استانادا وتكەن "نۇر وتان" پارتياسى پارلامەنتتiك فراكتسياسىنىڭ كەڭەيتiلگەن وتىرىسى مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ 2012-2014 جىلدارعا ارنالعان ءۇش جىلدىق بيۋدجەت ەلiمiزدiڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتiك دامۋىن جان-جاقتى قامتاماسىز ەتۋi تيiس دەگەن تاپسىرماسىنا ارنالدى. ءارi بۇل جيىندا حالىقتىق تۇعىرنامانىڭ الەۋمەتتiك ماسەلەلەردi جەدەل شەشۋگە ءھام قوعامدى دەموكراتيالاندىرۋعا جۇمسالىپ جاتقانى دا تiلگە تيەك بولدى.

الداعى ءۇش جىلدىق رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت توڭiرەگiندە الەۋمەتتiك باعدارى بار جوبالاردى ايتۋىمىزعا بولادى. ونىڭ ناقتى سەبەبi: 2013 جىلى بiلiم بەرۋ مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ سالالارىنا، مادەنيەت پەن الەۋمەتتiك قامسىزداندىرۋعا جۇمسالاتىن قارجى 28 پايىزدان جوعارىلاماق. ياعني 42 پايىزعا دەيiن كوتەرiلەدi. بيىلعى جىلى بiلiم بەرۋ سالاسىنا 898 ملرد.، ال دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا 640 ملرد. تەڭگە بولiنسە، تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعى دا جاڭعىرتىلىپ، 2011-2014 جىلدار ارالىعىندا باعدارلاما اياسىندا جالپى كولەمi 24,3 ملن. شارشى مەتردi قۇرايتىن تۇرعىن ءۇي تاپسىرىسقا بەرiلمەكشi.

استانادا وتكەن "نۇر وتان" پارتياسى پارلامەنتتiك فراكتسياسىنىڭ كەڭەيتiلگەن وتىرىسى مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ 2012-2014 جىلدارعا ارنالعان ءۇش جىلدىق بيۋدجەت ەلiمiزدiڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتiك دامۋىن جان-جاقتى قامتاماسىز ەتۋi تيiس دەگەن تاپسىرماسىنا ارنالدى. ءارi بۇل جيىندا حالىقتىق تۇعىرنامانىڭ الەۋمەتتiك ماسەلەلەردi جەدەل شەشۋگە ءھام قوعامدى دەموكراتيالاندىرۋعا جۇمسالىپ جاتقانى دا تiلگە تيەك بولدى.

الداعى ءۇش جىلدىق رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت توڭiرەگiندە الەۋمەتتiك باعدارى بار جوبالاردى ايتۋىمىزعا بولادى. ونىڭ ناقتى سەبەبi: 2013 جىلى بiلiم بەرۋ مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ سالالارىنا، مادەنيەت پەن الەۋمەتتiك قامسىزداندىرۋعا جۇمسالاتىن قارجى 28 پايىزدان جوعارىلاماق. ياعني 42 پايىزعا دەيiن كوتەرiلەدi. بيىلعى جىلى بiلiم بەرۋ سالاسىنا 898 ملرد.، ال دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا 640 ملرد. تەڭگە بولiنسە، تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعى دا جاڭعىرتىلىپ، 2011-2014 جىلدار ارالىعىندا باعدارلاما اياسىندا جالپى كولەمi 24,3 ملن. شارشى مەتردi قۇرايتىن تۇرعىن ءۇي تاپسىرىسقا بەرiلمەكشi.

سونىمەن بiرگە، ۇدەمەلi يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىق دامۋ باعدارلاماسى دا قارجىلىق قولداۋدان تىس قالماق ەمەس. يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىق دامۋ باعدارلاماسى نەگiزiندە اگروونەركاسiپ كەشەندەرiنە، اۆتوكولiك جولدارىنا، ەلەكتر جانە جىلۋ-ەنەرگەتيكا ينفراقۇرىلىمى مەن ايماقتارداعى يننوۆاتسيالىق جوبالارعا دا ارنايى قارجىلار بولiنبەك. بۇل تۇرعىدا "2010 جىلى باستالعان ۇدەمەلi يندۋستريالدىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ مەملەكەتتiك باعدارلاماسى تابىستى بولدى. بيىلعى بiرiنشi جارتىجىلدىقتىڭ سوڭىندا 914 ملرد. تەڭگەنiڭ 227 جوباسى iسكە قوسىلدى. 29 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنى قۇرىلىپ، 100 ملرد. تەڭگەدەن استام قارجىعا ءونiم شىعارىلدى. ەكiنشi جارتىجىلدىقتا 617 ملرد. تەڭگە كولەمiندەگi قارجىعا تاعى دا 129 جوبانى iسكە اسىرۋ جوسپارلانىپ وتىر. ناتيجەسiندە 14,5 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنى قۇرىلادى دەپ كۇتiلۋدە", - دەدi پرەمەر-مينيستر كارiم ءماسiموۆ.

اتالمىش باعدارلاما نەگiزiندە بiرنەشە iرi ينفراقۇرىلىمدىق جوبالار دا ەل يگiلiگi ءۇشiن قىزمەت جاسايتىن بولادى. ولاردىڭ قۇرامىندا بالقاش جىلۋ ەلەكتر ستانساسى، "باتىس ەۋروپا - باتىس قىتاي" اۆتوجولى، "جەتiگەن-قورعاس", "وزەن-تۇركiمەنستان شەكاراسى" تەمiر جول جەلiسi, "بەينەۋ-بوزوي-اقبۇلاق" گاز قۇبىرى سىندى iرi قۇرىلىس جوبالارى بار.

2007 جىلدان بەرi ەلiمiزدە 1 ملن. 170 مىڭنان استام جاڭا جۇمىس ورنى اشىلعان ەكەن. 2007 جىلدان بەرi جۇمىسسىزدىق دەڭگەيi 7,3 پايىزدان بيىلعى جىلدىڭ ەكiنشi توقسانىنا دەيiن 5,4 پايىزعا تومەندەسە، جاستار اراسىنداعى جۇمىسسىزدىق سانى 2007 جىلى 9,4 پايىز بولسا، 2010 جىلى 5,2 پايىزعا دەيiن تومەندەگەن. ۇكiمەت باسشىسى: "قازاقستاننىڭ iسكەرلiك احۋالى دا ايتارلىقتاي جاقسارا ءتۇستi. بيىلدىڭ وزiندە عانا 1015 رۇقساتنامالىق پروتسەدۋرالاردىڭ 331-i قىسقارتىلعان. ليتسەنزيا الۋعا "جالعىز تەرەزە" ۇستانىمى ەنگiزiلگەن. سونىمەن قاتار مەملەكەتتiك ورگانداردىڭ قاداعالاۋ قىزمەتiن رەتتەۋ ءۇشiن زاڭنامالىق تۇردە تاۋەكەلدەردi باسقارۋ جۇيەسi نەگiزiندە تەكسەرۋلەردiڭ مەرزiمiن بەكiتەتiن ارنايى تەتiك ناقتىلانعان.

بانك سەكتورىندا دا جاعىمدى جاڭالىقتار بار. ۇلتتىق قوردىڭ قارجىسى ارتىپ، ۇلتتىق بانكتiڭ جالپى رەزەرۆi مەن ۇلتتىق قوردىڭ قارجىسى تامىز ايىندا 76,3 ملرد. اقش دوللارىنا جەتكەن. "قازاقستاننىڭ بانك سەكتورىنىڭ سىرتقى قارىزدارى 2007 جىلعى جەلتوقسانداعى 46 ملرد. اقش دوللارىنان 2011 جىلدىڭ ناۋرىزىندا 16,6 ملرد. اقش دوللارىنا دەيiن قىسقاردى. ەكiنشi دەڭگەيلi بانكتەردiڭ سىرتقى قارىزدارى 29,4 ملرد. دوللارىنا تومەندەدi. ال ۇلتتىق قوردىڭ اكتيۆتەرi 2007 جىلعى قاڭتارداعى 14,7 ملرد. اقش دوللارىنان 2011 جىلعى تامىزدا 40,3 ملرد. اقش دوللارىنا دەيiن ءوستi", - دەيدi. پرەمەر-مينيستردiڭ مالiمەتiنە سۇيەنسەك، قازiر ەكiنشi دەڭگەيلi بانكتەردiڭ دە تىنىسى اشىلا باستاپتى. بيىلعى جىلدىڭ شiلدەسiنە دەيiن قاراپايىم تۇرعىندار دا ەكiنشi دەڭگەيلi بانكتەرگە 2,5 ترلن. تەڭگەدەن استام سالىم سالىپتى. جيىن بارىسىندا پرەمەر-مينيستر: "بۇگiندە قازاقستان برازيليا، مالايزيا، تۇركيا سياقتى تابىس دەڭگەيi ورتاشا ەلدەر اراسىندا كوشباسشى ورىندا تۇر. ەندi ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ بiزدiڭ الدىمىزعا تابىس دەڭگەيi جوعارى ەلدەردiڭ قاتارىنا ەنۋ ماقساتىن قويىپ وتىر. ول ءۇشiن جان باسىنا شاققانداعى ءجIو 15 مىڭ اقش دوللارىنان كەم بولماۋى تيiس. بiز بۇل دەڭگەيگە 2016 جىلى قول جەتكiزۋدi جوسپارلاپ وتىرمىز" دەگەندi دە العا تارتتى.

جيىنعا قاتىسقان ەكونوميكالىق دامۋ جانە ساۋدا مينيسترi قايرات كەلiمبەتوۆ 2012-2016 جىلدارعا ارنالعان ەكونوميكالىق ساياساتتىڭ نەگiزگi ماقساتى تەڭگەرiمدi ەكونوميكالىق ءوسۋi تۋرالى دا ءسوز قوزعادى. سونداي-اق، مينيستر ەكونوميكالىق ءوسۋدi 7 پايىزدان تومەندەتپەۋدi قامتاماسىز ەتۋ باستى قاجەتتiلiك ەكەنiن اتاپ كورسەتiپ، يندۋستريالاندىرۋ باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ اياسىندا يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق قىزمەتتi جانە كاسiپكەرلiكتi قولداۋدىڭ كەشەندi جۇيەسi قۇرىلاتىندىعىن دا ايتا كەتتi. مينيستر: "بۇل ءۇشiن يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق قىزمەتتi مەملەكەتتiك قولداۋ تۋرالى" جانە "ەنەرگيا ۇنەمدەۋ جانە ەنەرگيانىڭ تيiمدiلiگiن ارتتىرۋ تۋرالى" زاڭدار قابىلداناتىن بولادى", - دەيدi.

وتىرىس بارىسىندا ءسوز العانداردىڭ بiرi - ۇلتتىق بانك توراعاسى گريگوري مارچەنكو بولدى. بانك توراعاسى جينالعانداردى الەمدiك ەكونوميكاداعى تۇراقسىزدىققا قاراماستان، تەڭگە باعامى تۇراقتى بولاتىندىعىنا سەندiردi. مارچەنكو مىرزا: "بiزدە ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ تۇراقتىلىعىن بۇدان ءارi قاراي دا قولداۋعا مۇمكiندiك بەرەتiن الەۋەت جەتەرلiك. بيىل ۆاليۋتا نارىعىنداعى جاعداي تۇراقتى. تەڭگەنiڭ باعامى 1 اقش دوللارىنا 145,2-147,5 تەڭگە ارالىعىندا بولادى", - دەپ شەگەلەپ ايتتى. مۇناي جانە گاز مينيسترi ساۋات مىڭباەۆ بۇگiندە اسا قات بولىپ وتىرعان جانارمايدىڭ جىرىن قوزعادى. قاراپايىم تۇتىنۋشىلاردىڭ جانارمايعا دەگەن زارۋلiكتەن بيىلعى جىلدىڭ قازان ايىنىڭ ورتا تۇسىندا قۇتىلاتىندىعان جەتكiزدi مينيستر. ساۋات مىڭباەۆ: "بiرiنشiدەن، جانارمايعا قاتىستى جاعدايدى رەتتەۋ ماقساتىندا مەملەكەت تاراپىنان قولعا الىنعان شارالار ءوز ناتيجەسiن بەرە باستاماق. ەكiنشiدەن، ونىڭ ۇستiنە بۇل-ماۋسىمدىق پروبلەما. ۇشiنشiدەن، رەسەي فەدەراتسياسىندا قىركۇيەك ايىنىڭ باسىندا اي-92 ماركالى بەنزينiن ءوندiرۋدi شەكتەۋ تۋرالى شەشiمiنiڭ كۇشi جويىلدى نەمەسە بۇل باستاما رەسەيدەگi جانارماي باعاسىنا قاتىستى جاعدايدىڭ مۇشكiل بولۋىنا بايلانىستى 2012 جىلدىڭ سوڭىنا دەيiن توقتاتىلدى",- دەدi جيىن بارىسىندا.

"نۇر وتان" پارتياسىنىڭ توراعاسىنىڭ بiرiنشi ورىنباسارى نۇرلان نىعماتۋللين مىرزا حالىقتىق تۇعىرنامانىڭ نەگiزگi مۇراتى مەن ماقساتتارىنا توقتالدى. پارتيا تۇعىرناماسى iسكە اسىرىلا باستاعاننان بەرi بيۋدجەت سالاسى قىزمەتكەرلەرiنiڭ ەڭبەكاقىسى مەن ستۋدەنتتەردiڭ ستيپەندياسىنىڭ ەكi ەسەگە وسكەنiن، زەينەتاقى مەن بالا جاردەماقىسى كولەمiنiڭ جوسپارلانعان مەرزiمiنەن بۇرىن ەكi ەسەلەنگەنiنە دە توقتالا كەتتi. سوڭعى ءتورت جىلدىڭ iشiندە 395 ەمحانا سالىنىپ قانا قويماي، 343 مەكتەپتiڭ دە پايدالانۋعا بەرiلگەنiن ايتادى پارتيا باسشىسىنىڭ بiرiنشi ورىنباسارى. سونىمەن بiرگە، نۇرلان نىعمەتۋللين: "ۇكiمەت، پارلامەنت جانە "نۇر وتاننىڭ" بiرلەسكەن جۇمىسىنىڭ ناتيجەسiندە بiز ەلباسىمىزدىڭ تاريحي جولداۋىن جانە پارتيامىزدىڭ حالىقتىق پلاتفورماسىن iسكە اسىرۋدا بiرقاتار ناتيجەلەرگە قول جەتكiزدiك. ارينە، وسىنىڭ ءبارi - تiكەلەي قاراجات ارقىلى شەشiلەتiن وتە ماڭىزدى سۇراقتار. سوندىقتان بۇگiن قارالعان ءۇش جىلدىق بيۋدجەتتە بارلىق ماسەلەلەر ناقتى شەشiمiن تاپقانى - بۇل دەگەن ەلiمiزدiڭ ءاربiر ازاماتىنىڭ جاعدايىن جاقسارتۋعا دەپۋتاتتىق كورپۋستىڭ، ۇكiمەتتiڭ جانە پارتيانىڭ ءوز ۇلەسiن قوسۋى دەپ ايتۋعا بولادى", - دەدi.

كەلەلi جيىن كوپتەگەن ماسەلەلەردiڭ باسىن اشىپ قويماي، ونىڭ شەشۋدiڭ جولدارىن دا كورسەتتi. سوڭعى جىلدار iشiندە ەلiمiزدە جاسالىپ جاتقان يگiلiكتi شارالار دا كەڭەيتiلگەن وتىرىستىڭ تاقىرىبىنا ارقاۋ بولدى.