رەفەرەندۋمعا قارسىلىقتىڭ ارتىندا اۋلەتتىڭ وكىلدەرى تۇر
ماۋسىمنىڭ 5-ءى كۇنى رەفەرەندۋم ارقىلى كونستيتۋتسياعا ەنگەلى وتىرعان وزگەرىستەردى – “كونستيتۋتسيالىق توڭكەرىس” دەسە بولادى! نەگە؟ قاراڭىز.
ماسەلەن:
1. 2016 جىلى جالپىۇلتتىق جەر ميتينگىسىندەگى باستى تالاپ: “جەر حالىقتىڭ مەنشىگى! جەر – انانى ساتپايمىز، جاتقا جالعا بەرمەيمىز!” دەدىك.
بۇل سوڭى رەۆوليۋتسياعا انىق الىپ كەلەتىن باستاما ەدى.
ەندى حالىقتىڭ وسى تالابى:
“جەر جانە ونىڭ قويناۋى، سۋ كوزدەرى، وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار دۇنيەسى، باسقا دا تابيعي رەسۋرستار حالىققا تيەسىلى. حالىق اتىنان مەنشىك قۇقىعىن مەملەكەت جۇزەگە اسىرادى” دەپ، 6-شى باپتىڭ، 3-ءشى تارماعى بولىپ جاڭا كونستيتۋتسياعا ەنەتىن بولدى.
اتا زاڭىمىزعا جازىلاتىن وسى ءبىر عانا ءسوزدىڭ قۇدىرەتىنەن ەشكىم، ءتىپتى پرەزيدەنتتەردىڭ ءوزى دە، كەلەشەكتە قازاقتىڭ الاقانداي دا جەرىن ساتا المايدى. تۇسىنەسىز بە؟ بۇكىل حالىقتىڭ رۇقساتى كەرەك.
2. ەندى كەز كەزگەن حالىق قولداۋىنا شىنايى يە ادام (ماجوريتارلىق جۇيەمەن) ماجىلىسكە دە، ماسليحاتقا دا دەپۋتات بولا الاتىن جاعداي تۋادى. ال اۋدان، اۋىلدىق كولەمدە بارلىق دەپۋتات بۇرىنعىداي پارتيالىق ەمەس، تەك قانا ماجوريتارلىق (تۇرعىندار تاڭداعان!) جۇيەمەن سايلاناتىن بولادى. كونستيتۋتسيا بويىنشا.
ەندەشە، بۇرىنعىداي ەمەس، ءوز ۋادەسىن ورىنداماعان دەپۋتاتتى حالىق قايتا “كەرى شاقىرىپ” الىپ، مانداتىنان ايىرۋعا دا بولادى: 50-باپ، 3-تارماق; 52-باپ، 5-تارماق، 3-پۋنكت.
3. ءبىزدى 30 جىل بويى سورلاتقان، ءبىر-ەكەۋ ەمەس، بۇكىل، جاپپاي ۇلتتىڭ قانىن ىشكەن پرەزيدەنت تۋىستارى، ءتىپتى “جەتى اتاسى ءبىر” جاندار دا نە بيلىككە، نە كۆازيبيلىككە جولامايتىن بولادى: “43-باپ 3 جانە 4-تارماقتارى”.
4. كونستيتۋتسيالىق سوتتىڭ “قايتقانىنىڭ” ءوزى نە تۇرادى؟ (23-باپ، 2-تارماق.) ەندىگى جەردە قۇقىعى تاپتالعان كەز كەلگەن ادام كونستيتۋتسيالىق سوتقا جۇگىنە الادى.
….
توقتايىن. بولماسا، وسىلاي ۇزاق كەتە بەرۋگە بولادى. كونستيتۋتسياعا ەنەتىن بارلىق وزگەرىستىڭ تەرەڭ ءمانى، ساياسي باعاسى بار.
ەندى قاراڭىزدارشى، بۇرىنعى سوۆەتتەن شىققان، ءتىپتى ءبىر ەمەس، بىرنەشە رەت توڭكەرىس جاساعان مەملەكەتتەردىڭ ءوزى مۇنداي يگى وزگەرىستەرگە جەتە العان جوق. قانە، كىم ايتا الادى، مىنا مەملەكەت جەتە الدى دەپ؟ بولسا، ايتسىن.
ەل بولامىز دەسەك، ءار نارسەنىڭ باعاسىنا جەتە بىلەيىك، اعايىن. بۇل جەردە ەشتەڭەنى اسىرا سىلتەپ وتىرعان جوقپىن. تەك اقتى – اق، قارانى – قارا دەپ وتىرمىن.
سەبەبى سوڭعى ۋاقىتتا جەلىدە رەفەرەندۋمعا بايلانىستى پارمەندى قارسىلىقتار بوي كورسەتە باستادى.
بۇل “كرىشاسىنان” ايىرىلعان – “نۇركلان” مەن كرەملدىڭ تابانىن جالاپ بايىعان توپتىڭ ءىسى. بۇل “ارميا” وزدەرىنىڭ بىرنەشە گەنەرالىنان ايىرىلعانىمەن، باس قولباسشىسىسى – كرەمل مەن ءبىزدىڭ بيلىكتەگى ورتا-تومەن بۋىن شەندىلەرى ءدىن امان، مۇرتى بۇزىلعان جوق. “قاڭتار قاسىرەتى” وسىلاردىڭ ءىسى!
قازىر شەتەلدەگى بارلىق وپپوزيتسياسى وكىلدەرى مەن نازارباەۆتىڭ تۋىسقاندارى: دۋبايدا جاتقانى، ەلدە جۇرگەنى بار، ءبارى دەرلىك بىرىگىپ كەتكەن.
ماقساتتارى – بيلىكتى قايتا باسىپ الىپ، قازاقتى – قۇل، وزدەرى – كۇن بولعان باياعى پاتشالىق داۋىرلەرىن تاعى ورناتۋ. قوعامداعى قازىرگى كوپتەگەن “قايشىلىقتاردى” قولدان ۇيىمداستىرىپ وتىرعان – وسىلار.
سوندىقتان قازاققا قازىر ساق بولماسا، وتە قيىن. قازاق اۋلەت وكىلدەرىنىڭ ارنايى تاراتىپ جاتقان ەل كۇيرەتەر جويقىن فەيك اقپاراتتارىنا “تويىپ” الىپ، جارقىن بولاشاققا جاسالىنار يگى قادامىن وزدەرى قىرقىپ الماۋى ءتيىس.
جارقىن بولاشاق – وزگەرىستە. حالىقتى 30 جىل بويى تىرپ ەتكىزبەگەن “تەمىر قالىپ” قولدانىستاعى كونستيتۋتسيانى وزگەرتۋ – شىن مانىندەگى، جاڭا قازاقستاندى قۇرۋدىڭ بىردەن-ءبىر مۇمكىندىگى.
ەنگەلى تۇرعان بارلىق، تۇگەلدەي دەرلىك (!) وزگەرىستەردىڭ ءبارى حالىققا وتە ءتيىمدى. مۇنى بۇرىس دەگەن ادام بولسا، ادەپتەن وزباي، جاقسى پىكىر الماسۋعا شاقىرامىن.
گەرويحان قاستاۋباەۆ
Abai.kz
