بەيجىڭدەگى قىسقى وليمپيادا ويىندارى كەشە ءوز مارەسىنە جەتتى. قازاقستان تورتكۇل دۇنيە كوز تىككەن بۇل دودادا جۇلدەسىز قالدى.

ەلىمىزدەن وليمپيادا ويىندارىنا 34 سپورتشى اتتانعان بولاتىن. ولار – قىسقى سپورت ويىندارىنىڭ ىشىندە سپورتتىڭ شاڭعى جارىسى، فريستايل-موگۋل، شاڭعى اكروباتيكاسى، تاۋ شاڭعىسى، شاڭعىمەن سەكىرۋ، بياتلون جانە شورت-ترەك تۇرلەرىنەن جۇلدەلى ورىندارعا تالاستى.

وكىنىشكە وراي، قازاقستاننىڭ بۇل وليمپياداداعى ەڭ ۇلكەن جەتىستىگى – شورت-ترەكتەن ابزال اجىعاليەۆتىڭ ءتورتىنشى ورىندى يەلەنگەنى بولدى. سەگىز سپورت تۇرىنەن باق سىناعان قازاقستاندىقتار جاقسى ناتيجەگە قول جەتكىزە المادى. بۇل وليمپيادادا ەڭ ۇزدىك شىققان نورۆەگيا ەلى 16 التىن، 8 كۇمىس، 13 قولا مەدال جەڭىپ الدى. ودان كەيىنگى كەزەكتە گەرمانيا بارلىعى – 27 مەدال، اقش – 25, شۆەتسيا – 18, قىتاي – 15, مەدالدى جەڭىپ «ۇزدىك بەستىك» قاتارىندا تۇر. قازاقستان 2010 جىلدان بەرى قاراي ءار قىسقى وليمپيادادان 1 كۇمىس 2 قولا مەدال العان.

بيىلعى اق وليمپيادانى قازاقستان وتكىزۋى مۇمكىن ەدى. 2013 جىلدىڭ تامىز ايىنىڭ ورتاسىندا الماتى قالاسى ءبىرىنشى بولىپ حوك-قا رەسمي ءوتىنىم بەرگەن. سونىمەن، وليمپيادانى وتكىزۋ قۇقىعى ءۇشىن شەشۋشى ساتتە بەيجىڭ مەن الماتى قالالارىنا تاڭداۋ ءتۇستى. ناتيجەسىندە قىتاي استاناسى بار بولعانى 4 داۋىس (44:40) باسىمدىقپەن جەڭىسكە جەتىپ، كەزەكتى قىسقى وليمپيادا ويىندارىن وتكىزۋ قۇقىعىنا يە بولدى.

بەيجىڭ وليمپياداسىنا قازاقستان 250 ملن تەڭگە ءبولۋدى جوسپارلاعان ەكەن. ال، جارىسقا دايىندىققا 400 ميلليون تەڭگە جۇمسالعان. سونىمەن، بيىلعى اق وليمپيادا ويىندارىنا جالپىلاي العاندا 600 ميلليون تەڭگە جۇمسالىپ تۇر.

وسىعان دەيىن: «بەيجىڭ وليمپياداسىنا 250 ميلليون تەڭگە ءبولىنۋ جوسپارلانعان. الايدا ۇيىمداستىرۋشىلار دەلەگاتسيا سانىن قىسقارتىپ، جۇمسالاتىن قارجى 220 ميلليون تەڭگەگە تۇسەدى»، - دەپ پىكىر بىلدىرگەن ەدى ۇوك باس حاتشىسى اندرەي كريۋكوۆ.

دەسە دە، ءبىزدىڭ سپورتشىلار جۇلدە مەن ماراپاتتان كەندە قالايىن دەپ وتىرعان جوق. شورت-ترەكتەن جارىستا 500 مەتر قاشىقتىققا سىرعاناپ، 4 ورىنعا شىققان ابزال اجىعاليەۆكە 40 000 دوللور (17,1 ملن تەڭگە) سىياقى بەرىلەدى، ونىمەن بىرگە ءارتۇرلى ەستافەتادا ونەر كورسەتىپ بەسىنشى ورىنعا يە بولعان دەنيس نيكيشا، ادىل عالياحمەتوۆ، ولگا تيحونوۆا جانە يانا حانعا 10 000 دوللوردان (4,1 ميلليون تەڭگە) بەرىلەدى. سايكەسىنشە، اتالعان سوما كولەمىندە سىياقىنى سپورتشىلاردىڭ جاتتىقتىرۋشىلارى دا الاتىن بولادى. بىراق، مۇندا سپورتشىنىڭ بونۋسى كوماندانىڭ ءۇش تالىمگەرى اراسىندا بولىنەدى. كوماندالىق سپورت تۇرلەرىندە ءساتتى ونەر كورسەتكەنى ءۇشىن كوماندانىڭ ءۇش جاتتىقتىرۋشىسى بىردەي مولشەردە بونۋس الادى.

2022 جىلعى وليمپيادا قورىتىندىسى بويىنشا، قازاقستان سپورتشىلار مەن جاتتىقتىرۋشىلارعا 140 مىڭ دوللار (60 ميلليون تەڭگەگە جۋىق) تولەيدى. اقشا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن اۋدارىلادى.

جازعى جانە قىسقى وليمپيادا جۇلدەگەرلەرىنە تولەمدەر قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2014 جىلعى 19 جەلتوقسانداعى №1435 قاۋلىسىمەن رەتتەلەدى. سپورتشى التىن ءۇشىن 250 مىڭ دوللار، كۇمىس ءۇشىن 150 مىڭ، قولا ءۇشىن 75 مىڭ دوللار الادى. سونداي-اق، ءتورتىنشى، بەسىنشى جانە التىنشى ورىندارعا يە بولعان قازاقستاندىقتارعا تيىسىنشە 30, 10 جانە بەس مىڭ دوللاردان سىياقى بەرىلەدى.

وليمپيادا ويىندارىنا قاتىساتىن ۇزدىك سپورتشىلاردى ىرىكتەپ، تاڭداپ الۋعا تىكەلەي جاۋاپتى، ولاردى جاتتىقتىرۋعا بولىنەتىن قاراجاتتى كۇنى كەشەگە دەيىن باسقارىپ كەلگەن تيمۋر قۇلىباەۆ باسشىلىعىنداعى ۇوك بۇل ناتيجەگە قالاي جاۋاپ بەرەر ەكەن؟..

ءبىز تاقىرىپقا تۇزدىق رەتىندە، بەيجىڭ وليمپياداسىنا ارنايى بارىپ، تەلە ەكران ارقىلى اقپارات تاراتقان ارىپتەسىمىز جاندوس ايتبايۇلىنىڭ وليمپيادا تۋرالى پىكىرىن وقىرمان تالقىسىنا ۇسىنعاندى ءجون كوردىك.

جاندوس ايتبايۇلى:

- ول راس، تايلاندتا ءبىز دوپ قۋعانبىز،
قورجىندى تالاي مارتە توق قىلعانبىز.
كۋبانىڭ مىقتىلارىن شاقىرتىپ اپ،
الماتىدا مۇحتارحانعا سوقتىرعانبىز.
سولت لەيك سيتي سىندارىنان قۇرى قول قايتىپ،
سەكىلدى بوپ وتىرمىز قىسىلعان قىز.

​بۇل، اردا تۋعان امانگەلدى سەيىتحانوۆتىڭ 2002-ءشى جىلى ايتىستا ايتقانى. ۇلتجاندى ۇستازىم قازاق سپورتىنداعى كەز-كەلگەن ساتسىزدىككە كۇيىپ-ءپىسىپ جاتۋشى ەدى. كوزى ءتىرى بولعاندا، وسى ويىندار تۋرالى دا جان-جاقتى جازار ەدى اۋ…

​بەيجىڭ ويىندارى ءبىتتى. سولت لەيك سيتيدەن سوڭ سالبىراپ، تۋرين ويىندارىنان كەيىن ءتۇڭىلىپ كەتىپ ەدىك، قىتايدان قىسىلا-قىسىلا قايتىپ بارا جاتقان ءجايىمىز بار. تۇسىنگەنىمىز ءدۇبىرلى دودالاردا قازاقتىڭ نامىسىن قاراكوزدەر عانا قورعاۋ كەرەك! قانى قازاق دەپ قايناپ، قازاق دەپ جۇرەگى سوعاتىندار بولماسا، وزگەلەرگە ءانۇرانىمىز بەن كوك تۋىمىزدىڭ قۇنى كوك تيىن. «جۇلدە السام ۇكىمەت تاعايىنداعان قىرۋار قارجىعا قارىق بولامىن، جۇلدەسىز قالسام تىپ-تىنىش جاتا بەرەمىن»، - دەيدى. ءتىپتى مارەگە 30-40-شى بولىپ كەلسە دە ءماز. سوزگە تارتساڭ اقتالۋدان اسپايدى.

راس، وسى ۋاقىتقا دەيىن قىسقى ويىنداردا تەك وزگە ۇلتتىڭ وكىلدەرى قازاققا جۇلدە الىپ بەردى. ولاردىڭ ەڭبەگى ەسكەرۋسىز قالعان جوق. ءالى دە قۇرمەتتەيمىز! بىراق، سول سميرنوۆ پەن پروكاشەۆالار شىققان كەڭەس مەكتەبى كەلمەسكە كەتتى. ەندى سكانديناۆيالىق ەلدەردىڭ تاجىريبەسىنە سۇيەنە وتىرىپ ءوز مەكتەبىمىزدى قالىپتاستىراتىن ۋاقىت جەتتى. قىسقى سپورتتان دا مىقتىلارمەن يىق تىرەستىرە الاتىنىمىزدى وسى جولى ءوزىمىزدىڭ قاراكوز ۇل-قىزدارىمىز تاعى ءبىر مارتە دالەلدەدى. وندا نەگە قازاق بالاسىن قىسقى سپورتقا بەرمەيدى دەگەن پىكىرلەردى دە وقىپ-ءبىلىپ ءجۇرمىز. سپورتقا بەرمەيدى ەمەس، بەرەدى. بىراق الگى سپورت ءتۇرىنىڭ اۋراسىن كورگەن بالا تۇرا قاشادى. نەگە؟ ويتكەنى شاڭعى، بياتلون، مانەرلەپ سىرعاناۋ، كونكي مەن حوككەيىڭىزدى ورەكەڭدەر يەمدەنىپ العان. ال سول سپورت ءتۇرىنىڭ قىر-سىرىن انا تىلىندە تۇسىنە الماعان سوڭ، قازاق بالاسىنا ول قىزىق پا؟ ارينە، بىردەن بوكس پەن كۇرەسكە بارادى. ويتكەنى ول جاقتا قازاقيلىق باسىم. باپكەرلەر باسىنان سيپاسا دا، بوقتاسا دا ءبارى قازاقشا.

ءبىر عانا مىسال شورت-ترەكتەن ۇلتتىق قۇرامانىڭ باس باپكەرى مادىعالي قارسىبەكوۆ اعامىز قانشاما قاراكوزدەرگە جول اشتى. ايتقىمىز كەلگەنى ءوز ءتىلىن جەتىك بىلەتىن، ەت جۇرەگى ەلىم دەپ سوعاتىن قازاق باپكەرلەرىنىڭ سانىن ارتتىرىپ، ولاردىڭ ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ قاجەت. بالالار سپورتىن باستى نازارعا العان ءجون. سپورتتىق ۇيىرمەلەر، جاتتىعۋ جاسايتىن كەشەندەر، سپورتتىق بۇيىمدار تەگىن بولسا قىسقى سپورتقا كەلەتىندەردىڭ قاتارى كوبەيەر ەدى. تەك قانا قالا ەمەس، اۋىلدى جەردەن تالانتتاردى ىزدەپ تاۋىپ، ولارمەن جۇيەلى تۇردە جۇمىس جاساۋ كەرەك. ءارتۇرلى دەڭگەيدەگى جارىستاردى ۇيىمداستىرىپ، قىسقى سپورتتاعى باسەكەلەستىكتى ارتتىرعان ءجون. الەم مىقتىلارىمەن ۇزەڭگى قاعىستىرىپ جۇرگەن سپورتشىلارىمىزدىڭ جەتىستىگى كەڭ كولەمدە ناسيحاتتالۋى ءتيىس. وليمپيادا ويىندارىندا ءبىر عانا شورت-ترەكتەن بىرنەشە مەدال الۋعا بولادى.

ەندەشە وسى ءبىر سپورت ءتۇرىن دامىتۋدى قولعا الىپ، زاماناۋي ۇلگىدەگى سپورت كەشەندەرى سالىنسا. ۋنيۆەرسيادا مەن ازياداعا سالىنعان سپورتتىق نىساندار قاڭىراپ بوس تۇرماي، ەل يگىلىگى ءۇشىن جۇمىس ىستەسە. ساڭلاق سپورتشى سميرنوۆ ايتقانداي «بىزدە تاۋ دەسە تاۋ، باۋ دەسە باۋ بار». جىل ون ەكى اي قار جاۋمايتىن ەلدىڭ سپورتشىلارى دا جۇلدە الىپ جاتىر ەمەس پە. ەندەشە بولاشاقتى بۇگىننەن ويلاپ، قازاق سپورتىن كوتەرۋگە شىنداپ كىرىسۋ كەرەك. ايتپەسە، وسى جاعداي ءتورت جىلدان كەيىندە قايتالانۋى ابدەن مۇمكىن.

​ايتپاقشى، سپورتقا بولىنگەن قىرۋار قارجىنىڭ دا قايدا جۇمسالعانى تۋرالى حالىقتىڭ الدىندا ەسەپ بەرىلسە دەگەن كوپشىلىكتىڭ تالاپ-تىلەگى بار!

Abai.kz