ەگەمەندى ەل بولىپ، ەسىمىزدى جيناعالى بەرى ءبىز ءالى كۇنگە قوعامىمىزدا بار ءبىر ۇلكەن دەرتپەن كۇرەسىپ كەلەمىز. ول جەگى قۇرتتىڭ تۋرا ءوزى – جەمقورلىق!

ادام ءولتىرۋ اۋىر قىلمىس بولسا، مەن ءۇشىن ەڭ سوراقىسى وسى جەمقورلىق. وسىنىڭ كەسىرىنەن كوپتەگەن ەلدەر باتپاققا باتقان كولىكتەي، نە العا جىلجۋعا، نە كەرى اينالىپ وتۋگە ەش مۇرشاسى جوق.

مىنا كوروناۆيرۋستىق پاندەميا كەزىندە كوپ نارسەنىڭ بەتى اشىلعانداي بولدى. كەيىندەرى ءتىپتى، اۋرۋ دەندەپ، حالىقتىڭ كوپشىلىگى ناۋقاستانىپ، بەيبىت زاماندا قانشا ازاماتتارىمىزدان ايرىلىپ قالدىق.  شەتەل ماماندارى بىزدەگى جاعدايدى «ەرەكشە» پنەۆمونيا دەپ، الەك بولدى. بەلگىلى بولعانداي، بۇل كادىمگى كوروناۆيرۋس. اشىق ايتقاندا، جەمقورلىقتىڭ باسىنىپ، ءوز شەگىنە جەتۋى ەدى.

جەمقورلىققا كونگىشتىگىمىز قانشاما ادامداردىڭ ولىمىنە، ۇلكەن قيىندىقتارعا اكەلدى. قىرىلىپ قالا جازدادىق. ءدارى-دارمەكتىڭ تاپشىلىعى جانە باعانىڭ ۋشىعۋى، ناۋقاستاردىڭ ۋاقىتىلى ەمحاناعا جاتقىزىلماۋى، قاجەتتى نارسەلەردىڭ نەگىزسىز قىمبات باعاعا ساتىلۋى – بۇل وزەننىڭ بەرگى جاعاسى عانا. ارعى جاعىندا ودان دا قورقىنىشتى كورىنىستەر.

جەمقورلىققا قاتىستى ءىس-ارەكەتتەرگە وتە قاتاڭ شارالار قولدانىلۋى كەرەك. ونىڭ جازاسى اۋىر بولىپ، ەش اياۋشىلىق بولماۋى ءتيىس. بيلىكتە وتىرعان قانداي شەنەۋنىك بولماسىن، بايلىعى تاسىعان قانداي دوكەي بولماسىن، مىنا جەمقورلىققا قاتىسى بار ءار ازامات وتە قاتال تۇردە جازاسىن الۋى كەرەك.

بۇل جەردە زاڭنىڭ كۇشى مىقتى بولۋى شارت. زاڭمەن ءتارتىپ رەتتەلەدى. ءتارتىپ بار جەردە عانا جارقىن بولاشاق قالىپتاسادى.

كوك بايراعىمىزدا كوككە سامعاعان بۇركىتتىڭ بەينەسى ءبىزدىڭ ارمان-ماقساتىمىزدى ايقىندايدى. ال سول بۇركىتتىڭ قاناتىن كەڭ اشىپ، ەركىن سامعاۋىنا كەدەرگى ەتەتىن – وسى جەمقورلىق. مۇنى جەڭبەي، ەش ءىسىمىز وڭبايدى. ول تۇگىل جەمقورلىق ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزگە ۇلكەن قاۋىپ توندىرمەك.
جەمقورلىق العان اداممەن شەكتەلمەيدى، بەرگەن ادام دا بارىپ تۇرعان قىسمىسكەر. ارينە، العانى مەن بەرگەنى بولسىن، بۇلارىڭ اسپاننان سالبىراپ تۇسپەيدى. ولار ءبىزدىڭ ورتامىزدان شىعىپ وتىر. بارلىعى دا ءبىزدىڭ اعا-كوكەلەرىمىز، ۇل-قىزدارىمىز، ءوز ازاماتتارىمىز. كىشىلەرى ۇلكەنىنەن ۇلگى الىپ، ال ۇلكەنى ارام پيعىلىنا ەرىك بەرگەن زامان.

مۇنى قازىر الدىن الىپ، شورت كەسىپ دوعارتپاساق، كەلەشەك ۇرپاق تا وسىلاي بولىپ قالىپتاسادى. بالاپان ۇيادان نەنى كورسە، ۇشقاندا سونى ىلەدى. تۇرعان جەردەن كەنەت سانالى ۇرپاق پايدا بولا كەتپەيدى. بۇل ەرتەگىدە عانا بولادى. قازىردىڭ وزىندە جاس بۇردىرشىندەرىمىز، ستۋدەنت پەن وقۋشىلارىمىز جەمقورلىق دەگەندە جيىركەنەتىندەي بولۋى كەرەك.

جالپى قاراساق، بۇل كەسەل جوقتىقتان تۋىندايدى. ال جوقتىقتى تۋىنداتاتىن ۇكىمەت تاراپىنان بولىنەتىن قاراجات بولسىن، كومەك بولسىن، ءار نەرسە ءوز دىتتەگەن جەرىنە جەتپەۋى. حالىقتىڭ تۇرمىسى جاقسارۋى كەرەك.

ۇكىمەت ەشكىمدى ەلەۋسىز قالدىرمايدى. ءار سالاعا جىل سايىن قوماقتى قاراجات بولىنەدى. مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ باسىم بولىگى تۋرا تۇرعىنداردىڭ تۇرمىسىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان. الايدا، كوپ جاعدايدا تيەسىلى نارسەنىڭ ءوز جەرىنە جەتپەۋى، ارادا تالان-تاراجعا كەتۋى حالىقتىڭ تۇرمىسىن ناشارلاتادى. بۇل بارىپ تۇرعان وپاسىزدىق.

ابايدىڭ مەرەيتويىن اتاپ ءوتىپ، ۇلى اقىننىڭ ولەڭدەرىن جاتقا ايتىپ، ءتۇرلى چەللەندجدەر وتكىزدىك. بىراق، ءبىز ابايدىڭ ايتقانىن، ءتىپتى، بولماسىن ءبىر اقىلىن ءجوندى ورىنداساق، ۇلى اقىننىڭ رۋحى مارقايىپ قالار ما ەدى. باسىمىزعا تۋا بىتكەن اباي ءبىز قالاي ەل بولامىز دەپ قانشاما ۇيقىسىز تۇندەر وتكىزگەن بولار.

ءبىزدىڭ حالىق تالاي قيىندىقتاردى وتكەرىپ، كوپ نارسەگە شىداپ كەلدى. ءبىز وتە شىدامدى حالىقپىز. ءبىزدىڭ ءار شاڭىراقتا «بىرەۋدىڭ الا ءجىبىن اتتاما، بىرەۋدىڭ اقىسىن جەمە» دەگەن قاعيدا مىندەتتى تۇردە ايتىلاتىن. ءبىز باتامەن ۇلكەندەردىڭ العىس-تىلەگىن الاتىن ەدىك. مۇنىڭ بارلىعى ەشقايدا كەتە قويعان جوق.

اۋرۋىن جاسىرعان اۋىرماي ولەدى دەمەكشى، قاقساپ تۇرعان جەرىمىزدى اشىق مويىنداۋىمىز كەرەك. بۇل ءبىر. ەكىنشىسى ونى زاڭ تۇرىندە وتە قاتال جازالاۋ قاجەت، ءتىپتى ءولىم جازاسىنا دەيىن... ۇستالعان جەمقور العانىن تۇگەل قازىناعا قايتارىپ بەرىپ، اقشا تولەپ قۇتىلۋىنا ەش مۇمكىندىك بەرمەي، ءومىرىنىڭ سوڭعى ۋاقىتىنا دەيىن تۇرمەگە قاماۋ قاجەت. جەمقور ناعىز قىلمىسكەر. ول ءوز حالقىنا جانى اشىماعان ادام. ءوز پايداسىن جوعارى قويعان ادامنان ەش نارسە وڭبەيدى.
جەمقورلىقتىڭ كوپتەگەن كورىنىستەرى بار. ونى تىزبەلەپ وتىرۋ كوپ ۋاقىتتى الماق. جەمقورلىق – اتا-بابالارىمىزدان مۇرا بولىپ كەلگەن دۇنيە ەمەس. بۇل بىزگە جات نارسە. سوندىقتان، ونى جەڭۋ، تامىرىمەن جۇلىپ الۋ – قولدان كەلەتىن ءىس.

ءبىز قانشا ۋاقىتتى قۇر بوس وتكىزىپ الدىق، وسى ۋاقىتتا جەمقورلىق تامىرىن جايدى، كوروناۆيرۋس سەكىلدى قانشا ازاماتتارىمىز وتباسىمەن بىرگە ونى جۇقتىرىپ تا ۇلگەردى. دەگەنمەن، قانداي اۋرۋ بولماسىن، ونى ەمدەۋگە بولادى.  قاجەت بولسا كۇشتەپ ەمدەلەدى دە.

قانشاما اقىن-جازۋشىلارىمىز «جارقىن بولاشاق» جايلى ۇرانداتىپ، ءۇمىت ەتەدى. وعان قول جەتكىزۋدىڭ جولى – جەمقورلىقتى جىعىپ، داۋرەنىن جۇرگىزبەۋ.

بىزگە ءازىر ايعا ۇشۋدىڭ، دامىعان ەل بولامىز دەپ شەتەلدىڭ ۇستانىمدارىن ەندىرۋدىڭ ەش قاجەتى جوق. الدىمەن، بىزدە ءورشىپ تۇرعان جەمقورلىقتى اۋىزدىقتاۋ. وسىنى ورىنداساق، راسىمەن ودان دا كوركەيىپ شىعا كەلەمىز. جانە بۇل عاجايىپ نارسە ەمەس، بۇل قاراپايىم زاڭدىلىق.
ءلايىم سولاي بولعاي.

تورەگەلدى شارمانوۆ،

اكادەميك.

Abai.kz