ماقتانعانىمىز ەمەس، وڭتۇستىكتە وڭدى ءىس كوپ. سونىڭ ءبىرى - ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعى مەن وبلىستىڭ 80 جىلدىق مەرەيلى مەرەكەسى قارساڭىندا «وڭتۇستىك-تسيرك» مەملەكەتتىك كوممۋنالدىق قازىنالىق كاسىپورنىنىڭ پايدالانۋعا بەرىلۋى. ەلىمىزدەگى قالالاردا جۇمىس ىستەيتىن تسيركتەر ساناۋلى عانا ەكەنىن ەسكەرسەك، بۇل ايتۋلى وقيعاعا كۋا بولۋعا رەسەيدەن اتاقتى يۋ.نيكۋلين اتىنداعى تسيركتىڭ ونەرپازدارى ارنايى كەلىپ قاتىسقان بولاتىن.

شىنى كەرەك، جازعى دەمالىس كۇندەرىن وڭتۇستىكتىڭ بالاقايلارى وتە قىزىقتى وتكىزىپ جاتىر. ويتكەنى 14 شىلدەدەن 5 تامىزعا دەيىن بۇلدىرشىندەر تسيرك عيماراتىنداعى قازاقستان مەن رەسەيدىڭ «جانۋارلار الەمىندە» اتتى قويىلىمىن تاماشالاۋدا. بۇرىندارى گاسترولگە كەلگەن تسيرك ونەرىن شاتىر استىندا تاماشالايتىن جۇرتشىلىق ەندى ونى عاجاپ عيماراتتىڭ ىشىندە ەمىن-ەركىن وتىرىپ كورۋگە مۇمكىندىك الدى.

ماقتانعانىمىز ەمەس، وڭتۇستىكتە وڭدى ءىس كوپ. سونىڭ ءبىرى - ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعى مەن وبلىستىڭ 80 جىلدىق مەرەيلى مەرەكەسى قارساڭىندا «وڭتۇستىك-تسيرك» مەملەكەتتىك كوممۋنالدىق قازىنالىق كاسىپورنىنىڭ پايدالانۋعا بەرىلۋى. ەلىمىزدەگى قالالاردا جۇمىس ىستەيتىن تسيركتەر ساناۋلى عانا ەكەنىن ەسكەرسەك، بۇل ايتۋلى وقيعاعا كۋا بولۋعا رەسەيدەن اتاقتى يۋ.نيكۋلين اتىنداعى تسيركتىڭ ونەرپازدارى ارنايى كەلىپ قاتىسقان بولاتىن.

شىنى كەرەك، جازعى دەمالىس كۇندەرىن وڭتۇستىكتىڭ بالاقايلارى وتە قىزىقتى وتكىزىپ جاتىر. ويتكەنى 14 شىلدەدەن 5 تامىزعا دەيىن بۇلدىرشىندەر تسيرك عيماراتىنداعى قازاقستان مەن رەسەيدىڭ «جانۋارلار الەمىندە» اتتى قويىلىمىن تاماشالاۋدا. بۇرىندارى گاسترولگە كەلگەن تسيرك ونەرىن شاتىر استىندا تاماشالايتىن جۇرتشىلىق ەندى ونى عاجاپ عيماراتتىڭ ىشىندە ەمىن-ەركىن وتىرىپ كورۋگە مۇمكىندىك الدى.

- شىمكەنت شىن مانىندە ەلىمىزدەگى ءۇشىنشى شاھارعا اينالدى. بۇعان دەيىن بالالاردى جازعى دەمالىسىندا «قيال الەمى» تەحنوساياباعىندا سەرۋەندەتۋشى ەدىك. وزىمىزدە تسيرك اشىلعالى بەرى نەبىر كەرەمەتتەردىڭ كۋاسى بولىپ كەلەمىز. جاس تسيركتىڭ «بالاقاي، الاقاي!» اتتى باعدارلاماسىنا بەس نەمەرەمدى ەرتىپ كەلىپ تاماشالاتىپ ەدىم. ەندى بۇگىن نەمەرەلەرىممەن بىرگە قازاقستان مەن رەسەي سيقىرشىلارىنىڭ عالامات ونەرىنىڭ كۋاسى بولدىق. بالالارعا وسىنداي بازارلىق جاساعان وبلىس اكىمى اسقار مىرزاحمەتوۆكە انالىق العىسىمدى بىلدىرەمىن، - دەيدى وتىز جىل بويى مەكتەپتە ۇستازدىق ەتىپ، بۇگىندە زەينەتكەرلىككە شىققان ساۋداش نۇرداۋلەتوۆا.

- ونەر اتاۋلى ادامدى جاقسىلىققا، ىزگىلىككە باۋليدى. اسىرەسە، بالانى جاس كەزىنەن مادەني وشاقتارعا اپارىپ، ونەردىڭ سان الۋان تۇرىنە باۋلىسا، ونىڭ بولاشاقتا جاقسى جولدى تاڭداۋىنا، ۇلتجاندى ازامات بولىپ قالىپتاسۋىنا ىقپالىن تيگىزەدى. «تاربيە - تال بەسىكتەن» دەمەكشى، كىشكەنتايلارىمىز ونەردى كورسىن، تاماشالاسىن، سوعان قىزىعىپ، وزدەرى دە ونەرلى بولسىن دەگەن نيەتپەن ءۇش نەمەرەم مەن قىزىمدى ادەيى ەرتىپ كەلىپ وتىرمىن. وڭتۇستىكتى ونەرلى ولكە ەتۋگە ۇلەسىن قوسىپ جۇرگەن وبلىس باسشىلىعى جۇمىسىنىڭ جەمىستى بولۋىنا تىلەكتەسپىن، - دەيدى قالا تۇرعىنى كەنجەگۇل نۇرماحانوۆا.

ءيا، ەردىڭ باعاسىن ەلى بەرەدى دەگەن وسى! تۇساۋىن ەلباسىنىڭ ءوزى كەسىپ، اقجولتاي تىلەگىن ارناعان جاس ۇجىمدا ونەر مەكتەبى قالىپتاسىپ كەلەدى. رەسپۋبليكاعا تانىمال «ستەپنىە ماكي» تسيرك ۇجىمى، مۇستافيندەر وتباسىلىق ترۋپپاسى، ەكۆەلەبريست ناتاليا دەرنوۆايا، سايقىمازاق داۋرەن فايزۋللاەۆ، شاپيتو «Ringo star» «وڭتۇستىك-تسيركتىڭ» بەتكە ۇستار ونەرپازدارى. تۋىلعاندارىنا نەبارى ءۇش اي تولعاندا ارەناعا شىعىپ «قارا جورعاعا» بيلەگەن مايماق، جايناق، مويناق اتتى ءۇش قونجىق پەن سەگىز ايلىق ارىستاننىڭ كۇشىگىن تسيرك ونەرپازدارى قازان ايىندا وتەتىن حالىقارالىق فەستيۆالگە قىزۋ دايىنداۋدا. سالماعى 40 كەلى، ۇزىندىعى 4 مەتر افريكالىق كارولينا اتتى ءابجىلان مەن ۇيرەتىلگەن يتتەردى دە اڭ ۇيرەتۋشىلەر اتالمىش ونەر بايقاۋىنا ازىرلەۋ ۇستىندە.

حايۋاناتتاردى ۇيرەتۋشى ماماندارعا كەلەر بولساق، ارنايى «درەسيروۆششيك» دەگەن ماماندىعى جوق. دەگەنمەن، قازاقتا اتادان بالاعا ميراس بولعان قۇسبەگى، اتبەگىلەر از ەمەس قوي. تاڭداۋ وسىنداي ازاماتتارعا ءتۇسىپ، ولار حايۋاناتتاردىڭ تۇراتىن جەرىن تازالاپ ءجۇرىپ-اق ولارمەن دوس بولىپ، پسيحولوگياسىن مەڭگەرىپ الادى. ءۇش ايلىق قونجىقتاردى دا وسىنداي جەرگىلىكتى ازاماتتار ۇيرەتكەن كورىنەدى.

«دەنساۋلىق» توبىنىڭ سەگىز جىگىتى بۇعان دەيىن حالىقارالىق فەستيۆالدەردە ونەر كورسەتىپ جۇرگەن «ەكسكليۋزيۆ» برەيك دانس بي توبىنىڭ بيشىلەرى بولاتىن. تسيرك اشىلعالى بەرى ونەرلىلەردىڭ باسىن قوسىپ ورتاق باعدارلاما اياسىندا دايارلاپ جاتقان جوبا جەتەكشىسى، ەڭبەك جولىن ايگىلى يۋري نيكۋلينمەن بىرگە باستاعان تسيرك ءارتىسى، ءابجىلان ۇيرەتۋشى ۆ.ايتەنوۆ. كىر تاستارىن ۇرشىقشا ءيىرىپ، بارماعىمەن كوتەرەتىن، «تەمىر تۇلپاردى» تىسىمەن سۇيرەيتىن نارعاسقا پالۋان باحتيار تۇيەباەۆتىڭ ونەرى دە بالاقايلاردىڭ ەسىنەن كەتپەيتىن عاجاپ قۇبىلىس.

- استانا كۇنى قارساڭىندا وتكەن «ازيا جاڭعىرىعى» اتتى تسيرك ونەرىنىڭ ءداستۇرلى V حالىقارالىق فەستيۆالىندە ونەرپازدارىمىز بەكبەرگەن باۋىرجان، باعلان ەرەجەپوۆ، ماحمۋد احمەدوۆ جانە نيلۋفار حالىقبەرديەۆا «فاكير» ءنومىرىن كورسەتىپ، 3-ورىندى جەڭىپ الدى. وتپەن ونەر كورسەتۋ قويىلىمىنداعى جاقسىلىق پەن جاماندىق، زۇلىمدىق پەن مەيىرىمدىلىك، اق پەن قارا تارتىسىندا جاقسىلىقتىڭ جەڭىسكە جەتۋىنىڭ بالالارعا بەرەتىن تاربيەلىك ماڭىزى ەرەكشە. وسى ورايدا، استانا تسيركىنىڭ باس ديرەكتورى، قر ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى ە.جولجاقسىنوۆتىڭ وبلىس اكىمى ا.مىرزاحمەتوۆكە العىس حات جولداۋى ەستە قالاتىن وقيعا بولدى، - دەيدى گاسترولدىك جارناما، شەتەلدىك بايلانىستار جانە كورەرمەندەرمەن جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ارمان اليەۆ.

بۇگىندە «وڭتۇستىك-تسيرك» ۇجىمىندا 198 ادام ەڭبەك ەتەدى. جىرتقىش حايۋاناتتارعا كۇتىم جاساۋدىڭ ءوزى وڭاي شارۋا ەمەس. الدا اتقارىلار تىرلىكتەردى تىزبەلەسەك، حايۋاناتتاردى ۇستايتىن ارنايى اڭعارلى عيمارات، اكىمشىلىك، قوناقۇيلەر سالىنۋ ۇستىندە. ول بىتكەن سوڭ تسيركتىڭ شتات كولەمى تاعى ۇلعايماق.

«وڭتۇستىك-تسيركتىڭ» العاشقى قويىلىمىن وبلىستاعى بالالار ءۇيىنىڭ تاربيەلەنۋشىلەرى مەن مۇگەدەك بالاقايلار، سونداي-اق، تۇرمىسى تومەن وتباسىلاردىڭ 870 بالاسى تەگىن تاماشالاپتى. مۇنداي قايىرىمدىلىق شارالارى الداعى كەزدە دە ۇيىمداستىرىلاتىنىن ايتادى ماماندار. وبلىستىڭ 80 جىلدىق مەرەيتويىنا ارناپ جاس ۇجىم قازان ايىنىڭ سوڭىندا تسيركتىڭ بارلىق جانرلارى بويىنشا حالىقارالىق فەستيۆال وتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىر. العاشقى قادامى ءساتتى باستالعان ونەر ۇجىمىنىڭ باعىندىرار بيىكتەرى ءالى الدا.

اسىلنۇر ورىنبەك

«اباي-اقپارات»