قازاقستاندا رەسپۋبليكانىڭ بارلىق اۋماعىنا كورسەتىلەتىن ساۋساقپەن سانارلىق تەلەارنا بار. سول تەلەارنالاردىڭ ىشكى بولمىسى قانداي  الاڭ-قۇباڭ بولسا، سىرتى دا سونداي تۇسىنىكسىز، كۇڭگىرتتەۋ بولىپ وتىرعانى وكىنىشتى-اق. ءاربىر باق-تىڭ باستى لوگاتيپى  ايشىقتى، سىرت كوزگە تۇسىنىكتى ءارى كوركەم بولىپ كەلسە اۋديتورياعا جولى اشىق بولارى ءسوزسىز. ال بىزدەگى «قازاقستان» مەن «حابار» دەگەن لوگاتيپتەر بولماسا، قالعاندارىن قاراپايىم كورەرمەن ءتۇسىنىپ بولمايدى. ماسەلەن «كتك»، «ستۆ»، «نتك»، «CASPIONەT» دەگەن سياقتى «جۇمباقتاردى» اڭعال قادامعا ءتۇسىندىرىپ كورىڭىز. (ايتەۋىر سوڭعىسىنىڭ اتاۋى وزگەرەتىن بولىپتى، وعان دا شۇكىر). بۇلاردىڭ قاتارىن قازاق ۇلتىنا ءبىرتابان جاقىن سانالاتىن «ەل ارنانىڭ» دا بەلگىسى  تولىقتىرىپ وتىرۋى تۇسىنىكسىز.  تورت شارشىعا بولىنگەن لوگاتيۆ ىشىندەگى «ە» جانە «ا» ارىپتەرىن قاي قازاقتىڭ «ەل ارنا» دەپ زەرەكتىك بايقاتىپ، جىعا تانىرىنا كۇمانىمىز بار. نە سەبەپتەن ءاپ ادەمى ارنا اتاۋىن وسىلاي جۇمباقتاتىپ، ەسەكتىڭ اقىرعانىنا ۇقساتىپ قويعانىن كرەاتيۆشىل ارنا ۇجىمى ءوزى بىلەر، ايتەۋىر.  ال وسىدان 3 جىلداي بۇرىن عانا كىندىگىن قازاقستاندا كەسكەن «جەتىنشى ارنا» دەپ اتالاتىن اقپارات قۇرالىنىڭ ناقتى اتاۋى قالاي اتالارىن جۇرت تۇسىنبەي اۋرە. «جەتىنشى ارنا ما؟»، جوق «سەدموي كانال ما؟». ينتەرنەتتەگى سايتىنا كىرسەك بىردەن ورىسشا نۇسقاسى اشىلادى. ءتىل تاڭداۋ تۇيمەشەسىندە ەشتەڭە جازىلماعانىمەن رەسەي تۋى جەلبىرەپ تۇر. سوقىراڭداپ ءجۇرىپ قازاقستان تۋى بەلگىلەنگەن پەرنەنى تاۋىپ باسساڭىز عانا قازاقشا بەتى زورعا اشىلادى. عالامتورداعى مەكەنى -«tv7.kz». بۇدان كەيىن بۇل ارنانى «قازاقستاندىق پا، رەسەيلىك پە؟» دەپ ەكى ۇشتى ويدا قالاسىز.

ال ەلوردانىڭ ەسىمىن ەنشىلەگەن «استانا» تەلەارناسىنىڭ سوڭعى كەزدە ىشكى بولمىسى دا شيراپ، اۋديتوريا اۋقىمىن كەڭەيتىپ وتىرعانداي اسەردە ەدى. نە كورىنگەنىن كىم ءبىلسىن، «استانا» دەگەن التى الاشقا ايگىلى ءاپ-ادەمى اتاۋدى، اعىلشىن ارىپتەرىمەن الماستىرىپ ايدى اسپانعا ءبىر شىعارعانى. بۇل ارنا ۇجىمىنىڭ حالىقارالىق دەڭگەيگە شىعۋعا ۇمتىلعان ءتاتتى قيالىنان تۋعان تالپىنىس پا، جوق باسقا سەبەبى بار ما، ول جاعى تۇسىنىكسىز. ايتەۋىر ءبىر-اق كۇندە «Astana tv» بولىپ قۇلپىرىپ كەتكەنى. سوندا بۇل نە تاعى دا باسقالاردان ەرەكشەلەنۋ ءۇشىن جاسالعان قادام با، جوق بولماسا ءبىر ەلدىڭ باس قالاسىنىڭ اتاۋىن مەنسىنبەۋ مە؟ ارنانىڭ لوگوتيپىن شەت ەل تانىماي قالادى دەيتىندەي بۇل وزگە ەلدە، وزگە تىلدە حابار تاراتىپ وتىرعان ارنا ەمەس. كەزىندە تارالۋ ايماعى ەلوردادان عانا باستالىپ، كەيىننەن ەل اۋماعىنىڭ ءبىرازىنا قانات جايعان قاتارداعى باق-تىڭ ءبىرى. نەگىزگى اۋديتورياسى قازاقستاندىقتار. ەندەشە باس قالامىزدىڭ باس ارناسى ءوز اتاۋىن اعىلشىنشا جازۋعا نەگە قۇمارتتى؟! جوق الدە بۇل «بولاشاقتا ءۇش ءتىلدى مەملەكەت بولامىز» دەيتىن ساياسي كەرۋەننىڭ الدىن وراۋعا باعىتتالعان ويىن با؟ ءبىزدىڭ بىلۋىمىزشە بۇل ءساتسىز قادام بولعان سىڭايلى. ەرتەڭ الىس-جۋىقتان قوناقتار كەلسە دە، باس قالانىڭ ەسىمىن ەنشىلەگەن ارنانىڭ اعىلشىن ارىپتەرىمەن ادىپتەلىپ تۇرعانى ءبىر ءتۇرلى ىڭعايسىز بولار. وسىلايشا «استانا» ارناسىنىڭ اعىلشىن ارىپتەرىن تاڭداپ اسقانىن، بولماسا وركەنيەت كوشىنەن قالىپ قويمايىق دەپ بەكەردەن-بەكەر ساسقانىن تۇسىنبەي ءبىز وتىرمىز.

ت.بيبالا

«حالىق ءسوزى» گازەتى