار ءومىرىنىڭ ءمان-مازمۇنىن قوقىس جاشىگىنە ءبىر ساتتە لاقتىرا سالۋدان دا تايىنبايدى.

جالعىزدىق كەلىپ باس سالسا، بۇلقىنىپ تۋلاۋدىڭ قاجەتى جوق، ونى جايلاپ قانا تىڭداۋ كەرەك. سەبەبى، سول جالعىزدىقتى اكەلگەن ادام سەن ءوزىڭسىڭ. جالعىزدىقتىڭ جەتەگىندە كەتپە، ونى ءوزىڭ باسقار! قالاي؟

كەيبىر جاندار «ادەيى» جالعىزسىرايدى. ويتكەنى، مۇنى ماڭىزدى دەپ سانايدى. ءومىردى جاسايتىندار شىن مانىندە سولار. ولار جالعىزدىقپەن اشىق، ءتىپتى، ەمەن جارقىن سويلەسە الادى. قولىنا قالام الىپ شىعارما جازادى نەمەسە ءتۇرلى بوياۋلاردى ارالاستىرىپ، سۋرەت سالا باستايدى. وسىلايشا، ونەر تۋىندىلارىن جاسايدى. شىن جالعىزدىق شىنايى ونەر تۋىندىسىن شەبەر جاساي الادى. سەبەبى، ولار ومىردەن ساباق العان، كوپتى كورگەن، ءتۇرلى قۇبىلىستاردى وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، ءپىسىرىپ پايىمداعان  جاندار.

ال، ادامداردىڭ تاعى توبى بار. ولار جالعىزدىقتان ۇنەمى ولەردەي قورقادى. ودان اۋلاق كەتكىسى كەلىپ، قۇتىلۋ ءۇشىن مەيلىنشە ەسىنەن تانىڭقىراپ جۇرسە، ۋاقىتتى ۇمىتسا، قولايلى دەپ ويلايدى. ونداي كەزدە ەڭ وڭاي جولدى تابۋ ءۇشىن تەزىرەك كيىنەدى دە سىرتقا شىعىپ، كوڭىل كوتەرەتىن ورىنداردى اينالسوقتايدى.

ەندى بىرەۋلەر جالعىزدىقتى اسقان اقىماقتىقپەن جەڭۋگە تىرىسىپ، قولىنا ارقان الادى، ءۇيدىڭ توبەسىنە قاراي ورمەلەيدى. ودان گورى ءسال ۇستامدىلارى جالعىزدىعىنا كىنالى كىم سونى تاۋىپ جازالاعىسى كەلىپ، الاسۇرادى. جۇرتتىڭ ءبارى ونەرلى، تالانتتى ەمەس. سوندىقتان ساز اسپابىڭدى الىپ، كۇي وينا  نەمەسە كيەلى قالامىڭدى قولىڭا الىپ، جالعىزدىقتىڭ جىرىن جىرلا دەي المايسىڭ.

ءبىر ءسات شال  قارقىلداپ تۇرىپ كۇلگىسى  كەلدى. بىراق، ادەپ ساقتايدى، ەسەسىنە جاي ىرجيادى دا قويادى. جيىرما جىلدان استام ۋاقىت ءبىر شاڭىراق استىندا تۇرىپ كەلە جاتقان جاس قاتىنى كەلەسى بولمەدە جان قۇربىسىمەن سىر شەرتىسىپ وتىر.

ءدال وسى ساتتە ەڭىرەپ تۇرىپ اعىل-تەگىل جىلاعىسى كەلدى. سوندا دا، كوزىنەن جاس شىعارماي تىستەنىپ وتىرىپ الدى، ەشكىمگە سىر بىلدىرگىسى كەلمەدى. بۇگىن عانا ەمەس، وسىلاي ءجۇرىپ، تالاي جىلدى ارتقا تاستاعان. ول تەك سوناۋ ستۋدەنت كەزىندە ءسۇيىپ قوسىلعان، قازىر اجىراسىپ تىنعان كەمپىرىنە عانا ىشكى الەمىندەگى بار سىرىن اقتارىپ ايتقىسى كەلەدى. سوندا ءىشى بوساپ، كوپ جەڭىلدەپ قالار ەدى. بىراق، ول ونى كەشىرمەدى، ءبىراۋىز تىلدەسكىسى دە كەلمەدى. بالالارى دا اناسىنا ەرىپ شالدان تەرىس اينالىپ وتىر. ءىشى تولعان «ۋ مەن ءورت».

ال، باسىندا توقال الىپ، قازاقتىڭ سانىن كوبەيتەمىن دەپ جەلپىنگەن بۇل بەيباقتىڭ تىراش تىرلىگىنەن   ەشتەڭە ونبەدى. وزىنەن ەكى مۇشەل جاس كىشى توقالى ءالى كۇنگە دەيىن «قىسىر». شالعا دەيىن قولدان  قولعا وتكەن توقالى جاستايىنان قاعىنىپ، اياعى اۋىرلاعان سايىن جىلماعايلاۋ وتانىڭ نەشە اتاسىن كورىپ، اقىرى، بەدەۋلىككە ۇرىنعان سەكىلدى. بيىل مىنە قىرىقتىڭ بىرىنە كەلدى. ءالى بالا تاپقان جوق.  ودان بۇرىن شالدىڭ ءوزىنىڭ دە قاۋقارى كەتىپ، ساۋداسى بىتكەن.

ول جاس كەزىندە الدە ءبىر كينو كورىپ وتىرىپ، كوز جاسىنا ەرىك بەرەتىن ادامداردىڭ السىزدىگىنە قايران قالىپ كۇلەتىن. ەندى ويلاسا، ولار ەمەس، بارىپ تۇرعان ءالسىزدىڭ ءبىرى ءوزى بولىپ شىقتى. ادام بالاسىنىڭ     كوز جاسى مەن كۇلكىسى دەگەن سۇمدىق كۇش-قۋاتى بار قۇدىرەت ەكەن-اۋ. سول الاپات كۇشتى وزىنە ءوزى قيماعان ادام جالعىزدىقتىڭ قويۋ قارا تۇمانىنا ءوز اياعىمەن بارىپ اداسىپ جۇرگەنمەن تەڭ كورىنەدى.

سوندىقتان، جىلاعىڭ كەلدى مە، جىلا! كۇلكىڭ كەلدى مە، ەش تەجەمە، ەركىنە جىبەر. ادام ساناسى دەگەن ۇنەمى قوزعالىس اياسىندا بىردە تولىپ، كەيدە ورتايىپ تۇراتىن ىدىس ىسپەتتى. ولاي بولسا، پسيحولوگ پەن پسيحياترعا ءجيى بارماساڭ دا جاقىندارىڭا، دوس-جاراندارىڭا اشىلىپ سىرىڭدى ايتپاي تۇرا المايسىڭ.

نەگە ادامدار ءبىر بىرىنە ىنتىزار ەكەنىن ايتقان سوڭ ونىڭ ماحابباتىن سۇيگەن جانى ىقىلاسپەن قابىل العاندا شەكسىز قۋانىشقا بولەنەتىندىگىنىڭ سىرىنا تەرەڭ ۇڭىلۋگە تىرىسپايمىز؟

كىم بولسا دا وزىنە بەت العان ادامنىڭ ءسوزىن تىڭداۋعا ىقىلاس تانىتقانى ابزال بولماق. ونىڭ وزىندە بار ىنتاسىمەن نازار اۋدارسا يگى. سوندا عانا ونى جالعىزدىقتان قۇتقارىپ، شات كوڭىل سىيلاۋعا بولادى.

ءبىر وتباسى ىشىندە دە تۇسىنبەستىك بولىپ جاتادى. سىرتتاي قاراعان ادام ولاردى بىتىسپەس جاۋعا اينالعان شىعار دەپ ويلار. سىرىنا ۇڭىلگەن ادام ولاردىڭ ىشكى الەمىندە جالعىزدىق قات-قابات باتتاسىپ، قاپ-قارا ەنەرگياعا اينالعانىن سەزۋگە بولادى. ونداي وتباسى پاتشا سارايىنداي ءزاۋلىم ۇيدە تۇرسا دا قاراڭعى ءارى سۋىق سەزىلەدى.

ال، اتىلعالى تۇرعان قارا كۇش-قۋاتتىڭ پايدا بولۋ تەتىگى وتباسى مۇشەلەرىنىڭ ءبىرىنىڭ ءوزىن سىيلامايتىندىعىنىڭ، سەنىمسىزدىگىنىڭ كورىنىسى. سونداي-اق، جالعىزدىقتىڭ تۇيىندەرىن جايلاپ شەشۋدىڭ ورنىنا شورت كەسە بەرەتىندىگىنىڭ سالدارى بولسا كەرەك.

جالپى، جالعىزدىقتان تۋعان قارا نيەت جويقىن كورىنگەنىمەن وتە ءالسىز بوس كەلەدى. باستىسى، ونى تاس-تالقان ەتۋدىڭ قولايلى ءتاسىلىن عانا تابا ءبىلۋ كەرەك. تۇپتەپ كەلگەندە، جونگە سالا بىلگەن ادامعا جالعىزدىق دەگەن سونشالىقتى زارە-قۇتتى قاشىرارلىقتاي ۇرەيلى قۇبىجىق ەمەس. ونەر تۋىندىسىن جاسايتىن حاس زەرگەرلەر ءۇشىن وتە قولايلى مۇمكىندىك  دەۋگە دە بولادى.

تەرەڭ ويعا بەلۋاردان باتىپ كەتكەن شالدى جاس قاتىنىنىڭ ءۇنى ءاپ-ساتتە تۇڭعيىق تەرەڭنەن سۋىرىپ الدى:

-كوكە-اۋ، تاماققا كەل!

-قازىر! – دەدى، شال دىرىلدەگەن باياۋ ۇنمەن.

ول كەڭسەسىنە حاتشى بولىپ تاعايىندالىپ، شالمەن امپەي-جامپەي بولىپ، العاش سۇيىسكەندە-اق ونى «كوكە» دەپ اتاعان. ءالى سول داعدىسىنان اينىعان جوق. ىشتەي ءوزىن سونشالىقتى ءسۇيىپ جارىتپايتىنىن، ءتىپتى، تۋراسىن ايتقاندا ونشا جاقتىرمايتىنىن شال تۇيسىكپەن سەزەدى. بىراق، ونىڭ سىرتقا دىمىن بىلدىرمەي ءمۇلايىمسي قالاتىن ارتىستىك شەبەرلىگىنە قايران قالماسقا تاعى لاجى جوق.

ارتىق-اۋىس جەڭىل ءجۇرىسىن جاستاۋ كەزىندە قاتتى باقىلاپ، قيا باستىرمايتىن. بىرەۋلەرمەن كوزدى الا بەرە قىلمىڭداسقانىن سەزگەندە، قىزعانىشتان جارىلا جازداپ، ۇيگە كەلگەن سوڭ سوققىنىڭ استىنا الاتىن ساتتەرى دە بولىپ تۇراتىن. قازىر ءبارى قالدى. ونداي كۇش-قۋات تا، ەرىك-جىگەر دە شالدىڭ بويىنان باياعىدا ۇشىپ كەتكەن سەكىلدى. قۇر سۇلدەرىن سۇيرەپ زورعا جۇرگەن پەندە ءۇشىن قىزعانىش دەگەن نە تەڭى؟

ۇزىن ءدالىزدى بويلاپ، شال باياۋ ادىمداپ كەلە جاتقان. توقالى ونىڭ «قازىر» دەپ قۇمىعىپ شىققان داۋسىن ەستىمەگەن بولسا كەرەك. تەرىس قاراپ وتىرعان كۇيى الدە بىرەۋمەن تەلەفونمەن ەمەن-ەركىن سويلەسىپ وتىر. الگى قاسىندا بولعان جان قۇربىسى باياعىدا كەتىپ قالىپتى.

-وي، قايداعى! بۇل قاقپاستىڭ جانى ءسىرى دەيمىن. دوستارىنىڭ ءبارى و دۇنيەلىك بولىپ كەتتى. كۇنى ۇزاق سوپيىپ وتىرادى دا قويادى. ءولىپ-ءوشىپ بارا جاتقان ەشتەڭەم بولماسا دا، بايعۇستى ايايمىن، كەيدە. ءومىرىم ءوتىپ بارادى. امالىم قانشا. ءيا، ءيا... سەنى تۇسىنەم عوي، جانىم! ءسال شىدايىق. كۇشىك كەزىنەن اسىراعان ءيتىڭدى دە كوشكەن جۇرتتا تاستاپ كەتۋگە قيمايسىڭ عوي. بايبىشەسى دە، بالالارى دا وعان قارامايدى. ءتىپتى، ات ءىزىن سالمايدى، سەنەسىڭ بە؟ مەنەن بۇل بايعۇس كەزىندە ەشتەڭەسىن اياعان جوق قوي. مەن قالاي ونى... ءيا، سولاي... اس-سۋىن بەرىپ وتىرا تۇرامىن...ارينە، سولاي...

شالدىڭ ودان ارى تىڭداپ تۇرۋعا دارمەنى جەتپەدى. ەكى قۇلاعى شۋلاپ، باسى اينالىپ كەتتى...

ءسويتتى دە، شال اياق استىنان ءوزىن جەڭىل ءارى جايلى سەزىندى. جان دۇنيەسى كەڭىپ، سارايى اشىلعانداي. ەرەكشە ءبىر راقات سەزىمگە بولەنىپ كەتكەنىنە ءوزى دە اڭ-تاڭ. ۇنەمى اۋا جەتپەگەندەي تىنىسى تارىلا بەرەتىن، باسى شاعىپ اۋىراتىن، شەكەسى سولقىلداپ شىداتپايتىن، جۇرەگى شانشىپ قىساتىن. ەندى مىنە، قاس-قاعىم ساتتە وزىمەن قوسا اينالاسى دا نۇرلانىپ، دەنەسى جەڭىلدەپ سالا بەردى. قاناتسىز بولا تۇرا اۋەدە قالقىپ ۇشىپ جۇرگەندەي.  توبەسىندە جارىق ءبىر ساۋلە نۇر توگىپ تۇر. سوناۋ جىراقتا قالعان جيىرمابەس جاسىنداعىداي سەرگەك. تومەنگى جاقتان «كوكە، كوكە! ساعان نە بولدى؟» - دەپ، جانۇشىرا ايعايلاعان توقالىنىڭ داۋسى الىستان تالىپ جەتكەندەي بولدى. داۋىس شىققان تۇسقا  كوز سالعاندا ءتىپتى دە تاڭعالدى.

سوناۋ تومەندەگى شىڭارۋدا ءوز ءۇيىنىڭ ءدالىزى. ەدەن ۇستىندە دەنەسى سۇلق ءتۇسىپ قيمىلسىز جاتىر. شال ىلديلاپ تومەندەپ كەلىپ جاقىندادى. ءيا، ءدال ءوزىنىڭ دەنەسى. جاس قاتىنى ويبايلاپ جىلاپ، كورشىلەرىن، جەدەل جاردەمىن، ءبارىن شاقىرىپ جاتىر. ونىڭ قاسىنا بارىپ «ءاي، مەن مۇندامىن عوي، ەكىگە ءبولىنىپ كەتتىم بە، نە بولدى؟» دەسە، قاتىنى ەستىمەيتىن سەكىلدى. بۇرىلىپ تا قاراعان جوق. ونى جەڭىنەن تارتىپ جۇلقىماقشى بولعاندا عانا شال وزىندە قول-اياق اتاۋلىنىڭ جوق ەكەنىن ءبىلدى.

«ە، مەنىڭ جانىم تانىمنەن ءبولىنىپ كەتكەن ەكەن. ءاسىلى، مەن ءولىپ قالىپپىن» دەپ ويلاپ ءوز دەنەسىنە قارادى. ەش قيمىلسىز جاتىر. دارىگەر كەلىپ، سول دەنەمەن الىسىپ، توقتاۋسىز ارەكەتتەنىپ جاتىر. ال، ونىڭ وزىنىكى ەكەنىن بىلسە دە، شالدىڭ سول دەنەگە ەندى ەش قاتىسى جوقتاي سەزىلدى. ارى كەتسە، شەشىپ تاستاعان كيىم سەكىلدى عانا بىردەڭەدەي  كورىنەدى. دارىگەر دەنەنىڭ كەۋدە تۇسىن قولىمەن باسىپ-باسىپ قالعانداي بولىپ ەدى، شال الگى نۇرلى الەمنەن كوز جازىپ قالدى.

لەزدە ەكى قۇلاعى شۋلاپ، باسى شاعىپ، جۇرەگى قىسىلىپ شىعا كەلدى. «اللا-اي!» دەپ، ايتقىسى كەلىپ ەدى. ءتىلى كۇرمەلىپ قالعانداي. ءسوزدىڭ ورنىنا تۇسىنىكسىز ءارى قيقىلداعان جاعىمسىز دىبىس شىقتى.

-ەسىن جيدى، زەمبىل اكەلىڭدەر! – دەپ، دارىگەر ايعاي سالدى.

-كوكە، ساعان نە بولدى، قالايسىڭ؟ – دەگەن توقالىنىڭ ءۇنى دە قۇلاعىنا انىق ەستىلدى...

ورتالىق اۋرۋحانانىڭ جان ساقتاۋ بولىمىندە ءبىر اپتا بويى ەس-ءتۇسسىز جاتقان شال بەتى بەرى قاراماعان كۇيى اقىرى  دۇنيە سالدى. ەرتەڭىندە قالالىق گازەتتىڭ سوڭعى بەتىندە سۋرەتىمەن قوسا جاريالانعان قازانامادا: «ول - قوعامدا ەلەۋلى ورنى بار قايراتكەر، وتباسىندا 2 ۇل، 2 قىز تاربيەلەپ وسىرگەن، قامقور اكە، ادال جار، ۇرپاقتارىنا ۇلاعاتتى اقساقال، ساليقالى دا سىيلى وتاعاسى ەدى. ونىڭ ونەگەلى ءومىرى جاس بۋىنعا ۇلگى بولادى. مارقۇمنىڭ جارقىن بەينەسى جادىمىزدا ماڭگى ساقتالادى» - دەپ جازىلىپتى.

قۋاندىق شاماحايۇلى 

Abai.kz