تاياۋدا سەنات وتىرىسىندا قر سالىق زاڭناماسىنا ەنگىزىلگەن تۇزەتۋلەر بەكىتىلىپ، «ءموبيلدى تولەم» ۇعىمى پايدا بولدى. بۇل ۇعىمنىڭ سيپاتى: قازاقستاننىڭ كەز-كەلگەن ازاماتى ونلاين اۋدارىم جاساعاندا، اقشانى العان كاسىپكەر سالىق تولەيدى. جەكە كاسىپكەردىڭ ەسەپشوتى تەكسەرىلىپ، سالىق كوميتەتىنە مالىمەت بەرىلىپ وتىرادى. بيلىك وكىلدەرى  بۇل تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ءۇشىن جاسالىپ وتىرعان شارا دەپ ەسەپتەيدى.

قارجى ۆيتسە-ءمينيسترى مارات سۇلتانعازيەۆ «مىسالى، تۇرعىندار تاۋار ساتىپ العاندا ءموبيلدى قوسىمشاداعى «نومىرگە اۋدارما»  ارقىلى العان زاتىنىڭ اقىسىن تولەسە، ەندىگى كەزەكتە «تولەم جاساۋ» بەلگىسىن باسىپ بارىپ تاۋار اقىسىن تولەيدى. بۇل ەشقاندايدا بيزنەسكە اسەرىن تيگىزبەيتىنىن، سالىقتىڭ كولەمى، سالىق تولەۋ ۋاقىتى بۇرىنعىداي ءوز قالپىندا قالاتىنىن» ايتتى.

ءموبيلدى قوسىمشا ارقىلى جاسالاتىن اقشا اۋدارىمىنا سالىق سالۋ تۋرالى زاڭ وزگەرىسى 2019 جىلدان بەرى كوتەرىلىپ كەلەدى.

قارجى ءمينيسترى ءاليحان سمايلوۆ ەكى جىل بۇرىن:

«ارينە، قارجى مينيسترلىگى قولما-قول اقشاسىز تولەمدەردىڭ ءوسۋى كولەڭكەلى ەكونوميكانىڭ تومەندەۋىنە ىقپال ەتەتىنىن ءتۇسىنىپ وتىر. قارجى مينيسترلىگى مۇنداي اۋدارىمداردان قانداي دا ءبىر قوسىمشا تولەم الۋدى نەمەسە سالىق سالۋدى جوسپارلامايتىنىن اتاپ وتكىم كەلەدى. سونىمەن قاتار، جەكە تۇلعالاردىڭ قولما-قول اقشاسىز اۋدارىمدارىن تەكسەرمەيدى، بانكتەرمەن بىرلەسىپ، قولما-قول اقشاسىز تولەمدەردى جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا ىڭعايلى جانە زاماناۋي ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن بولامىز»، - دەگەن بولاتىن مينيستر.

ءاليحان سمايلوۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل وزگەرىس كاسىپكەرلەرگە قاتىستى. «زاڭناماعا سايكەس كاسىپكەرلەر فيسكالدىق چەكتەر بەرۋگە، ال، 2020 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ ونلاين – باقىلاۋ كاسسالىق ماشينالاردى پايدالانۋعا مىندەتتى» ەكەنىن ايتىپ، اقشا اۋدارىمدارىنا ارنالعان قوسىمشالاردى كاسىپكەرلىك ماقساتتا پايدالانۋ بيزنەسمەندەردى سالىقتان بوساتپايتىنىن اتاعان.

2019 جىلى Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىندا اتالعان ماسەلەگە قاتىستى «سالىقتان قاشقان ميلليونەردى حالىقتىڭ قالتاسىنان ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق» اتتى ماقالا جاريالاعان ەدىك.

سالىق كودەكسىندەگى وزەرىستەر ەل اراسىندا كەڭ تالقىلانىپ، كوپشىلىك اراسىندا تۇسىنبەستىك بولعان ەدى. بۇگىندە وسى زاڭ جوباسى پرەزيدەنتتىڭ قاراۋىنا جىبەرىلىپ، قول قويىلۋىن كۇتىپ وتىر.

بەلگىلى زاڭگەر جانگەلدى سۇلەيمەنوۆ «اقشا اۋدارىمدارىن تەكسەرۋ» يدەياسىن جۇزەگە اسىرۋدا تەحنيكالىق ماماندار قاتە باعدارلامالىق ءونىم جاساپ شىعارۋى مۇمكىن دەگەن بولجامىن ايتتى.

«قيسىق» زاڭ جاسايدى دا، بانكتەردىڭ باعدارلامالىق جۇيەسىن ودان ءارى «قيسايتادى». باعدارلاما جاساۋشىلار يدەيانى ودان ءارى قۇردىمعا كەتىرەدى، ناتيجەسىندە ەشتەڭە جوق. كەز-كەلگەن ەلەكتروندى تولەم جاساعاندا بانك اۆتوماتتى تۇردە بيۋدجەتتىڭ پايداسىنا 10 نە 20 پايىز ۇستاپ قالادى. ەندى وسىنىڭ اسەرىنەن، 11 نە 25 پايىزعا دەيىن بارلىق تاۋار قىمباتتايدى»، - دەيدى ساراپشى.

ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا شەنەۋنىكتەر سالىق سالۋ جۇيەسىن تۇسىنبەيدى. «اۋدارىم» دەگەنىمىز اقشانىڭ ءبىر شوتتان ەكىنشى شوتقا قاراپايىم عانا «ورىن اۋىستىرۋى»، ال، «تولەم» ءبىر نارسە العاندا سونىڭ اقىسىن بەرۋ. بىراق بارلىق اۋدارىمدار تولەم بولىپ سانالمايدى.

ونىڭ ايتۋىنشا، سالىق: ول – تاۋاردى، جۇمىستى، قىزمەتتى ساتقاننان تۇسەتىن كىرىسكە سالىناتىن  ەسەپتەۋ ءادىسى، ول اقشا تۇسىمىنە قاتىستى ەسەپتەلمەيدى. زاڭگەر اقشا قوزعالىسى سالىقتارمەن بايلانىستى ەمەس دەيدى.

«شەنەۋنىكتەر تابىستىڭ نە ەكەنىن تۇسىنبەيدى. زاڭ بويىنشا، كىرىس-بۇل ءبىر نارسەنى ساتۋدان تۇسكەن اقشا. باسقا دا كىرىستەر بار، بىراق ولار از. ولاردىڭ ۇستىنەن سالىق تولەمەيدى. ولار سالىق سالىنۋى ءتيىس تابىسقا سالىق تولەيدى، بۇل كىرىستەر مەن شىعىستار اراسىنداعى ايىرماشىلىق. زاڭ بويىنشا، كومپانيالار مەن ازاماتتار وزدەرىنىڭ كىرىستەرىن دەكلاراتسيا تاپسىرۋ ارقىلى كورسەتەدى. مۇنداي جۇيەنى بۇزۋدىڭ قاجەتى جوق»، - دەدى جانگەلدى سۇلەيمانوۆ.

ول شەنەۋنىكتەردىڭ بۇل ءادىسى سالىق تولەۋشىنىڭ ادالدىق پرينتسيپىنە نەگىزدەلگەن سالىق كودەكسىنە قايشى كەلەتىنىن ايتادى.

بۇعان دەيىن قارجى ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بەرىك شولپانقۇلوۆ ەلەكتروندىق اقشا اۋدارىمدارىنىڭ ءبىر بولىگىنە سالىق سالىنۋى ءتيىس ەكەنىن، سەبەبى ونىڭ تابىس اكەلەتىنىن ايتقان بولاتىن.

«بارلىق تولەم تۋرالى ايتۋدىڭ كەرەگى جوق. بالانسىڭىزدى تولتىرعان بولساڭىز نەمەسە جاقىندارىڭىزعا كومەك بەرگەن بولساڭىز، بۇل ەسەپتەلمەيدى. ءبارى جەكە قاراستىرىلادى. بۇل بارلىق ەلەكتروندى ترانزاكتسياعا قاتىستى. كوممۋنالدىق قىزمەت اقىسىن تولەسەڭىز نەمەسە ۇيالى تەلەفون باللانسىن تولتىرساڭىز، ول سوماعا سالىق اۋەلدەن سالىنعان. جەكە اۋدارىمداردى، قاراجاتتى الۋشى بار. ونى سالىق قىزمەتى باقىلايدى. بۇل بارلىق بانككە قاتىستى. سالىقتى تابىس تاۋىپ وتىرعاندار عانا تولەيدى»، - دەدى شولپانقۇلوۆ.

كودەكستەگى ونلاين تولەمدەرگە بايلانىستى وزگەرىس كاسىپكەرلەردىڭ زاڭدى جۇمىس ىستەۋىنە الىپ كەلەدى. ياعني، جولاۋشى تاسىپ ناپاقا تاباتىن جۇرگىزۋشى نەمەسە بازاردا ساتۋمەن اينالىساتىن ادام زەينەتاقى جارناسىن تولەپ، مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ الا الادى. كادىمگى تىركەلگەن كاسىپكەر رەتىندە جۇمىس ىستەيدى دەگەن ءسوز. نارىقتاعى كولەڭكەلى اقشانىڭ شىعۋىنا كومەكتەسەدى.

ەل ىشىندە بۇل زاڭعا قاتىستى الىپ-قاشپا اڭگىمەلەر جايىلىپ، الەۋمەتتى جەلىلەردە دە ءارتۇرلى اقپاراتتار تارالعان. تۇرعىنداردى «قولما-قول اقشاعا كوشەمىز بە» دەگەن سۇراق مازالايدى. سوندىقتان دا اتالعان ماسەلە قازىر قازاق قوعامىندا قىزۋ تالقىلانۋدى. ساراپشىلار ءوز پىكىرلەرىن ورتاعا سالىپ، ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن تۇرلىشە باجايلاۋدا.

ناقتىلىق ءۇشىن:

1. «1 جەلتوقساننان باستاپ Kaspi اۋدارىمدارىنا سالىق سالىنادى ەكەن»، - دەگەن ءسوز شىندىققا جاناسپايدى.

Kaspi اۋدارىمدارىنا دەگەن ءسوزدى ۇمىتىڭىزشى. بۇل بارلىق بانكتەردىڭ ءموبيلدى قوسىمشالارىنداعى ازىرشە اۋدارىمدارعا قاتىستى. ازىرشە دەپ وتىرعانىمىز، مۇندا ەكى تۇسىنىك بار، ءبىرىنشىسى اۋدارىم، ول جەكە ادامداردىڭ ءبىر-بىرىنە اۋدارىمدارى. وعان سالىق تا سالىنبايدى، قاداعالانبايدى دا. ەكىنشى تۇسىنىك - تولەم. ول جەكە ادامداردىڭ كاسىپكەرلىك قىزمەت نە تاۋار اقىسى ءۇشىن اۋدارىم ارقىلى جاساعان تولەمى. بۇل باقىلانادى، سالىق تولەۋدى سۇرايدى.

ۋاقىتىنا كەلسەك، بىلۋىمىزشە بۇل زاڭعا پرەزيدەنت ءالى قول قويعان جوق. ءماجىلىس، سەنات بەكىتتى. قول قويۋعا جىبەرىلدى. قول قويىلىپ، رەسمي جاريالانعان كۇننەن باستاپ كۇشىنە ەنەدى.  1 جەلتوقسان نەمەسە 1 قاڭتار دەگەن ناقتى مەرزىم جوق.  ازىرشە، جاۋىن جاۋعان جوق، قولشاتىر ىزدەپ دۇرلىكپەڭىز.

2. «كەز-كەلگەن ادام ۇيالى قوسىمشا ارقىلى اۋدارىم جاساسا سالىق ۇستالادى ەكەن»، - دەگەن ءسوز. بۇل ناعىز اڭىز.

جوق، بۇل وزگەرىستىڭ جەكە ادامداردىڭ اۋدارىمدارىنا ەش قاتىسى جوق. دوس، تۋىس، جاقىندارىڭىزعا بۇرىنعىداي ارى-بەرى ەركىن اۋدارىم جاساي بەرەسىز. سىزدەن ەشكىم «نە ءۇشىن قابىلدادىڭ، نە اۋداردىڭ» دەپ سۇرامايدى. جەكە تۇلعالاردىڭ اۋدارىمىندا ەشكىمنىڭ شارۋاسى جوق. بۇل وزگەرىس تەك ءموبيلدى قوسىمشاداعى اۋدارىم قىزمەتى ارقىلى قىزمەت نە تاۋار اقىسىن قابىلداپ، سالىق تولەمەيتىن كاسىپكەرلەرگە قاتىستى. نەگىزى ءاۋ باستا اۋدارىم تەك جەكە تۇلعالاردىڭ ءوزارا اقشا اۋدارىمىنا ارنالعان. وڭاي، جىلدام، جەڭىل بولعاندىقتان كاسىپكەرلەر قىزمەت نە تاۋار اقىسىن قابىلداي باستادى. ادامدار وعان ۇيرەنىپ الدى. كەز-كەلگەن كاسىپكەرلىك قىزمەتتەن تۇسكەن تابىسقا سالىق سالىنادى. مەملەكەت بۇعان دەيىن ەسكەرتىپ كەلگەن، ەندى  زاڭ جۇزىندە بەكىتتى. كەز-كەلگەن ادامنىڭ اۋدارىمىنان سالىق، كوميسسيا ۇستالمايدى. بۇل وزگەرىس تەك كاسىپكەرلەرگە قاتىستى.

3. «كاسىپكەرلەر (دۇكەندەر، بۋتيكتەر) قولما-قول اقشامەن عانا الامىز»، - دەيدى.

كوپ كاسىپكەرلەر قولما-قولعا كوشسەك سالىق تولەمەيمىز دەپ ويلايدى. بۇل قاتە. قولما-قول تولەمگە دە سالىق سالىنادى. كەز-كەلگەن كاسىپكەرلىك قىزمەتتەن تۇسكەن تابىسقا سالىق سالىنۋى كەرەك. تولەم اقىسىن قولما-قول نە ونلاين السا دا، كاسىپكەر تولەم تۇبىرتەگىن بەرۋى كەرەك.

4. «زات ساتىپ الۋ كەزىندە اۋدارىم ارقىلى تولەسەك +3% سۇراپ جاتىر»، - دەيدى.

بۇل زاڭسىز. ويتكەنى زاڭ ءالى كۇشىنە ەنگەن جوق. كاسىپكەرلەردى ەشكىم ءالى باقىلاپ جاتقان جوق. +3% العاندار تۇبىرتەك بەرىپ جاتقان جوق. كاسىپكەرلەردىڭ كوپشىلىگى پاتەنت نەگىزىندە جۇمىس جاسايدى. ول جەردە سالىق 1% عانا. ءارى كاسىپكەرلەر ميكرو، شاعىن بيزنەس 2023 جىلعا دەيىن سالىق بويىنشا جەڭىلدىك العان. 3% سالىق تولەمەيدى، ولاردى ءدال قازىر ەشكىم تەكسەرمەيدى. +3% قازىرگى جاعدايدى پايدالانىپ، اقشا الىپ قالۋ. سالىق ورگاندارىنا شاعىمدانىڭىز.

5. «بۇل وزگەرىس تەك Kaspi-گە ارنالعان»، - دەيدى.

جوق. زاڭدا Kaspi تۋرالى ءبىر ءسوز جوق. زاڭ بارلىق بانككە ورتاق، ياعني بارلىق بانكتەردىڭ ءموبيلدى قوسىمشالارىنداعى ازىرشە اۋدارىمدار، جالپى تولەمگە قاتىستى. كەيبىر كاسىپكەرلەردىڭ Kaspi اۋدارىمدى توقتاتىپ، باسقا بانكتىڭ اۋدارىمىنا كوشسەم، سالىق تولەمەيمىن دەگەن قاتە. بارلىق بانك زاڭ تالابىن ورىنداۋعا مىندەتتى.

6. «Kaspi Gold-پەن تولەم قابىلدانبايدى»، - دەگەن اقپارات تاراپ جاتىر.

بۇل قاتە اقپارات. كەز-كەلگەن جەردە Kaspi Gold-پەن تولەم قابىلدانادى. Kaspi Gold جۇمىس ىستەپ تۇر. تەك كاسىپكەرلەر جاڭا وزگەرىستەرگە بايلانىستى اۋدارىم ارقىلى تولەم قابىلدامايتىنىن ايتىپ تۇر. بۇرىنعىداي قولما-قول قابىلداۋعا كوشپەكشى. بۇل سالىقتان جالتارۋ. ءسىز ونلاين، قولما-قول قابىلداسا دا، تۇبىرتەك تالاپ ەتىڭىز.

7. «يپ، جشس» بار، بىراق كۇندەلىكتى اۋدارىمعا قاتىسى جوق كاسىپكەرلەر دە باقىلانا ما؟

كۇندەلىكتى اۋدارىمعا قاتىسى جوق گپح نەگىزىندە ايلىق، قالاماقى، قىزمەت اقىسىن الاتىن كاسىپكەر رەتىندە تىركەلۋگە مۇقتاج بولعاندارعا الاڭداۋعا نەگىز جوق. بۇل كۇندەلىكتى قىزمەت نە تاۋار اقىسىن، مىسالى: دۇكەندەر اۋدارىم ارقىلى قابىلدايتىن كاسىپكەرلەرگە قاتىستى. كۇندەلىكتى قىزمەت نە تاۋار اقىسىن قابىلداماساڭىز الاڭداماڭىز.

8. زاڭدى سالىعىن تولەپ، قىزمەت نە تاۋار اقىسىن ونلاين قابىلداعىسى كەلەتىن كاسىپكەرلەر نە ىستەۋى كەرەك؟

كاسىپكەرلەر تاۋار نە قىزمەت اقىسىن بۇرىنعىداي جىلدام، ونلاين قابىلداي الادى. ول ءۇشىن Kaspi Pay ءموبيلدى قوسىمشاسىن تەگىن جۇكتەپ الىپ، پايدالانسا بولادى بۇل  Kaspi.kz قوسىمشاسىنىڭ بيزنەسكە ارنالعان ءتۇرى. تاۋار اينالىمى ۇلكەن بولسا، بانك 2 ايدان كەيىن  تەگىن POS تەرمينال ورناتىپ بەرەدى. يگىلىگى كوپ. مىسالى: تاۋار اينالىمى ءۇشىن قوسىمشا ارقىلى نەسيە السا بولادى.

9. بانكوماتقا كەزەككە تۇرامىز با، قولما-قول اقشانى قايتا الىپ جۇرەمىز بە؟

الىپ جۇرمەسەڭىز دە بولادى. كاسىپكەردەن مىسالى: دۇكەن يەسىنەن ونلاين تولەۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى تالاپ ەتىڭىز. بيزنەسىن دامىتقىسى كەلگەن ادام تولەم الۋدىڭ بارلىق ءتۇرىن قاراستىرۋى كەرەك. ەگەر قولما-قول تولەۋدى تالاپ ەتسە، وندا تۇبىرتەك تالاپ ەتىڭىز. تۇبىرتەك تالاپ ەتسەڭىز، ءبارىبىر سالىق تولەيتىندىكتەن، ونلاين قىزمەتتەردى دە قوسادى. مەملەكەتتىڭ تالاپ ەتىپ وتىرعانى قولما-قول نەمەسە ونلاين قوسىمشالار ارقىلى بيزنەس ماقساتتا تولەم قابىلدادىڭ با، تابىستان سالىق تولە. تەك وسى عانا.

ايجان تەمىرحان 

Abai.kz