بيىلعى قىركۇيەكتە وڭتۇستىك كورەيا «كالمار ويىنى (Squid game)» تۋىندىسىمەن كينو الەمىن تاعى دا تاڭعالدىردى. تەلەحيكايا كورەرمەنگە ۇسىنىلعان 10 كۇننىڭ ىشىندە الەمنىڭ 90 ەلىندەگى Netflix ويىن-ساۋىق پلاتفورماسىنىڭ وندىعىنان ءبىر-اق شىققان.

Netflix تۆيتتەردەگى رەسمي پاراقشاسىندا «Squid game» جانكۇيەرلەرى 111 ميلليونعا جەتتى. بۇل ءبىزدىڭ تاريحىمىزداعى ەڭ كوپ كورىلگەن تەلەحيكايا» دەپ جاريالادى.

الەمدى جالت قاراتقان كارىس كينوسى نەسىمەن ەرەكشە؟ سيۋجەت بويىنشا (سپويلەر) ومىردە جولى اشىلماعان، قارىزعا بەلشەسىنەن باتقان، شاراسى قۇرىپ، تىعىرىققا تىرەلگەن 456 ادام الدەبىرەۋدىڭ ۇيىمداستىرعان قۇيتىرقى ويىنىن ويناۋعا ءماجبۇر. موتيۆاتسيا – اقشا. ولار بالالارعا ارنالعان، ەرەجەسى قاراپايىم  6 ءتۇرلى ويىندى ويناۋى كەرەك، بىراق جەڭىلگەن ادام سول ساتتە جان تاپسىرادى. ويىنشىلارعا تاڭداۋ مۇمكىندىگى بەرىلەدى. 40 ملن دوللوردان باس تارتىپ، جونىنە كەتۋ، نە بولماسا باسىن ولىمگە تىگىپ، سوڭىنا دەيىن بارۋ. العاشىندا كوپشىلىگى ويىنان اينىپ، ۇيلەرىنە ورالادى، الايدا اقشانىڭ تاپشىلىعى ولاردى ويىنعا قايتا اكەلەدى.

كينو قۇرىلىمى قاراپايىم، ءارى مۇنداي «ءومىر ءۇشىن تارتىس» جانرىنداعى تريللەر، فانتاستيكا فيلمدەرى ەشكىمگە جاڭالىق ەمەس.

فيلم رەجيسسەرى حۆان دون حيوك: «ماعان جاپون كوميكستەرى مەن انيماتسياسى شابىت بەرگەنىن مويىندايمىن. وسى ءفيلمدى باستاماس بۇرىن، قارجى جاعىنان قاتتى قينالدىم. سول كەزدە «پاتشا شايقاسىن»، «وتىرىكشىلەر ويىنىن» وقىپ كۇنىمدى وتكىزەتىنمىن. ەگەر وسىنداي ويىنعا ءوزىم قاتىسسام قانداي كۇيدە بولار ەدىم دەگەن وي كەلدى»، - دەيدى.

جاپوندىق «پاتشا ويىنى» انتيۋتوپيا رومانىندا قيىر شىعىستاعى ازيا حالىق رەسپۋبليكاسى ۇلى ديكتاتوردىڭ قول استىندا ءومىرى ءسۇرىپ جاتادى. ولاردا جىل سايىن «سوعىس» ويىنى بولىپ تۇرادى. بەس ءجۇز وقۋشى تاڭداپ الىنىپ، ءبىر ادام ءتىرى قالعانشا ءوزارا شايقاسادى. ۇكىمەت مەملەكەتكە قارسى شىعۋشى جاستاردى باسۋ ءۇشىن ويىندى ادەيى ۇيىمداستىلىپ وتىرادى ەكەن. مىنەكەي رەجيسسەر وسى شىعارمادان شابىت العانىن ايتىپ وتىر. بىزدىڭشە ءفيلمنىڭ تەز تانىمال بولۋى ونىڭ شىنايىلىعىنان. انتيۋتوپيا ەمەس، كادىمگى كورگەن تىرشىلىك كينوعا ارقاۋ بولعانىنان. كەيىپكەرلەر تاريحى شىندىققا قۇرىلعان.

سون كي حۋن، №456 ويىنشى، جۇمىسسىز، قاراقشىلارعا قارىز، اجىراسقان، بالاسىنا «ەستى اكە» بولا الماعان، قۇمار ويىنعا قولىنداعى بارىن سالىپ جىبەرەتىن كەيىپكەر. چحو سان ۋ، №218 ويىنشى، العىر ويلى، قاتارىنان وزىپ شىعىپ، ساپالى ۋنيۆەرسيتەتتە ءبىلىم العانىنا قاراماستان، وزىنە سەنگەن ادامداردى الداپ، اقشا ۇرلاعان. كان سە بيوك، №067 ويىنشى، سولتۇستىك كورەيادەن قاشىپ شىققان، اكەسى سول جولدا قايتىس بولىپ، ال، شەشەسىن جوعالتىپ الادى. جالعىز باۋىرىن امالسىز جەتىمدەر ۇيىنە وتكىزگەن كەيىپكەر. شەشەسىن وڭتۇستىك كورەياعا الدىرۋ ءۇشىن اقشا ىزدەيدى.

«مەن قازىرگى كاپيتاليستىك قوعامدى سۋرەتتەيتىن اللەگوريا جازۋدى كوزدەدىم. ءبىز ءومىر ءسۇرىپ جاتقان تىم كۇشتى باسەكەلەس قوعامدى كورسەتكىم كەلدى، ول ءۇشىن شىن ومىردە كەزدەسەتىن كەيىپكەرلەردى تاڭداپ الدىم»، - دەيدى رەجيسسەر.

كاپيتاليس قوعامدا كىم كوپ، كرەديت العان، قارىزعا باتقان جان كوپ. فيلمدە «وڭتۇستىك كورەيا – حالقىنىڭ كرەديتى كوپ الەمدەگى ەكىنشى ەل»، دەيتىن تۇسى بار.

مۇندا ءار كەيىپكەر ءالى كەلمەيتىن قارىز ارقالاعان. قوعامنىڭ جاندى جەرى سول بولسا كەرەك. كوپشىلىك قۇنىعا كورگەنى، شوۋداعى شىندىق. قازىرگى دامىعان كارىس ەلىندە بانكتەن قوماقتى قارجى الىپ، ونى تولەي الماۋ – قالىپتى جاعدايعا اينالعان. ەندەشە بۇل تاقىرىپ بىزدەن دە الىس ەمەس. مىسالى، بىزدە 80% حالىقتا نەسيە بار ەكەن.

«ءبىرىنشى كرەديتتىك بيۋرو» جشس  مالىمەتىنشە، قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق بەلسەندى حالىق سانى – 9,23 ملن بولسا، ونىڭ 7,46 ملن-دا نەسيە بار، كرەديتى جوعى -1,77 ملن ادام. ياعني ەكونوميكالىق بەلسەندى حالىقتىڭ 19%-ى عانا بانككە قارىز ەمەس.

ءار بەسىنشى قازاقستاندىقتا نەسيە جوق ەكەن، ال، قالعانىندا يپوتەكەنى قوسپاعاندا، ورتاشا سوماسى 320-350 مىڭ بولاتىن كرەديتى بار. كەيىنگى ءبىر جىل ىشىندە ول سوما 440 مىڭعا كوتەرىلگەن.

IDF Eurasia قارجى-تەحنيكالىق كومپانياسى 18 بەن 65 جاستاعى ادامدار اراسىندا «قازاقستاندىقتار 2020 جىلى  قانداي مۇقتاجدىق ءۇشىن كرەديت الدى» دەگەن زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. زەرتتەۋ ناتيجەسى بويىنشا 50 جاستان جوعارىلاردىڭ 7%-ى ءۇي جوندەۋ جۇمىسىنا، 25-50 جاستاعى رەسپوندەنتتەردىڭ 9%-ى اۋىل شارۋاشىلىعى ءۇشىن، 17%-ى بيزنەسىن دامىتۋ ءۇشىن، 14%-ى اۆتوموبيل الۋ ءۇشىن، 12%-ى وقۋعا تولەۋ ءۇشىن، 3%-ى دەنساۋلىق جاعدايىنا بايلانىستى دەگەن جاۋاپ بەرگەن. ال، 18-25 ارالىعىنداعى ازاماتتاردىڭ 11,5%-ى ءتۇرلى گادجەتتەر الۋعا، 5%-ى باسقا دا قاجەتتىلىكتەرگە دەگەن جاۋاپ بەرگەن.

قارىزعا باتقان قوعامنىڭ شىنايى سۋرەتىن بەرگەن «كالمار ويىنى» وسى يدەياسىمەن باعالى شىعار. اقشاعا كەلگەندە جاقىنىن دا، ءوز ءومىرىن دە ۇمىتتىراتىن ادام اشكوزدىگىن سيپاتتاپ بەرگەندەي...

ايجان تەمىرحان

Abai.kz