ءبىزدىڭ ەلدىڭ شەندىلەرى ورتا عاسىرداعى حان-پاتشالار سەكىلدى، قۇددى. حالىق ولاردى، ولار حالىقتى كورمەيدى. حالىققا قىزمەت ەتۋى ءتيىس اكىم-قارالار جۇرتشىلىقتان مۇلدە جىراقتاپ كەتكەن. وزدەرىن حالىقتىڭ قىزمەتكەرى ەمەس، بيلەۋشىسى سەكىلدى سەزىنەدى.

بۇل بۇرىننان بەرى جالعاسىپ كەلە جاتقان قاعيدا بولاتىن. بىراق بىلتىر سايلانعان جاڭا پرەزيدەنت بيلىك باسىنداعىلارعا حالىققا جاقىنداڭدار دەگەن تاپسىرما بەردى. ول ءۇشىن الەۋمەتتىك جەلىدە بارىنشا اشىق بولىپ، حالىقتىڭ ارىز-تىلەگىن تىكەلەي تىڭداۋ تاپسىرىلدى. ءسويتىپ، بۇرىن ءسىز بەن ءبىز عانا وتىراتىن ءتۇرلى الەۋمەتتىك جەلىدە اكىم-قارالار قاپتاپ كەتتى.

بىراق الگى اكىمدەر الەۋمەتتىك جەلىنى حالىقتىڭ ءۇنىن تىڭداپ، تىكە بايلانىسقا شىعاتىن قۇرال رەتىندە ەمەس، جاساعان جۇمىسىن جارنامالايتىن ەسەپ بەرۋ الاڭىنا اينالدىردى. ساۋساعىنىڭ ۇشى قيمىلداسا بولدى، جەر قوپارعانداي الەۋمەتتىك جەلىدە جار سالادى. شەندىلەردىڭ جاساعان جۇمىسى الەۋمەتتىك جەلىدە عانا ەمەس، اقپارات قۇرالدارىندا دا جاپپاي ءناسيحاتتالىپ جاتىر.

جارايدى، مۇنىڭ ءبارىن ءجون دەلىك. جۇمىسىنا جارناما جاساي ما، پيار جاساي ما، حالىققا قىزمەتىن دۇرىس اتقارسا بولعانى. بىراق اكىمدەر جۇمىسىن وزدەرى جارنامالاعانى ازداي، ارنايى قارجى ءبولىپ، بلوگەرلەرگە، جارناما اگەنتتىكتەرىنە جۇگىنگەنى حاس ماسقارانىڭ ءوزى بولىپ وتىر.

اقپارات قۇرالدارىندا جازىلۋىنشا، جاقىندا نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمدىگى ءوز قىزمەتىن ينتەرنەت-رەسۋرستار، بلوگتار مەن الەۋمەتتىك جەلىلەردە جازىپ كورسەتۋ ءۇشىن 267 ميلليون تەڭگەنىڭ تەندەرىن ويناتىپتى. قالا اكىمى التاي كولگىنوۆتىڭ ءيميدجى ءۇشىن اكىمدىكتىڭ ىشكى ساياسات باسقارماسى 23 جاستاعى بويجەتكەن باسقاراتىن «New Vision LTD» جسش-مەن كەلىسىمشارتقا وتىرعان. بۇل تۋرالى minber.kz سايتى جازدى.

ەندى قالا بيۋدجەتىنەن 577 مىڭ دوللار العان جاڭاعى جارناما اگەنتتىگى ءبىر جىل بويى كولگىنوۆ مىرزانىڭ تىندىرعان جۇمىسىنا تامسانىپ، ونى الەۋمەتتىك جەلىدە جانە وزگە دە رەسۋرستاردا جاعى تالماي جارنامالۋى كەرەك.

اكىمدىك اتالعان تەندەردى جاريالاۋداعى باستى ماقسات «نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ مەديا-ورتالىعىنىڭ قىزمەتىن ۇيلەستىرۋ جانە اقپاراتتىق سۇيەمەلدەۋ. جەرگىلىكتى جانە رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە ينتەرنەت-رەسۋرستار، بلوگتار جانە الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى مەگاپوليستىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جانە مادەني دامۋى بويىنشا نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ قىزمەتىن جاريالاۋ»، دەپ وتىر ەكەن.

مۇندا اتالعان ءار قىزمەتتى اتقاراتىن قىزمەتكەر اكىمدىكتىڭ وزىندە بار. حالىقتى قالانىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمەن تانىستىرىپ، اكىمنىڭ ءار باسقان قادامىن اقپارات قۇرالدارىندا جازىپ وتىراتىن ءباسپاسوز قىزمەتكەرلەرى، مەنەدجەرلەر تولىپ ءجۇر. قازاقستاندا مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ كوپتىگى جايلى بۇعان دەيىن دە تالاي رەت ايتىلعان. ەندەشە قالا اكىمدىگىندەگى قاپتاعان قىزمەتكەردى قايىرىپ قويىپ، جارناما اگەنتتىگىن جالداۋدىڭ ءجونى بار ما؟!

استاناداعى اق جاعالىلار اكىمدىكتىڭ قىزمەتىن ماقتاپ، الەۋمەتتىك جەلىدە جاقسى پىكىر جازعىزۋ ءۇشىن بۇعان دەيىن دە قارجى بولگەن. ول كەزدە ويناتىلعان 125 ميلليون تەڭگەنىڭ تەندەرىن Dasco DataCom جشس ۇتىپ العان ەكەن. تەندەردىڭ اتاۋى «ەلوردا اكىمدىگى مەن قۇرىلىمدىق بولىمشەلەردىڭ قىزمەتىنە قاتىستى اقپاراتتىق كەڭىستىكتى ەەم ارقىلى مونيتورينگىلەۋ»، ماقساتى ەلوردا اكىمدىگىنىڭ جۇمىسىن جوعارى باعالاپ، جاعىمدى ءيميدجىن قالىپتاستىرۋ كورىنەدى.

اتالعان ەكى تەندەردىڭ كوزدەگەنى ءبىر دۇنيە. التاي كولگىنوۆ باسقاراتىن قالا اكىمدىگىنىڭ جاقسىلىعىن اسىرىپ، جاماندىعىن جاسىرۋ ءۇشىن بيۋدجەتتەن ءبىر ەمەس، ەكى مارتە ميلليونداعان قارجى ءبولىنىپ وتىر. مۇمكىن بۇل اقشالار بيۋدجەت قارجىسىن وڭدى-سولدى جۇمساۋعا كەلگەندە «تابەتى» ەرەكشە شەندىلەر ءۇشىن تۇككە تۇرعىسىز شىعار. بىراق حالىقتىڭ كوزى كورىپ وتىرعان كەمشىلىكتەردى حالىقتىڭ اقشاسىن جۇمساپ جاسىرعاندارى شەكتەن شىققاندىق. ميلليون جۇمساپ، الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالاعان جازباعا بولا، حالىق اكىمدىكتىڭ قىزمەتىنە وڭ باعا بەرەدى دەۋ بوس اۋرەشىلىك ەكەنىن كولگىنوۆ مىرزا تۇسىنبەي مە؟ الدە كولگىنوۆكە حالىقتىڭ ەمەس، باستىعىنىڭ باعاسى ماڭىزدى ما؟

اكىمدەر مەن شەندى-شەكپەندىلەر جەڭىل جارناما ءۇشىن جەلىدە جىلتىڭداي بەرگەنشە، جۇرتپەن ەتەنە جاقىن جۇمىس ىستەگەنى ءجون. سوندا عانا ەلدەگى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق پروبلەمالار تەزىرەك شەشىلەر ەدى. سوندا عانا اكىمدىكتىڭ قىزمەتى جارناما اگەنتتىكتەرى جارنامالاماسا دا وڭ باعاسىن الار ەدى. سوندا عانا التاي كولگىنوۆتىڭ وڭ ءيميدجى قالىپتاسار ەدى.

بوس ماقتان مەن جىلتىراق جارناماعا اۋەس اكىم التاي كولگىنوۆ عانا ەمەس. بۇل جالپى قازاق بيلىگىنە ورتاق كەمشىلىك. كوز بوياۋ مەن جالعان ەسەپ بەرۋ ءبىزدىڭ شەندىلەردىڭ كانىگى قىزمەتى. ارقادا التاي اكىم «جاقسى» اتانام دەپ جارناما اگەنتتىكتەرىنە ميلليون شاشىپ جاتقاندا، الماتىداعى شەندىلەر بلوگەرلەردىڭ مۇرتىن مايلاپ الەككە تۇسۋدە.

پروپاگانداعا كەلگەندە كولگىنوۆتەن كەم تۇسپەيتىنىن الماتى اكىمدىگى «ءدىن سالاسىنداعى پروفيلاكتيكالىق جۇمىستارعا بلوگەرلەردى تارتۋ» دەگەن اتپەن تەندەر وتكىزگەن. ماقساتى - بلوگەرلەرگە الەۋمەتتىك جەلىدە ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان ماتەريالدار جاريالاتۋ. 10 714 285 تەڭگەنىڭ تەندەرىن ۇتىپ العان ادام 1 جەلتوقسانعا دەيىن كەمى 80 پوست جاريالاۋى ءتيىس ەكەن. سوندا قالالىق اكىمدىك الەمجەلىدەگى ءار پوست ءۇشىن 100 مىڭ تەڭگەدەن استام اقشا تولەمەك. تەندەردى جەڭىپ الۋشى الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ بىرەۋىندە  (ۆكونتاكتە، فەيسبۋك، Instagram) 3 مىڭنان كەم ەمەس جازىلۋشىلارى بار كەمىندە 8 بلوگەردى تارتۋى ءتيىس.

ودان دا قىزىعى، تەندەردى ۇتىپ العان «Bsquared» جشس-نىڭ ديرەكتورى ءارى قۇرىلتايشىسىنىڭ ءبىرى بەيبىت تۇراباەۆ بۇرىن الماتى قالاسى ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ قوعامدىق-ساياسي جۇمىس ءبولىمىن باسقارعان ەكەن. بۇل تۋرالى malim.kz سايتى جازدى.

ەل استاناسىن باسقارىپ وتىرعان التاي كولگىنوۆتىڭ جىلتىراق جارناماعا جانى قۇمارتىپ كەتكەنىن جالپى جۇرتشىلىق سىناپ جاتىر. پرەزيدەنت كەرەكسىز شىعىنان باس تارتۋ كەرەك ەكەنىن بىرنەشە مارتە ايتتى. ونىڭ ۇستىنە بۇگىنگىدەي قيىن-قىستاۋ كەزەڭدە بيۋدجەت قارجىسىن پيار ءۇشىن جۇمساۋ جانە جونگە سىيمايدى. ال جالشى ۇستاپ، جارناما جاساتقىش اكىمدەر پرەزيدەنتتىڭ ءسوزىن پىسقىرماي ما؟ ايتپەسە، بلوگەر جالداپ، ماقتاۋ ەستۋ دەگەن كىم ءۇشىن جاسالىپ جاتقان تىراقىلىق؟

Abai.kz