قاي عاسىردا ايتىلعانى بەلگىسىز «قازاق بايىسا قاتىن الادى، وزبەك بايىسا ءۇي سالادى» دەگەن ءسوز بار ەمەس پە، ەل اراسىندا. ال بۇگىنگىنىڭ باي قازاقتارى وزبەك اعايىنداردى باسىپ وزىپ، ءۇي عانا ەمەس سالتاناتتى سارايلار سالىپ تاستاعانىن كوزىمىزبەن كورىپ ءجۇرمىز، كۇن سايىن. ءتىپتى الىس شەت ەلدەگى تەڭىز جاعالاۋلارىنا قىمبات ۆيللالار تۇرعىزىپ جاتقان جاڭا قازاقتار دا جەتىپ ارتىلادى. سونىمەن قاتار قازاق اتامىزدان مۇراعا قالعان «قاتىن الۋ» ءداستۇرىن دە اجەپتاۋىر جاڭعىرتۋشىلار جەتەدى، ارامىزدا. ءبىراز ۋاقىتقا دەيىن توقال تاڭداۋ ءۇردىسى ەل كوزىنەن تاسادا، كومەسكىلەۋ ءجۇرىپ كەلە جاتىر ەدى. ەندى مىنە، باتىلى جەتكەندەر جۇرتقا جاريا ەتىپ، توقال الىپ توي جاساپ جاتىر. شىمكەنتتە قازاقتىڭ بەلگىلى بوكسشىسى مۇحتارحان دىلدابەكوۆ ەكىنشى ايەلىن الىپ، دۇرىلدەتىپ توي جاساپتى.

قاي عاسىردا ايتىلعانى بەلگىسىز «قازاق بايىسا قاتىن الادى، وزبەك بايىسا ءۇي سالادى» دەگەن ءسوز بار ەمەس پە، ەل اراسىندا. ال بۇگىنگىنىڭ باي قازاقتارى وزبەك اعايىنداردى باسىپ وزىپ، ءۇي عانا ەمەس سالتاناتتى سارايلار سالىپ تاستاعانىن كوزىمىزبەن كورىپ ءجۇرمىز، كۇن سايىن. ءتىپتى الىس شەت ەلدەگى تەڭىز جاعالاۋلارىنا قىمبات ۆيللالار تۇرعىزىپ جاتقان جاڭا قازاقتار دا جەتىپ ارتىلادى. سونىمەن قاتار قازاق اتامىزدان مۇراعا قالعان «قاتىن الۋ» ءداستۇرىن دە اجەپتاۋىر جاڭعىرتۋشىلار جەتەدى، ارامىزدا. ءبىراز ۋاقىتقا دەيىن توقال تاڭداۋ ءۇردىسى ەل كوزىنەن تاسادا، كومەسكىلەۋ ءجۇرىپ كەلە جاتىر ەدى. ەندى مىنە، باتىلى جەتكەندەر جۇرتقا جاريا ەتىپ، توقال الىپ توي جاساپ جاتىر. شىمكەنتتە قازاقتىڭ بەلگىلى بوكسشىسى مۇحتارحان دىلدابەكوۆ ەكىنشى ايەلىن الىپ، دۇرىلدەتىپ توي جاساپتى.

ەستىگەن قۇلاقتا جازىق جوق، مۇحتارحان مىرزاعا توقال الۋعا ءبىرىنشى ايەلى جانار حانىم ءوزى قولعابىس تيگىزىپ، جاس كەلىننىڭ مويىنىنا ورامال سالعان دەسەدى بىلەتىن جۇرت. بايبىشە ۇيعارعان سوڭ «قوناقتا ەس بار ما، ماي بەرسە دە جەي بەرەدى» دەگەندەي باتىرىمىزدىڭ بۋىنى بىلق ەتە تۇسسە كەرەك-ءتى. ونىڭ ۇستىنە كۇرزى جۇدىرىقتى جىگىتىمىزدىڭ دۇركىرەپ تۇرعان اتاق-ابىرويىن قوسىڭىز. مۇحتارحاننىڭ ءبىرىنشى ايەلى جانار ومىرگە ءۇش بالا اكەلىپ، تاربيەلەپ وتىر.  بەت مونشاعى ۇزىلگەن جاس كەلىن دە وسال جەردەن ەمەس. بىلدەي ءبىر وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باستىعى. دەمەك مۇحتارحان دىلدابەكوۆتىڭ ەكىنشى ايەلى - البينا ەلشيەۆا («توقالى» دەگەن سوزگە اۋىز ۇيرەنبەي جاتىر). سونىمەن بوكسشىنىڭ ەكىنشى رەت ۇيلەنۋ تويى شىمكەنتتىڭ «مانچەستەر» دەپ اتالاتىن مەيرامحاناسىندا دۇركىرەپ وتكەن كورىنەدى. تويعا شامامەن 250-دەي قوناق شاقىرىلىپتى. ال البينا بيكەشتىڭ ۇزاتىلۋ تويى ونىڭ الدىندا 8 ناۋرىز كۇنى اتالىپ وتسە كەرەك-ءتى.

مۇحتارحان دىلدابەكوۆتى كىم بىلمەيدى؟ سيدنەي وليمپياداسىنىڭ كۇمىس مەدال جۇلدەگەرى. حالىقارالىق تالاي جارىستا ۇلتتىڭ نامىسىن جىرتىپ، قورجىنعا جۇلدە سالعان ساڭلاقتاردىڭ ءبىرى. قازىرگى تاڭدا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق سپورت مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى. سوڭىنان ەرگەن ىنىلەرىنە جول سىلتەپ، سپورتتىڭ قىر-سىرىن ۇيرەتىپ جۇرگەن ۇستاز. ال الىپ وتىرعان ەكىنشى ايەلى  البينا ەلشيەۆانىڭ اتقاراتىن قىزمەتى تىپتەن جاۋاپتى. رەسپۋبليكاداعى ەڭ ىرگەلى وبلىستاردىڭ ءبىرى وقو-نىڭ ءبىلىم باسقارماسىن باسقارىپ وتىر. ول كىسىنىڭ ءجۇرىس-تۇرىسى مەن تاربيە، مادەنيەتىنە ءبۇتىن ءبىر ءوڭىردىڭ كوكورىم جاستارى قاراپ وتىرعانى ءسوزسىز.  سويتىپ وتىرعاندا ءبىر وبلىستىڭ باس مۇعالىمى توقالدىق جولدى تاڭدايدى. اتا ءداستۇرىمىز بەن اسىل دىنىمىزدە ەر ادامعا 4 ايەلگە دەيىن الۋعا بولاتىندىعى ايتىلعانىمەن  بىزدىڭ ەلدىڭ زاڭىندا ەكىنشى ايەل الۋعا رۇقسات بەرىلگەن جوق. ال سوندا مەملەكەتتىك قىزمەتكەر البينا حانىم زاڭنان اتتاپ ءوتىپ، توقالدىققا شىعىپ كەتكەنى قالاي، وعاشتاۋ ەمەس پە؟ بۇل زاڭدى ەلەمەگەندىك پە، جوق الدە شاراسىزدىق پا؟ البينا حانىم ارتىنان ەرگەن سىڭلىلەرىنە وسىلاي تاربيە بەرگەندى ءجون ساناي ما ەكەن، الدە؟ بۇل ءوزى كۇرمەۋى قيىن، اۋىر سۇراق بولىپ تۇر ءبىز ءۇشىن.

ەكى ايەل نەمەسە ءبىر ايەل الۋ اركىمنىڭ جەكە ءىسى، سوندىقتان ونى ءسوز ەتۋدىڭ قاجەتى شامالى دەپ ايتاتىندار تابىلارى ءسوزسىز. بىراق ءبىز ءوزىمىز ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان مەملەكەتتىڭ زاڭىنا مويىنۇسىنۋىمىز قاجەت قوي. ەل الدىنا ابىروي بەدەلى بار ادامداردىڭ توقال الىپ، دۇركىرەتىپ توي جاساۋى بۇگىنگى تۇسىنىككە ءسال تومپاقتاۋ كەلىپ تۇرعانىن نەسىنە جاسىرامىز. وسى ۋاقىتقا دەيىن الدەبىر كوكەلەرىمىزدىڭ ەكىنشى ايەلدەرى تۋرالى سىبىستى قۇلاعىمىز شالىپ قالۋشى ەدى. ال كوپكە جاريا تۇردە  توي جاساعانىن بىلمەپپىز. جەل سوقپاسا ءشوپتىڭ باسى قيمىلدامايدى، دەمەك ەكىنشى ايەلى العاندار بار ەكەنى راس. بىراق ونى جارنامالاپ، جاريا قىلىپ، سالتاناتتى توي جاساۋدىڭ قاجەتى قانشا؟ قاراپايىم حالىققا قالاي اسەر ەتەدى؟ مەملەكەتتىڭ زاڭى مەن ادامدارعا ارنالعان ءومىر ءسۇرۋ نورمالارىن ەڭ الدىمەن جۇرت الدىندا جۇرگەن تانىمال ادامداردىڭ سىيلاعانى كوپكە ونەگە بولار ءىس ەدى. امال قانشا ودان دا اتتاپ وتەتىندەر الدىڭعى قاتارداعىلاردان تابىلىپ وتىر، بۇگىندە.

وتكەن عاسىردى ەسكە الماعاندا وسى جاڭا عاسىر باستالعاننان بەرى دە بايبىشە-توقال  اڭگىمەسى دۇركىن-دۇركىن كوتەرىلىپ باسىلادى، قوعامدا.  بۇل ءوزى اۋىزىندا «ءبيسميللاسى» بار ءدىندار قاۋىم اراسىندا، ەكىجاقتىڭ كەلىسىمىمەن تىنىش تۇردە، وتە ءونىمدى ءجۇرىلىپ كەلە جاتقان ءىس ەدى. پارلامەنت پارتاسىنداعى كوكەلەر دە ارەگىدىك ءبىر شايقاپ قوياتىنى بار، بۇل تاقىرىپتى. دەگەنمەن ارۋلار دا «قالىسپايمىز ءبىز» دەپ «سەس» كورسەتىپ جۇرگەن. ەندى مىنە ءدۇيىم جۇرتقا جار سالىپ، توي جاساعانداردى دا تىڭداپ وتىرمىز. بۇل ماسەلەنىڭ دە ءبىر جاعىنا شىعاتىن ۋاقىتى جەتكەن سياقتى. ءسىز قالاي ويلايسىز وقىرمان؟

قۇرالاي بيبالا

«حالىق ءسوزى» گازەتى