2019 جىلعى 19 ماۋسىم كۇنى نۇر-سۇلتانداعى قر ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسىندا «دوڭگەلەك ۇستەل» دەپ اتالعان باسقوسۋ ءوتتى. كۇن تارتىبىندەگى ماسەلە «كورىسۋ ءداستۇرىن (امال) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى مەرەكەلىك كۇندەردىڭ تىزبەسىنە ەنگىزۋ ماسەلەسىن قوعامداستىقپەن، ازاماتتىق قوعام وكىلدەرىمەن جانە دەپۋتتارمەن بىرلەسىپ پىسىقتاۋ تۋرالى» دەپ كورسەتىلىپتى.

نەگىزدەمە:

قر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتتارىنىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-ءمينيسترى ا. مامينگە جولداعان ساۋالى (18.03.2019 ج. № 15-13-72 د/س) جانە قر ۇكىمەتىنىڭ 10.04.2019 جىلعى № 20-8/662 دز تاپسىرماسى ەكەن.

«دوڭگەلەك ۇستەلگە» قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ، دەپۋتاتتىق كورپۋستىڭ، مادەنيەت ۇيىمدارىنىڭ، زيالى قاۋىمنىڭ ءبىراز وكىلدەرى شاقىرىلعان ەكەن. وكىنىشكە قاراي، ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى كەلگەن جوق.

جيىندى قر ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسىنىڭ باسشىسى ءۇمىتحان داۋرەنبەكقىزى مۇڭالباەۆا اشىپ، جۇرگىزىپ وتىردى.

العاشقى ءسوز اتىراۋ وبلىسىنان سايلانعان قر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى سارسەنباي قۇرمانۇلى ەڭسەگەنوۆكە بەرىلدى.

سەناتور كىرىسپە ءسوزىن ءوزىنىڭ پارلامەنتتە وتىرعانىنا ون جىل تولىپ وتىرعانىن، العاش دەپۋتات بولعان كەزدە جاسى 45-تە بولسا، قازىر 55-كە كەلگەنىن ماقتانىش سەزىممەن ايتىپ الدى دا، سودان كەيىن «دوڭگەلەك ۇستەلگە» شاقىرىلعان قوناقتاردى سەناتورلار م. جۇماعازيەۆ، م. تاعىموۆ جانە ن. تورەعاليەۆپەن بىرگە تورتەۋى قول قويعان، قر پرەمەر-ءمينيسترى ا.ۇ. مامينگە ارنالعان، وسىدان ءۇش اي بۇرىن، ياعني 2019 جىلعى 14 ناۋرىزدا جولدانعان دەپۋتاتتىق ساۋالىنىڭ مازمۇنىمەن تانىستىرىپ شىقتى.

دەپۋتاتتىق ساۋالدا ءتورت سەناتور «قازاق ەلiنiڭ باتىس وڭiرiندە سان عاسىرلاردان سانامىزعا سiڭiستi بولىپ، ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسىپ، بۇگiن دە كەڭiنەن اتالىپ، بولاشاقتا دا ۇزiلمەيتiن اتاۋلى كۇننiڭ بiرi, ءار جىلدىڭ ون ءتورتiنشi ناۋرىز كۇنi تويلاناتىن «كورiسۋ مەرەكەسi» ەكەنىن تاراتىپ جازا كەلىپ، ۇكىمەت باسشىسىنان «حالقىمىزدىڭ سالت-ءداستۇرىن قولداۋ جانە ونى دارىپتەۋ ماقساتىندا 14 ناۋرىزدى «كورىسۋ كۇنى مەرەكەسى» دەپ بەلگىلەۋ جونiندە» ۇسىنىس ەنگىزگەن جانە «ءتيىستى مەملەكەتتىك ورگاندارعا تاپسىرما بەرۋدى» وتىنگەن.

ءبىزدى تاڭ قالدىرعان ءبىر جايت – جيىندى باسقارىپ وتىرعان ءۇمىتحان مۇڭالباەۆادان باستاپ، سەناتور سارسەنباي ەڭسەگەنوۆ جانە تاعى باسقا ءسوز سويلەۋشىلەر كۇن تارتىبىندەگى ماسەلەگە بايلانىستى حالقىمىزدا بۇرىننان كەلە جاتقان كەلىننىڭ سالەم سالۋى جانە باسقا دا سالت-داستۇرلەر تەك قانا قازاق ەلiنiڭ باتىس وڭiرiندە عانا ساقتالىپ قالعانداي، ال باسقا ايماقتاردىڭ تۇرعىندارى مۇنداي ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەرىمىزدەن ماقۇرىم قالعانداي ەتىپ بايانداعاندارى بولدى.

مىناداي بىرجاقتى، سىڭارجاق پىكىرگە شىداي الماي، ارنايى شاقىرىلعان قوناق جانە ازاماتتىق قوعامنىڭ وكىلى رەتىندە ءبىز دە ءوزىمىزدىڭ وي-تۇجىرىمدارىمىزدى ورتاعا سالىپ، قر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتتارى س. ەڭسەگەنوۆ، م. جۇماعازيەۆ، م. تاعىموۆ جانە ن. تورەعاليەۆتىڭ 14 ناۋرىزدى «كورىسۋ كۇنى مەرەكەسى» دەپ بەلگىلەۋ جانە ونى كاسىبي جانە وزگە دە مەرەكەلiك كۇندەر تىزبەسىنە ەنگىزۋ تۋرالى باستامالارىنا ءۇزىلدى-كەسىلدى قارسىلىق بىلدىردىك.

مەملەكەتتىك دەڭگەيدە 14 ناۋرىزدى «كورىسۋ كۇنى مەرەكەسى» دەپ بەلگىلەۋ جايىنداعى باستامالارعا قارسى بولىپ جۇرگەن اعايىندار از ەمەس.

ءبىر عانا مىسال كەلتىرەيىك.

وسىدان بەس جىل بۇرىن abai.kz اقپاراتتىق پورتالىندا «كورىسۋ كۇنى» دەيتىن قازاق ەتنوگرافياسىندا كۇن جوق!» اتتى عىلىمي-تانىمدىق ماقالا جارىق كورگەن ەدى.

ماقالا اۆتورى ەتنوگراف سەرىك ەرعالي ۋيكيپەديادا جانە باسقا دا ەڭبەكتەردە جاريالانىپ جۇرگەن «كورىسۋ» تۋرالى مالىمەت شىندىققا ساي ەمەس ەكەنىن ايتا كەلىپ: «ناۋرىزدان ءبولىپ الىپ، تاعى ءبىر مەرەكەنىڭ ۇشىن شىعارۋ ۇلتتىق قۇندىلىقتى بۇرمالاۋ»، - دەپ جازدى.

ءبىز دە ەتنوگراف سەرىك ەرعاليدىڭ وسى تۇجىرىمداماسىن قولداي وتىرىپ، جوعارىدا اتى-جوندەرى اتالعان سەناتورلاردىڭ ۇكىمەت باسشىسىنا جولداعان ۇسىنىستارىن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى مەرەكەلەر تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2001 جىلعى 13 جەلتوقسانداعى № 267-ءىى زاڭىندا مەملەكەتتىك مەرەكە دەپ بەلگىلەنگەن ناۋرىز مەيرامىنان ءبولىپ الىپ، حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن بۇرمالاۋ دەپ ەسەپتەيمىز.

بىرىنشىدەن، ءدال قازىرگى كەزدە قازاق قوعامىندا 14 ناۋرىزدى «كورىسۋ كۇنى مەرەكەسى» دەپ بەلگىلەپ، ونى كاسىبي جانە وزگە دە مەرەكەلiك كۇندەر تىزبەسىنە ەنگىزۋگە دەگەن سونشالىقتى قاجەتتىلىك تە، سۇرانىس تا جوق! ەرتەڭگى كۇنى ونداي مەملەكەتتىك مەرەكەلەردى جەر-جەرلەردە لايىقتى دارەجەدە اتاپ ءوتۋ ءۇشىن بيۋدجەتتىڭ قارجىسى دا از جۇمسالمايتىنى تاعى بار.

ونىڭ ۇستىنە «كورىسۋ» ۇعىمىنىڭ ءمان-ماعىناسى دا ءار جەردە ءارتۇرلى. ماسەلەن، وڭتۇستىك وڭىرىندە «كورىسۋ» دەپ قايعى جامىلىپ وتىرعان جاندارعا جىلاپ، قۇشاقتاسىپ، كوڭىل ايتۋدى ايتادى (قۇداي ساقتاسىن ونداي «كورىسۋدەن»!). بالا كۇنىمىزدەن سانامىزعا سولاي ءسىڭىپ كەتكەن. ورتا جاسقا كەلگەندە ءوز باسىم «كورىسۋ كۇنى مەرەكەسى» دەگەندى قانشا جەردەن تىرىسسام دا، مۇلدەم قابىلداي المايمىن!

ەكىنشىدەن، ەگەر پارلامەنت سەناتورلارى ۇكىمەتتىڭ الدىنا ماڭىزدى دەپۋتاتتىق ساۋالدارمەن تالاپ قويامىز دەپ جاتسا، ءدال بۇگىنگى كۇنى قازاق قوعامىن تولعاندىرىپ وتىرعان ودان دا وتكىر، شەشىمىن كۇتكەن وزەكتى ماسەلەلەر جەتىپ ارتىلادى!

اتاپ ايتساق، الىستاعى قازاق اۋداندارى مەن اۋىلدارىنىڭ ايانىشتى احۋالى، قالالارعا ۇدەرە كوشكەن، كوپ جاعدايدا جۇمىسسىز جانە ءۇيسىز-كۇيسىز جۇرگەن جاستارىمىزدىڭ مۇشكىل جاعدايى، كوپ بالالى جانە از قامتىلعان وتباسىلاردىڭ تالاپ-تىلەكتەرى، قوعامدى دەندەپ العان جەمقورلىق، جاس ۇرپاققا ساپالى ءبىلىم بەرۋ، حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەلەرى جانە تاعى باسقالار.

ۇشىنشىدەن، حالقىمىز ۇلكەن سەنىم ارتىپ وتىرعان قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتتارى وزدەرى تۋىپ-وسكەن تەك بەلگىلى ءبىر ءوڭىردىڭ عانا ەمەس، بۇكىل ەل-جۇرتىمىزدىڭ جاناشىرى بولۋى قاجەت!

سەناتورلار ونسىز دا الداعى كۇندەرگە ايرىقشا الاڭداپ وتىرعان قازاق حالقىن جەر-جەرگە، رۋ-رۋعا، جىك-جىككە بولمەي، كەرىسىنشە، ءبارىمىزدى ورتاق ىسكە جۇمىلدىرىپ، بىرىكتىرەتىن ماسەلەلەردى كوتەرۋگە ءتيىس!

ايتپاقشى، قر ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسىندا وتكەن وسى جيىننىڭ باس كەزىندە شابىتتانا ءسوز سويلەگەن قر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى سارسەنباي ەڭسەگەنوۆ ءوز ۇسىنىستارىنا ازاماتتىق قوعام وكىلدەرىنەن قارسى پىكىرلەر ەستيمىز دەپ ويلاماعان بولسا كەرەك، ماسەلەنى تالقىلاۋ كەزىندە باسقوسۋدىڭ سوڭىنا دەيىن ۇندەمەي وتىردى دا قويدى.

قىسقاشا انىقتاما:

ەڭسەگەنوۆ سارسەنباي قۇرمانۇلى – ەكونوميكالىق ساياسات، يننوۆاتسيالىق دامۋ جانە كاسىپكەرلىك تۇراقتى كوميتەتىنىڭ حاتشىسى.

اتىراۋ وبلىسىنان سايلانعان قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى.

1963 جىلى 26 ناۋرىزدا تۋعان، قازاق، ءبىلىمى جوعارى. گۋرەۆ پەداگوگيكا ينستيتۋتىن، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن. تاريح، قوعامتانۋ جانە سوۆەت قۇقىقتانۋ پاندەرىنىڭ وقىتۋشىسى، زاڭگەر. اتىراۋ وبلىسى اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولىپ قىزمەت اتقارعان. «قۇرمەت» وردەنىمەن، التى مەدالمەن ماراپاتتالعان.

جۇماعازيەۆ مۇحتار سابىرۇلى – اگرارلىق ماسەلەلەر، تابيعاتتى پايدالانۋ جانە اۋىلدىق اۋماقتاردى دامىتۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەسى. سەنات دەپۋتاتى بولىپ اقتوبە وبلىسىنان سايلانعان. 1956 جىلى 5 جەلتوقساندا تۋعان، قازاق، ءبىلىمى جوعارى. الماتى زووۆەتەريناريا ينستيتۋتىن، الماتى ەكونوميكا جانە ستاتيستيكا اكادەمياسىن بىتىرگەن. زووينجەنەر، ەكونوميست. اقتوبە وبلىسى يساتاي، قوبدا، قارعالى، ويىل اۋداندارىنىڭ اكىمى، اقتوبە وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولىپ قىزمەت اتقاردى. «قۇرمەت» وردەنىمەن، «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالىمەن ماراپاتتالعان.

تاعىموۆ مارات مىرزاعاليۇلى – كونستيتۋتسيالىق زاڭناما، سوت جۇيەسى جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى كوميتەتىنىڭ مۇشەسى.

اقتوبە وبلىسىنان سايلانعان قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى. 1952 جىلى 7 قاڭتاردا تۋعان، قازاق. ءبىلىمى جوعارى. قازاق حيميا-تەحنولوگيا ينستيتۋتىن بىتىرگەن، ينجەنەر، حيميك-تەحنولوگ. اقتوبە قالالىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، اقتوبە وبلىستىق اكىمشىلىگى اپپاراتىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، مارتوك اۋدانى اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، العا اۋدانىنىڭ اكىمى، اقتوبە وبلىسى ىشكى ساياسات دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى، اقتوبە وبلىسى اكىمىنىڭ كەڭەسشىسى، اقتوبە قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى، اقتوبە وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولىپ قىزمەت ىستەگەن. قۇرمەت» وردەنىمەن، «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» جانە مەرەيتويلىق مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.

تورەعاليەۆ ناريمان – الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ جانە عىلىم كوميتەتىنىڭ مۇشەسى. سەنات دەپۋتاتى بولىپ باتىس قازاقستان وبلىسىنان سايلانعان.

1964 جىلى 19 شىلدەدە تۋعان، قازاق، ءبىلىمى جوعارى. جامبىل گيدرومەليوراتيۆتىك قۇرىلىس ينستيتۋتىن، كاسپي قوعامدىق ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن. ينجەنەر-ەكونوميست، زاڭگەر. باتىس قازاقستان وبلىسى اقجايىق اۋدانىنىڭ اكىمى، باتىس قازاقستان وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى، ورال قالاسىنىڭ اكىمى بولىپ قىزمەت اتقاردى. «قۇرمەت» وردەنىمەن ماراپاتتالعان.

مىرزانتاي قوجابايۇلى جاقىپ

Abai.kz