باس پروكۋراتۋرا جاڭاوزەن وقيعاسىنا بايلانىستى جاڭا مالىمدەمە تاراتتى. وندا قانداي لاۋازىم يەلەرىنىڭ ۇستىنە قىلمىستىق ءىس قوزعالعانى، كىمدەردىڭ تۇتقىندالعانى جايلى، وقيعانى تەرگەۋ ءىسىنىڭ ەگجەي-تەگجەي ايتىلعان. تومەندە پروكۋراتۋرانىڭ مالىمدەمەسىن سوزبە-ءسوز تولىق بەرىپ وتىرمىز.
«اباي-اقپارات»

قازاقستان رەسپۋبليكاسى باس پروكۋرورىنىڭ 2011 جىلعى 16 جەلتوقساندا جاڭاوزەن قالاسىندا ورىن العان وقيعاعا قاتىستى مالىمدەمەسى

باس پروكۋراتۋرا جاڭاوزەن وقيعاسىنا بايلانىستى جاڭا مالىمدەمە تاراتتى. وندا قانداي لاۋازىم يەلەرىنىڭ ۇستىنە قىلمىستىق ءىس قوزعالعانى، كىمدەردىڭ تۇتقىندالعانى جايلى، وقيعانى تەرگەۋ ءىسىنىڭ ەگجەي-تەگجەي ايتىلعان. تومەندە پروكۋراتۋرانىڭ مالىمدەمەسىن سوزبە-ءسوز تولىق بەرىپ وتىرمىز.
«اباي-اقپارات»

قازاقستان رەسپۋبليكاسى باس پروكۋرورىنىڭ 2011 جىلعى 16 جەلتوقساندا جاڭاوزەن قالاسىندا ورىن العان وقيعاعا قاتىستى مالىمدەمەسى

2011 (ەكى مىڭ ون ءبىرىنشى) جىلعى 16 (ون التىنشى) جەلتوقساندا ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ جاڭاوزەن قالاسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك كۇنىن ورتالىق الاڭدا مەرەكەلەۋ بارىسىندا «وزەنمۇنايگاز» مۇناي وندىرەتىن كاسىپورنىنىڭ بۇرىنعى (جۇمىستان بوساتىلعان) جۇمىسشىلارى بۇزاقى جاستاردىڭ قولداۋىمەن قيراتۋ، توناۋ، ورتەۋ جانە بەيبىت تۇرعىندار مەن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە كۇش قولدانۋمەن ۇشتاسقان جاپپاي تارتىپسىزدىكتەر جاساعان.
ناتيجەسىندە 125 ء(جۇز جيىرما بەس) وبەكت ورتەلىپ، بۇزىلىپ، تونالعان.
ولاردىڭ ىشىندە جاڭاوزەن قالاسى مەن تەڭگە كەنتى اكىمدىكتەرىنىڭ، زەينەتاقى تولەۋ جونىندەگى ورتالىقتىڭ عيماراتتارى، پوليتسيا بەكەتتەرى، «وزەنمۇنايگاز» كومپانياسىنىڭ ءوفيسى، «ارۋانا» قوناق ءۇيى، «سۋلپاك»، «اتلانت» جانە «شولپان» ساۋدا ورتالىقتارى، 5 (بەس) بانك مەكەمەسى، 9 (توعىز) بانكومات، 21 (جيىرما ءبىر) اۆتوكولىك، تۇرعىن ۇيلەر، سونداي-اق كوپتەگەن كىشى جانە ورتا بيزنەس وبەكتىلەرى بار.
مەملەكەتكە، زاڭدى جانە جەكە تۇلعالارعا كەلتىرىلگەن زالال ميللياردتاعان تەڭگەمەن ەسەپتەلەدى.
جاپپاي تارتىپسىزدىكتەردىڭ جولىن كەسۋ جانە بەيبىت ازاماتتاردى قورعاۋ ءۇشىن وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ باسشىلىعى وقيعا ورنىنا پوليتسيانىڭ جيىنتىق جاساعىن اتتاندىردى.
ولار اتىس قارۋىن جانە سۋىق قارۋدى، تاس، تاياق جانە جانعىش قوسپاسى بار بوتەلكەلەردى قولدانعان توپتىڭ شابۋىلىنا تاپ بولدى.
ورىن العان جاعدايدا پوليتسيا جاساعى بىرنەشە رەت الدىن الا ەسكەرتىپ وق اتقاننان كەيىن تارتىپسىزدىكتەردىڭ بەلسەندى قاتىسۋشىلارىنا تابەلدىك قارۋ قولدانعان.
قاقتىعىستاردىڭ ناتيجەسىندە 64 (الپىس ءتورت) ادام اتىس قارۋىنان جاراقات الىپ، 14 (ون ءتورت) ادام قازا بولدى. بۇدان باسقا ەكى ادامنىڭ ءولىمى جاپپاي تارتىپسىزدىكتەرمەن بايلانىستى ەمەس.
35 (وتىز بەس) پوليتسيا قىزمەتكەرى ءتۇرلى دەنە جاراقاتتارىن العان.
***
جاپپاي تارتىپسىزدىكتەر فاكتىلەرىن، سونداي-اق ولاردىڭ تۋىنداۋ سەبەپتەرى مەن شارتتارىن تەكسەرۋ ءۇشىن مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ارنايى پروكۋرور جەتەكشىلىك ەتەتىن ۆەدومستۆوارالىق جەدەل تەرگەۋ توبى قۇرىلىپ، جۇمىس ىستەۋدە.
قازىرگى كەزگە جاپپاي تارتىپسىزدىكتەردىڭ 6 (التى) ۇيىمداستىرۋشىسى - ساقتاعانوۆ، جارىلعاسينوۆ، يرمۋحانوۆ، دوسماعامبەتوۆ، ۋتكيلوۆ جانە تۋلەتاەۆاانىقتالىپ، ولارعا قىلمىستىق كودەكستىڭ 241 (ەكى ءجۇز قىرىق ءبىرىنشى) بابىنىڭ 1 ء(بىرىنشى) بولىگى بويىنشا ايىپ تاعىلىپ، قاماۋعا الىندى.
سونىمەن قاتار، جاپپاي تارتىپسىزدىكتەردىڭ 23 (جيىرما ءۇش) بەلسەندى قاتىسۋشىسى جانە بۇلىنشىلىك پەن توناۋشىلىق جاساعان 11 (ون ءبىر) ادام انىقتالىپ، قاماۋعا الىنعان. ولاردىڭ باسىم بولىگى جاپپاي تارتىپسىزدىكتەردى ۇيىمداستىرعانىن جانە قاتىسقاندارىن راستادى.
اتاپ ايتقاندا، ولار جاپپاي تارتىپسىزدىكتەرگە الدىن-الا دايىندالعاندارىن، وسى ماقساتتا جاستار توبىن تارتقانىن، ولار جانعىش قۇراممەن بوتەلكەلەردى ازىرلەپ، قولدا بار زاتتارمەن قارۋلانعانىن كورسەتتى.
تەرگەۋ بارىسىندا ارنايى قۇرىلعان قوعامدىق كوميسسيانىڭ ءوتىنىشى بويىنشا جەكە باسى، كىناسىنىڭ دەڭگەيى جانە وتباسىلىق جاعدايى ەسكەرىلە وتىرىپ، 11 (ون ءبىر) ادامعا قاتىستى بۇلتارتپاۋ شاراسى قاماۋعا الۋمەن بايلانىستى ەمەس نەعۇرلىم جەڭىل شاراعا اۋىستىرىلدى.
جاپپاي تارتىپسىزدىكتەردىڭ باسقا دا ۇيىمداستىرۋشىلارى مەن قاتىسۋشىلارىن انىقتاۋ جانە ىزدەۋ شارالارى جالعاسۋدا.
***
سونىمەن قاتار، مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا قوعامدىق ءتارتىپتى ورناتۋعا قاتىسقان پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى ارەكەتتەرىنىڭ زاڭدىلىعى تەكسەرىلۋدە.
اسىرەسە، ول قارۋ قولدانۋ ماسەلەلەرىنە قاتىستى. تەرگەۋ پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى بەيبىت تۇرعىندار مەن وزدەرىنىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىنا شىنايى قاۋىپ-قاتەر ءتونۋ جاعدايىندا نەگىزىنەن زاڭدى ارەكەت ەتكەنىن كورسەتتى.
الايدا، كەيبىر جاعدايلاردا پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى تاراپىنان قارۋ-جاراق پەن ارنايى قۇرالدار لايىقسىز قولدانىلعان، شابۋىل جاساۋشىلاردىڭ ارەكەتتەرىنە رەاكتسيا تۋىنداعان قاۋىپ-قاتەرگە سايكەس بولماعان.
سونىڭ سالدارىنان ولار ءوز وكىلەتتىكتەرىن اسىرا پايدالانىپ، قارۋدى قۇقىققا قايشى قولدانعان، ول ادام ولىمدەرى مەن جاراقاتتارىنا اكەپ سوققان.
باعىنىشتى قىزمەتكەرلەردىڭ زاڭسىز ارەكەتتەرىنىڭ جولىن كەسۋگە باعىتتالعان شارالار قولدانباي، قىزمەتتىك مىندەتتەرىن ءتيىستى ورىنداماعانى ءۇشىن پوليتسيانىڭ جيىنتىق جاساعىن باسقارعان ماڭعىستاۋ وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ۋتەگاليەۆ قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلۋدا.
ادامداردىڭ ولىمىنە اكەپ سوققان قارۋ-جاراقتى لاۋازىمدىق وكىلەتتىكتەرىن اسىرا پايدالانىپ قولدانعانى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە:
- ماڭعىستاۋ وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ ەكسترەميزمگە قارسى كۇرەس ءبولىمىنىڭ باستىعى باعداباەۆ;
- جاڭاوزەن قالالىق ىشكى ىستەر باسقارماسى باستىعىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى باقىتقاليۇلى;
- ماڭعىستاۋ وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ جەدەل ۋاكىلى جولدىباەۆ قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلۋدا.
تەرگەۋ ارقىلى بازارباي كەنجەباەۆتىڭ قازا بولۋ فاكتىسىنە دە باعا بەرىلدى. تۋىستارىنىڭ ايعاقتارى بويىنشا ونىڭ ولىمىنە جاڭاوزەن قالالىق ىشكى ىستەر باسقارماسىنىڭ ۋاقىتشا ۇستاۋ اباقتىسىندا كەلتىرىلگەن دەنە جاراقاتتارى سەبەپ بولعان.
اتالعان فاكتى بويىنشا كەنجەباەۆتى اباقتىدا زاڭسىز ۇستاۋعا جول بەرگەنى جانە ونىڭ دەر كەزىندە اۋرۋحاناعا جاتقىزىلۋىن قامتاماسىز ەتپەگەنى ءۇشىن جاڭاوزەن قالالىق ىشكى ىستەر باسقارماسىنىڭ ۋاقىتشا ۇستاۋ اباقتىسىنىڭ باستىعى تەمىروۆ قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلۋدا.
سونىمەن قاتار، قازا بولعاندى ۇرىپ-سوعۋعا كىنالى تۇلعالاردى انىقتاۋ جونىندەگى شارالار قابىلدانۋدا.
***
ناتيجەسىندە جاپپاي تارتىپسىزدىكتەرگە ۇلاسقان مۇنايشىلاردىڭ ۇزاق ەرەۋىلىنە جانە الەۋمەتتىك شيەلەنىستىڭ ۇدەۋىنە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار مەن مۇناي كاسىپورىندارىنىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارىنىڭ زاڭسىز ارەكەتتەرى ىقپال ەتكەن.
قارجى پوليتسياسى ورگاندارى اتالعان تۇلعالار، قالا تۇرعىندارىنىڭ مۇددەلەرىنە قاراماستان، بىرنەشە جىلدار بويى جەرگىلىكتى حالىق پەن مۇناي-گاز سالاسىنداعى جۇمىسشىلاردى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق قولداۋعا بولىنگەن قاراجاتتى ۇرلاعاندارىن انىقتادى.
تەرگەۋ مالىمەتتەرى بويىنشا قاراجاتتى ۇرلاۋدى جاڭاوزەن قالاسىنىڭ بۇرىنعى جانە قازىرگى اكىمدەرى باباحانوۆ جانە ساربوپەەۆ «جاناشىر» جانە «جارىلقاۋ» قوعامدىق قورلارى ارقىلى جۇزەگە اسىرعان.
اتالعان قورلاردا «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ قالا تۇرعىندارىنا الەۋمەتتىك قولداۋ كورسەتۋگە ارنالعان دەمەۋشىلىك كومەگىنەن تۇسكەن قاراجات شوعىرلانعان.
اقشانىڭ باسىم بولىگى كەيىننەن قولما-قول اقشاعا اينالدىرىلىپ، يەمدەلگەن.
كورسەتىلگەن لاۋازىمدى تۇلعالار مەن اتالعان قورلاردىڭ باسشىلارى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلۋدا.
«قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اكتسيونەرلىك قوعامى مەن «كومپانيا مۇناي ەكولوگيا» سەرىكتەستىگىنىڭ باسشىلارى ميروشنيكوۆ پەن بايمۇحامبەتوۆتىڭ ۇستىنەن «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ 335 ء(ۇش ءجۇز وتىز بەس) ميلليون تەڭگە قاراجاتىن ۇرلاعانى ءۇشىن قىلمىستىق كودەكستىڭ 176 ء(جۇز جەتپىس التىنشى) بابىنىڭ 3 ء(ۇشىنشى) بولىگىنىڭ «ب» تارماعىمەن قىلمىستىق ءىس قوزعالدى.
«قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ 127 ء(جۇز جيىرما جەتى) ميلليون تەڭگە قاراجاتىن «بۇرعىلاۋ» سەرىكتەستىگىنىڭ ديرەكتورى سەيتماعانبەتوۆپەن ءسوز بايلاسىپ ۇرلادى دەگەن كۇدىكپەن «وزەنمۇنايگاز» وندىرىستىك فيليالىنىڭ بۇرىنعى ديرەكتورى ەشمانوۆپەن ونىڭ ورىنباسارى مارقاباەۆقا قاتىستى قىلمىستىق كودەكستىڭ 176 ء(جۇز جەتپىس التىنشى) بابىنىڭ 3 ء(ۇشىنشى) بولىگىنىڭ «ب» تارماعى بويىنشا قىلمىستىق ءىس تەرگەلۋدە.
***
جەكەلەگەن تۇلعالاردىڭ جۇمىستان بوساتىلعان جۇمىسشىلاردى نارازىلىق اكتسيالارىن جالعاستىرۋعا جانە بيلىككە قاتاڭ قارسى تۇرۋعا بەيىمدەۋ جونىندەگى بەلسەندى ارەكەتتەرى جاپپاي تارتىپسىزدىكتەردىڭ سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
ساراپتامامەن ولار تاراتقان ۇگىت ماتەريالداردىڭ مازمۇنىندا الەۋمەتتىك ارازدىقتى قوزدىرۋ بەلگىلەرى بار ەكەندىگى انىقتالدى.
بۇل فاكتى بويىنشا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى قىلمىستىق كودەكستىڭ 164 ء(جۇز الپىس ءتورتىنشى) بابىنىڭ 3 ء(ۇشىنشى) بولىگىمەن قىلمىستىق ءىس قوزعاپ، تەرگەۋدە.
تەرگەۋ شەڭبەرىندە الەۋمەتتىك ارازدىقتى قوزدىرۋعا قاتىستى بار دەگەن كۇدىكپەن «العا» جانە «حالىق مايدانى» تىركەلمەگەن قوعامدىق بىرلەستىكتەرىنىڭ باسشىلارى مەن بەلسەندى مۇشەلەرى كوزلوۆ، اميروۆا، جانە ساپارعالي ۇستالدى.
***
شەتپە كەنتىندە ورىن العان جاعدايلارعا جەكە توقتاپ وتكىمىز كەلەدى .
2011 جىلعى 17 جەلتوقساندا ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ شەتپە ستانتسياسىندا ءبىر توپ ادام تەمىر جول قوزعالىسىن بوگەپ، جولداردى بولشەكتەپ، كولىك ينفراقۇرىلىمىنىڭ وبەكتىلەرىن بۇزعان.
وسىنىڭ ناتيجەسىندە كولىكتىڭ قالىپتى جۇمىسى بۇزىلىپ، 7 جولاۋشى جانە 9 جۇك تاسىمالدايتىن پويىز بىرنەشە ساعاتقا توقتاتىلدى.
زاڭسىز ارەكەتتەردىڭ جولىن كەسۋ بارىسىندا پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى قارۋ، جانعىش قوسپاسى بار بوتەلكەلەر مەن تاستاردى قولدانۋىمەن شابۋىلعا دۋشار بولدى; 5 پوليتسيا قىزمەتكەرى ءتۇرلى دەنە جاراقاتتارى مەن كۇيىكتەر الدى.
بىرنەشە قايتا الدىن الا ەسكەرتۋ اتۋلاردان كەيىن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى قارۋ قولدانۋعا ءماجبۇر بولدى.
11 ادام جارالانىپ، 1 قازا بولدى.
تەرگەۋمەن اتالعان جاعدايدا پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى قارۋدى زاڭدى قولدانعانى انىقتالدى.
بۇگىنگى كۇنگە جاپپاي تارتىپسىزدىكتەردى ۇيىمداستىرۋ مەن بيلىك وكىلدەرىنە قارسى كۇش قولدانعاندارى ءۇشىن 3 ادام باحىتجان، سابىرباەۆ جانە جىلقىشيەۆ قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلۋدا.
تاعى 12 ادام جاپپاي تارتىپسىزدىكتەرگە قاتىسۋ، بيلىك وكىلدەرىنە قارسى كۇش قولدانۋ جانە كولىك قۇرالدارى جانە قاتىناس جولدارىن بۇزعانى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلۋدا.
***
بارلىق اتالعان ىستەردى تەرگەۋ جالعاسۋدا. ولاردىڭ تەرگەۋ ناتيجەلەرى تۋرالى ءبىز جۇيەلى تۇردە حابارلاپ وتىراتىن بولامىز.