- التىنشى مۇشەلىڭىزگە قاراي اياق باسقان ەكەنسىز. قۇتتى بول­سىن...
- راقمەت، اينالايىن. 70 جىل­­دىعىم دا جاقىنداپ قالدى. ورتاما، اينالاما كانداي پاي­دامدى تيگىزە الدىم. بۇل كۇنگە قالاي كەلدىم؟ نە ءبىتىردىم؟ مىنە، بۇل مەرەيتوي وسىنداي مازالاعان سانسىز ساۋالدارىما جاۋاپ ىزدەۋ ارقىلى ءوزىم ءۇشىن ەسەپ بەرۋ سە­كىل­دى، وسى كەزگە دەيىن اۋدار­ما­لارىمدى ەسەپتەمەگەندە، ودان بولەك 30-عا جۋىق كىتابىم جارىق كورىپتى. مۇنىمەن قوسا، باسپاعا ازىرلەپ، شىعارۋعا داپ-دايىن ەت­ىپ قويعان التى قولجازبام بار.
- ءسىز ءوز تۋىندىلارىڭىزدا نەگىزىنەن ۇلى دانىشپانداردىڭ فيلوسوفيالىق تۇجىرىمدارىنا تەرەڭىنەن ەنىپ، بۇگىنگى كۇنمەن سالىستىرا وتىرىپ وي تولعايسىز. ەكىنىڭ ءبىرى بىردەن قابىلداي ال­مايتىن كۇردەلى ويلار ءسىزدىڭ تراكتوۆكاڭىزدا كىمگە بولسا دا تۇسىنىكتى. تۆورچەستۆولىق باس­تاۋىڭ­ىز­دا وسىنداي جولدى تاڭ­داۋىڭىزعا تۇرتكى بولعان كىم؟

- التىنشى مۇشەلىڭىزگە قاراي اياق باسقان ەكەنسىز. قۇتتى بول­سىن...
- راقمەت، اينالايىن. 70 جىل­­دىعىم دا جاقىنداپ قالدى. ورتاما، اينالاما كانداي پاي­دامدى تيگىزە الدىم. بۇل كۇنگە قالاي كەلدىم؟ نە ءبىتىردىم؟ مىنە، بۇل مەرەيتوي وسىنداي مازالاعان سانسىز ساۋالدارىما جاۋاپ ىزدەۋ ارقىلى ءوزىم ءۇشىن ەسەپ بەرۋ سە­كىل­دى، وسى كەزگە دەيىن اۋدار­ما­لارىمدى ەسەپتەمەگەندە، ودان بولەك 30-عا جۋىق كىتابىم جارىق كورىپتى. مۇنىمەن قوسا، باسپاعا ازىرلەپ، شىعارۋعا داپ-دايىن ەت­ىپ قويعان التى قولجازبام بار.
- ءسىز ءوز تۋىندىلارىڭىزدا نەگىزىنەن ۇلى دانىشپانداردىڭ فيلوسوفيالىق تۇجىرىمدارىنا تەرەڭىنەن ەنىپ، بۇگىنگى كۇنمەن سالىستىرا وتىرىپ وي تولعايسىز. ەكىنىڭ ءبىرى بىردەن قابىلداي ال­مايتىن كۇردەلى ويلار ءسىزدىڭ تراكتوۆكاڭىزدا كىمگە بولسا دا تۇسىنىكتى. تۆورچەستۆولىق باس­تاۋىڭ­ىز­دا وسىنداي جولدى تاڭ­داۋىڭىزعا تۇرتكى بولعان كىم؟
- كىتاپ وقۋعا جاستايىمنان تىم اۋەس بولعاندىقتان شىعار. جاتا جاستانا جاتىپ، باس كو­تەر­مەي كىتاپ وقيتىنمىن. بىرەۋلەر كۇردەلى جازاسىز دەپ ايتادى. ويىڭدى ادەيى كۇردەلى بولسىن دەپ قۇرمايسىڭ، ءبارى قۇدىرەتتى ءسوزدىڭ قاعازعا قالاي تۇرلەنىپ تۇسكەنىنە بايلانىستى. و باستا دانالاردىڭ فيلوسوفياسىنا جۇگىنگەندەگى ماقساتىم - ۇلى ويشىلداردىڭ تەرەڭ نارىنەن جاستارىمىزدىڭ بويىنا تام-تۇمداپ بولسا دا، ەڭ جوق دەگەندە ءبىر تامشىسى ءسىڭىستى بولسا، جاس تولقىننىڭ كەرەگىنە جاراپ، تۋرا جولدى اداسپاي تابۋىنا ءبىر سەپ­تىگى تيسە دەگەن نيەتتەن تۋىندادى. اباي، شاكارىم شىعارمالارى­نان، شىعىس شايىرلارى مەن كو­نە ۇستازداردىڭ ناقىلدارىن ءوزىم­شە تالقىلاۋعا تىرىسامىن.
جالپى، مەنىڭ ويىمشا، تۆور­­­چەستۆو دەگەن دۇرىس ەمەس، تۆورەتس - بۇل ءسوز تەك قانا 18 مىڭ عالام­دى جاراتۋشىعا عانا ءتان ايتى­لۋى ءتيىس اتاۋ. ويتكەنى جا­راتۋشى جالعىز. تۆورچەستۆو - ءىز­دەنۋ جولى. بۇل رەتتە ءوزىم ءتۇ­سىنگەندەي وزگەلەر دە سول ۇلى­­لاردىڭ ۇلا­عا­تىمەن سۋسىن­داپ، رۋحاني كەمەل­دەنە تۇسسە ەكەن دەپ ارمان­داي­مىن. اسىرەسە، وسىناۋ كۇردەلى زا­ماندا ۇلى ۇس­تازداردىن جو­لىن، باعىتىن كور­سەتكىم كەلەدى وقىرمانىما. جا­زۋ­شى رەتىندەگى ميسسيامدى كو­پ­شىلىكتىڭ وسىلاي قابىلداعا­نى ابزال.
- كەيىپكەرلەرىڭىزدىڭ دەنى دەرلىك ورتامىزدا جۇرگەن بەلگىلى كىسىلەر. كوپشىلىكتىڭ كەيىپكەر­لەر­ىڭ­ىزدى كۇندەلىكتى بايقاي بەرمەيتىن قىرلارىنان اشا وتىرىپ، ولاردى بيىكتەرگە كوتەرەسىز. ءسىزدىڭ شىعار­مالارىڭىزدى وقىعاندا، وسىنداي بيىك رۋحتى ازاماتى بار ەلدىڭ ءتۇ­تىنى ءتۇزۋ، شاڭىراعى شايقالماي­تى­نىنا دەگەن سەنىم ۇيالايدى كو­كەيگە. بۇل تۇرعىدا ءوزىڭىز قانداي پىكىردەسىز؟
- ءبىز كوبىنەسە مانساپ يەسىنىڭ شاپانىن ماقتايمىز، ونىڭ جانى قانداي، وعان ۇڭىلە بەرمەيمىز. سو­دان بارىپ ونىڭ جانى، جۇرەگى نا­زاردان تىس قالادى. سوندا كەيىپ­كەردىڭ ۇلىلىعىن ۇعىنۋدىڭ ور­نى­نا ۇساق-تۇيەك، وقىرمانعا ەش وي سالمايتىن، تەك كۇلكى تۋ­دى­راتىن ارزانقول ءىس ارەكەتىن، سىرت­قى كورىنىستى سۋرەتتەگەننەن نە ۇت­پاق­پىز.
ءمۇسىلىم دايىربەكوۆ تۋرالى كىتاپ شىعاردىم. ول كىسى ەڭ اۋەلى قولجازبانى ولجاسقا وقىتۋعا بەرگەن ەكەن، «بۇل بولاشاقتىڭ كى­تا­بى» دەپ باعا بەرىپتى اقىن اعامىز. جەر بەتىندە پەرىشتەدەي، تازا جاندى كەزدەستىرە قويۋ قيىن. اركىمنىڭ ءبىر كەمشىلىگى بار، كىم بولسا دا قاتەلەسەدى. ءبىر-ءبىرىمىزدى قۇرمەت تۇتىپ، سىيلاعاندا ءىسىمىز دە وڭعا باسادى، العا جىلجيمىز. جانجال، دۇردارازدىق، ەسەپ ايى­رىسۋ، وكپە جۇرگەن جەردە، بەرەكە قاشاتىنى بەلگىلى. سوندىقتان دا مەن ۇنەمى كەيىپكەرلەرىمنەن وقىر­­مانعا نۇرلى شۋاق شاشىل­عانىن، وقىرمانىمنىڭ جيرەنگە­نىن ەمەس سۇيسىنگەنىن قالايمىن.
100 پايىز كىرشىكسىز تازا ادام جوق. ەڭ ايار قىلمىسكەردىڭ دە ايتەۋىر ءبىر جاقسى قاسيەتى بولۋى مۇمكىن. ونى تەك كورە ءبىلۋ كەرەك. سوعان جول تابا ءبىلۋ كەرەك. وسى پوزيتسيادا ەڭبەك ەتىپ جاتىر­مىن.
- باقىتجان اعا، 30-عا جۋىق كىتابى جارىق كورگەن سىزدەن گورى، ەل ىشىندە ءبىر كىتابىمەن باتىر باۋىر­جاننىڭ كەلىنى قانداي بولاتىنىن كوپشىلىككە دالەلدەگەن، ءارى وقىر­مان­عا ءوزىن جازۋشى رەتىندە تانىت­قان جەڭەشەمىز اتاقتى سەكىلدى؟..
- كەيدە بىرەۋلەردىڭ «زەكەڭ اتاقتى بولىپ كەتتى، كولەڭكەسىندە قالىپ قويعان جوقسىز با؟» دەپ قالجىڭدايتىندارى بار. اتاقتا تۇرعان نە بار؟ ول ماي ەمەس نانعا جاعىپ جەيتىن. كىمنىڭ بولسا دا تابىسىنا، جەتىستىگىنە تەك قۋانۋ كەرەك، ەگەر ول ادال، تازا ەڭبەكپەن كەلگەن بولسا، كىمگە بولسا دا يگى­لىگىن كورۋگە ءناسىپ ەتسىن. اكەمىز اي­تۋشى ەدى، «اتاقتىڭ قاسىندا ازاپ جۇرەدى» دەپ. اتاقتى بول­عان­نىڭ ازابى كوپ...
ءبىز ءبىر-ءبىرىمىزدى ەمەۋرىننەن تۇسىنەمىز. سونىمەن ادام باقىتتى. جالپى، ادامنىڭ ەڭ ۇلكەن باي­لى­عى - جانىندا جاقىن جان­داردىڭ، اسىرەسە، تۇسىنەتىن جانداردىڭ كوپ بولعاندىعىندا. تالايلاردى بىلە­مىز، قارىم قاتىناستارى جات­تان دا الىس.
جەڭەشەلەرىڭ ءبىر قولجازبانى ءبىتىردى. ءوزى ول ەڭبەگىن «شۋاقتى كۇندەردىڭ» جالعاسى دەپ وتىر. مەن ول ويىمەن كەلىسپەدىم. «بۇل جەكە ءبىر كىتاپتىڭ جۇگىن كوتەرىپ تۇر­عان دۇنيە، ءساتتى شىققان ەڭبەك» دەپ ماقتادىم.
- وقىپ شىقتىڭىز با؟
- ءيا، ءار تاراۋىن مۇقيات قا­راپ شىقتىم. جەڭەشەلەرىڭدى ما­عان جولىقتىرعانىن تاعدىردىڭ وتە ءساتتى سىيى دەپ بىلەمىن ءبىزدىڭ ۇيدە سەنىكى، مەنىكى دەگەن جوق. «ءبىز - بىزدىكى» دەگەن ۇعىم قالىپتاسقان. ءبارى ءبىر باعىتتا جۇرەدى، ءبىر ارناعا تۇسكەن وتباسىمىز. كوزقاراسىمىز بىردەي. بىردەن ءبارى دوڭگەلەپ كەتە قويعان جوق، ءبىر قالىپقا تۇسكەنشە قاجالۋداي قاجالدى جەڭەشەلەرىڭ. ادامداردىڭ ءبىرىن-ءبىرى ءتۇسىنىسۋى وڭاي شارۋا ەمەس. تولىق تۇسىنىستىك ورنىقپاعان وتباسىنىڭ بەرەكەسى دە بولمايدى. وتباسى - شاعىن مەملەكەت. سول ءۇشىن جەڭەشەلەرىڭە ريزامىن. ول دا تالاي ازاپ تارتتى. قۇران وقىعان سايىن كەشىرىم سۇرايمىن.
- باۋىرجان مومىشۇلى جاي­ىن­دا جازعان ءار اۆتور باتىر بەينە­سىن وزدەرى تانىعان قىرىنان كورسەتۋ­گە تىرىستى. ال ءسىز ەڭ­بەك­تەرىڭىزدە اكەڭىزدىڭ ابىزدىق قاسيە­تىنە ەرەكشە توقتالاسىز. ءومىرى قاي­شىلىقتارعا تولى كۇردەلى بەينەنى تولىق اشۋ مۇمكىن ەمەس تە شىعار؟
- اكەم جايلى جازاتىندار كوپ. ءبىر رەت كورگەنىنىڭ ءوزىن ونى عۇمىر باقي بىلەتىن سەكىلدى ەس­تەلىكتەر جازادى كەيدە. كەيبىر اۆتورلار «انانى قۋىپ جىبەرىپتى، مىنانى بوقتاپ جىبەرىپتى» دەگەن سەكىلدى ۇساق-تۇيەك نارسەگە اۋەس. ونىڭ استارىنا ۇڭىلمەيدى. نە سەبەپتى ولاي بولعان، وعان ءمان بەرمەيدى، ءتىپتى. اكەمنىڭ سىرتقى بولمىسىن عانا سۋرەتتەيتىندەر جەتەرلىك. تامىرلارىمىزدان اق­قان ءناردى تۇسىنبەگەننەن كەيىن قيىن بولادى. اكەمىز عۇمىر بويى ۇلتىن جان-تانىمەن ءسۇيىپ، ونىڭ بولاشاعىنا الاڭداپ وتكەن تۇلعا. ءبىر كۇنى بىلاي دەدى: «دارۆين ماي­مىلدان جاراتىلعان، ال مەن قاس­قىردان جارالعانمىن!» وسى­لاي ءبىر اۋىز سوزىمەن ءدارۆيننىڭ ەۆوليۋ­تسياسىن جوققا شىعارىپ وتىر. ويتكەنى ءبىزدىڭ كيەمىز كوك­بورى بولعان عوي. «سونى ۇمىت­پاڭ­دار!» دەگەن استار جاتىر ويىندا.
كەز كەلگەن وتىرىستا، كەزدەسۋ­لەردە جۇرت مەنەن اكەم جايلى سۇ­رايدى. ونداي جاعدايدا «ءوزىڭىز اكە­ڭىز جايلى نە بىلەسىز؟» دەپ قار­سى ساۋال قويامىن. كوبىنەسە ەستي­تى­نىم، «اكەم سوۆحوز ديرەكتورى بولعان نەمەسە پارتورگ، مينيستر» دەگەن سەكىلدى اڭگىمە. پارتورگ، مي­نيستر دەگەن قىزمەت قوي. ال اينالاسىنداعىلار ونىڭ جۇرەگىن كورە الدى ما؟ ماسەلە وسىندا. باۋىرجان اتالارىڭ ايتقان ەدى كەزىندە: «ادامنىڭ بەتىن كورۋ وڭاي، جۇرەگىن كورۋ قيىن» دەپ. سونى كورۋگە ەڭبەك كەرەك. كورە بىلەر كوز كەرەك، سەزىنە بىلەر سەزىم كەرەك. ادامنىڭ ىشكى الەمى شەك­سىز، تۇڭعيىق مۇحيت سەكىلدى. مەن وقىرمانىما كەيىپكەرىمنىڭ رۋحا­ني الەمىن كەڭىنەن اشىپ كورسەتكىم كەلەدى، جاقسى جاعىن ناسيحاتتاعىم كەلەدى. ونىڭ وزگە قىزىعار قاسيە­تىن الدىڭعى پلانعا الىپ شىعۋعا تىرىسامىن. ءوز تۋىندىلارىمەن وزگەنى قىزىقتىرا السا، وندا جا­زۋ­شىنىڭ ماقساتى ورىندال­عانى.
- بولاشاقتا اكە تاقىرىبىنا ءالى تالاي ورالاتىن بولارسىز؟
- ەڭبەكتەرىمنىڭ بارىندە اكەم­نىڭ، انامنىڭ اتى جۇرەدى. الاي­دا جەكە ءوزىن باس كەيىپكەر ەتۋ­گە ءالى تولىق دايىن ەمەس سەكىل­دىمىن. بار بولعانى ماعان وسىنداي اكە بەرگەنىنە تاۋبە دەيمىن.
- كەزىندە باتىر باۋىرجاننىڭ بالاسى «ورىسشا جازادى» دەپ سىناعاندار دا بولعان شىعار؟
- ورىسشا جازاتىنىم ەش­كىمگ­ە جاسىرىن ەمەس. وعان مەن كىن­الى ەمەسپىن. اۋلادا بىرگە وي­نايتىن دوستارىم، مەكتەبىم، ءبارى دە ورىسشا، ورتا سولاي بولدى. الماتىدا ول كەزدە بار بولعانى جالعىز قازاق مەكتەبى. انام «لە­نينشىل جاس» گازەتىندە تەرىمشى بو­لىپ قىزمەت اتقاردى كەزىندە. وتە مەيىرىمدى، قولى اشىق، داس­تارقانى مول كىسى ەدى. «لەنينشىل جاستىڭ» جاس جۋرناليستەرى انام­دى تۋعان اپالارىنداي كورەتىن. ۇيگە ءجيى كەلەتىندى. مەنى تۋعان باۋىرلارىن­داي ەركەلەتتى. سونى بايقاعان اك­ەم، اناما: «وسى با­لا­لارعا ەسىگىڭ اشىق بولسىن ءارداي­ىم. مىناعان اعا بولىپ ءجۇرسىن ءجى­گىتتەر» دەپتى. «لەنينشىل جاس­تىڭ» جۋرناليس­تەرى­نىڭ ءبارىن اعا تۇ­تىپ ءوستىم، دەگەنمەن شىن ءما­نىن­دەگى ومىرلىك اعالارىم بولىپ قالعان - حايدوللا اعا تىلەمىسوۆ­تىڭ، كاكىمجان اعا قازىباەۆتىڭ، ساتتار اعا ءبول­دەكباەۆتاردىڭ ورنى ەرەكشە. بۇل كۇندەرى ءبارى دە مارقۇم بولدى.
اعالارىم كەزەك-كەزەك مەنى تەاترعا، سپەكتاكلدەرگە، وپەرا­لار­عا اپاراتىن ەدى. دينا اپامنىڭ كونتسەرتىنە بارعانىم ءالى كۇنگە جادىمدا. وپەرا تەاترىنىڭ بار­لىق رەپەرتۋارىن جاتقا بىلەتىن­مىن. كانيكۋلعا شىققان كەزدە، دوس­تارىمدى اتا-انالارى ماسكەۋ، لەنينگرادتى ارالاپ قايتۋعا جىبەرىپ جاتسا، مەنى اكەمنىڭ تاپ­سىرماسىمەن مىندەتتى تۇردە اۋىلعا اتتاندىراتىن. ىشتەي اكەمە رەن­جي­تىنمىن سوندا. ول كەزدە اكەمدى تۇسىنبەپپىن. اۋىل دەگەنىڭىز قاي­ماعى بۇزىلماعان ۇلتتىق سالت-ءداس­تۇر، نانىم-سەنىمنىڭ قاينار باستاۋى ەمەس پە! ءتىل دە، ءدىل دە وسىندا. سودان ءالى كۇنگە اكەمە دە، اناما دا، اۋىلعا دا ريزامىن. اكەم­­نىڭ كورەگەندىلىگىنە تاڭعالا­مىن وسى كۇندەرى. تامىرىم كەسىل­سە دە شابىلماپتى. ءوزىمنىڭ ەڭ ءبىرىنشى رۋحاني ۇستازىم - اكەم دەپ بىلەم ءاردايىم.
ءوز باسىمنان وتكەرگەننەن كەي­ىن ءتىل بىلمەگەننىڭ ءجايىن جاق­سى تۇسىنەمىن، قيىن. ورىسقا دا ءبىر­جولا ءسىڭىپ كەتە المايدى، نە تولىق قازاق بولىپ تا جارىتپايدى، قازاق تا ءدۇبارانى قابىلدا­ماي­دى.
- ال ەندى قازىرگى تاڭدا نەمەرە­لە­رىڭىز قانداي مەكتەپتەردە وقىپ ءجۇر؟
- ۇلىمىز ەرجاندى قازاق مەكتەبىنە بەرگەن كەزىمىزدە، تا­نىس­تارىمىز: «باستىق بولا الماي قالادى. نەگە ولاي ەتتىڭدەر» دەدى. «باستىق بولۋ - باستى ماقسات ەمەس، ەڭ باستىسى - ادام بولعانى. باس­تىق بولماسا بولماي-اق قوي­سىن، قازاق بولسا بولعانى» دەدىم. ول مەكتەپتى التىن مەدالمەن ءبى­تىردى. جۋرناليستيكانى ءتامامدا­عان ەرجانىم، كەيىن كەلە «پاپا، مەن تەحنيكالىق وقۋ ورنىنا ءتۇس­كىم كەلەدى» دەدى. سودان الماتى ەنەرگەتيكالىق ينستيتۋتىن ءبى­تى­رىپ، ديپلومىن اكەلىپ كورسەت­كەن­دە، اناسى; «بالام، ەندى مەديتسينا­لىق ينستيتۋتقا تۇسسەڭ قايتەدى» دەپ قالجىڭدادى. اللاعا شۇكىر. بالام ادال، تازا ازامات بولىپ ەرجەتتى.
قۇدالارىم دا ادال، تازا جان­دار. كەلىنىم قىزىم سەكىلدى بولىپ كەتتى.ۇلكەن نەمەرەمىز فيزيكا-ماتەماتيكا مەكتەبىندە وقيدى. وزات وقۋشى. ماتەماتيكاعا بەيىم­دىلىگى باباسىنا تارتقان. قيمىل-قوز­عالىسىنا دەيىن اۋمايدى اكەم­نەن. مىنەزى سالماقتى، ەسىمى - نۇر­سۇلتان. اكەمىز التىن جۇل­دىز الىپ جاتقان­دا، دۇنيەگە كەل­گەن قايرات ساتى­بالدىنىڭ ۇلى­نىڭ اتىن نۇرەكەڭ «باۋىرجان» قوي­ىپ­تى. ءبىز سودان تۇڭعىش نە­مە­رەمىزگە نۇرەكەڭنىڭ ەسىمىن تاڭ­دا­دىق. ال ەكىنشى نە­مەرەمىز ماديار - اجەسىنەن اۋ­ماي­دى. اۋزى ءبىر تى­نىم تاپپايدى. اجەلەرىڭ ەكەۋىڭ­نىڭ باتەرەيالارىڭ بىتپەيدى دەپ مەن كۇلەمىن. وتە باۋىرمال، كوپ­شىل. كىممەن بولسا دا تەز ارادا ءتىل تابىسىپ كەتەدى. بيىل ءبىرىنشى سى­نىپقا باردى. ەكەۋى دە قازاق مەك­تەبىندە وقيدى.
- باۋكەڭنىڭ 100 جىلدىق مە­رەيتويىن بۇكىل رەسپۋبليكا بولىپ اتاپ وتكەنىنە دە كوپ بولا قويعان جوق. بۇل تويدىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى - رۋ­حانيات جاعىنا كوپ ءمان بەرىلۋ­مەن ەستە قالدى. وسى توي قارساڭىن­دا باۋ­كەڭە ماڭگىلىك وشپەيتىن ەس­كەرتكىش ىسپەتتى 30 تومدىعى جارىق كوردى. وقىرماننىڭ پىكىرى قان­داي؟.
- 100 جىلدىق مەرەيتويى قار­ساڭىندا ارنايى ءبىر عىلىمي ور­تا­لىق اشىلىپ، ەستەلىكتەرىن، ارحيۆ­تە بۇرىن-سوڭدى جا­ريا­لان­باعان قولجازبالارىن شىعارۋدى جوسپارلاعان بولاتىن. وعان دا ارنايى دايىندىق كەرەك. ىشتەي رۋحاني دارەجەگە كوتەرىلۋ كەرەك. اسىرەسە، ءاربىر ماتەريالعا قاتىستى وسى وقىرمانعا كەرەك پە، جوق پا، بۇل ەستەلىكتىڭ شىعار مەرزىمى جەتتى مە، جەتپەدى مە دەگەن ماسەلەنى ال­دىن الا تالداپ، تالقىلاپ، زەردە تارازىنان وتكىزە ءبىلۋ كەرەك ەدى.
- كەشىرىڭىز، كوپ تومدىق كوڭى­لىڭىزدەن شىقپادى ما؟
- جوق، شىققان جوق. 30 توم شى­عاردى، كوپ نارسەنى بۇلدىرگەن. مەنىڭ قولىمدا «باۋىرجان مو­مىشۇلى ءارحيۆىنىڭ زاڭدى مۇرا­گەرى» دەگەن قاعاز بار. مەملەكەتتىك ارحيۆ ەشكىمگە مەنىڭ رۇقساتىمسىز ءبىر جاپىراق قاعاز دا بەرمەيدى. الايدا مەن ارحيۆتەن اكەمنىڭ قا­لا­عان قاعازدارىن الۋعا رۇقساتىم­دى بەردىم. رەسەيدە بۇل زاڭنىڭ تا­لاپتارىنا اسا جاۋاپكەرشى­لىك­پەن قارايدى. بىزدە وعان ونشا ءمان بەرمەيتىن سەكىلدى، مۇنىڭ ءوزى زاڭ­دى دۇرىس بىلمەگەننىڭ سالدارى. «ءبارى دە وقىرمان ءۇشىن عوي، جاقسى ەتىپ شىعارسىنشى» دەگەن ويمەن ۇيدەگى ءارحيۆتى دە بەردىك. قىسقاسى، 30 تومدىققا سۇزگىدەن وتپەگەن ءدۇ­نيەلەر دە ەنىپ كەتكەن.
- ءسىز ساياساتقا ارالاسپايسىز، كوپشىلىك الدىنا دا كوپ شىعا بەرمەيسىز. نە سەبەپتى؟
- ەشقانداي ساياساتقا ارالاس­قان ەمەسپىن. كوپپەن بىرگە كومسو­مول قاتارىنا وتكەنىم بولماسا، جاس كەزىمدە دە. پارتياعا وتۋگە ۇسى­نىس تۇسكەندە، باس تارتقان بو­لاتىنمىن. قۇدايسىزدىعىن جۇرە­گى قابىلدامادى.
جازۋشىلار وداعىنىڭ باس­شى­لارى ايتادى: «باكە، ءسىز 50, 60 جىلدىعىڭىزدى اتاپ كورمەدىڭىز. ەندى، مىنە - 70. تاعى دا باس تارتىپ وتىرسىز. نەگە؟» دەيدى.
ماعان ونىڭ قاجەتى شامالى. «كوزى تىرىسىندە ەستىپ قالسىنشى ءوزى جايلى نە ايتاتىنىمىزدى» دە­گەندەي، ساحنانىڭ تورىنە وتىر­عىزىپ قويىپ، بىرىنەن سوڭ ءبىرى ءىلىپ الىپ ماقتاعاننان نە شىعادى. قۇر بوسقا كەتكەن ۋاقىتقا وبال. ونىڭ ورنىنا سول ۋاقىتتىڭ ءىشىن­دە ءبىر بەت بولسا دا، جازۋ جازعانىم پايدالى.
كىندىك قانىم تامعان جەر - الماتى. جازاتىنىم دا الماتى جايىندا. ارينە، ءوز كورگەن-ءبىل­گە­نىڭدى، ومىردەن تۇيگەنىڭدى جازاسىڭ. بىرەۋلەر انا باستىقتى، مىنا باس­تىقتى جاماندايدى، سىناپ جاتا­دى. ەشكىمنىڭ ەسىگىن اشىپ كورگەن جوقپىن. قاي باستىقتىڭ قانداي ەكەنىن دە بىلمەيمىن. تەلەديداردان كورىپ، گازەتتەن وقىعاننىڭ بارىنە سەنە بەرۋىم قيىن. جالپى، ساياسات­تاعى كوپ نارسەنى تۇسىنبەيمىن. ءتۇ­سىنبەي تۇرىپ جازعاننىڭ ءوزى - كۇنا.
«ءسىزدىڭ جازعانىڭىز ءبىز ءۇشىن ەسكەرتكىش» دەيدى وقىرماندارىم. ءيا، ول راس، كىتاپ - ماڭگىلىك ەس­كەرتكىش. ايتالىق، ايگىلى ادام­دار­دىڭ قالانىڭ كەز كەلگەن بۇرىشىندا تۇرعان قولادان قۇ­ي­ىل­عان ەسكەرتكىشتەردىن، تاس ءمۇ­سىندەرىن ءبىر رەت كورۋ ءۇشىن ادامدار ىزدەپ بارسا، ال كىتاپ - ءار ۇيگە وقىرمانىن ءوزى ىزدەپ كەلگەن ەس­كەرت­كىش. ءاردايىم قاسىڭنان تا­بىلادى، ونىڭ كەرەمەتتىگىنىڭ ءوزى وسىندا. مىسالى، مەن اكەمنىڭ كىتاپتارىن ساعىنعاندا ءجيى قولى­ما الامىن. قايتالاپ وقىعان ساي­ىن قۋاتتانا تۇسەمىن. تاعى ءبىر قو­لىما قايتا العانشا ايالاپ ورنىنا قويامىن .
مەملەكەتتىك باسپالاردا كىتاپ شىعارۋدىڭ بۇرىنعى تارتىبىنەن ەش جۇرناق قالماعان، قىسقارتىپ ەستى شىعارادى. دەمەۋشى تابىلسا، جەكەمەنشىك باسپالاردا شىعارعان ءتيىمدى، تيراجىڭدى ۇيگە اكەپ بە­رە­دى.ونى مەن اۆتور رەتىندە مەك­تەپتەرگە، كوللەدجدەرگە، وقۋ ورىن­دارىنا تەگىن تاراتامىن. جە­كە ءوز باسىم ودان ماتەريالدىق پايدا كورىپ جاتقان جوقپىن.
اق قاعاز كۇتىپ جاتقان سەكىلدى.تاڭ ازاننان تۇرىپ، قۇرانىمدى وقىپ، سوسىن جۇمىسقا وتىرامىن. جۇمىسسىز، ياكي جازۋسىز وتكەن كۇنىمدى سىزىپ تاستاۋعا ءازىرمىن. جاراتقان يەم عۇمىر بەرسە، تاعى ءبىر ونشاقتى كىتاپتى دۇنيەگە اكەل­سەم بە دەپ ويلايمىن. مەن­دەگى ارمان ازىرگە وسى.

سۇحباتتاسقان ۇلبوسىن ايتولەن

http://www.aikyn.kz/index.php?option=com_content&task=view&id=10252&Itemid=2