ۇلىم، كەشە وقۋىڭدى ويداعىداي ءتامامداپ، ديپلومعا ازىرلەنىپ جاتقانىڭدى ەستىگەندە قۇددى ءبىر سەنىڭ ەر جەتكەنىڭدى ەندى كورگەندەي تاڭعالعانىم وتىرىك ەمەس! ۋاقىت شىركىن قامشى سالدىرمايدى...

«ءۇش كۇندىگىن ويلاماعان ايەلدەن، ءۇش جىلدىعىن ويلاماعان ەركەكتەن بەز» دەمەكشى، وسىدان جيىرما جىل بۇرىن مەملەكەتىمىزدىڭ مەنشىكتەلىپ بارا جاتقان جولىنا اراشا سۇراعان ازعانتاي ازاماتتاردىڭ قاتارىندا اكەڭ مەن دە بولاتىنمىن.

قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ قارا نارى ەرمۇرات باپيدىڭ ورىنباسارى بولىپ بىردە رەسەيدە، بىردە قىرعىزستاندا، بىردە كومپيۋتەرىمىزدى ارقالاپ الىپ ءار كۇنى ءبىر پاتەر اۋىستىرىپ ءجۇرىپ شىعاراتىن «داتىمىزدىڭ» ءىزباسارى «سولداتتىڭ» دا سورىن قايناتىپ جاۋىپ تىنعاسىن: تاعى ايتارىم، تاعى بار! دەپ سولاردىڭ ورنىنا اشىلعان «سەگودنيا – بۇگىن» اتتى گازەتتىڭ باس رەداكتورى بولىپ 7 سانىنا قول قويدىم.

بۇنىڭ دا جەتەر جەرى جەتىنشى ءنومىر بولدى.

تاعى دا سوت.

تەك بۇل سوتتار اناۋ جەلتوقسانداعى سوتتان وزگەرەك...

1986 جىلى جەلتوقساندا مۇمكىن، جوعالتاتىن ەشتەڭەم جوق، جالاڭاياق ستۋدەنت كۋرستى قورعاپ: "ەشكىم كىنالى ەمەس! مەن باستاپ اپاردىم الاڭعا!" دەگەن ءوز مويىنداۋىم ءۇشىن از ۋاقىت بولسا دا وتىرىپ شىققانىمدى ماقتان تۇتسام، ەندى مەندە سەن بار ەدىڭ ۇلىم!

ونىڭ ۇستىنە مەنىڭ قامالعانىمدى ەستىرتۋگە بارعان اعام ەرجانعا تەرەزەدەن سىرتقا ۇڭىلگەن قالپى سىر بەرمەگەن اكەم مارقۇم: "ەستىپ جاتىرمىن... ەل باسىنا تۋىپ جاتقان زوبالاڭ عوي، مەيلى، كەتسە كەتە بەرسىن، كوپپەن كورگەن ۇلى توي، تەك، كوكەڭە (شەشەمىز) ءازىر ەشتەڭە ايتپا، اۋىرىپ قالار" دەگەن ءسوزى دە قامشى بولدى ما، كىم ءبىلسىن؟

بۇل جولى مەنىڭ ىسىممەن ءبۇتىن ءبىر «پولكوۆنيك پو وسوبو ۆاجنىم دەلام» اينالىسقانىنا قاراعاندا مەن دە «ءوسىپ» قالعاندايمىن...

تاۋسىلمايتىن دوپروس.

نەشە ءتۇرلى قيتۇرقى سۇراقتار.

ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلدى.

ءبىر كۇنى تەرگەۋشىنى كۇتىپ تۇرسام قاسىمداعىلاردىڭ ءبىرى: "ولار جاۋىز ەمەس پە، ەرتەڭ انا ەكى جاسار جالعىز ۇلىڭدى ماشينا قاعىپ كەتسە قايتەسىڭ، ءوز-ءوزىڭدى ءومىر بويى كەشىرمەيسىڭ عوي؟!" دەگەن ءسوزى ءالى كۇنگە قۇلاعىمدا...

بۇل ءسوزدىڭ ءجاي ايتىلماعانىن دا بىردەن ۇقتىم.

بۇل ماعان جاسالعان ەڭ سوراقى ەسكەرتۋ ەدى.

مەن ءبىرىنشى رەت شىن قورىققان شىعارمىن.

سونىمەن نە كەرەك، "ەندى گازەت شىعارمايمىن، بەس جىل بويى گازەتكە جولامايمىن، ساياساتپەن اينالىسپايمىن" دەگەن سياقتى بىردەڭەلەردى جازىپ بەرگەنىم ەسىمدە.

مىنە، مەنىڭ جۋرناليستيكام وسىمەن ءتامام!

قاي جىلى جەر داۋىنا قاتىستى شەرۋگە ءوزىڭدى جەتەكتەي جونەلگەنىمدە ومىرىمدە ءبىرىنشى رەت جولىما تۇرعان شەشەڭە مەنىڭ نە دەگەنىمدى ۇمىتپاعان شىعارسىڭ، ۇلىم؟!

سون-وۋ، 86-دا كانيكۋلعا كەتپەي، ماعان كامەراعا تاماق تاسىپ، كونۆويعا جالىنىپ تالاي كۇنىن تاس قامالدىڭ سىرتىندا وتكىزسە دە مەنى قاناتتاندىرعانىن قالاي ۇمىتايىن؟

تەك بۇل جولى ول انا رەتىندە اراعا ءتۇستى. ونى دا تۇسىنەمىن!

ءيا، سول كەز مەن - ەلى ءۇشىن، جەرى ءۇشىن شىرقىراماعان ازامات جانىنىڭ بوققا قوناتىن شىبىنعا تەڭەلۋى شىندىق دەگەنمىن!

اناۋ جاڭاوزەندە قانعا بويالعان ناعاشى جۇرتىما اراشا تۇسە الماعانىم ءۇشىن دە وكىنەتىنىمدى ايتىپ سەنەن كەشىرىم سۇراعانداي بولعانمىن، الدە اقتالعان ءتۇرىم...

مەن قورىقسام سەن ءۇشىن عانا قورىققانمىن، "سەن ەندى جىگىتسىڭ، ءوزىڭ شەششى ۇلىم" دەپ سىناي قاراعانىمدا، "تۇسكەلى تۇرعان تۇيمەدەي ءبىر تال ۇلىڭدى..." دەپ تۇنشىعا جىلاعان شەشەڭنىڭ بەتىنەن سۇيە الدارقاتىپ ارتىمنان ەرىپ جۇرە بەرگەنىڭدە ءبىر مارقايعانىم وتىرىك ەمەس.

تۇلىمشاعىڭ جەلپىلدەپ سوڭىما جالعىز ىلەسسەڭ دە وتەمىستىڭ ونىن ەرتكەندەي ءبىر قوپاڭداعانىمدا: تەرەزەدەن كوز الماعان اكەمدى ەلەستەتىپ، قۇمعا سيمەگەن ەكەن عوي، تاۋبە دەگەنمىن!

سونىڭ ءۇشىن-اق، راقمەت ساعان، قۇلىنىم!

ءيا، ۇلىم، ءبىز باسقا ءبىر داۋىردە تۋىلىپ وڭ-سولىمىزدى اجىراتار اجىراتپاستان الاساپىران زامانعا كەزىگىپ، الماعايىپ كۇي كەشتىك. بۇلىڭعىر ءومىر سۇردىك. بىراق ءبىز ءوزى جارىماعاننىڭ سارقىتىن ءىشىپ، جالعان تاريحتى جاتقا ايتىپ تاربيەلەنگەن ۇرپاق بولساق تا ۇلتجاندىلىعىمىزدى ساقتاپ قالا الدىق...

سولاي بولا تۇرا، جاستىعىمىز بار، ماستىعىمىز بار، قۇدايسىز قوعامدا تاربيەلەنگەندەردىڭ ءبىرى بولعاندىقتان قاتەلىك دەگەندەردىڭ تالايىن جاساعانىمىز دا جاسىرىن ەمەس. ءبىز پەرىشتە ەمەسپىز!

«ءبىر تەنتەك ەل ىشىندە جۇرمەس پە ەدى؟!» دەپ اھ ۇرعان اعالاردىڭ ارتى دا ءبىز ەمەس شىعارمىز؟!

بىراق، ەل، جەر دەگەندە ەشقاشان بۇعىپ قالماپپىز!

سول جورنالشىلىعىم ءۇشىن باسىندا ءبىراز ۋاقىت جۇمىسقا الماعاندارىمەن كەلە-كەلە ءتۇرلى شاقىرۋلار بولدى. مەملەكەتتىك قىزمەتكە بارمادىم.

ۇلكەن اقشالى قىزمەت ۇسىنىلعان دا كەزدەر جوق ەمەس.

ارامنان مال جيعان جوقپىن.

قولدان كەلەتىن ءبىر شارۋا عوي دەپ باسپانىڭ اينالاسىندا جۇرسەم دە ىسىمە ادال بولدىم. ادامنىڭ الا ءجىبىن اتتامادىم.

بۇل حاتىمنان سوڭ مەنىڭ دە قانداي جاۋىز، زيناقور، القاش، ت.ت.ب. قىلمىستارىم تۋرالى جازىلا جاتار، سەن وعان سەنبەيتىنىڭە مەن كامىل.

تەك، شەشەڭ ايتپاقشى: "سەنىڭ بولاشاعىڭا كەدەرگى كەلتىرەتىنىمدى دە بىلەمىن. مۇمكىن مەن ءۇشىن تاياق تا جەرسىڭ؟! مەن 21 جاسىمدا جەلتوقساندا مۇزدا جانا ءبىلدىم! سەن مەنەن 1 جاس ۇلكەنسىڭ! ەركەك توقتى قۇرباندىق! سونى ەسىڭنەن شىعارما ۇلىم! ايتپەسە قۇنىڭ كوك تيىن!".

وسىدان جيىرما جىل بۇرىن جازعان «پاتريوتيزم» دەگەن ماقالامدا يسرايل اعامنىڭ: "تامشى سۋعا ءتامسىل بولىپ تاڭدايىڭ،

ەل قىدىرسىن، جەل سىدىرسىن، شالعايىڭ.

ۇل بولۋ دا، قۇل بولۋ دا قولىڭدا،

قۇنىڭ بار دا قۇرباندىققا بول دايىن!" دەگەن ءسوزىن كەلتىرگەن ەكەنمىن، تاعى دا قايتالايمىن!

بۇدان باسقا ۋاقىتتاردا قول قۋسىرىپ قاراپ وتىردى دەگەن تۇسىنىك قالىپتاسپاسىن. ارادا وتكەن كەزدەردە قولىمنان كەلگەنىنشە ۇلتقا قىزمەت ەتۋگە تىرىستىم. قانشاما قۇندى دۇنيەلەردىڭ جارىققا شىعۋىنا اتسالىستىم.

كىم نە دەسە و دەسىن، بىراق ءجۇز جىلدا قولعا الىنباعان قازاقتىڭ ناعىز كوسەمدەرى «احمەت بايتۇرسىنۇلى» مەن «ءاليحان بوكەيحانعا» ءتىرى ەسكەرتكىش، تۇلعالىق ەنتسيكلوپەديانى شىعارۋعا سەبەپشى بولدىم. جەتەكشىلىك ەتتىم. رەتى كەلگەندە وسى جوباعا اتسالىسقان ازاماتتاردىڭ بارلىعىنا العىس ايتامىن!

بۇل اڭگىمەنى نەگە باستادى دەپ وتىرعان شىعارسىڭ؟

بىردە تاپ وسىنداي تاپسىرمامەن تانىمال تاريحشى اعامىزدىڭ الدىنا بارۋعا تۋرا كەلدى. ىدىسىمدى جاسىرا تۇرىپ، اينالشىقتاي باستاعانىمنان-اق "ايران سۇراي كەلگەنىمدى" بايقاعان اعامىز: "قانشا قالاماقى بەرەسىڭدەر؟" – دەپ توتەسىنە كوشتى.

– ۇلت ءۇشىن عوي، اعا – دەپ ۇيالا كۇلىمسىرەپ، كوپ بەرە المايتىنىمىزدى تۇسىندىرە باستاعانىم سول ەكەن:

– اسىعىس بولماساڭ مەن ساعان ءبىر اڭگىمە ايتىپ بەرەيىن – دەپ ءتاۋىر كونياگى مەن ليمونىن شىعارىپ ۇستەلدىڭ ۇستىنە قويدى دا، جايلانىپ وتىرىپ:

– مەن بىلتىر جىلعا جۋىق ۋاقىت بويى ماسكەۋ مەن پيتەردىڭ بارلىق مۇراعاتتارى مەن قۇپيا قازىنالارىن تۇگەل دەرلىك اقتارىپ شىقتىم. الدىمدا اشىلماعان ەسىك قالمادى. قايدا بارسام دا كۇلىمدەپ قارسى الىپ، جىلى جىميىپ شىعارىپ سالعانداردى كورگەندە اقشانىڭ قۇدىرەتىن ءتۇسىندىم. جانە سول مۇراعاتتاردىڭ ەگدە تارتقان ۇلكەن ءبىر عىلىمي قىزمەتكەرى: ء"سىز رەسەيدىڭ بارلىق مۇراعاتتارىن ەركىن ارالاعان جالعىز قازاق شىعارسىز. مەن مۇندايدى بۇرىن كورمەپپىن" دەگەندە تەبىرەنىپ كەتسەم دە ۇلتتىڭ قامىمەن ەمەس، «مىرزا-جاندى» اقتاپ شىعۋعا جارايتىن جارتى بەتتىك بولسا دا ماڭىزدى قۇجات ىزدەپ جۇرگەنىم ەسىمە تۇسكەندە ەرىكسىز ىركىلدىم" دەپ اڭگىمەسىن ءارى قاراي جالعادى.

– يا، مەن مەملەكەتتىك تاپسىرمامەن ەمەس وسىنداعى (قازاقستان) ءبارىمىز تانيتىن ارميان ۇلتىنىڭ بەلگىلى ءبىر ازاماتىنىڭ ارنايى وتىنىشىمەن جۇرگەن بولاتىنمىن. مەنىڭ قوماقتى قالاماقىمدى ەسەپتەمەگەننىڭ وزىندە الدىمنان اشىلماعان قۇپيا ەسىك قالدىرماعان، ماسكەۋ مەن پيتەردىڭ قىمبات قوناق ۇيلەرىندەگى جاتقان-تۇرعانىم، ءىشىپ-جەگەنىم بولەك ەسەپتەن تولەنىپ جاتتى مەن وعان مۇلدەم باس اۋىرتقان ەمەسپىن...

– جانە ءبىر قىزىعى ميرزويانعا ول كىسىنىڭ قاتىسى پاميلەسىنىڭ يان-عا عانا اياقتالاتىنى. ءتىپتى، تۋاجاتى دا ەمەس!

– قازاقستاندا ميرزوياننىڭ قول قويعان الگى حاتى جايلى اڭگىمەنىڭ ءورشي تۇسكەن ۋاقىتى بولاتىن. قازاق ۇلتشىلدارى ۇلارداي شۋلاپ، ميرزويان اتىنداعى كوشەلەر مەن ەسكەرتكىشتەردى تۇگەلدەي الىپ تاستاۋدى اشىق تالاپ ەتە باستاعان تۇستا ۇلتىنىڭ ۇلىن قورعاپ قالماق بولعان ازاماتتى مەن دە ەرىكسىز سيلادىم. ال سەندەر بولساڭدار انانداي ازاماتقا ءبىر ەنتسيكلوپەديا شىعارۋ ءۇشىن ۇكىمەتتىڭ اقشاسىن ۇنەمدەگىلەرىڭ كەلەدى دەپ ۇدەتە كەلدى دە، ءۇنسىز قالدى. مەن تىسقا بەتتەدىم.

بۇل ءبىزدىڭ ۇلتقا بەرىلگەن ءادىل باعا ەدى!

جاڭاعى اڭگىمەنىڭ اسەرىنەن ءالى ارىلا الار ەمەسپىن.

ويدى وي قۋادى دەمەكشى، ۇمىتپاسام، روللان سەيسەنباەۆتىڭ ەرتەرەكتە وقىعان «ترون ساتانى» كىتابى بولۋى كەرەك، اعامىزدىڭ نودار دۋمبادزەنىڭ قازاسىنا قالاي بارعانى تۋرالى جول جازباسىنداعى:

– تبيليسي اۋەجايىنىڭ الدىنا شىقسام تۋرا بىزدەگىدەي كولىكتەرىنىڭ كىلتىن ساۋساقتارىندا شىر اينالدىرىپ جۇرگەن تاكسيستەر:

– تاكسي پو گورودۋ، تاكسي مەجگورود – دەپ قورشاي الماسىن...

– كۋدا، دوروگوي-لاپ وزدەرىنە ءتان گۇرزىلىك ادەمى اكتسەنتپەن ءىشى-باۋىرىڭا كىرىپ بارادى...

ءسال توسىلىڭقىراپ قالعان مەن: نودار دۋمبادزەنىڭ قازاسىنا كەلىپ ەدىم، قالاي جەتسەم بولادى، بارار جەرىم قاشىق پا – دەگەنىمشە بولعان جوق، قازداي ءتىزىلىپ تاكسيلەرىنىڭ ەسىكتەرىن ايقارا اشىپ تۇرىپ الدى دا: "قالاعانىڭىزعا وتىرىڭىز دەپ ءىلتيپات كورسەتتى. مەن دە جىميىپ، قاشىق پا، قانشا تۇرادى؟" – دەگەن سۇراعىمدى قايتالاعانىم سول ەكەن:

– ۆى، شتو، داراگوي، وبەجاەتە...

– سىز، سون-وۋ قازاقستاننان ءبىزدىڭ نوداردىڭ قازاسىنا كەلىپ تۇرعاندا سىزدەن قالاي اقشا الامىز؟!

– قايسىمىزعا وتىرساڭىز دا قالاعان جەرىڭىزگە تەگىن جەتكىزىپ تاستايمىز، – دەگەندە ەرىكسىز سۇيسىنگەنىم بىلاي تۇرسىن، وسى سارىنداس اڭگىمەسى الگى جەردە ەسىمە ساپ ەتە قالسىن.

وسى ءبىر ەكى اڭگىمەنىڭ ورتاق تۇيىنىنە ىشتەي ريزا كەيىپتە تەبىرەنە تۇنجىراپ كەلە جاتقان كۇيى ءبىزدىڭ دە ەرتەڭ سەندەردىڭ ارقالارىڭدا تۇتاستاي ءبىر ۇلت بولىپ ۇيىيتىنىمىزعا دەگەن سەنىممەن باسىمدى كوتەرىپ الدىما كۇلىمدەي قارادىم.

جو، جوق، جۇرتتىڭ «ىبىرايىنا» دەگەن ىقىلاسىم ىقىلىق اتقاندىقتان ەمەس، ءوز ۇستازىم عاريفوللا انەس اعام كوپ ايتاتىن: قازاقى بالا – بالا ەمەستەن قاشان ارىلار ەكەنبىز دەگەن وي عانا...

بالاپانى ءۇشىن عانا شىرىلدايتىن تالدا وتىرعان تورعاي ەشقاشان استىمداعى بۇتاق سىنىپ كەتەدى-اۋ دەپ قورىقپاستان قامسىز وتىرادى، ويتكەنى ول استىنداعى بۇتاققا ەمەس ءوزىنىڭ ەكى قاناتىنا سەنەدى، وسىنى ەسىڭنەن شىعارما، ۇلىم!

ۇلت كوسەمى ءاليحاننىڭ اتىلار الدىندا احمەت پەن مىرجاقىپقا جازعان حاتىندا: سەندەردىڭ تاڭداعان جولدارىڭ – اباقتى جولى... ازاپتى جول... بىراق ءبىر نارسەنى تۇسىنىڭدەر: باياعىدا دوڭىز بەن اققۋ دوس بولىپتى. سوندا ءبىر كۇنى دوڭىز اققۋدى بالتىردان الىپ: «ءاي، اققۋ! سەن كۇن بار دەيسىڭ. سول كۇندى مەن نەعىپ كورمەيمىن؟» – دەيدى. سوندا اققۋ: «ءاي، دوڭىز! سەنى اللا تومەن قاراتىپ جاراتقان. سوندىقتان سەن اسپانداعى كۇندى كورمەيسىڭ!» – دەپتى. اللا كۇندى كورەتىن ۇرپاق كەلەدى! سول كۇندى كورەتىن ۇرپاق سەندەردى ەسكە الاتىن بولادى. ءبىزدى ريزاشىلىقپەن، ۇلكەن قۇرمەتپەن ەسكە الاتىن بولادى. وكىنبەڭدەر! كۇرەس جولىنا تۇسكەندەرىڭە وكىنبەڭدەر!» دەپ جازعان بولاتىن. ماعجان اتاڭ دا سەنگەن سەندەرگە!

مەن دە سەنەمىن!

ايدالادا، سون-وۋ شەشەنستاندا جاتىپ، اشتىقتا جەگەن قۇيقاسىنىڭ ءدامىن ۇمىتپاعان ءبىر شەشەن اقساقالىنىڭ: "قازاق حالقىنىڭ باقىتى ءۇشىن ءبىر باس كەرەك بولسا مىنا مەنىڭ باسىمدى الىڭدار!" دەگەن اتالى ءسوزىن قازىرگى زيالى دەگەن ۇلت ۇلدارىنىڭ ءبىرى دە ايتا المادى-اۋ، سول وكىنىشتى!

كەرىسىنشە كەرى تارتىپ، ساقالىن ساتقانداردىڭ سانى كوبەيدى.

ولاي بولسا مەن-اق قايتالايىن سول ءسوزدى...

قازاق حالقىن باقىتقا باستار جولدا ءبىر قۇرباندىق كەرەك بولسا مەن قاشاندا دايىنمىن!

سەن دە دايىن بول، ۇلىم!

ءۇش ەمەس، ەل ەكىگە دە بولىنبەسىن!

ەل امان بولسىن!

پى.سى.

سونداعى ايتىلماي قالعان وي قايسى دەيسىڭ بە؟

«ۇلت بولىپ ۇيىپ كەلە جاتقان كەزدە، سان رەت ءسۇت كۇيىندە توگىلگەن» ەلدىڭ بىرىگۋى.تاپ وسى جولى ايرانداي ۇيۋى!

ارمانىمىز قۇدايدىڭ بەرىپ تۇرعان ءبىر مۇمكىنشىلىگىن پايدالانىپ ۇلت بولىپ ءادىل سايلاۋ وتكىزۋ ەدى. سونى دا كوپسىنەتىندەر كۇن ساناپ كوبەيىپ كەلەدى. مىنە سول قورقىنىشتى.

قازاقتى العاش سايلاۋ مادەنيەتىنە ۇگىتتەي باستاعان جىلدارى مارقۇم، قۇدايبەرگەن سۇلتانباەۆتىڭ: قازاقتار اۋىل-اۋىلعا، رۋ-رۋعا ءبولىنىپ جۇرگەندە ەكى ورتادا ەمىن-ەركىن يۆان شال ءوتىپ كەتىپتىسىنىڭ كەرى كەلىپ، و باستا قوسانوۆتى قوسىپ ەلدى الداپ سايلاۋعا شاقىرامىز دەگەندەر شاتاسقاندارىن كەش ءتۇسىنىپ الاسۇرۋدا.

سوڭى نەمەن تىنارىن كىم ءبىلسىن.

جەلتوقسان جايلى جەلبۋازداردىڭ سوزىنە قارسى داۋ ايتۋشىلاردىڭ قاراسى كوبەيگەن شاقتا "حرونيچەسكي الحاش" دەگەندى دە شىعارىپ ۇلگەرگەندەر ۇگىت-ناسيحات جولىندا ەشتەڭەدەن تايىنار تۇرلەرى كورىنبەيدى.

ءتىپتى، ادولف گيتلەردىڭ ءوزىن ادامزاتتىڭ الىبىنا تەڭەپ، اقتاپ الىپ جۇرگەن ءبىر اعامىز قوسانوۆتى گيتلەردەن اسقان جاۋ ساناعانىن تۇسىنە الماي جانە دال بولاسىڭ...

كەزىندە باۋكەڭدى تۇقىرتۋعا تاپسىرما العاندار باسقا دىم تاپپاعاسىن: "باۋىرجان مومىشۇلى - ۆەليكولەپنىي كوماندير، وتۆاجنىي، ناحودچيۆىي ... نو ون نيكوگدا نە پودنيماەت توست زا توۆاريششا ستالينا..." دەپ ۇستىنەن ارىز جازعان كوميسسار پ.ۆ.لوگۆينەنكو مەن سمەرش سولداتى بەلكوۆ سياقتىلار بىزدە دە جەتەرلىك ەكەن...

ەڭ قىزىعى ءامىرجاندى جەلتوقسانمەن قارالاۋشىلاردىڭ بىردە-ءبىرىنىڭ جەلتوقسانعا ەشقانداي دا قاتىسى جوقتار...

بۇل وسەكتىڭ باستاۋى قاي جىلى قاجىگەلدين ۇكىمەتى وتستاۆكاعا كەتكەندە ۇيىمداستىرىلعان ارنايى كامپانيا بولاتىن.

ونىڭ دا ۋاقىتى كەلەر. كىمنىڭ قانشا دوللارعا ساتىلعانى دا انىقتالار (شەت جاعاسىن بىلەمىز دە).

ال، شىندىعى كەرەك بولسا سوتتالىپ بارا جاتقان بىزدەردى، ءبىرىنشى كۋرس ستۋدەنتتەرىن باسىن بايگەگە تىگىپ امان الىپ قالعان قوسانوۆ ەدى.

ول كەزدە ءبىر ءتۇن ايىقتىرعىشقا تۇنەپ شىقساڭ بولعانى وقۋدان شىعارىپ جىبەرەتىن زاماندا 10-15 كۇننەن وتىرىپ كەلىپ وقۋىن جالعاستىرعان جالعىز جۋرفاكتىڭ ستۋدەنتتەرى شىعار.

بارعان جوقپىن دەپ قاسارىسىپ تۇرىپ العانداردىڭ تالايى جالعان جالامەن جازىقسىز سوتتالىپ جاتقاندا «مەن باستاپ اپاردىم الاڭعا!» دەگەن اشىق مويىنداۋىم ءۇشىن، جەكە كارتىشكەمە جازىلعان قاتاڭ ەسكەرتۋمەن قانشا كۇن وتىرىپ كەلسەم دە امان قالۋىم قوسانوۆتىڭ ارقاسى، ۇلىم، وسىنى ەسىڭنەن شىعارما. ەگەر سول جولى اراشاشىم بولىپ امان الىپ قالماعاندا سەن دە كەلمەس پە ەدىڭ بۇل ومىرگە؟..

بىزگە تۇسىنىستىكپەن قاراي بىلگەن ۇستازدارىمىزعا دا مىڭ العىس! قىزىل وكىمەتتىڭ ءسوزىن سويلەپ قىسپاققا العان اعايسىماقتار جازاسىن اللادان الا جاتار!

قاماقتا وتىرىپ «دالەلدى سەبەپپەن» قالىپ قويعان ەمتيحاندارىمىزدى قويدىرتۋ ءۇشىن كەيبىر اعايلارىمىزدىڭ الدىنا بارۋعا يمەنىپ تاعى دا سول امىرجانعا وتىنگەنىمىز دە ەسىمدە.

اسىرەسە، ەشقانداي دايىندىقسىز كپسس تاريحىنان بەرەتىن تىك مىنەزدى، ەڭ قاتال، سۇستىلاۋ اعايىمىز ابدۋلپاتاەۆتىڭ الدىنا بارۋعا قايمىققانىمىزدى نەسىن جاسىرايىن. بەكەر ەكەن، اشەيىندە ءبىر كۇيىنەن تايمايتىن قاتال دەگەن اعايىمىز: "اينالايىندار-اۋ، ابايلاساڭدارشى" – دەگەن مەيىرلى ۇنىمەن سوزگە كەلمەستەن زاچەتكاعا قول قويا سالعانداعى قۋانىشتىڭ ءوزى ءبىر بولەك كۇي ەدى...

مىنە، ۇلىم مەنىڭ بار ايتپاعىم وسى.

قوسانوۆ پرەزيدەنت بولا ما، بولماي ما، ول بولەك اڭگىمە.

ارتىندا ارلاناتىن ۇرپاعى بارىن ويلاعانىمىز دا ءجون بولار.

سول ءبىرىنشى كۋرستا بىرگە قامالعان تورتەۋمىزدىڭ دە ءتورت كوزىمىز تۇگەل، وقۋىمىزدى ويداعىداي اياقتاپ ەلگە قىزمەت ەتۋدەمىز.

ءبىراز ۋاقىت تەلەديدار سالاسىندا، مينيسترلىكتە قىزمەت ەتكەن عازيز تاستاەۆ بۇل كۇندە بەلگىلى كاسىپكەر، مەتسەنات.

بەلگىلى قالامگەر، جۋرناليست سەيسەن ۇلىقبەكوۆ تازا ەل سايتىنىڭ باسشىسى.

ون سەگىزگە ەندى تولعان ورىمدەي عانا گۇلميرا سۇلتاناليەۆا بۇل كۇنى قازاقستاننىڭ گۇرزى ەلىندەگى ەلشىسى!

بۇرا تارتقان، وتىرىك ايتقان جەرلەرىم بولسا مەنى وسى ۇشتىك تۇزەتسىن.

ونىڭ سىرتىندا جىگەر بەرگەن رۋxتاس دوستار، قۇربىلار قانشاما.

اتتارىنا زاتى ساي شوقان، اباي سەكىلدى اعالارىمىزدىڭ دا اقىلدارى از بولعان جوق.

بارلىعىنىڭ الدىندا باسىمدى يە وتىرىپ، ۇلى ابايدىڭ «ءبىرىڭدى قازاق، ءبىرىڭ دوس، كورمەسەڭ ءىستىڭ ءبارى بوسى!» مەن سابىر ادايدىڭ «ءار قازاق مەنىڭ جالعىزىمى!» تەك جيىن-تويدا عانا ايتىلار پافوستى ۇران ەمەس، جالپى قازاقتىڭ ۇرانىنا اينالسا دەيمىن.

بۇنى دا ارنايى تاپسىرىسپەن جازىلعان ماقالا دەپ ەسەپتەۋشىلەر تابىلىپ جاتسا ورازامدى ساتقانىم ەمەس، بىراق اۋىزىم بەرىك! ال ەگەر جازىقسىز جالا بولسا، ونىڭ دا جازاسىن ءبىر اللا بەرە جاتار!

ارتىق كەتسەم بارلىعىڭىزدان كەشىرىم وتىنەمىن.

اكەڭ، جارلى بايعانين

(نۇرىمجان كەرەيۇلى)

Abai.kz