قۇرمەتتى مەكتەپ ءبىتىرۋشى تۇلەكتەر، قازىر سىزدەر ءۇشىن ماڭىزدى كەزەڭ. ۇبت ناتيجەسى سىزدەرمەن بىرگە اتا-انالارىڭىزدى دا الاڭداتۋدا. وسى ورايدا، عالىم-ۇستاز جانە اكە رەتىندە سىزدەرگە ءبىر اۋىز اقىل-كەڭەسىمدى ايتىپ، پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتكىم كەلەدى. كەز-كەلگەن تۇلەك مەكتەپ بىتىرەردە مىنا ەكى سۇراققا وي جۇگىرتۋى كەرەك:

- باستىسى، مەن بولاشاقتا كىم بولامىن نەمەسە ۋنيۆەرسيتەتكە تۇسۋدەگى ماقساتىم نە؟ ەگەر، بۇل تۋرالى بۇرىن ويلانباساڭىز قازىر ويلانىڭىز. سەبەبى، بۇل سۇراق بولاشاعىڭىزدىڭ باعىت-باعدارى. اينالاڭىزداعى ەشكىمگە ەلىكتەمەي، جاۋابىن جۇرەگىڭىزدىڭ قالاۋىمەن تابىڭىز. كىم بولعىڭىز كەلگەنى انىقتالسا، كەلەسى سۇراققا كوشىڭىز.

- سونداي ماماندىق يەسى بولۋىم ءۇشىن مىندەتتى تۇردە جوعارى وقۋ ورىندارىن (جوو) وقۋ كەرەك پە؟ مۇمكىن كەرەك، مۇمكىن كەرەك ەمەس تە شىعار. ويتكەنى قازىرگى تەحنولوگيانىڭ دامۋى، ءبىلىم الۋدى قولجەتىمدى ەتتى. ەڭبەكقور، ىزدەنگىش بولساڭىز ۋنيۆەرسيتەت وقىماي-اق، ستۋدەنتتەر الاتىن بىلىمىنەن كەم ەمەس ءبىلىم الۋىڭىزعا بولادى. بۇل بۇگىن قالىپتاسقان ءۇردىس ەمەس. ەسكى زامان عالىمدارى مەن ويشىلدارىنىڭ ءبارى دەرلىك كىتاپحاناداعى جازبالاردىڭ نەگىزىندە ءبىلىم الىپ، ادامزات بالاسىنا ۇلكەن ەڭبەكتەرىن قالدىردى. ءبىز قازىر سولاردى وقىپ ءجۇرمىز. قازىر كىتاپ دۇكەندەرى، كىتاپحانا، ينتەرنەت، اۋديو، ۆيدەو كىتاپتار مەن جازبالاردىڭ سانىندا شەك جوق. سوندىقتان، ءبىلىمسىز قالامىن دەپ الاڭ بولماڭىز. باستىسى - ءبىلىم الۋعا دەگەن ىستىق ىنتا مەن العان ءبىلىمدى ءتيىمدى قولدانا ءبىلۋ.

ادامزات وركەنيەتىنىڭ ەكونوميكالىق دامۋ كەزەڭدەرىنە نازار اۋدارعاندا، ءار كەزەڭنىڭ وزىنە ءتان ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى مەن ەرەكشەلىكتەرى بولعانىن بايقايمىز. ماسەلەن:

- اۋىلشارۋاشىلىق كەزەڭىندە، ماتەريالدىق يگىلىك باستى ورىندا تۇردى دا،  ءبىلىم بەرۋ تىرشىلىكتى قامتاماسىز ەتۋدى نەگىز ەتكەن قاراپايىم دەڭگەيدە بولدى. باسەكەلەستىك تومەن بولدى. 

- ءونەركاسىپتىك كەزەڭىندە، ەنەرگەتيكالىق قۋات ماڭىزدى ءرول وينادى دا، ءبىلىم بەرۋ وزىق تەحنيكانى مەڭگەرگەن، ءار سالادا دارىندى مامانداردى تاربيەلەۋدى نەگىز ەتتى. باسەكەلەستىك دامىدى. 

-ءبىلىم ەكونوميكاسى نەمەسە 4-ونەركاسىپتىك رەۆاليۋتسيا كەزەڭىندە ينفورماتسيالىق تەحنولوگيا ەكونوميكانى قۇراۋشى باستى فاكتورعا اينالۋ ۇستىندە. بۇل كەزدەگى ءبىلىم بەرۋدىڭ باعىتى - العان ءبىلىمدى قولدانۋ. سەبەبى، بۇل كەزەڭدە ءبىلىم الۋ قول جەتىمدى بولدى. سول ءۇشىن ءبىلىم الۋ باستى پروبلەما ەمەس، ونى قولدانا ءبىلۋ باستى پروبلەما. بۇل كەزەڭدە باسەكەلەس تەك ادامدار اراسىندا عانا ەمەس، ينتەلەكتۋالدى تەحنيكالاردا دا بولادى. سوعان دايىن بولىڭىز. ول ءۇشىن ءبىلىمدى ادام ەمەس، ادامي كاپيتال بولۋعا تىرىسىڭىز.

ادامي كاپيتالدى ايتقاندا، ادامي رەسۋرستى بىرگە قوسىپ ايتۋدىڭ ماڭىزى بار. سىرتتاي قاراعاندا ەكەۋىندە ايىرماشىلىق جوق دەرلىك. ءار ەكەۋى ساپالى، ونىمدىلىكتى كورسەتەتىن ولشەمدەر ىسپەتتى. الايدا، ادامي رەسۋرس پەن ادامي كاپيتال اراسىندا ماندىك ايىرماشىلىق بار. ادامي رەسۋرس - ادامنىڭ جالپى تابيعي قاسيەتى مەن العان ءبىلىمى جانە تاجىريبەسىنىڭ جيىنتىعى. ءبىر اۋىز سوزبەن ايتقاندا، بويىڭىزداعى بار بارلىق مۇمكىندىكتەرىڭىز بەن الەۋەتىڭىز. ال ادامي كاپيتال سول بويداعى بار بايلىقتى دۇرىس قولدانا ءبىلىپ، ونىمدىلىكتى جاراتۋ. ءبىزدىڭ زامانىمىزدا جاستاردىڭ ادامي رەسۋرس بولۋىنىڭ شارت-جاعدايى بار. تەك، ءوزى تالپىنسا، ونداي مۇمكىندىكتەر جەتەقابىل. اڭگىمە سول ادامي رەسۋرستان ادامي كاپيتالعا اينالا بىلۋدە جاتىر. ونىڭ ەڭ تۋرا جولى بىلگەنگە تالپىنۋ جانە بىلگەندى ۇتىمدى قولدانۋ سودان قۇندىلىق جاراتۋ. سەبەبى، كاپيتال - قۇندىلىق جاراتا الاتىن قۇندىلىق. 

جاس دوستار!

باللىم تومەن بولدى، ۋنيۆەرسيتەت وقي الماي قالاتىن بولدىم. ارمانىم ادىرا قالدى، قوعامدا ءوز ورنىمدى تاپپاي سەندەلىپ قالاتىن بولدىم دەگەن سان ءتۇرلى سۇرەڭسىز ويلار مەن قيالداردان اۋلاق بولىڭىز. ادامنىڭ ادامشىلىعى، تابىسقا جەتۋى، ءبىر كىسىلىك ورىنعا يە بولۋىنىڭ باستى شارتى ۋنيۆەرسيتەت وقۋ ەمەس. ستۋدەنت اتالىپ جۇرگەندەردىڭ ءبارى بىردەي ءبىلىمدى ەمەس. قولىندا ديپلومى بولسا دا اربا سۇيرەپ، داياشى بولىپ، ماشينا جۋىپ جۇرگەندەرى قانشاما؟ باستىسى - ارمانىڭىز اسقاق بولسىن. نە ىستەسەڭىز دە، سول سالانىڭ  ماڭدايالدىسى بولۋعا تىرىسىڭىز. تاريحقا كوز جىبەرسەڭىز وقىماي-اق داۋلەتتى، اتاقتى، ءبىلىمدى بولعاندار كوپ. وقىپ، توقىپ، سوڭىندا قاڭعىباس بولىپ، يت ولىممەن ولگەندەر دە كوپ. سوندىقتان تورىعۋدىڭ مۇلدە قاجەتى جوق. ادام ءۇشىن مۇمكىندىكتەر مەن تابىستىڭ ەسىگى جەر مەن عارىشقا دەيىن كەڭدىكتە اشىلىپ جاتىر. تەك، ىزدەنە ءبىلىڭىز.

مەنىڭ "كەلەشەكتە كەرەك بولمايتىن ماماندىقتار" دەپ اتالاتىن ماقالام بار. ونى ينتەرنەتتەن وقي الاسىزدار. سوندا قانداي ماماندىقتاردى وقۋ كەرەك،ال  بولاشاقتا قۇنىن جوياتىندارى قايسىلارى دەگەن وزەكتى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرگەن ەدىم. مەن جوعارى وقۋ ورىندارىن وقىماڭىزدار دەپ وتىرعان جوقپىن. ءوزىم ۋنيۆەرسيتەت ۇستازى رەتىندە ولاي دەپ مۇلدە ايتپايمىن. جوو وقۋ كەرەك، ەگەر وقۋعا، بىلىمگە ىنتىق بولساڭىز. بولماسا، بىرەۋگە ەلىكتەپ نەمەسە اتا-انانىڭ قىسىمىمەن وقۋدىڭ قاجەتى جوق. "سۇيرەپ سالعان تازى تۇلكى الماس" دەگەن بار. نە وقىساڭىزدا، ءدال قازىرگى كەزدە قازاقستان قوعامىنا  كەرەك، سۇرانىسى بار ءارى وزىڭىزگە ۇنايتىن دۇنيەنى وقىڭىز. كاسىبي مامان، كاسىبي جۇمىسشى بولىڭىز. ول جوو ءبىتىرىپ جۇمىس تاپپاي سەندەلىپ جۇرگەن ستۋدەنت پەن ماگيستردەن الدەنەشە ەسە قايىرلى.   

ءسوز سوڭىندا جاقىندا جارىق كورگەن "ەشقاشان جوق دەمە، تابىس - ءوز الەمىڭىز ىشىندە" اتتى كىتابىمنان ءبىر ءۇزىندى كەلتىرەيىن: "ادامنىڭ جەكە دارا ءومىر فيلوسوفياسى ونىڭ تاعدىرىن شەشەدى. تاعدىر اسپاننان تۇسپەيدى، ول - ادامداردىڭ قالاۋىمەن ءومىر جولىندا كەزدەسەتىن كۇللى جەڭىس-جەڭىلىسىنىڭ، قۋانىش-قايعىسىنىڭ جيىنتىعى. جاراتۋشى ونى ماڭدايعا زورلاپ تاڭبايدى، تەك، مۇمكىندىگىن بەرەدى، تالداۋ ءوز قولىڭدا". قالاي بولماسىن تابىستى بولۋعا تىرىسىڭىز، بارشاڭىزعا ساتتىلىك تىلەيمىن.

قاستەر سارقىتقان،

عالىم-ۇستاز، جازۋشى، قر جۋرناليستەر وداعى مۇشەسى.

Abai.kz