«العا» توبىنىڭ مۇشەلەرى كوزلوۆ پەن ساپاراعاليعا جانە كوپشىلىكتى اداستىرىپ، ارانداتۋشى امينوۆكە قاتىستى اقتاۋدا اياقتالعان سوت قازاقستاندىقتار مەن حالىقارالىق باقىلاۋشىلاردىڭ كوز الدىندا ابلازوۆتتىك ۇيىمنىڭ شىنايى بەتىن اشتى.

قورىتا كەلگەندە، اركىم «العا» دەيتىن توپتىڭ  كەرى تارتىپ كەسىر سالۋ  مەن ەل ىشىندە الەۋمەتتىك جىك تۋعىزۋ ارقىلى ارام بيزنەس جاسايتىن دايىندىعى بار ۇيىم ەكەنىن جاقسى اڭعاردى.

ولاردىڭ نەگىزگى قىزمەتى وڭەشەتى جىرتىپ ايقايلاۋ، ىرىتكى سالىپ بۇقارانى بۇزۋ - ءسويتىپ جالانى وزگەگە جابۋ ەكەنىن دە جۇرت جاقسى ۇعىندى. ءابلازوۆ دەيتىن الاياقتان قارجىلاي دەمەۋ تاپقان «العانىڭ» ارانداتۋشىلارى تاپ وسى پرينتسيپتە جۇمىس جاسادى.

قورعانىس تاراپتان تونگەن قاتەر

ايىپتالۋشىلاردىڭ ءىسىن اڭداپ باققاندار جاڭاوزەن دراماسىنا قاتىستى كوپ نارسەگە كوز جەتكىزىپ، كوپ نارسەنى بەك ءتۇسىندى. كوزلوۆ، ساپارعالي، ءامينوۆتاردىڭ الەۋمەتتىك ارازدىقتى قوزدىرۋ ارقىلى جاڭاوزەندە ەلىمىزدىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇرىلىمىن كۇشتەپ وزگەرتىپ قىلمىستىق توپ قۇرۋعا ارەكەتتەنگەنى تەرگەۋ بارىسىندا انىقتالدى.

سوت وتىرىسىنداعى كەلەڭسىز جايتتىڭ ءبىرى رەتىندە كۋاگەرلەرگە ايىپتالۋشىلاردىڭ قورعاۋشىلارى تاراپىنان بولعان قوقان-لوققىنى ايتۋعا بولادى. ادىلدىك ءۇشىن كەلتىرە كەتكەنىمىز ءجون، كوزلوۆتى جاقتاۋشى ازشىلىقتىڭ ايقاي-ۇيقايى باسىم بولعانىمەن ولار جاعدايدىڭ وزگەرىپ سالا بەرەرىن كۇتپەسە كەرەك.

«العا» توبىنىڭ مۇشەلەرى كوزلوۆ پەن ساپاراعاليعا جانە كوپشىلىكتى اداستىرىپ، ارانداتۋشى امينوۆكە قاتىستى اقتاۋدا اياقتالعان سوت قازاقستاندىقتار مەن حالىقارالىق باقىلاۋشىلاردىڭ كوز الدىندا ابلازوۆتتىك ۇيىمنىڭ شىنايى بەتىن اشتى.

قورىتا كەلگەندە، اركىم «العا» دەيتىن توپتىڭ  كەرى تارتىپ كەسىر سالۋ  مەن ەل ىشىندە الەۋمەتتىك جىك تۋعىزۋ ارقىلى ارام بيزنەس جاسايتىن دايىندىعى بار ۇيىم ەكەنىن جاقسى اڭعاردى.

ولاردىڭ نەگىزگى قىزمەتى وڭەشەتى جىرتىپ ايقايلاۋ، ىرىتكى سالىپ بۇقارانى بۇزۋ - ءسويتىپ جالانى وزگەگە جابۋ ەكەنىن دە جۇرت جاقسى ۇعىندى. ءابلازوۆ دەيتىن الاياقتان قارجىلاي دەمەۋ تاپقان «العانىڭ» ارانداتۋشىلارى تاپ وسى پرينتسيپتە جۇمىس جاسادى.

قورعانىس تاراپتان تونگەن قاتەر

ايىپتالۋشىلاردىڭ ءىسىن اڭداپ باققاندار جاڭاوزەن دراماسىنا قاتىستى كوپ نارسەگە كوز جەتكىزىپ، كوپ نارسەنى بەك ءتۇسىندى. كوزلوۆ، ساپارعالي، ءامينوۆتاردىڭ الەۋمەتتىك ارازدىقتى قوزدىرۋ ارقىلى جاڭاوزەندە ەلىمىزدىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇرىلىمىن كۇشتەپ وزگەرتىپ قىلمىستىق توپ قۇرۋعا ارەكەتتەنگەنى تەرگەۋ بارىسىندا انىقتالدى.

سوت وتىرىسىنداعى كەلەڭسىز جايتتىڭ ءبىرى رەتىندە كۋاگەرلەرگە ايىپتالۋشىلاردىڭ قورعاۋشىلارى تاراپىنان بولعان قوقان-لوققىنى ايتۋعا بولادى. ادىلدىك ءۇشىن كەلتىرە كەتكەنىمىز ءجون، كوزلوۆتى جاقتاۋشى ازشىلىقتىڭ ايقاي-ۇيقايى باسىم بولعانىمەن ولار جاعدايدىڭ وزگەرىپ سالا بەرەرىن كۇتپەسە كەرەك.

كوزلوۆتىڭ جاڭاوزەن وپەراتسياسىندا «وڭ» قولى مەن «سول» قولى اتانىپ كەشەگە دەيىن قىزۋ قولداۋشىسى بولعانداردىڭ ءوزى «العاعا» قارسى كۋالىك بەرە باستادى.

الدىمەن ناتاليا اجىعاليەۆا ءسوز الىپ، اتالعان ۇشەۋدىڭ ەڭبەك بارىسىنداعى تارتىستى ساياسيلاندىرىپ، ءابىلازوۆ تاراپىنان جۇمىسشىلاردىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋدىراتىن تاپسىرىستار العانىن ايتتى. الايدا، كوزلوۆ  تىركەلمەگەن «العا» پارتياسىنىڭ الماتىداعى بولىمشەسىنىڭ جەتەكشىسى، باستابىندا-اق تىزە قوسۋدان باس تارتقان ايجانگۇل ءامىروۆادان قاتتى سوققى العانىن قاداپ ايتقانىمىز ابزال.

«ءابىلازوۆ جۇرتتى قاقتىعىسقا ۇندەدى»

ايجانگۇل ءامىروۆا اۋەل باستان سوتقا ءوزىنىڭ جاڭاوزەندە تۋىپ-وسكەنىن،  تۋما-تۋىس، جاقىن-جۇراعاتىنىڭ سوندا تۇراتىندىعىن ءمالىم ەتتى. وسى ارادا كوپشىلىك: كوزلوۆتىڭ ەسىم-سويى ەلگە بەلگىسىز ايەل زاتىن از ۋاقىتتا تانىمال ەتە قويۋى تاڭقالارلىق ءىس ەمەس پە دەگەن قورتىندى جاساپ ۇلگەردى. ول ءامىروۆانى ساياسي قىزمەتتىڭ جەتەكشىلىگىنە تاعايىنداپ، «الماتىعا باس-كوز ەتكەن» كەزدە-اق قازاقستاننىڭ باتىس ايماعىندا بولاتىن قيمىل-ارەكەتتى ويلاپ قويعان ەدى.

ساياسي قىزمەتكە تاعايىندالىسىمەن دەرەۋ ءامىروۆا كوزلوۆتىڭ تاپسىرۋى بويىنشا، جاڭاوزەندەگى «العانىڭ» ارانداتۋشى ارەكەتتەرىن ۇيىمداسترۋعا كىرىسەدى. سوت وتىرىسىندا ءۇش كۇن قاتارىنان سويلەگەن بۇرىنعى جاقتاسى ء(امىروۆانى ايتامىز) كوزلوۆتان تۇراقتى تاپسىرما الىپ، ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارىمەن شۇعىلدانعانىن ءبىلدىردى. مىسالى ول، 2011 جىلى قازان ايىنىڭ اياعىندا كوزلوۆتان ەلەكتروندى پوشتا ارقىلى ءابىلازوۆتىڭ ماڭعىستاۋ حالقىنا جاساعان ۇندەۋ حاتىن الىپتى. سوعان وراي امىروۆاعا بەرىلگەن تاپسىرما دا تاس-ءتۇيىن سيپات يەلەنگەن: ول ءابىلازوۆتىڭ ۇندەۋ حاتى باسىلعان 1500 پاراقشا شىعارىپ، مۇنايشىلاردىڭ اراسىندا تاراتۋى كەرەك بولعان.

ءامىروۆا پاراقشاداعى سويلەمدەردى وقىعان كەزدە ءابىلازوۆتىڭ قاراپايىم ەڭبەك ادامدارىن قارۋلى قاقتىعىسقا، سوعىسقا اشىق شاقىرعانىن تۇسىنۋگە بولادى. ايتكەنمەندە ءابىلازوۆتىڭ بۇل ۇندەۋىن ەرەۋىلگە شىققانداردىڭ ءوزى اسا قابىلداماعانعا ۇقسايدى. ولار «بىزگە بۇنداي ۇندەۋ ەمەس، زاڭگەرلەر مەن ەكونوميستەردىڭ اقىل-كەڭەسى، جاردەمى كەرەك» دەگەن. ال، جاڭاوزەندە ءجيى بولعان «العاشىلار» جۇمىسشىلارعا بۇنداي پايدالى كومەكتىڭ ءبىرىن دە كورسەتپەگەن. سونىمەن قاتار، دەپ اتاپ كورسەتتى ءامىروۆا، كوزلوۆ ءابلازوۆشىل ءباسپاسوزدى تەگىن تاراتۋعا جانە ەرەۋىلگە قاتىسۋشىلار ءۇشىن شاتىرلار تىگۋگە قوماقتى قارجى جاراتتى. بۇل دەرەكتەر سوت پەن باقىلاۋشىلاردىڭ كوزىن مىناعان جەتكىزدى: كوزلوۆ پەن ونىڭ سەرىكتەرى ماڭعىستاۋعا اياقتالۋعا جاقىن ەڭبەك داۋىن شيەلەنىستىرۋ ءۇشىن كەلگەن...

قيمىلىنىڭ العاشقى قادامدارىنان-اق «ءابلازوۆشىل» جانە «كوزلوۆشىل» تاراپتار ءامىروۆانى جەلىدە جاۋكەمدەۋگە كىرىستى. ولار وزدەرىنە ءتان ارەكەتتەردەن دە جيرەنگەن جوق: «العانىڭ» تۆيتتەرى ءامىروۆانى «يۋدا» دەپ اتادى جانە كۋاگەردىڭ اقىل-ەسىنىڭ دۇرىستىعىنا كۇمان كەلتىردى. راديكالدى ۇيىمنىڭ تۆيتتەرىن اسىرەسە ءامىروۆانىڭ جاڭاوزەنگە جىبەرىلگەن العالىقتاردىڭ قاسىرەت الدىندا نەمەن اينالىسقانىن ساعاتىنا دەيىن دالمە-ءدال ايتىپ بەرۋى شامداندىرىپتى. بۇل كوپتەگەن دەرەكتەردىڭ بەتىن اشتى جانە كوزلوۆ پەن ونىڭ سىبايلاستارىنىڭ ونسىز دا وسال قورعانىسىن ايسىراتىپ تاستادى.

سوت وتكەن سوڭ-اق ءامىروۆانىڭ كەشە عانا «العادا» بىرگە ىستەگەن قىزمەتتەستەرى حابارلاسىپ، ونىڭ جاۋاپتارىن وزگەرتۋدى تالاپ ەتكەن. ءامىروۆانىڭ ايتۋىنشا، ول جاۋاپ بەرەردەن بۇرىن-اق ايىپكەرلەردىڭ ادۆوكاتى سارسەمبينا مۇنىمەن «كەلىسىمگە كەلۋگە» تىرىسىپ، ءامىروۆانى «شەكتەن شىقپاۋعا» شاقىرعان.

باسكەسەرلەرگە ارنالعان قاقپا

جالپى، كوزلوۆتىڭ جاڭاوزەن وقيعاسىنان بۇرىن ءامىروۆانى «جالداۋى» جەكە تىڭشىلىق اڭگىمەگە بەرگىسىز حيكايا. كوزلوۆ وعان اجەپتاۋىر اقشا بەرگەن، الماتىداعى باستى كەڭسەنىڭ جەتەكشىلىگىن سەنىپ تاپسىرعان، ءتىپتى اتىشۋلى «ازاتتىق» سىيلىعىن بەرۋگە دە كونگەن. ءسىرا، ءامىروۆا ول كەزدە مۇنداي ۇنامدى ۇساق-تۇيەكتەردىڭ تۇبىندە قىمباتقا تۇسەرىن، اتاپ ايتقاندا - ءوزى تۋىپ-وسكەن قارا شاڭىراققا قاۋىپ توندىرەرىن سەزبەگەن دە شىعار. كوزلوۆ، شاماسى، ءامىروۆانىڭ قولىمەن جاڭاوزەندە تالاي تىرلىكتى تىندىرعىسى كەلسە كەرەك.

قورعانۋدىڭ جالعىز امالى رەتىندە ول امىروۆاعا تاعى دا باس سالۋدى جانە ونى جادىگوي دەپ ايىپتاۋدى تاڭداپتى. ءامىروۆا وعان دەرەۋ ءۇن قاتىپ، باق بەتتەرىندە ايىپكەرلەردىڭ كۇدىگىنە ناقتى جاۋاپ بەردى: «تۇتقىندا وتكىزگەن سونشاما ايدىڭ ىشىندە مەن ءبارىن دە باستان كەشتىم. وسىندا، جاڭاوزەندە وتكەن ايلارىمدا مەن بارلىق وقيعالاردى ەسىمە ءتۇسىرىپ، وزىمە «نەگە؟» دەگەن سۇراقتى قويۋمەن بولدىم. مەن ءوز ارەكەتىمدى اقتاپ الارلىقتاي سەبەپ ىزدەدىم، بىراق تاپپادىم دا، اقىرى كانىمدى مويىنداپ، تاۋبەمە كەلدىم. دۇرىس باعىتپەن جۇرمەگەنىمدى ۇقتىم. ماسەلەنى شەشپەپپىن، مۇنىمدى اقتاپ الۋ قيىن-اق».

ءابلازوۆ پەن وعان باعىنىشتى كوزلوۆ جازعان بۇل قاسىرەتتى ستسەناريدە امىروۆاعا ءابلازوۆشىل باسكەسەرلەر مەن قورقاۋلار جاساعى ءۇشىن جاڭاوزەننىڭ قاقپاسىن اشىپ بەرەر جاندايشاپتىڭ ءرولى ازىرلەنگەن ەدى.

اجىعاليەۆا مەن ءامىروۆانىڭ جاۋاپتارى وزگە دە دايەكتى دەرەكتەرمەن بىرگە اقتاۋداعى سوت پروتسەسىنىڭ ناتيجەسىنە اجەپتاۋىر اسەر ەتتى.

«Abai.kz»