رەسەي دەموگرافياسى ۇزاق جىلدار بويى سولتۇستىك كورشىمىزدىڭ باستى ماسەلەسى بولىپ تابىلادى. كسرو قۇلاعاننان كەيىن رەسەيدە حالىق سانىنىڭ كەمۋ پروتسەسى باستالدى. ونى ءتىپتى «دەموگرافيالىق ۇيىق» دەپ تە اتاپ ءجۇر. سالدارىنان رەسەيدە جۇمىسقا قابىلەتتىلەر سانى ازايىپ، رەسەيدىڭ ءبىرشاما سالاسى سىرتتان كەلەتىن ەڭبەك ميگرانتتارىنىڭ جۇمىسىنا تاۋەلدى بولعان. دەگەنمەن ماسەلەنى 2020 جىلى الەمگە تاراعان كوروناۆيرۋس پاندەمياسى قيىنداتا ءتۇستى. 

2020 جىلى رەسەي كوروناۆيرۋسقا بايلانىستى بىرقاتار شەكتەۋلەر قويىپ، ەلدەن جاپپاي ەڭبەك ميگرانتتارىن شىعارۋدى باستادى. ولاردىڭ سانى 1,3 ملن بولاتىن. اراعا ەكى جىل سالىپ، رەسەيگە سالىنعان سانكتسيالار كۇشەيدى. رەسەيدىڭ لۋگانسك جانە دونەتسك وبلىستارى سەپاراتيستەرىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن مويىنداۋى مەن ۋكرايناعا اشىق باسىپ كىرۋى وعان سالىنعان سانكتسيالاردى كۇشەيتتى. بۇل ءوز كەزەگىندە رەسەيدەن حالىقتىڭ وزگە ايماققا كەتۋىنە اسەر ەتتى.

رەسمي دەرەك بويىنشا، 2022 جىلى رەسەيدەن تىسقارى شىعىپ كەتكەن حالىقتىڭ سانى 3,8 ملن ادامدى قۇرايدى. ونىڭ 204 مىڭى قازاقستان اۋماعىنا كىرگەن. بۇل ۇلكەن كورسەتكىش جانە رەسەيدەن كەتەتىن حالىقتىڭ 20 جىلداعى ۇلەسى دەيدى ماماندار. سانكتسيا قىسىمىنان قاشۋشىلاردىڭ اراسىندا ت.ءرلى كومپانيا وكىلدەرى، بلوگەرلەر، تۇرعىلىقتى جەرىن اۋىستىرۋعا نيەتتىلەر مەن وزگە دە جاندار جەتەرلىك. 3,8 ملن ادامنىڭ ىشىندە ەڭبەك ميگرانتتارى دا بار ەكەنىن ەسكەرۋگە ءتيىسپىز.

سانكتسياسىز دا رەسەي دەموگرافياسى وڭىپ تۇرعانى شامالى. سولتۇستىك كورشىمىزدىڭ حالقىنىڭ سانىنا جۇرەك جانە وبىر اۋرۋىنان كوش باستاۋى مەن كەدەيشىلىك جانە سوڭعى ەكى جىلداعى پاندەميا كەرى اسەر ەتكەن.

2021 جىلى رەسەيدە بالا تۋ كورسەتكىشى 2,3%-عا تومەندەپ، 2002 جىلعى كورسەتكىشكە جەتكەن. ەگەر رەسەيدەگى بالا تۋ كورسەتكىشىنە نازار اۋداراتىن بولساق، وندا  1990-2000 جىلدارى كورسەتكىشتىڭ تومەندەگەنىن كورەمىز، اسىرەسە 1998 جىلدان كەيىن ەكى جىل بالا تۋ كورسەتكىشى ازايعان. ول ەلدەگى دەفولت پەن الەۋمەتتىك جاعدايعا تىكەلەي بايلانىستى. بالا تۋ كورسەتكىشى 1,99 ملن ادامنان 1,27 ملنعا دەيىن تۇسكەن. ارتىنشا بىرتىندەپ ارتىپ، 2012-2014 جىلدارى 1,9 ملنعا جەتكەن. 2014 جىلدان باستاپ قايتا تومەندەپ، 2021 جىلى 1,4 ملن ادامدى قۇرادى. ياعني 2014 جىلمەن سالىستىرعاندا 500 مىڭ بالاعا از.

رەسەيدە بالا تۋدى ىنتالاندىرۋ ءۇشىن «انا كاپيتالى» قابىلدانعان بولاتىن. الايدا ول وزگەرىستىڭ دە ايتارلىقتاي جاعدايدى تۇزەۋگە سەپتىگى تيمەدى. ال سانكتسيالاردان كەيىن باعانىڭ شارىقتاۋىن ەسەپكە الساق، «انا كاپيتالىنا» قىزىعۋشىلار سانى دا كوپ بولماسى انىق.

«سوڭعى سەگىز جىل ىشىندە رەسەيلىكتەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ كورسەتكىشى 14%-عا تۇسكەن، ال حالىقتىڭ 30% اي سايىن 19 مىڭ رۋبلدەن تومەن قارجىعا كۇن كورەدى»، - دەيدى ماماندار. بۇل دا ءوز كەزەگىندە دەموگرافياعا اسەر ەتىپ، كەرى ەففەكت بەرەدى.

دەموگرافتار رەسەي ەكونوميكاسى دەفولتقا ۇشىراسا جانە ەلدەن كەتۋشىلەر سانى ارتسا، وندا دەموگرافيالىق جاعداي ءتىپتى ناشارلاپ، جىل سايىنعى بالا تۋ كورسەتكىشى 800 مىڭعا دەيىن تومەندەۋى مۇمكىن دەگەن جورامالدى ايتۋدا.

Abai.kz