سەيسەنبى كۇنى اقش پەن رەسەي پرەزيدەنتتەرى دجو بايدەن مەن ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ ۆيرتۋالدى سامميتىنەن كەيىن ۆاشينگتون رەسەيدىڭ ۋكرايناعا شابۋىل جاساۋى مۇمكىن دەگەن ويىن وزگەرتكەن جوق. كرەمل ۋكرايناعا قاڭتاردىڭ باسىندا شابۋىل جاسايدى دەگەن بولجامىن سول كۇيءىندە قالدىردى. جالپى اتالمىش كەزدەسۋ ايتارلىقتاي ەش وزگەرىس اكەلگەن جوق، ال باستى تاقىرىپ سول ۋكراينا بولىپ قالدى. اقش رەسەي جاقىن ارادا 175 000 ساربازبەن باسىپ كىرەدى دەگەن بولجامىن ايتۋدا.

ۆاشينگتون ماسكەۋ ۋكرايناعا باسىپ كىرسە ونى قالاي تەجەۋ كەرەكتىگى تۋرالى بىرنەشە ستسەناري دايىنداپ قويعانىن اشىق ايتتى. ول ەكونوميكالىق قاتاڭ سانكتسيالاردان باستاپ، ەۋروپاعا اسكەر جىبەرۋ، ۋكرايناعا ۇشاقتار مەن زىمىراندار بەرۋگە دەيىنگى شارالار جيىنتىعىنان تۇرادى. ال ەگەر بۇل ارەكەتتەر اقش پەن رەسەي قاقتىعىسىنا ۇلاسسا، وندا ۆاشينگتون بىرنەشە جاۋاپ نۇسقالارىن دايىنداپتى.

جالپى قازىرگى ۋاقىتتا ۋكراينا شەكاراسى ماڭىندا قانشا اسكەر توپتاسقان. اقپاراتتار ءارتۇرلى. قاراشا ايىنىڭ سوڭىندا Bloomberg اگەنتتىگى اقش بارلاۋ قىزمەتى ناتو-داعى وداقتاستاردى رەسەيدىڭ قۇرلىقتاعى اسكەرلەرىنىڭ سانى تۋرالى حاباردار ەتكەنىن ايتتى. كورشىلەس ۋكراينامەن شەكارادا 50-گە جۋىق باتالوندىق تاكتيكالىق توپتار نەمەسە بەسكە جۋىق ديۆيزيا شوعىرلانعان. باتالوندىق تاكتيكالىق توپتار (بتق) – برونەترانسپورتەرلەردەن، موتواتقىشتاردان، ارتيللەريالىق جانە اۋە شابۋىلىنا قارسى قورعانىس كۇشتەرىنەن جانە دەربەس ءىس-قيمىل جاساۋعا قابىلەتتى اۆتونومدى جاۋىنگەرلىك توپتاردان تۇرادى. بارلاۋ كۇشتەرى بۇل سان اقىرىندا ءجۇز مىڭعا نەمەسە 175 000 اسكەرگە جەتۋى مۇمكىن دەپ سانايدى.

اقش پەن ناتو پۋتين تىكەلەي شابۋىلعا كوشۋ قابىلەتىن زەرتتەۋدە. ال سەيسەنبىدەگى كەزدەسۋ بارىسىندا پۋتين شابۋىل جاسامايتىنىن، اسكەر رەسەي اۋماعىندا تۇرعانىن ايتىپ، بايدەندى سەندىرمەك بولعان ەدى. پۋتين رەسەيدىڭ الاڭداۋلى ەكەنىن، وعان باستى سەبەپ ناتو-نىڭ جىلدام قارقىنمەن شىعىسقا جىلجىپ كەلە جاتۋىن ايتتى.

دەي-تۇرا پۋتين ۋكرايناعا شابۋىل جاساپ، ونىڭ ءبىر بولىگىن تارتىپ الۋى مۇمكىن. ونى قىرىمدا كورسەتتى. ءتىپتى كيەۆتە مايدان جاساپ ماسكەۋگە باعىنىشتى بولاتىن كۇشتەردى بيلىككە اكەلۋدى دە جوسپارلاۋى عاجاپ ەمەس، ال مانەۆر نۇسقالارى تاۋسىلعان ساتتە ءۇش باعىتتا شابۋىلعا شىعىپ، اشىق سوعىسقا ءوتۋى دە مۇمكىن دەيدى ساراپشىلار.

Popular Mechanics اقش رەسەيگە قالاي قارسى تۇراتىنىن بولجاپ، بىرنەشە نۇسقالاردى كەلتىرەدى. ءبىرىنشىسى ورىس اسكەرىنىڭ نە ىستەپ جاتقانىن ءبىلۋ ءۇشىن ولاردى باقىلاۋدى كۇشەيتۋ. اقش ارمياسى كالينينگراد جانە رەسەي-ۋكراينا شەكاراسىنداعى رەسەيلىك اسكەرلەردى باقىلاۋ ءۇشىن بالتىق جاعالاۋىنان باستاپ تۇتاس شىعىس ەۋروپادا RC-12 Guardrail بارلاۋ ۇشاقتارىن پايدالانا باستادى. ولار كۇنىنە بىرنەشە مارتە بارلاۋ جۇرگىزىپ، سۋرەتكە ءتۇسىرىپ، ورتالىق شتابقا اقپارات جەتكىزۋدە.

سونىمەن قاتار اقش-تىڭ اسكەري-اۋە كۇشتەرى RQ-4 Global Hawk دروندارىن پايدالانىپ باقىلاۋ ميسسيالارىنىڭ سانىن ارتتىرۋدا. كولەمى Boeing 737 جولاۋشىلار لاينەرىندەي دروندار ادەتتە سيتسيليادان ۇشىپ، ۋكراينا مەن قارا تەڭىزدىڭ ۇستىنەن بارلاۋ جۇرگىزە وتىرىپ رەسەيدىڭ شەكارالىق ايماقتارىن دا سۋرەتكە ءتۇسىرىپ ۇلگەرۋدە. قاجەت بولعان جاعدايدا ۋكراينانىڭ وزىندە ارنايى وپەراتسيالىق كۇشتەر جۇمىس ىستەي الادى. ولار رەسەيدىڭ قۇرلىقتاعى كۇشتەرىن باقىلاپ، اقپارات جيناقتاۋعا قابىلەتتى.

ەگەر اقش رەسەيدىڭ الداعى اپتالاردا شابۋىلعا دايىندالىپ جاتقانىن انىقتاسا، وندا پەنتاگون ەۋروپاعا قۇرلىق كۇشتەرىن جىبەرۋگە دايىن ەكەندىگىن مالىمدەدى. اتلانت مۇحيتى ارقىلى تانكتەردى، جاياۋ اسكەرلەردىڭ جاۋىنگەرلىك ماشينالارىن جانە باسقا دا اۋىر تەحنيكالاردى اقش تەز ارادا جەتكىزۋ قابىلەتىنە يە. سونىمەن قاتار ۆاشينگتون كيەۆ زاڭ قابىلداپ، ءوز اۋماعىندا جەكە اسكەري كومپانيالاردىڭ سوعىسۋىنا رۇقسات بەرۋى مۇمكىن دەيدى. ونداي جاعدايدا تاياۋ شىعىستاعى سوعىستاردا ۇلكەن تاجىريبەگە يە اقش پەن ۇلىبريتانيانىڭ جەكە اسكەري كومپانيالارى قاتىسۋى مۇمكىن. ال ولاردىڭ سوعىس جۇرگىزۋ تاكتيكاسى جوعارى جانە رەسەيدىڭ ۆاگنەر كۇشتەرىن سيريادا تالقانداپ تاستاعان دا سولار ەدى.

ارينە، اسكەري-تەڭىز كۇشتەرى دە ارالاسادى. امەريكاندىق ۇاۆيانوسەتستەر دە قاتىسۋى مۇمكىن. ولاردىڭ ارقايسىسى 154 Tomahawk قاناتتى زىمىراندارىمەن جابدىقتالعان. بىراق ونى قولدانۋ قاجەتتىلىگى تۋىندامايتىنى انىق، سەبەبى ول ۆاشينگتون-ماسكەۋ تىكەلەي قاقتىعىسنا ۇلاسارى انىق. سوندىقتان پەنتاگون ونى تەك قانا ۋكرايناعا اسكەري تەحنيكا جەتكىزۋ ءۇشىن جانە ۇرىس قيمىلدارى كەڭ ايماققا تارالماۋ ءۇشىن ۇستاپ تۇرۋى مۇمكىن دەيدى ساراپشىلار.

ال ۇرىس قيمىلدارى كەڭەيىپ، رەسەي سول ماڭداعى اقش ساربازدارىنا سوققى بەرۋگە تىرسسا، وندا اقش-تىڭ اسكەري-اۋە كۇشتەرى ۇزاق قاشىقتىققا ۇشاتىن قاناتتى زىمىراندارىمەن شەشۋشى سوققى جاساي الادى. F-22 Raptor, F-35 Joint Strike Fighter جانە F-15E Strike Eagle سياقتى جويعىشتار مەن بومبالاۋشى ۇشاقتار اتلانت مۇحيتىنان ءوتىپ، ۋكراينامەن شەكارالاس پولشا مەن رۋمىنياداعى ناتو بازالارىنا قونادى. امەريكاندىق ستراتەگتەر B-1B Lancer بومبالاۋشى ۇشاقتارىن جاۋ نىساندارىن جويۋ ءۇشىن قولدانۋ مۇمكىندىگىن ايتۋدا. ءبىر مۇنداي ۇشاق 24 دانا «اۋە-جەر» زىمىراندارىن الىپ ءجۇرۋ قابىلەتىنە يە. دەمەك ون B-1B ەسكادريلياسى 240-قا دەيىن جەكە نىساناعا سوققى بەرە الادى، بۇل رەسەيدىڭ باسقىنشىلىق كۇشىن تالقانداپ تاستايدى دەگەن ءسوز. «ءبىر سوزبەن ايتقاندا ءبىر ساعاتتا رەسەيدىڭ ومىرتقاسىن سىندىرادى»، - دەيدى Popular Mechanics ساراپشىلارى.

دەگەنمەن رەسەيدىڭ اشىق سوعىسقا كوشۋى ەكىتالاي. ماسكەۋدىڭ مانەۆرلار سانى باتىستان الدەقايدا از جانە قارجىلىق مۇمكىندىگى دە شەكتەۋلى. سوندىقتان رەسەي ىشكى ماسەلەسىنەن حالىقتىڭ نازارىن سىرتقا اۋدارۋ ءۇشىن اتالمىش قادامعا بارىپ، اسكەرىن ۋكراينا شەكاراسى ماڭىنا شوعىرلاندىرۋدا دەيدى ماماندار.

كا مىرزا

Abai.kz