تىم جالپاقشەشەيلىك ءۇي ىشىنەن ءۇي تىگۋگە اكەلەدى
تاعى جازۋعا تۋرا كەلىپ تۇر. ءبىز حالىقتار تۇرمەسى كسرو-نىڭ كەسىرىنەن تالاي وزگە ەتنوسقا پانا بولعان ەلمىز. ولار بار جانە ءوزىمىز سياقتى ەل دامۋىنا، ەكونوميكاسىنا ۇلەس قوسىپ جاتىر.
تاريحتى وزگەرتە المايسىڭ، بىراق بولاشاقتى وزگەرتۋگە بولادى.
كسرو 40-جىلدارى وزگە ەتنوستاردى اكەلىپ، بىزگە دەپورتاتسيالاپ تاستاعاندا، ءار ەتنوستى بەلگىلى ءبىر ايماققا شوعىرلاندىردى. كەي ەتنوستار وعان دەيىن كەلگەن ەدى. مىسالى دۇنگەن، ۇيعىرلار. ال ورىستار وتارلىق ساياساتپەن سوناۋ پاتشا داۋىرىنەن باستاپ كەلە باستادى. سول ساتتەن باستاپ ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ءتۇرلى ەتنوستار تىعىز ورنالاسقان ايماقتار بار. مىسالى الماتىدا ۇيعىرلار، جامبىلدا دۇنگەندەر، تۇركىستان وبلىسىندا وزبەكتەر مەن تاجىكتەر، سولتۇستىك پەن شىعىستىڭ كەي جەرىندە ورىستار دەگەندەي. ياعني بۇل ەتنوستار تۇتاستاي ءبىر اۋىلدا تۇرادى، مەملەكەت ولاردىڭ تاريحىن وقۋىنا، ءتىلىن ۇمىتپاۋىنا جاعداي جاساعان، ءوزارا ءوز تىلىندە سويلەگەندىكتەن، مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلۋگە كوبىسى ونشا قۇلىقتى ەمەس. كوبىنە ءوز ۇلتتارىنا ءتان اۋىل نە ەلدى-مەكەن اتاۋىن العان.
بىلايشا ايتقاندا تاريحي وتانىندا ەمەس، جات جەردە تۇرسا دا، ولار وزدەرىن تولىق ءوز اتاجۇرتىندا جۇرگەندەي سەزىنەدى. ويتكەنى ءتىلى، ءدىنى، ءدىلى، مادەنيەتىن ساقتاۋعا جاعداي جاسالىپ وتىر. بۇل دۇرىس تا شىعار. ويتكەنى ءوزىمىز دە باسقا ەلدە تۇراتىن قازاقتاردىڭ ءتىلدى، مادەنيەتتى، تاريحتى بىلۋىنە نيەتتىمىز عوي. بىراق ءبىر بىراق بار.
بىراق تىم جالپاقشەشەيلىك ءۇي ىشىنەن ءۇي تىگۋگە اكەلۋى مۇمكىن. ساياساتتانۋدا كەيدە ونى انكلاۆ دەپ جاتادى. ءبىز سوڭعى جىلدارى ءتۇرلى ەتنوستار مەن تيتۋلدى ۇلت اراسىندا بىرنەشە جانجالدار بولعانىن كوردىك. ارينە، ول جەردە ءبىر ەتنوستى تولىقتاي كىنالى ەتۋ قاتەلىك. ويتكەنى قاقتىعىستار كوبىنە تەك كۇندەلىكتى كۇيبەڭ تىرلىك نەگىزىندە تۋىنداۋدا، بىراق ونىڭ ەتنيكالىق سيپات الىپ كەتۋ قاۋپىن جاڭاعى انكلاۆ تەكتەس ايماقتاردىڭ بولۋى كۇشەيتىپ وتىر.
ءبىز نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ ەڭ الدىمەن سونداي انكلاۆتارعا قانداستاردى جاپپاي قونىستاندىرۋ قاجەت. وزگە ەلدەن كەلگەن قانداستارعا سول ايماقتاردان جاقسى جەر، ءۇي جانە شارۋاشىلىق جاساۋعا مۇمكىندىك بەرۋ. ەكىنشىدەن جەر اتاۋلارىن تولىقتاي قازاقشالاۋ. بۇل ەكى ارەكەت قازاقىلاندىرۋدى جىلدامداتادى. مەملەكەتتىك ءتىلدى جانە تاريحتى ءبىلۋدى ۇيرەتۋ ءۇشىن، مانساپ ساتىسىندا ونى ءبىلۋدى مىندەتتەۋ. ياعني بولاشاقتا جاقسى لاۋازىم العىڭ كەلە ما، كارەراڭ وسكەنىن قالايسىڭ با، وندا مەملەكەتتىك ءتىلدى جانە قازاقستان تاريحىن ءبىلۋىڭ كەرەك. ءبارى امالسىز وقيدى.
بىزدەگى ەتنوستار وسى ەلدىڭ ازاماتتارى. قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرى بارىمەن تەڭ. بارلىعى دەرلىك باقىتتى ءومىر سۇرۋگە، جۇمىس ىستەۋىنە، وتباسىن قۇرۋىنا جاعداي جاسالۋدا. بۇل ادىلەتتى. ال مەملەكەتتىك جانە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جوعارىدا ايتىلعاندى ىستەۋ ماڭىزدى. بۇل بىرەۋدى شەتتەۋ، بىرەۋگە قىسىم جاساۋ ەمەس. بار بولعانى ەلدىك مۇددەنى جوعارى قويۋ. اقىرىنداپ (مۇمكىندىك بولسا جىلدامداتىپ) وسى قولعا الىنۋى ءتيىس.
اسحات قاسەنعاليدىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسى
Abai.kz
