ساكەن الداشباەۆ. ءتىل مەڭگەرۋدى سپورتشىلاردان ۇيرەنۋ كەرەك
تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 20 جىلدان اسا ۋاقىت وتسە دە ەلىمىزدىڭ قازاقشا ءتىلى ءالى دۇرىس شىقپاي كەلەدى. بۇل ءۇشىن قانشا قارجى بولىنسە دە، ءتۇرلى باعدارلامالار جاسالىپ، شارالار وتكىزىلسە دە شىرايى كىرمەي قويدى. ءتىل جاناشىرلارى شىرىلداپ تا، مىسقىلداپ تا، اشىنىپ تا جۇلقىنعامەن جۇلىپ الارلىق ءىس بىتىرە الماي كەلەدى. ءتىپتى ءتىل جاناشىرلارى وسى تۇرعىدا ەش ويلانباستان ماقالا جازا بەرەتىندەي جاتتاپ الدى.
«ۇرا بەرسە شايتان دا ولەدى» دەۋشى ەدى، بىراق ۇرعان سايىن سەمىرىپ بارا جاتقان وسى ماسەلەنى كەيىنگى كەزدەرى «قايتسەك وڭالدىرادى ەكەنبىز» دەگەن وي تولعاندىرا باستاعان ەدى. مۇنىڭ جاۋابىن كەشە بىلدىك. بىلگەندە دە سپورتشىلارىمىز قولعا ۇستاعانداي ەتىپ كورسەتىپ بەردى.
تۇماندى البيون ەلىنە ۇكىلەپ شىعارىپ سالعان سپورتشىلارىمىزدىڭ العاشقىسى بولىپ قورجىنىمىزعا التىن سالعان الەكساندر ۆينوكۋروۆ قۇرمەت تۇعىرىندا اۋەلەنگەن انۇرانىمىزعا ەركىن ىلەسىپ، اندەتىپ تۇردى.
تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 20 جىلدان اسا ۋاقىت وتسە دە ەلىمىزدىڭ قازاقشا ءتىلى ءالى دۇرىس شىقپاي كەلەدى. بۇل ءۇشىن قانشا قارجى بولىنسە دە، ءتۇرلى باعدارلامالار جاسالىپ، شارالار وتكىزىلسە دە شىرايى كىرمەي قويدى. ءتىل جاناشىرلارى شىرىلداپ تا، مىسقىلداپ تا، اشىنىپ تا جۇلقىنعامەن جۇلىپ الارلىق ءىس بىتىرە الماي كەلەدى. ءتىپتى ءتىل جاناشىرلارى وسى تۇرعىدا ەش ويلانباستان ماقالا جازا بەرەتىندەي جاتتاپ الدى.
«ۇرا بەرسە شايتان دا ولەدى» دەۋشى ەدى، بىراق ۇرعان سايىن سەمىرىپ بارا جاتقان وسى ماسەلەنى كەيىنگى كەزدەرى «قايتسەك وڭالدىرادى ەكەنبىز» دەگەن وي تولعاندىرا باستاعان ەدى. مۇنىڭ جاۋابىن كەشە بىلدىك. بىلگەندە دە سپورتشىلارىمىز قولعا ۇستاعانداي ەتىپ كورسەتىپ بەردى.
تۇماندى البيون ەلىنە ۇكىلەپ شىعارىپ سالعان سپورتشىلارىمىزدىڭ العاشقىسى بولىپ قورجىنىمىزعا التىن سالعان الەكساندر ۆينوكۋروۆ قۇرمەت تۇعىرىندا اۋەلەنگەن انۇرانىمىزعا ەركىن ىلەسىپ، اندەتىپ تۇردى.
ودان كەيىن التىن العان التىن قىزدارىمىز مايا مانەزا، زۋلفيا چينشانلو، سۆەتلانا پودوبەدوۆا، جەڭىل اتلەتشى ولگا مەن زىلتەمىرشى يليا يليندەر دە ءانۇرانىمىزدى ەگىلە ايتقاندا التىن العاندارىنا ءبىر، قازاقشا ۇرانداتاتقاندارىنا ەكى قۋانىپ، توبەمىز كوككە جەتتى. ءتىپتى زۋلفيا چينشانلونىڭ ءانۇرانىمىزدى اۋەنسىز-اق ايتىپ تۇرعانىن كورگەندە شاتتانعاننان شاپالاق ۇرا بەرىپپىز. ەندى قايتەمىز، قىتايدان كەلگەنىنە 6 جىل عانا بولعان، ودان بۇرىن قازاق اتىن كورمەگەن ونى بۇلايشا قازاق تىلىندە سويلەيدى دەپ ءۇش ۇيىقتاساق تا تۇسىمىزگە ەنبەپەتى.
دەگەنمەن، بۇل قۋانىشىمىزدىڭ استارىندا ءبىر سىر جاتقان سياقتى. ولاي دەيتىنىم وسىنىڭ الدىنداعى ءدۇبىرلى باسەكەلەردە سپورتشىلارىمىز قازاق ەلى ءانۇرانىنىڭ ورنىنا بوراتتىڭ بىلىقپاي اۋەنى شىرقالىپ كەتكەندە ءمىز باقپاي تۇرعان بولاتىن. ودان بۇرىن دا وسى انۇرانعا بايلانىستى ساتسىزدىكتەر ورىن العان-دى. مىنە، سودان كەيىن ەلىمىزدە شۋ شىعىپ، اقىرى وليمپياداعا ءانۇراندى بىلمەيتىن سپورتشى بارمايتىن بولسىن دەگەن تالاپ قويىلىپتى. وسى شارت سپورتشىلارىمىزدىڭ شىمبايىنا باتقان-اۋ دەپ ويلادىق. مەيلى، قايتا بۇل قۋانىشتى وزگەرىس بولدى. دەمەك «جىلان قىسىلسا تۇيمە كوزىنەن وتەدى» دەمەكشى، تالاپ تەگەۋرىندى قويىلسا، شالا قازاقتىڭ ءبارى تازا قازاق بولىپ شىعا كەلەدى ەكەن. ەندەشە نەگە وسى جۇيەنى مەملەكەتتىك قىزمەت پەن حالىققا قىزمەت ەتەتىن بارلىق مەكەمەلەرگە ەنگىزبەسكە؟ سوندا قازاق ءتىلى ءۇشىن شارالار وتكىزىپ، قارجى ءبولىپ، ماسەلە كوتەرمەگەن بولار ەدىك.
ايتپاقشى، ايتا كەتەيىك، يليا يلين كەشە تىلشىلەرمەن كەزدەسكەن كەزدەسۋىندە الداعى جارتى جىلدا قازاق جانە اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنەتىنىن ايتتى. ونىڭ بۇل تالابىنا قاراپ قازاق ءتىلى «الەمدەگى ەڭ قيىن ءتىل مە؟» دەگەن ويىمىزدان قايتىپ قالدىق.
ەندەشە، نە تۇرىس، ءتىل ماسەلەسىندە سپورتشىلارعا قويعان تالاپتى قويا وتىرىپ جۇمىس جاساۋ كەرەك. بولماسا، قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋدى سپورتشىلاردان ۇيرەنەيىك، اعايىن.
«اباي-اقپارات»
