«100 جاڭا وقۋلىق» جوباسىمەن اۋدارىلعان كىتاپ ون مىڭ دانامەن شىقتى
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى، ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار: قوعامدىق سانانى جاڭعىرتۋ» اتتى ماقالاسى جاريالانعانىن ءبارىمىز بىلەمىز. ەلباسى اتالعان ماقالاسىندا ءبىزدىڭ بۇگىنگى قوعامعا تەك ينجەنەرلەر مەن دارىگەرلەر، تەحنولوگتار عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە بۇگىنى مەن بولاشاعىن جاقسى بىلەتىن گۋمانيتارلىق باعىتتاعى ادامدار دا قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
وسىعان بايلانىستى تۇڭعىش پرەزيدەنت ەلدىڭ ەرتەڭى، ۇلتتىڭ بولاشاعى بولعان ستۋدەنتتەرگە تاريح جانە ساياساتتانۋ، الەۋمەتتانۋ جانە فيلوسوفيا، پسيحولوگيا، پەداگوگيكا، ەكونوميكا، مادەنيەتتانۋ، سونداي-اق فيلولوگيا عىلىمدارى سالاسىنداعى زامان تالابىنا ساي ءبىلىم الۋعا بارلىق جاعداي جاساۋدى تاپسىردى.
ەلباسىنىڭ اتالعان تاپسىرماسىن بۇلجىتپاي ورىنداۋ ءۇشىن «جاڭا گۋمانيتارلىق ءبىلىم. قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق» ارنايى جوباسى جاسالىپ، ىسكە قوسىلعانىنا بىرنەشە جىل بولدى. وسى جوبا اياسىندا وتكەن بىرنەشە جىلدا گۋمانيتارلىق باعىتتاعى الەمدەگى ەڭ ۇزدىك، ەڭ مىقتى دەگەن ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ وقۋلىقتارى قازاق تىلىنە اۋدارىلادى.
وسى جوبانىڭ ارقاسىندا ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەرىمىز ەڭ جاقسى الەمدىك ستاندارتتار نەگىزىندە ءبىلىم الۋعا مۇمكىندىك الادى. ءسويتىپ، ءوز ماماندىعى بويىنشا ەڭ ۇزدىك، ەڭ ساپالى ءبىلىم الىپ، مەيلىنشە كوبىرەك بىلۋگە قول جەتكىزدى دەپ سەنىممەن ايتۋعا بولادى. بۇگىنگى تاڭدا قازاق تىلىنە اۋدارىلعان العاشقى وقۋلىقتار ءال-فارابي كىتاپحاناسىنىڭ سايتىندا جانە وزگەدە ەلەكتروندى كىتاپحانالاردا قالىڭ كوپشىلىككە قول جەتىمدى.
ەلىمىز رۋحانياتىنا ۇلكەن سەرپىلىس اكەلگەن «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا «جاڭا گۋمانيتارلىق ءبىلىم: قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق» جوباسى ىسكە قوسىلىپ، ءساتتى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر دەدىك. ءۇش جىلدان بەرى ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان «جاڭا گۋمانيتارلىق ءبىلىم: قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق» جوباسى اياسىندا الەمدىك دەڭگەيدە اسا تانىمال كوپتەگەن كىتاپ اۋدارىلىپ، قازاق وقىرماندارىنا جول تارتتى.
اتالعان باعدارلاما اياسىندا اۋدارىلعان كىتاپتاردىڭ ساپاسى، ولاردىڭ قازاق ءتىلدى وقىرمانعا تيگىزەر پايداسى جايلى ۇلتتىق اۋدارما بيۋروسىنىڭ باس رەداكتورى مۇحتار سەڭگىرباي بىلاي دەيدى:
- قازاقcتانداعى ەڭ اۋقىمدى عىلىمي ادەبيەتپەن ءبىر مەزەتتە جۇمىc ىcتەپ جاتقاندىقتان، قازىر «قازاق تىلىندەگى 100 جاڭaوقۋلىق» جوباcى عىلىمي تەرمينولوگيانى قالىپتاcتىرىپ، ءاۋدارمaىcىن جولعaقويۋدىڭ قايناعان قازانىنaاينالدى. تەرميندەردى اپروباتسيادان وتكىزىپ، عىلىمي اينالىمعaەنگىزۋ بويىنشa ءتىل cاياcاتى كوميتەتىمەن، مەمتەرمينكوممەن تىعىز ىنتىماقتاcaجۇمىc ىcتەپ جاتىرمىز.
ءبىز بايقاعان تاعى ءبىر جاڭالىعى – بۇل جوبaجالپى قازاق تىلىندەگى كىتاپ يندۋcترياcىنا، عىلىمي-كوپشىلىك اۋدارمaىcىنە cەرپىن اكەلىپ جاتقان cياقتى. قازىردىڭ وزىندە ءتۇرلى عىلىمي، عىلىمي-كوپشىلىك، ادەبي جانە موتيۆاتسيالىق كىتاپتار شىعارۋعaبەت تۇزەگەن ۇيىمدار بوي كوتەرىپ جاتىر. بۇل دaبولاشاقتaتىلدىك ورتانىڭ cاپالى، مازمۇندى بولۋىنا، cول ارقىلى جالپى قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەcىن كوتەرۋگە cەپ بولادى دەپ ۇمىتتەنەمىز، - دەيدى ول.
ءسوز سوڭىندا «جاڭا گۋمانيتارلىق ءبىلىم: قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق» جوباسى اياسىندا اۋدارىلىپ، باسىلىپ شىققان كىتاپتىڭ جەتكەن جەتىستىگى جايلى ايتا كەتەيىك، كونتسەپتىدەن دايىن ستسەناريگە دەيىنگى ساتىلى نۇسقاۋلىق سانالاتىن «كينوستسەناري. ستسەناري جازۋ نەگىزدەرى» اتتى كىتاپ مەملەكەتتىك تىلگە اۋدارىلىپ، ون مىڭ دانامەن باسىلىپ شىققان. بۇل 2020 جىلعى ەڭ ۇلكەن كورسەتكىش بولاتىن.
ءبىز ايتىپ وتىرعان كينوستسەناري جايلى كىتاپ جاڭادان ماماندانعان جانە ستسەناري جازۋدى ەندى عانا باستاپ جۇرگەن جاس ستسەناريستەرگە ارنالعان كاسىبي وقۋلىق. بۇل وقۋلىق سالىلىعىمەن، پايدالىلىعىمەن ىزدەنۋشى جاستاردىڭ قىزۋ قارسى الۋىنا بولەندى. سونىڭ ارقاسىندا بۇل كىتاپ - «كينوستسەناري» العاش اۋدارىلعاننان باساپ، بۇگىنگە دەيىن مولشەرمەن قىرىق مارتە قايتا باسىلىپ شىعىپ وتىر.
ەندى اتالعان كىتاپتىڭ ارتىقشىلىعى جايلى بىرەر ءسوز ايتا كەتەيىك. بۇل كىتاپتىڭ اۆتورى سيد فيلد دەگەن تانىمال ستسەناريست. اتالعان كىتاپ بۇگىنگە دەيىن جيىرما بەس تىلگە اۋدارىلعان. كىتاپ اۆتورىنىڭ كينو جايلى جازعان كىتاپتارى الەم بويىنشا ساتىلىمى مەن تارالىمى وتە جوعارى. وسىدان-اق «جاڭا گۋمانيتارلىق ءبىلىم: قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق» جوباسى اياسىندا قانداي ساپالى كىتاپتاردىڭ اۋدارىلىپ جاتقانىن اڭعارۋعا بولاتىن شىعار دەپ ويلايمىز.
بۇل كىتاپتىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى كينوستسەناري جازۋ ماشىعىن ءدال ءتۇسىندىرىپ كورسەتۋ ءۇشىن، ەلگە بەلگىلى، كوپشىلككە تانىمال كەيبىر كينولاردان ناقتى مىسالدار كەلتىرگەن. كينو سالاسىندا مۇنداي باعىتتا جازىلعان كىتاپ جوق دەۋگە بولادى.
كىتاپ اۆتورى وقىرماندارىنا دايىن شىعارمانى ستسەناريگە بەيىمدەپ جازۋدى، كوركەم يدەيانى جوعارى دەڭگەيدە دامىتۋدى ۇيرەتەدى. جازبادا ناقتى كەيىپكەر جاساپ، ايتار ويدى تىم شاشىراتپاي، ساپالى ءارى ناقتى بەرۋدىڭ تاسىلدەرىن ءتۇسىندىرىپ بەرەدى. سونىمەن قاتار، جازىپ بولعان ستسەناريدى قالاي ساتۋدىڭ دا ءتيىمدى تاسىلدەرىن كورسەتىپ بەرەدى. ەڭ ماڭىزدىسى وسىنىڭ ءبارى وتە تۇسىنىكتى ءارى قاراپايىم جولدارمەن كورسەتىلگەن. كىتاپ اۆتورىنىڭ ايتۋىنشا، ستسەناري جازۋ – ۇيرەنۋگە بولاتىن شىعارماشىلىق پروتسەسس. مۇنى ءتىپتى شىعارماشىلىق دارەجەسىنە جەتكەن كاسىپ دەۋگە دە بولادى دەيدى اۆتور.
اتالعان كىتاپ كينوستسەناري جازىپ ۇيرەنۋدى جوسپارلاپ جۇرگەن، كينوستسەناري جازۋعا قىزىعاتىن جالپى كوپشىلىككە جانە ستۋدەنتتەرگە ارنالعان. مەملەكەتتىك باعدارلاما اياسىندا وسىنداي ساپالى كىتاپتىڭ اۋدارىلىپ، ونىڭ قازاق وقىرماندارىنىڭ قىزۋ قارسى الۋىنا بولەنىپ، ون مىڭ دانامەن تارالعانى ۇلكەن جەتىستىك دەپ باعالايمىز.
Abai.kz