قوعامدا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ وسىدان ءبىراز كۇن بۇرىن جەر ماسەلەسى جونىندە ايتقانى تالقىعا ءتۇسىپ جاتقانى بەلگىلى. ارينە كەز-كەلگەن «ەلىم، جەرىم» دەيتىن ازامات ءپۋتيننىڭ ايتقانىنا قارسىلىق بىلدىرەرى انىق. ەسىڭىزدە بولسا، 2014 جىلىدا ءپۋتيننىڭ «قازاقتا مەملەكەت بولماعان» دەگەن اڭگىمە ايتىپ، ايدى اسپانعا بىراق شىعارعانى بار. مىنا ايتقاندارى دا سونىڭ جالعاسى ىسپەتتى. تەك بۇل جولى بىزگە عانا ارناپ ەمەس، كەزىندەگى كسرو كەڭىستىگىندە ءومىر سۇرگەن بارلىق تمد-عا كىرەتىن رەسپۋبليكالارعا قاراتا ايتىپ وتىر. ارينە تاياقتىڭ ءبىر ۇشى بىزگە تيەرى انىق.

سونىمەن ول بىلاي دەيدى: «سوۆەت وداعىن قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمدە ودان شىعۋ قۇقىعى دا جازىلعان. بىراق ونىڭ ناقتى پروتسەدۋراسى جوقتىقتان مىناداي ماسەلە تۋادى: قانداي دا ءبىر رەسپۋبليكا سوۆەت وداعىنىڭ قۇرامىنا كىرەدى، ءسويتىپ رەسەيدىڭ ءىرى كولەمدە ءداستۇرلى-تاريحي اۋماعىن الادى. سويتەدى دە ءبىر كۇنى وداقتان شىعۋعا شەشىم قابىلدايدى. ولاي بولسا، ورىس حالقىنىڭ سىيلىعىن قوسا اكەتپەي نەمەن كەلدىڭ، سونىمەن شىعۋىڭ كەرەك قوي».

بۇل 21 ماۋسىم كۇنى «روسسيا 1» تەلەارناسىنداعى «موسكۆا. پۋتين. كرەمل» حابارىنا بەرگەن سۇقباتىنان ءۇزىندى. الايدا اراعا ءبىر كۇن سالىپ، ءپۋتيننىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى دميتري پەسكوۆ پرەزيدەنتتىڭ ايتقاندارىنا تۇسىنىك بەرىپ، «رەسەيدىڭ كورشىلەرىنە اۋماقتىق تالابى جوق. اڭگىمەنىڭ اۋانى سىيعا جەر بەرىلگەنى تۋرالى ەمەس، كونستيتۋتسيادا كەتكەن قاتەلىكتەر تۋرالى بولدى» دەپ اڭگىمەنىڭ تونىن جۇمسارتتى.

قالاي دەسەكتە، پۋتين ويىنداعىسىن ايتتى. پيعىلىنىڭ قانداي ەكەنىن تانىتتى. ايتپەسە تاريحتان ماقۇرىم جان ەمەس ەكەن انىق. اينالاسىندا جۇزدەگەن كەڭەسشىسى وتىر، قانشاما ينستيتۋتتار جۇمىس ىستەپ جاتىر. سولار الەمدى قويىپ، تمد ەلدىرىنىڭ تاريحىن بىلمەيدى ەمەس، بىلەدى، ايتپايدى ەمەس ايتادى. بىراق پۋتين رەسەيدىڭ الەۋەتى باياعىداي مىقتى ەكەنىن تانىتقىسى كەلىپ، اينالاسىنا سەس كورسەتىپ سويلەپ، ۇرەيدە ۇستاعىسى كەلەدى. بىراق ونىڭ دەگەنى ەندى بولا قويار ما ەكەن؟

باسقا رەسپۋبليكانى قايدام، قازاق ەلىنىڭ ءبىراز جەرى پاتشالىق رەسەيمەن بولشەۆيكتىك رەسەيدىڭ قانجىعاسىندا كەتكەنى تاريحتان بەلگىلى. ناقتىلايتىن بولساق، ورىنبور، استراحان، چەليابى (بۇرىنعى اتاۋى سەلەبە) جانە ومبى شاھارى جانە ونىڭ ماڭىنداعى ۇلان-عايىر جەر رەسەيدىڭ قارماعىندا قالدى. اگاراكي قاجەت بولسا، جەر داۋىن پۋتين ەمەس، ءبىز داۋلاۋىمىز كەرەك. پۋتين مۇنى نەگە ايتتى؟ ارينە باتىس ەلدەرى سالعان سانكتسيانىڭ قۇرساۋىندا قالىپ، ەكونوميكاسى تۇرالاپ، حالىقى اش-جالاڭشتانا باستاعان كەزدە، ءتۇسىپ كەتكەن بەدەلىن كوتەرۋ ءۇشىن، ايتۋى مۇمكىن. بۇل باسقا اڭگىمە. دەسەك تە، ءپۋتيننىڭ بۇل ايتقاندارىنان ءبىز قورتىندى شىعارۋعا ءتيىسپىز. ول قاتارداعى جاي ادام ەمەس، الىپ يمپەريانىڭ باسشىسى. دەمەك ءپۋتيننىڭ اۋزىنان شىققان ءاربىر ءسوز، سول ەلدىڭ كوزقاراسىن بىلدىرەدى.

ارينە، قازىرگى كەزدە كورشىلەرىمىزبەن سونىڭ ىشىندە رەسەيمەن ساياسي، ەكونوميكالىق، مادەني قارىم-قاتىناستا بولعانىمىز ءجون. بىراق ماسكەۋدىڭ دەگەنىنە كونىپ، باس شۇلعي بەرگەننەن ادا بولعانىمىز، ءارى اباي بولعانىمىز دۇرىس.

ازاماتحان ءامىرتايدىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسى

Abai.kz