بۇگىن الماتىدا «اۋىل» حالىقتىق-دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ اتىنان قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتىعىنا ۇمىتكەر، جازۋشى داۋرەن قۋات زيالى قاۋىم وكىلدەرىمەن كەزدەستى.

كەزدەسۋ قازاقستان جازۋشىلارى وداعىنىڭ عيماراتىنداعى «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ رەداكتسياسىندا ءوتتى.

وعان جازۋشى، قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى بەكسۇلتان نۇرجەكەۇلى، جازۋشى، قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى سماعۇل ەلۋباي، جازۋشى كادىربەك سەگىزباەۆ، جازۋشى تۇرىسبەك ساۋكەتاەۆ، اقىن قۋات قايرانباەۆ، اقىن ەرجان الاشتۋعان سەكىلدى بىرقاتار قالامگەرلەر كەلىپ قاتىستى.

كەزدەسۋ بارىسىندا «اۋىل» حالىقتىق-دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسى تانىستىرىلىپ، اۋىل تىرشىلىگىن جانداندىرۋعا قاتىستى ءتۇرلى ۇسىنىستار ايتىلدى.

كەزدەسۋ بارىسىندا داۋرەن قۋات «اۋىل» پارتياسىنىڭ 5 نەگىزگى باعىتتان تۇراتىن پارتيا باعدارلاماسى تۋرالى ءسوز قوزعادى. اتاپ ايتقاندا، اوك قولداۋ، اۋىل ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ، الەۋمەتتىك ساياساتتى جاقسارتۋ، ۇلتتىق يدەولوگيانى قۇرۋ جانە قانداستاردى قولداۋ باعىتىندا جاسالاتىن جۇمىستارمەن تانىستىردى.

- «اۋىل» پارتياسىنىڭ باسا نازار اۋداراتىن ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى - ءتىل مەن ۇلتتىق قۇندىلىقتار. ءبىزدىڭ ەلدە كونستيتۋتسيا بويىنشا قازاق تىلىنە مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسى بەرىلگەن. بىراق رەسمي ءتىلدىڭ قوسىمشاسى سەكىلدى قىزمەت ەتىپ كەلەدى. جينالىستاردا باسىن قازاقشا باستايمىز، سوسىن "بارىنە تۇسىنىكتى بولسىن" دەگەن جەلەۋمەن ورىسشاعا اۋدارىپ كەتەمىز. ءبىز وسى ماسەلەنى تۇپكىلىكتى شەشۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيمىز، - دەدى.

ونىڭ ايتۋىنشا، پارتيا ەلدەگى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن دامىتۋدى باستى نازارعا الىپ وتىر. سونداي-اق، اۋىل-ايماقتىڭ نەگىزگى تابيعي-ەكولوگيالىق الەۋەتىن – اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەردى قورعاۋ باستى نازاردا.

سونىمەن قاتار، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋ جولدارىن ايتىپ، ازاماتتارعا بەرىلەتىن الەۋمەتتىك كومەكتى جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن ەمەس، رەسپۋبليكالىق قوردان ءبولۋدى ۇسىندى. الەۋمەتتىك كومەك ەكى بالالى، ءۇش بالالى نەمەسە بەس بالالى وتباسى دەپ ءبولىپ-جارماي تۇراقتى تولەنىپ وتىرۋ كەرەك. ەلدەگى دەموگرافيالىق ءوسىمنىڭ ازدىعى، بالا سانىنىڭ شەكتەلىپ تۇرعانى كەيدە الەۋمەتتىك ماسەلەلەرگە دە تىرەلەدى. بۇعان قوسا، ۇيلەنگەنىنە كوپ بولماعان جاستار اجىراسىپ جاتادى. وسىنىڭ ءبارى ۇلتتىق وتباسى كودەكسىنىڭ بۇزىلعانىن كورسەتەدى. وسى ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن «اۋىل» پارتياسى اۋقىمدى جۇمىستار اتقارادى دەدى.

جازۋشى كادىربەك سەگىزباەۆ اۋىلدى جەرلەردەگى جەكە شارۋا قوجالىقتارىن كووپەراتيۆكە بىرىكتىرۋدى ۇسىندى.

جازۋشى، قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى سماعۇل ەلۋباي اۋىلدان قالاعا اعىلعان جاستار ماسەلەسىن ايتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، اۋىل جاستارىنىڭ جاپپاي قالاعا كوشۋىنە اۋىلدا جۇمىستىڭ جوقتىعى سەبەپ بولىپ وتىر. قازىرگى تاڭدا اۋىلعا تۇرمىستىق تەحنيكالار تولىق جەتتى، ءومىر سۇرۋگە قاجەتتىنىڭ ءبارى بار. بىراق ەكى قولعا ءبىر كۇرەك تابىلمايدى. سوندىقتان، اۋىلدا بوس جۇرگەن ازاماتتار امالسىز قالاعا اعىلادى.

اۋىلدان كەلگەن جاستاردىڭ ءبارىن قالادا جاقسى جۇمىس كۇتىپ تۇرعان جوق. ءتۇرلى جۇمىستىڭ باسىن شالىپ ءجۇر. قالادا باسپانا ماسەلەسى دە وتە قيىن. وسىدان بارىپ اۋىلدان جۇمىس تاپپاي، قالاعا كەلگەن جاستارىمىزدىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى بۇرىنعىدان دا ناشارلايدى. سولاردىڭ اراسىنان امالسىزدان قىلىمىس جاساۋشىلار دا شىعۋى مۇمكىن. وسى ماسەلەلەردى ايتا كەلە جازۋشى، كەيىن ءوز بالالارىمىزبەن ءوزىمىز جاعالاسىپ جۇرمەيمىز بە دەگەن قاۋپىن جەتكىزدى.

جازۋشى، قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى بەكسۇلتان نۇرجەكەۇلى اۋىل ماڭىنداعى جايىلىمدىق جەرلەردىڭ جەكەلەردىڭ قولىنا ءوتىپ كەتكەنىن ايتتى. قولى جەتكەندەر اۋىل ماڭىنداعى جەرلەردى جەكەشەلەندىرىپ العان. سول سەبەپتى اۋىلداعى اعايىننىڭ مال جاياتىن جەرى جوق. مال جايعاندى قويىپ، مالىن ايداپ وتەتىن جول جوق. ءبارى جەكە ادامنىڭ قولىندا، حالىقتىڭ مالىن جولاتپايدى.

اۋىل ماڭىنداعى جەرلەر عانا ەمەس، جايلاۋلىق جەرلەردە جەكەشەلەنىپ كەتتى، دەيدى جازۋشى. ونىڭ ايتۋىنشا، جەر جوق بولعاندىقتان اۋىل حالقى امالسىز قولىنداعى از مالىن ساتىپ جىبەرەدى. سونداي-اق، ەگىن ەگەتىن دە جەر جوق. ءسويتىپ، اۋىل جۇرتشىلىعى جۇمىسسىز، تابىسسىز وتىرۋعا ءماجبۇر.

اتاقتى جازۋشى ءسوز سوڭىندا «اۋىل حالقىنىڭ جانايقايىن جوعارى مىنبەردە كوتەرىپ، اۋىلشارۋاشىلىعىن اياققا تۇرعىزۋعا بەل بايلاپ وتىرعان «اۋىل» پارتياسىن قولدايىق»، دەگەن ويىن اشىق ايتتى.

ال جازۋشى تۇرىسبەك ساۋكەتاەۆ اۋىلشارۋاشىلىعىن دامىتۋدىڭ ماڭىزدىلى تۋرالى ءوز ويىن ايتتى.

اقىن قۋات قايرانباەۆ اۋىلداردى ءوز قولىمىزبەن بۇگىنگى جاعدايعا جەتكىزگەنىمىزگە كۇيىنىش ءبىلدىردى. ونىڭ ايتۋىنشا، كەزىندە نەشە مىڭداپ مال ورگىزىپ، توننالاپ استىق جيناعان كولحوز، سوۆحوزداردى كۇشپەن تاراتىپ جىبەردىك. ءسويتىپ قازىر مالى جوق، ەگىنى جوق، جاستارى جوق اۋىلدار قالدى. مۇنداي اۋىلداردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن بولارى ءسوزسىز.

اقىن ەرجان الاشتۋعان داڭقتى بالۋان جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆتىڭ «ەلىمىزدە كوپ بولسا 5 مىڭنان اسا اۋىل بار شىعار. قازاقتىڭ بەس مىڭ جىگىتى سول اۋىلدى كوتەرىپ جىبەرسەك، سودان اسقان قانداي باقىت كەرەك؟»، دەگەن ايگىلى ءسوزىن ەسكە الدى. ءارى سونىڭ ايقىن كورىنىسى رەتىندە، قاراعاندى وبلىسى، جاڭاارقا اۋدانىن مىسالعا كەلتىردى.

اتالعان اۋداننىڭ اۋقاتتى ازاماتى تولەگەن جامانوۆ ءوز قولىنداعى مىڭداعان جىلقىسىن اۋىلدارستارىنا ءبولىپ بەرگەن ەكەن. باستى شارت، جىلقى العان اۋىلداستار بەس جىل بويى الگى جىلقىلاردى باعىپ، ءوسىمىن وزدەرى الادى. وسىنىڭ ارقاسىندا اۋدانداعى حالىقتىڭ كوپ بولىگى مالدى بولىپ، جاعدايلارىن وڭاعان. بيىل كارانتين كەزىندە تۇتاس ەل الەۋمەتتىك كومەككە مۇقتاج بولعاندا، مەملەكەتتەن كومەك سۇراماعان جالعىز اۋدان جاڭاارقا بولعان كورىنەدى.

ونىڭ ايتۋىنشا، اۋىل حالقىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋدىڭ جولى جوعارداعى مىسالداعىداي، حالىقتىڭ مال وسىرۋىنە، ەگىنشىلىكپەن اينالىسۋىنا جاعداي جاساۋ، قولداۋ كورسەتۋ. قولىندا مالى بولسا، ەگىنى بولسا اۋىل تۇرعىندارىنىڭ جاعدايى جاقسى بولار ەدى دەگەن ويىن جەتكىزدى.

ەسكەرتۋ. ماتەريال «اۋىل» پارتياسىنىڭ پارتياسى سايلاۋ قورىنىڭ قاراجاتىنان تولەندى.

Abai.kz