جۋىردا وبلىس اكiمi اسقار مىرزاحمەتوۆ iسساپارمەن بايدiبەك اۋدانىندا بولدى. ءوڭiر باسشىسى الدىمەن جوعارعى بورالداي اۋىلىنداعى «اقنيەت» شارۋا قوجالىعىنىڭ تىنىس-تiرشiلiگiمەن تانىستى. مال بورداقىلاۋ iسiن دۇرىس جولعا قويا بiلگەن شارۋا قوجالىعىنىڭ يەلiگiندە 600 گەكتار جەر بار. ونىڭ 370 گەكتارى جايىلىم بولسا، 100 گەكتارى سۋارمالى. شارۋا قوجالىعىنىڭ توراعاسى ابiلسەيiت بۋرابەكوۆتiڭ ايتۋىنشا، اتالعان اۋماق تولىعىمەن تيiمدi پايدالانىلۋدا.

- «بيزنەستiڭ جول كارتاسى - 2020» باعدارلاماسى ارقىلى مەملەكەتتەن قارجى الىپ، ءسۇت ونiمدەرiن شىعاراتىن كاسiپورىن مەن زاماناۋي مال سويۋ بەكەتiن سالماقشىمىز. جوبانىڭ جالپى قۇنى 310 ملن. تەڭگەنi قۇرايدى. ەگەر جوسپارىمىز جۇزەگە اسسا، جىلىنا 300 توننا ەت جانە 300 توننا ءسۇت ونiمدەرiن وندiرسەك دەگەن ويىمىز بار. كاسiپورىندا 64 ادام جۇمىسپەن قامتىلادى دەپ كۇتiلۋدە، - دەيدi توراعا.

بۇگiندە «اق نيەتتە» ءشوپ دايىنداۋ جانە توپىراق وڭدەۋ تەحنيكالارى جەتكiلiكتi. ەندiگi ماقسات - شەتەلدەن ءسۇت ونiمدەرiن وڭدەيتiن زاماناۋي قۇرىلعىلار اكەلۋ بولىپ تۇر. وسىندا اۋدان كاسiپكەرلەرiمەن كەزدەسكەن وبلىس اكiمi ولاردىڭ كوكەيدە جۇرگەن وزەكتi ماسەلەلەرi مەن وي-پiكiرلەرiن تىندادى. كاسiپكەرلەر سۋبسيديا، مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا قاجەتتi جەر ءبولۋ ماسەلەلەرi جونiندە وي قوزعادى.

جۋىردا وبلىس اكiمi اسقار مىرزاحمەتوۆ iسساپارمەن بايدiبەك اۋدانىندا بولدى. ءوڭiر باسشىسى الدىمەن جوعارعى بورالداي اۋىلىنداعى «اقنيەت» شارۋا قوجالىعىنىڭ تىنىس-تiرشiلiگiمەن تانىستى. مال بورداقىلاۋ iسiن دۇرىس جولعا قويا بiلگەن شارۋا قوجالىعىنىڭ يەلiگiندە 600 گەكتار جەر بار. ونىڭ 370 گەكتارى جايىلىم بولسا، 100 گەكتارى سۋارمالى. شارۋا قوجالىعىنىڭ توراعاسى ابiلسەيiت بۋرابەكوۆتiڭ ايتۋىنشا، اتالعان اۋماق تولىعىمەن تيiمدi پايدالانىلۋدا.

- «بيزنەستiڭ جول كارتاسى - 2020» باعدارلاماسى ارقىلى مەملەكەتتەن قارجى الىپ، ءسۇت ونiمدەرiن شىعاراتىن كاسiپورىن مەن زاماناۋي مال سويۋ بەكەتiن سالماقشىمىز. جوبانىڭ جالپى قۇنى 310 ملن. تەڭگەنi قۇرايدى. ەگەر جوسپارىمىز جۇزەگە اسسا، جىلىنا 300 توننا ەت جانە 300 توننا ءسۇت ونiمدەرiن وندiرسەك دەگەن ويىمىز بار. كاسiپورىندا 64 ادام جۇمىسپەن قامتىلادى دەپ كۇتiلۋدە، - دەيدi توراعا.

بۇگiندە «اق نيەتتە» ءشوپ دايىنداۋ جانە توپىراق وڭدەۋ تەحنيكالارى جەتكiلiكتi. ەندiگi ماقسات - شەتەلدەن ءسۇت ونiمدەرiن وڭدەيتiن زاماناۋي قۇرىلعىلار اكەلۋ بولىپ تۇر. وسىندا اۋدان كاسiپكەرلەرiمەن كەزدەسكەن وبلىس اكiمi ولاردىڭ كوكەيدە جۇرگەن وزەكتi ماسەلەلەرi مەن وي-پiكiرلەرiن تىندادى. كاسiپكەرلەر سۋبسيديا، مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا قاجەتتi جەر ءبولۋ ماسەلەلەرi جونiندە وي قوزعادى.

- بايدiبەك اۋدانى نەگiزiنەن مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا قولايلى ءوڭiر. سiزدەردiڭ مۇمكiندiكتەرiڭiز جوعارى. جايىلىم دا، مال دا، ۇكiمەتتەن بەرiلەتiن كومەك تە بار. ودان قالسا «ماكسيمۋم» ايماقتىق ينۆەستيتسيالىق ورتالىعى دا نەسيە بەرۋگە ءازiر. سوندىقتان جەرگiلiكتi بيلiك پەن كاسiپكەرلەر بiرلەسە جۇمىس اتقارۋى تيiس. Iستi باستاماس بۇرىن ونىڭ جوباسىن، جوسپارىن جاساپ، تيiستi ورىندارعا وتكiزiڭiزدەر»،  - دەگەن وبلىس باسشىسى اۋدان اكiمiنە كاسiپكەرلiكتi دامىتۋ iسiن جانداندىرا ءتۇسۋدi تاپسىردى.

ودان كەيiن اسقار يسابەكۇلى اقباستاۋ اۋىلىنداعى «ىسقاق تاسبولات» شارۋا قوجالىعىنىڭ جۇمىسىن كوردi. مۇندا 100 گەكتار جەردە جەمiس-جيدەكتەر وسiرiلمەك. ونىڭ باسىم بولiگi جۇزiمدiك بولماق. قۇنى 60 ملن. تەڭگەگە جۋىق جوبا بيىل جۇزەگە اسىرىلىپ، 10 ادام جۇمىسپەن قامتىلادى دەپ كۇتiلۋدە. قازiرگi تاڭدا مۇندا سۋ جۇيەسi تارتىلۋدا. جەمiس-جيدەكتەردiڭ ەڭ ءونiمدi, ساپالى تۇقىمدارى اكەلiنگەن. ءجۇزiم باعىن جايقالتۋعا بەل بۋىپ وتىرعان كاسiپكەرلەر «ماكسيمۋم» ايو ارقىلى بەرiلگەن نەسيەگە ريزا ەكەندiكتەرiن جەتكiزدi.

اقباستاۋداعى «شايان» وندiرiستiك كووپەراتيۆi دە اۋىلشارۋاشىلىق ونiمدەرiن ءوندiرۋ iسiن قولعا العان. 1998 جىلى قۇرىلعان كووپەراتيۆتiڭ جەر كولەمi 4500 گەكتار بولسا، ونىڭ 27 گەكتارى باۋ. كوشەتتەرi 2007 جىلى وتىرعىزىلعان 23 گەكتار الما جانە 4 گەكتار جۇزiمدiك ءونiم بەرە باستاپتى. شارۋا قوجالىعىنىڭ يەلiگiندە 6 تەحنيكا بار. وبلىس اكiمiنiڭ كاسiپكەرلەرگە كورسەتكەن قولداۋىنىڭ ارقاسىندا ينفراقۇرىلىمدى جاقسارتىپ العانىن ايتقان كووپەراتيۆ توراعاسى پ.شارداربەكوۆ الداعى ۋاقىتتا باۋ-باقشا كولەمiن ۇلعايتۋدى كوزدەپ وتىرعانىن جەتكiزدi.

وبلىس اكiمi بiرلiك اۋىلىنداعى ا.نىسانوۆ اتىنداعى مەكتەپتiڭ قۇرىلىسىمەن دە تانىستى. مەكتەپتiڭ سمەتالىق قۇنى - 250263 مىڭ تەڭگە. نىساننىڭ قۇرىلىسىن «شاح-2030» جشس-i جۇرگiزۋدە. اۋدان اكiمi ر.جولداس  بايدiبەكتەگi بiرقاتار مەكتەپتەردiڭ ەسكi ەكەنiن، ولاردى قايتا سالۋ جونiندە قۇجاتتار دايىندالعانىن ايتتى. اۋىزسۋ قۇبىرلارىن جۇرگiزۋ باعىتىندا دا اتقارىلار جۇمىستار بار ەكەنiن جەتكiزدi. اۋىل تۇرعىندارى اتىنان سويلەگەن اقساقال ءالiمحان مىرزاباەۆ اۋىلدىڭ الەۋمەتتiك ماسەلەسiنە قامقورلىعىن اياماعان ءوڭiر باسشىسىنىڭ جۇمىسىنا ريزا- لىقتارىن بiلدiردi.

تۇرعىنداردىڭ بiرقاتار تالاپ-تiلەكتەرiن ەسكەرگەن اسقار يسابەكۇلى: «بiلiم سالاسىنا وبلىس بيۋدجەتiنiڭ ۇشتەن بiرi جۇمسالادى. الەم ەلدەرiن شارپىعان قارجى داعدارىسىنا قاراماي مەملەكەتiمiزدە مەكتەپتەر، بالاباقشالار كوپتەپ سالىنۋدا. مۇنىڭ ءبارi ەلباسىمىزدىڭ ساليقالى ساياساتىنىڭ جەمiسi. سوندىقتان جۇمسالعان قارجى ءوزiن اقتاسىن دەسەك، ءاربiر اتا-انا، زيالى قاۋىم وكiلدەرi ۇرپاق تاربيەسiنە، ونىڭ ساپالى بiلiم الۋىنا جاۋاپتى بولۋى تيiس»، -دەدi.

مەكتەپتiڭ جاي-كۇيiمەن تانىسىپ شىققان وبلىس اكiمi ودان كەيiن شايان اۋىلىندا سالىنىپ جاتقان 360 ورىندى كاسiپتiك تەحنيكالىق ليتسەي مەن ونىڭ جانىنداعى 180 ورىندى جاتتاقحاناسىن ارالاپ كوردi. رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت ەسەبiنەن قارجىلاندىرىلعان نىساننىڭ سمەتالىق قۇنى  2453925 مىڭ تەڭگە. قۇرىلىس جۇمىستارىن كەشەۋiلدەتكەن «اتريۋم-اس» جشس-نiڭ جۇمىسىنا كوڭiلi تولماعان وبلىس باسشىسى مەردiگەر كومپانيانىڭ ديرەكتورى س.يۋسۋپوۆكە ءوز iسiنە جاۋاپكەرشiلiكپەن قاراۋ كەرەكتiگiن ەسكەرتتi. وبلىستىق قۇرىلىس باسقارماسىنىڭ باستىعى تۇمانبەك اليەۆكە  باقىلاۋدى مiندەتتەپ، ەگەر تالاپ ورىندالماسا، بۇل جۇمىس باسقا مەردiگەرگە جۇكتەلەتiنiن قاداپ ايتتى.

بايدiبەك اۋدانى ءۇشiن «قاپشاعاي» سۋ قويماسى مەن وسى سۋ كوزiنەن باستاۋ الاتىن «كومسومول» كانالىنىڭ ماڭىزى زور.  34 ملن. تەكشە مەتر سۋ سياتىن سۋ قويماسى 1982 جىلى سالىنعان. 2000 جىلى  كۇردەلi جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگiزiلگەن. ال، 2007-2010 جىلدارى كومسومول كانالىن قالپىنا كەلتiرۋ جۇمىستارى قولعا الىنىپ، وعان رەسپۋبليكالىق جانە وبلىستىق بيۋدجەت ەسەبiنەن 1046 ملن. تەڭگە جۇمسالعان. ناتيجەسiندە كانالدىڭ 21,7 شاقىرىمى تەمiر-بەتونمەن قاپتالىپ، 18 سۋ قاقپاسى مەن كانال باستاۋىنىڭ 1500 مەترi قايتادان جوندەلدi.  الداعى ۋاقىتتا ارنانىڭ توزعان لوتوكتارى مەن  1556 گەكتار القاپتى قۇرايتىن iشكi جۇيەسiن كۇردەلi جوندەۋ ءۇشiن 2013 جىلعى بيۋدجەت ەسەبiنەن قارجى قاراستىرىلادى دەپ كۇتiلۋدە. جوعارىدا اتقارىلعان جۇمىستاردىڭ ارقاسىندا اۋداندا سۋارمالى جەر كولەمi ۇلعايىپ، وندا كۇنباعىس، جۇگەرi جانە مايكەنە وسiمدiكتەرi ەگiلiپتi. ۇلتتىق اگروونەركاسiپ كەشەنiنiڭ وبلىسىمىزداعى iس جۇرگiزۋشiسi داستان ماحامبەتاليەۆتiڭ ايتۋىنشا، بۇرىن جۇرتقا تاڭسىق بولىپ تابىلاتىن مايكەنە وسiمدiگiنiڭ پايداسى كوپ ەكەن. ودان كاسترويل مايى شىعارىلادى. ول مەديتسينا مەن اۆياتسيا سالاسىندا كەڭiنەن قولدانىلادى.

- وبلىس اكiمiنiڭ باستاماسىمەن «قاپشاعاي» سۋ قويماسى مەن كومسومول كانالى جوندەلدi. ناتيجەسiندە سۋارمالى جەر كولەمi ۇلعايدى. وسى مۇمكiندiكتi پايدالانىپ بiز 300 گەكتار جەرگە مايكەنە، 150 گەكتارعا جۇگەرi ەكتiك. مايكەنەنiڭ تۇقىمىن يزرايلدiڭ كومپانياسى تەگiن بەردi. ءار گەكتارىنان 4 توننادان الامىز. ال، ونىڭ بiر تونناسى 750 دوللارعا باعالانادى. كەلەسi جىلى ەگiستiك كولەمiن ۇلعايتۋدى كوزدەپ وتىرمىز، - دەيدi ول.

بايدiبەك اۋدانىندا ءوسiرiلiپ جاتقان مايكەنەگە قازiردiڭ وزiندە سۇرانىس وتە جوعارى. قىتايدىڭ كومپانيالارى شيكiزاتتى ساتىپ الۋعا تاپسىرىس بەرiپ قويعان. اسقار يسابەكۇلى شيكiزاتتى وڭدەپ، دايىن ءونiم شىعاراتىن كاسiپورىندى وبلىسىمىزدا سالۋ كەرەكتiگiن ايتىپ، سالا باسشىلارىنا وسى ماسەلەنi زەرتتەۋدi تاپسىردى. كاسiپكەرلەر دە شيكiزاتتى شەتەلگە تاسىعانشا، ءوز ەلiمiزدە دايىن ءونiم ءوندiرۋ وتە قۇپتارلىق باستاما ەكەندiگiن، بۇل iستi جۇزەگە اسىرۋعا بولاتىنىن تiلگە تيەك ەتتi.

Iسساپارىن قورىتىندىلاعان وبلىس باسشىسى بايدiبەك اۋدانىندا  iلگەرi باسۋشىلىق بار ەكەنiن جانە تۇرعىنداردىڭ تالاپ-تiلەكتەرi بويىنشا تيiستi جۇمىستار جۇرگiزiلەتiنiن مالiمدەدi.

«اباي-اقپارات»