اسىلنۇر ورىنبەك. اسىعى الشىسىنان ءتۇسىپ، ابىرويى ارتقان – «التىن ءدان»
كاسiپكەرلiكتiڭ كوكجيەگiن كەڭەيتۋگە باعىتتالعان «ۇدەمەلi يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىق دامۋ»، «بيزنەستiڭ جول كارتاسى-2020» سەكiلدi مەملەكەتتiك باعدارلامالاردىڭ كاسiپكەرلەرگە كوپ كومەگiن تيگiزiپ جاتقانى بارشامىزعا ءمالiم. وسى قولداۋلاردىڭ ارقاسىندا وڭiرiمiزدە كوپتەگەن جوبالار قولعا الىنىپ، جاڭا كاسiپورىندار اشىلدى. ولاردىڭ بۇگiنگi تىنىس-تiرشiلiگiنەن حابار بەرiپ، اتقارىپ جاتقان جۇمىستارىن حالىققا كەڭiنەن ناسيحاتتاۋ ءۇشiن بۇدان بiراز بۇرىن ارنايى شارا باستالعان ەدi. سوعان سايكەس، جاقىندا وبلىستاعى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكiلدەرi شىمكەنت قالاسىنداعى «التىن ءدان» جشس-iندە بولىپ قايتتى.
بiز مiنگەن كولiك ۇلكەن اۋماقتى الىپ جاتقان سەرiكتەستiكتiڭ ايقارا اشىلعان داربازاسىنان iشكە ەنiپ توقتادى. تiلشiلەردiڭ كەلۋiن كۇتكەن «التىن ءدان» جشس-i ديرەكتورىنىڭ ءوندiرiس جونiندەگi ورىنباسارى بولات بيشiمباەۆ ءوندiرiس نىساندارىنا جول باستادى.
كاسiپكەرلiكتiڭ كوكجيەگiن كەڭەيتۋگە باعىتتالعان «ۇدەمەلi يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىق دامۋ»، «بيزنەستiڭ جول كارتاسى-2020» سەكiلدi مەملەكەتتiك باعدارلامالاردىڭ كاسiپكەرلەرگە كوپ كومەگiن تيگiزiپ جاتقانى بارشامىزعا ءمالiم. وسى قولداۋلاردىڭ ارقاسىندا وڭiرiمiزدە كوپتەگەن جوبالار قولعا الىنىپ، جاڭا كاسiپورىندار اشىلدى. ولاردىڭ بۇگiنگi تىنىس-تiرشiلiگiنەن حابار بەرiپ، اتقارىپ جاتقان جۇمىستارىن حالىققا كەڭiنەن ناسيحاتتاۋ ءۇشiن بۇدان بiراز بۇرىن ارنايى شارا باستالعان ەدi. سوعان سايكەس، جاقىندا وبلىستاعى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكiلدەرi شىمكەنت قالاسىنداعى «التىن ءدان» جشس-iندە بولىپ قايتتى.
بiز مiنگەن كولiك ۇلكەن اۋماقتى الىپ جاتقان سەرiكتەستiكتiڭ ايقارا اشىلعان داربازاسىنان iشكە ەنiپ توقتادى. تiلشiلەردiڭ كەلۋiن كۇتكەن «التىن ءدان» جشس-i ديرەكتورىنىڭ ءوندiرiس جونiندەگi ورىنباسارى بولات بيشiمباەۆ ءوندiرiس نىساندارىنا جول باستادى.
ۇن شىعاراتىن تسەحتا جۇمىسشىلاردىڭ اۋىسىمى ءجۇرiپ جاتىر ەكەن. مۇندا تاۋلiگiنە مىڭ توننا بيدايدان 720 توننا ۇن وندiرiلەدi. قوندىرعى ارقىلى پوليەتيلەندi جانە قاعاز قاپتاماعا قاپتالىپ شىعارىلىپ، ۆاگونعا قويمانىڭ ءدال الدىنان ارتىلادى. جوعارى جانە I-II سورتتاعى قاپتاما ۇنداردىڭ 60 پايىزى وزبەكستان، قىرعىزستان، يران، تاجiكستان سەكiلدi ەلدەرگە ەكسپورتتالادى. ب.بيشiمباەۆتىڭ ايتۋىنشا، «التىن ءدان» ۇندى تەك قانا وزدەرi ەككەن بيدايدان جاسايدى. قازاقستاندىق ۇننىڭ رەسەي، بەلورۋسسيامەن سالىستىرعاندا ساپاسى وتە جوعارى كەلەدi. ويتكەنi, دالالى جەرگە ەگiلگەن بيدايدىڭ اقۋىزى كوپتەۋ بولادى. ماسەلەن، الەمدiك ستاندارت بويىنشا بيدايدىڭ قامىرلانۋى 28-30 پايىز بولۋى تيiس. ول رەسەيدە ءارi كەتسە 25-تەن اسپايدى. قازاقستاندا بيىلعى جينالعان ءداننiڭ قامىرلانۋى 41-گە جەتiپتi. ب.بيشiمباەۆ نان ءونiمiنiڭ وسىنداي ساپامەن كەز كەلگەن نارىقتان ورىن تابارىنا سەنiمدi. سەرiكتەستiكتiڭ تەك وڭتۇستiكتە عانا ەمەس، اقمولا وبلىسىندا دا ەگiستiك جەرلەرi, ەتتi باعىتتاعى اسىل تۇقىمدى iرi قارا مال مەن قوي وسiرەتiن شارۋاشىلىقتارى بار. ەگiس القاپتارىنا استىق پەن مال ازىعىنا قاجەتتi داقىلدار ەگiلەدi. بۇل جەردi يەمدەنۋ وسىنداعى ەلەۆاتوردى ساتىپ الۋدان باستالعان. كەيiن بانكروتقا ۇشىراعان ۇجىمشار دا بار مۇلكiمەن قوسا «التىن ءدان» يەلiگiنە ءوتتi. قازiر سونىڭ بازاسىنداعى بۇكiل ەسكi تەحنيكا جاڭارتىلىپ، بىلتىر ەكەۋ، بيىل تاعى سونشا جاڭا كورپۋس سالىنباقشى.
ۇن وندiرەتiن تسەحتان شىعىپ، ءسۇت وندiرiسiنە ارنالعان كەلەسi تسەحقا قاراي اياڭدادىق. شەتەلدiك زاماناۋي قوندىرعى كۇنiنە 10 توننا ءسۇت ونiمدەرiن جاساپ شىعارۋعا مۇمكiندiك بەرەدi. الايدا، بۇل باعىتتاعى بيزنەس ەندi عانا باستالىپ كەلە جاتقاندىقتان ءوندiرiس كولەمi كۇنiنە 2 تونناعا دەيiن شەكتەلگەن. بiر ەرەكشەلiگi, اعارعان كوپ مولشەردە شىعارىلماسا دا وزگە ونiمدەرمەن سالىستىرعاندا باعاسى اناعۇرلىم ارزان. سەبەبi, مۇندا دا شيكiزاتتى وزدەرiنەن الادى. سول ءۇشiن ەشقانداي قوسپا قوسىلماعان ءسۇت ونiمدەرi وتە ساپالى. مۇندا 25 ادام جۇمىس iستەيدi. كوپشiلiگi جاس ماماندار. تسەحتىڭ ءوندiرiس جونiندەگi باستىعى، ينجەنەر-تەحنولوگ، وسى سالادا 10 جىل تەر توككەن ءلاززات اقىلبەكوۆا جاستاردىڭ بارلىعى بۇل كاسiپتi وسىندا جۇمىسقا كەلگەن سوڭ مەڭگەرگەنiن ايتادى.
«بيزنەستiڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى بويىنشا بوي كوتەرگەن جايما تسەحىندا كەپتiرiلگەن جايمانىڭ كiشكەنتاي پاكەتتەرگە قولمەن سالىناتىنىن كوردiك. يتالياندىق تەحنيكانىڭ كۇشiمەن كۇنiنە 200 كەلi شىعارىلاتىن جۇقا قامىردى سىندىرماي، ساناپ سالۋ نە دەگەن شىدامدىلىقتى قاجەت ەتەتiن ەڭبەك دەسەڭiزشi.
بىلتىر عانا اشىلعان بۇل تسەحتىڭ ونiمدەرi بۇگiندە جوعارى سۇرانىسقا يە. ب.بيشiمباەۆ الداعى جەلتوقسان ايىندا قۇرىلىسى اياقتالاتىن ماكارون جەلiسi ونiمدەرiنiڭ دە كەلەشەكتە ۇلكەن سۇرانىس تۋدىراتىنىنا كۇمان كەلتiرمەيدi. ونىڭ ايتۋىنشا، «التىن ءدان» ءوزiنiڭ ارزان ءارi ساپالى ونiمiمەن كەز كەلگەن باسەكەدە ۇتىپ شىعادى.
1997 جىلى جۇمىسى توقتاعان «اقبيداي» اق-نىڭ بازاسىندا قۇرىلىپ، 250 ادامدى جۇمىسسىزدىقتان ساقتاپ قالعان كاسiپورىندا بۇگiندە 1200 ادام ەڭبەك ەتەدi. جىلدان-جىلعا ءوندiرiس اۋقىمىن كەڭەيتiپ، جاڭا جوبالاردى باتىل تۇردە iسكە اسىرىپ جاتقان ۇجىمدا جاس ماماندار مەن جۇمىسشىلار سانى الدە دە ارتا تۇسەرi انىق. وتكەن ايدىڭ وزiندە 30 ادام جۇمىسقا قابىلدانىپتى. ءيا، بولاشاعى زور كاسiپورىندى تالاي بيiك بەلەستەر كۇتiپ تۇر.