قازاق حاندىعى 15-ءشى عاسىردا قۇرىلدى، بىرنەشە جىلدان كەيىن ەۆروپالىقتار مۇحيت اسىپ امەريكانى اشتى. سول ۋاقىتتاردا ەۆروپالىقتار سوعىستا جاڭا قارۋ - بىلتە مىلتىقتى كەڭىنەن قولدانىپ باستادى. قىتايدا وق-دارىمەن اتاتىن تۇتىكشە ءتىپتى ودان 4 عاسىر بۇرىن شىقتى.

ەكى عاسىردان كەيىن، ياعني 17 عاسىردىڭ سوڭىنا قاراي ەۆروپا ەلدەرى ول مىلتىقتى قولدانىستان شىعارىپ، ورنىنا بىلتەسىز جاڭا مىلتىقپەن قارۋلاندى. ال سول ۋاقىتتا ءبىزدىڭ ەلدە بىلتە مىلتىقتى جاڭا عانا قولدانا باستادى، وندا دا جاپپاي ەمەس، بىرەن ساران عانا.

سوندا انا جاقتا ەۆروپا، تۇبىمىزدەگى رەسەي مەن قىتاي اسكەرلەرىن مىلتىق، زەڭبىرەكپەن ساقاداي ساي قارۋلاندىرىپ قويعاندا ءبىزدىڭ حاندار مەن يگى جاقسىلارىمىز اسكەردى سول باياعى قىلىش، نايزامەن عانا قارۋلاندىرىپ وتىردى. ءبارىن قويشى، ءتىپتى جوڭعارلارعا شەيىن بىزگە قارسى زەڭبىرەك قولداندى (رەسەيدەن السا دا).

مىلتىق ساتىپ الۋعا جاعداي جەتپەدى ەمەس، قازاق بايلارى ءتىپتى مالىنىڭ سانىن بىلمەيتىن. ءبىزدىڭ قازىر ۇلىقتاپ جۇرگەن حاندارىمىز، بيلەرىمىز بەن باتىرلارىمىز قالايشا كورشىلەرىمىزدەن اسكەري تۇرعىدان بالەن عاسىر ارتتا قالىپ قويۋىمىزعا جول بەردى؟ وتىرىك ەمەس قوي سولاي بولعانى. سەبەبى بەلگىلى، بىرىگىپ دامۋدىڭ ورنىنا ءبىر-بىرىمەن قىرىلىپ، اركىم ءوزىن عانا ويلادى.

اقىرىندا رەسەي يمپەرياسى ەلىمىزگە بىرتىندەپ بەكىنىستەرىن سالىپ جاۋلاي باستاعاندا سورلادىق تا قالدىق، سەبەبى ولاردا مىلتىق پەن زەڭبىرەك، بىزدە قىلىش، سويىل مەن نايزا!

ءبىز قازىر ايتامىز اتا-بابامىز جەردى قورعاپ قالدى دەپ، بىراق تاريحقا جۇگىنسەك قورعاپ قالا العان جوق، كەرىسىنشە ايرىلىپ قالدى. رەسەيدى قىزىلدار باسىپ الىپ، ارتىنان ىدىرىپ كەتپەگەندە قازىر قايدا بولارىمىزدى كىم ءبىلسىن.

بۇنىڭ ءبارىن جازعان سەبەبىم ەرىگىپ وتكەندى شۇقۋ ەمەس، ءالى دە وتكەننەن ساباق الماعانىمىزدى كورىپ جۇرەگىم اۋىرادى. باسىمىزعا ەگەمەندىك تيگەننەن باستاپ جانتالاسىپ وزىق ەلدەردى قۋدىڭ ورنىنا ءوز ەلىمىزدى ءوزىمىز جەپ جاتىرمىز. ەل الدىندا جۇرگەندەر ءالى سول باياعىشا ءوز باستارىنىڭ قامىن ويلاپ، ءبىر-بىرىمەن قىرىلىپ ءجۇر. مەنىڭ قانشا ۇناماسا دا ەشقاشان اتىن اتاپ ەشكىمدى سوكپەيتىنىم سودان.

ارينە بىرەۋلەر بارىنە رەسەي كىنالى دەيدى، بىرەۋلەر شىعىستاعى كورشىگە ارتادى، ءتىپتى مۇحيتتىڭ ارجاعىنداعى اقشتى كىنالى قىلاتىندار دا بار. بىراق ءتۇپتىڭ تۇبىندە بارلىق ماسەلە وزىمىزدە ەكەنىن مويىنداعىمىز كەلمەيدى.

مەن ءارتۇرلى ۇرانداردان شارشادىم. تەك قانا ءبىر سۇراق - قاشان بىرىگىپ ءبارىمىز ءبىر كىسىدەي العا جىلجيمىز؟

ارمان راحمەت

Abai.kz