وتكەندە قازاقستان پرەمەرىنىڭ ورىنباسارى ءاليحان سمايلوۆ قازاقستاندا قارتتاردىڭ كوبەيگەنى تۋرالى ايتىپ قالدى. شىندىعىندا بۇل بىزدە عانا بولىپ جاتقان پروتسەسس ەمەس.

الەمدە، ونىڭ ىشىندە رەسەيدە دە قارت ادامدار سانىنىڭ ارتۋى بايقالادى. قارتايۋعا قاتىستى ستاتيستيكا بار ەكەن. ول بويىنشا جاپونيا ءبىرىنشى ورىندا. رەسەيدە قارتايۋ كوەففيتسيەنتى 2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنا 21,5% بولسا، اقش-تا 22,0%-دى قۇراپتى.

بۇۇ ساراپشىلارى الەم ەلدەرىندەگى حالىق سانى مەن 2020 جىلدان 2050 جىلعا دەيىنگى حالىقتىڭ تومەندەۋ دەڭگەيىنە قاتىستى بولجامدار جاريالاعان. ال تومەندە ءبىز حالىق سانى تومەندەگەن 10 مەملەكەت تۋرالى جازعاندى ءجون كوردىك. سونىمەن، حالقى ودان ءارى ازايۋى مۇمكىن دەگەن 10 ەل، ولار كىمدەر؟

1. بولگاريا

حالىق سانىنىڭ 2020 جىلى 6,9 ميلليوننان 2050 جىلى 5,4 ميلليونعا دەيىن، ياعني 22,5 پايىزعا تومەندەۋى بولجانادى.

بولگارلاردىڭ جۇيەلى تۇردە تومەندەۋى ەكونوميكالىق وسۋگە جانە ءال-اۋقاتتىڭ وسۋىنە كەدەرگى كەلتىرەدى. ال جاعىمسىز اسەرلەردى ازايتۋعا باعىتتالعان باسقارۋ شارالارى ماسەلەنىڭ مانىنە اسەر ەتپەيدى.

2017-2021 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاما ترەندتى وزگەرتۋگە باعىتتالعان ءبىرىنشى مەملەكەتتىك باعدارلاما بولىپ تابىلادى.

بۇل باعدارلامادا ماقساتقا جەتۋدىڭ باسىمدىقتى قۇرالدارى: تۋ كوەففيتسيەنتىن ارتتىرۋ، جاستاردىڭ ەميگراتسياسىن ازايتۋ جانە بولگار بيزنەسىنىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە باعىتتالعان زاماناۋي يمميگراتسيالىق ساياساتتى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن رەتتەۋشى جانە ينستيتۋتسيونالدى الەۋەتتى قۇرۋ شارالارى قاراستىرىلعان.

2. ليتۆا

ەلدەگى حالىق سانى 2020 جىلى 2,7 ميلليوننان 2050 جىلى 2,1 ميلليونعا دەيىن، ياعني 22,1 پايىزعا تومەندەيدى دەپ بولجانۋدا.

حالىق سانىنىڭ تومەندەۋىنىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى تۇرعىنداردىڭ تەز كوشىپ كەتۋى، ءولىمنىڭ ارتۋى جانە تۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋى دەپ سيپاتتالعان.

اقپارات كوزدەرىنە سۇيەنسەك، ليتۆادان ەو-عا قونىس اۋدارعاندار سانى ميلليونعا جۋىقتاعان.

ولاردىڭ كوپشىلىگى باتىس ەۋروپاعا جۇمىس ىستەۋگە بارعان. 2010 جىلدان 2019 جىلعا دەيىن حالىقتىڭ ازايۋى 12%-عا جەتكەن.

3. لاتۆيا

ەلدەگى حالىق سانى 2020 جىلى 1,9 ميلليوننان 2050 جىلى 1,5 ميلليونعا دەيىن، ياعني 21,6 پايىزعا تومەندەيدى دەپ بولجانۋدا.

حالىق سانىنىڭ تابيعي تومەندەۋىنىڭ سالدارىنان ءولىم-ءجىتىم كوەففيتسيەنتى تۋ كوەففيتسيەنتىنەن اسقان كەزدە تۇرعىنداردىڭ جالپى سانى 7,1 مىڭ ادامعا ازايدى. ال كوشى-قون ناتيجەسىندە ولاردىڭ سانى تاعى 2,5 مىڭ ادامعا قىسقارعان.

لاتۆيادان كەتەتىن ازاماتتاردىڭ ەڭ كوپ سانى يرلانديا مەن ۇلىبريتانياعا قونىس اۋدارادى ەكەن.

4. ۋكراينا

ەلدەگى حالىق سانى 2020 جىلى 43,7 ميلليوننان 2050 جىلى 35,2 ميلليونعا دەيىن، ياعني 19,5 پايىزعا تومەندەيدى دەپ بولجانۋدا.

حالىق سانىنىڭ تومەندەۋى ۋكراينانىڭ بارلىق ايماقتارىندا بايقالادى. ۋكرايناداعى كۇردەلى گەوساياسي جانە ەكونوميكالىق جاعداي ەلدە ەميگراتسيانىڭ ۇلعايۋىنا، سونىمەن بىرگە تۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋىنە اكەلدى.

5. سەربيا

ەلدەگى حالىق سانى 2020 جىلى 8,7 ميلليوننان 2050 جىلى 7,1 ميلليونعا دەيىن، ياعني 18,9 پايىزعا تومەندەيدى دەپ بولجانۋدا.

سەربيا الەمدەگى حالىق ءوسىمىنىڭ ەڭ تەرىس كورسەتكىشتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. تۋدىڭ جالپى كوەففيتسيەنتى ءبىر اناعا 1,44 بالا. بۇل الەمدەگى ەڭ تومەنگى كورسەتكىشتەردىڭ ءبىرى.

تۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندىگى جانە جاستاردىڭ ەميگراتسياسىنا بايلانىستى ەل الەمدەگى حالىقتىڭ ورتاشا جاس مولشەرى ەڭ جوعارى ون ەلدىڭ قاتارىنا كىرەدى.

6. بوسنيا جانە گەرتسەگوۆينا

ەلدەگى حالىق سانى 2020 جىلى 3,3 ميلليوننان 2050 جىلى 2,7 ميلليونعا دەيىن، ياعني 18,2 پايىزعا تومەندەيدى دەپ بولجانۋدا.

بوسنيا جانە گەرتسەگوۆينا وڭتۇستىك-شىعىس ەۋروپاداعى مەملەكەت. بالقان تۇبەگىنىڭ باتىس بولىگىندە ورنالاسقان.

بۇگىنگى تاڭدا بۇل جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى وتە جوعارى ەۋروپاداعى ەڭ كەدەي ەلدەردىڭ ءبىرى. نەگىزگى سىرتقى ساۋدا سەرىكتەستەرى ەۋروپالىق وداق ەلدەرى بولىپ تابىلادى.

حالىق سانىنىڭ ازايۋىنا ەۋروپالىق وداقتىڭ تابىستى ەلدەرىنە ەميگراتسيانىڭ جوعارى دەڭگەيى جانە بالا تۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋى سەبەپ بولىپ وتىر.

7. حورۆاتيا

ەلدەگى حالىق سانى 2020 جىلعى 4,1 ميلليوننان 2050 جىلى 3,4 ميلليونعا دەيىن، ياعني 18,0 % تومەندەيدى دەپ بولجانۋدا.

حورۆاتيا بۇرىن يۋگوسلاۆيانىڭ قۇرامىندا بولعان ەلدەردىڭ ىشىندە ەڭ دامىعانى.

الايدا 1991 جىلى سوعىستان مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاسى قالپىنا ەندى-ەندى كەلە باستادى. دەمەك، ەلدە جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى جوعارى. ول 17%-دى قۇرايدى.

8. مولداۆيا

ەلدەگى حالىق سانى 2020 جىلى 4 ميلليوننان 2050 جىلى 3,4 ميلليونعا دەيىن، ياعني 16,7 % تومەندەيدى دەپ بولجانۋدا.

ەڭبەككە قابىلەتتى حالىقتىڭ ەداۋىر بولىگى رەسەيدەگى ەڭبەك كوشى-قونىندا.

سانداردىڭ ازايۋى تۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋىنە جانە سىرتقى كوشى-قوننىڭ تەرىس سالدوسىنا بايلانىستى.

9. جاپونيا

ەلدەگى حالىق سانى 2020 جىلى 126,5 ميلليوننان 2050 جىلى 105,8 ميلليونعا دەيىن، ياعني 16,3 پايىزعا تومەندەيدى دەپ بولجانۋدا.

جاپونيا - ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيى وتە جوعارى دامىعان ەل. جاپونيادا ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى ەڭ جوعارى جانە نارەستەلەر ءولىمىنىڭ دەڭگەيى ەڭ تومەن.

الايدا جاپون قوعامى تەز قارتايۋدا. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس اياقتالعاننان كەيىن تۋدىڭ وسۋىنەن گورى بالا تۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋى كۇرت كوبەيگەن.

دەموگرافتار مەن ۇكىمەت بۇل ماسەلەنى قالاي شەشۋگە بولاتىندىعى تۋرالى قىزۋ پىكىرتالاستار جۇرگىزۋدە. دەموگرافيالىق ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن  تۋدىڭ ءوسۋىن جوعارىلاتۋ ۇسىنىلادى.

10. البانيا

ەلدەگى حالىق سانى 2020 جىلعى 2,9 ميلليوننان 2050 جىلى 2,4 ميلليونعا دەيىن، ياعني 15,8 پايىزعا تومەندەيدى دەپ بولجانۋدا.

حالىق سانىنىڭ ازايۋىنىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى - كوشى-قوننىڭ كوبەيۋى جانە تۋدىڭ تومەندەۋى.

ماتەريالدى ازىرلەگەن كەرىمسال جۇباتقانوۆ،

تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، قازاق-ورىس حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى.

Abai.kz