الەم قىم قۋىت، الماعايىپ كەزەڭگە ءوتتى. ءىرى دەرجاۆالار الەمدە قايتا تايتالاستى كۇشەيتتى، بۇل ءوز كەزەگىندە ءتۇرلى قاقتىعىستار مەن سوعىستاردى ارتتىرىپ، جانجالداردى ۇلعايتتى. داعدارىستار سانى ارتتى.

ارينە، مۇنداي ساتتە كەز كەلگەن مەملەكەت ءوزىنىڭ قورعانىس سالاسىن كۇشەيتىپ، قاۋىپسىزدىگىن نىعايتاتىنى انىق. قازاقستان دا سول ەلدەردىڭ ءبىرى. قاڭتار وقيعاسى جانە الەمدەگى ءتۇرلى قاقتىعىستار قازاقستان ارمياسىنا مودەرنيزاتسيا جاساۋ كەرەكتىگىن، ال اسكەري بيۋدجەتتى ارتتىرۋ ماڭىزدى ەكەنىن كورسەتتى. قازاقستان اسكەري بيۋدجەتتى ارتتىرىپ، قورعانىس سالاسىنا بولىنەتىن قاراجاتتى كوبەيتتى. سوڭعى جىلدارى بولعان اسكەري قاقتىعىستارعا تالداۋ جاسالىپ، قارۋ-جاراق پەن تاكتيكانى مەڭگەرۋ ىسكە اسۋدا. سيرياداعى سوعىس كوپتەگەن مەملەكەتتىڭ قورعانىس سالاسىندا وزگەرىستەر جاساۋىنا سەبەپكەر بولدى. بۇل ەڭ الدىمەن انتيتەررور جاتتىعۋلارىن ارتتىرۋدى تالاپ ەتەدى. قازاقستان سيريا سوعىسىندا بىرنەشە مارتە گۋمانيتارلىق جانە انتيتەررور وپەراتسياسىن ىسكە اسىردى. ول «جۋسان» وپەراتسياسى دەپ اتالدى جانە بىرنەشە كەزەڭ بويىنشا ىسكە استى. جۋسان وپەراتسياسىنىڭ ماقساتى ۇرىس دالاسىندا قالعان جانە لاڭكەستىك ۇيىمدارعا مۇشە بولعان قازاقستاندىقتاردى وتانىنا قايتارۋ بولاتىن. بالالار مەن انالار قايتا وقىتۋ ورتالىقتارىنا جىبەرىلسە، قاۋىپتى لاڭكەستەر سوتقا تارتىلىپ، ۇزاق جىلعا سوتتالدى. بۇل قازاقستان اسكەرىنىڭ لاڭكەستىككە قارسى كۇرەستە تاجىريبە جيناۋىنا دا سەبەپكەر بولدى.

اتىنشا قازاقستان قورعانىس سالاسى قاراباق سوعىسىندا قولدانىلعان تەحنولوگيانى باسشىلىققا الىپ، زەرتتەي باستادى. قاراباق پەن ليۆيادا، سيريادا ۇرىس دالاسىندا نەگىزگى شەشۋشى ءرولدى سوققى جاساۋشى، بارلاۋشى جانە كاميكادزە دروندارى وينادى. رەسمي ستاتيستيكا بويىنشا قاراباق سوعىسىندا ازەربايجان اسكەرى ارمەنيانىڭ اسكەري تەحنيكاسىنىڭ تەڭ جارتىسىن سوققى جاساۋشى دروندارمەن جويعان. بۇل قازاقستان قورعانىس سالاسىنا درونداردى كوبىرەك الۋعا جانە ولاردى شىعارۋشى ەلدەرمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋگە يتەرمەلەپ وتىر. قازاقستاننىڭ جەر اۋماعى ۇلكەن، ال حالقى از. سوعىس جاعدايىندا موبيليزاتسيالاۋ پروتسەسى ارقىلى ميلليونداعان اسكەر شىعارۋ مۇمكىندىگى ازداۋ، الايدا ول ولقىلىقتى اۆياتسيا ارقىلى تولىقتىرۋعا بولادى. سونىڭ ءبىرى ءدال وسى دروندار. قازاقستان تۇركيامەن سوققى جاساۋشى درونداردى ساتىپ الۋ بويىنشا كەلىسىم جاساۋدا. سونىمەن بىرگە قازاقستان ءوز اۋماعىندا تۇركيا-قازاقستان بىرلەسكەن درون زاۋىتىن سالۋدى دا ويلاستىرىپ وتىر. بۇل بويىنشا ارنايى كەلىسىمدەر جاسالدى. ەلىمىزدىڭ قورعانىس سالاسىندا قىتايلىق سوققى جاساۋشى دروندار مەن يزرايل ەلىنىڭ بارلاۋشى دروندارى دا بار. رەسەيدىك «ورلان» بارلاۋشى دروندارىن الۋ جوسپارلانۋدا. قازاقستاندا وتاندىق بارلاۋشى درونداردى ءوندىرۋ دە ىسكە اسۋدا. شەكارا قىزمەتكەرلەرى ەل اۋماعىنىڭ تۇتاستىعىن ساقتاۋ ماقساتىندا «شاعالا» وتاندىق بارلاۋ دروندارىن قولدانۋدا.

ۋكرايناداعى سوعىس تا قورعانىس سالاسىنا ايتارلىقتاي وزگەرىستەر ەنگىزۋگە سەبەپكەر بولۋدا. سونىڭ ءبىرى ارنايى جاساقتاردىڭ دايىندىعىن كۇشەيتۋ جانە يدەولوگيانى نىعايتۋ. ازەربايجان قاراباقتى قايتارۋ سوعىسىندا «ياشما» ارنايى جاساعىن ءتيىمدى پايدالانعان ەل رەتىندە تاريحقا كىردى. ال ۋكراينا «ازوۆ» ارنايى قۇرىلىمى ارقىلى ءىرى قالالاردى قورعاۋدا جەتىستىككە جەتە ءبىلدى. بۇل ارنايى جاساقتاردىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى. ۋكرايناداعى سوعىستا اۋماقتىق قورعانىس جۇيەسى (تەروبورونا) دە ءوز تيىمدىلىگىن كورسەتتى. بۇل قازاقستان اسكەرى قازىرگى ۋاقىتتا مەڭگەرىپ، وزگەرىس ەنگىزۋگە تىرىسىپ جاتقان سالانىڭ ءبىرى سانالادى. قازاقستان ۇلتىن سۇيەتىن، وتانىن قورعاۋعا ءازىر جاستاردى اۋماقتىق قورعانىس جۇيەسىنە شاقىرىپ، ولاردى ارنايى جاتتىعۋدان وتكىزۋدى باستاپ تا كەتتى. ال 2023 جىلدان باستاپ ارنايى زاڭ قابىلدانىپ، رەزەرۆتىك اسكەر جۇيەسىن ناقتىلاۋ ىسكە اسپاق. ول بىرقاتار ارتىقشىلىقتاردى بەرەدى، اسىرەسە قورعانىس سالاسى كۇشەيە تۇسپەك. بىرنەشە مىڭ ادام تۇراقتى اسكەردە بولماسا دا، ەل باسىنا كۇن تۋسا بىردەن قورعانىس سالاسىن قولعا الۋعا كومەكتەسپەك. رەزەرۆتىك اسكەر جۇيەسى بويىنشا جىلىنا ەكى اي اسكەري جاتتىعۋدان ءوتۋ قاراستىرىلادى. ءار ساربازعا قارۋ تابىستالىپ، زاماناۋي سوعىستىڭ قىر-سىرى ۇيرەتىلمەك. رەزەرۆتىك اسكەرگە الىنعاندار جاتتىعۋ ساتىندە جۇمىستان شىعارىلمايدى جانە ايلىعى ساقتالىپ، مەملەكەت تاراپىنان تولەنەدى.

قازاقستان زاماناۋي قاقتىعىستارعا دايىن بولۋ ءۇشىن ەلدىڭ اسكەري دوكتريناسىن وزگەرتۋدى تالقىلاۋدا. ەندى اسكەري دوكتريناعا گيبريدتى سوعىس، عارىش ءۇشىن باسەكەلەستىك، رەزەرۆتىك اسكەر جانە تاعى باسقا تۇسىنىكتەر ەنگىزىلمەك. بۇل اسكەردى قۋاتتى ءارى جىلدام مانەۆر جاسايتىن ەتپەك.

قارۋلى كۇشتەردى دامىتۋ ولاردىڭ ساپالىق سيپاتتامالارىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان. زاماناۋي قارۋ-جاراق جۇيەلەرىن ءتيىمدى پايدالانۋدى قامتاماسىز ەتۋدىڭ باسىمدىقتارى رەتىندە قازاقستاندىق ارميانى كاسىبيلەندىرۋ مەن ينتەللەكتۋالدىلاندىرۋ وتە ماڭىزدى.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا 2021 جىلعى 1 تامىزعا قاراي قارۋلى كۇشتەردىڭ بۇۇ بىتىمگەرشىلىك وپەراتسيالارىنا قاتىسۋىن كەڭەيتۋ بويىنشا جول كارتاسى، ال 2021 جىلعى 1 قاراشاعا دەيىن قازاقستانداعى يدەولوگيالىق-تاربيە جۇمىسىنىڭ تۇجىرىمداماسى ازىرلەنگەن بولاتىن. وسى ارقىلى قازاقستان قارۋلى كۇشتەرى بىتىمگەرلىك ميسسياسى ارقىلى بۇۇ مانداتىمەن بىرقاتار وپەراتسيالاردى ىسكە اسىرىپ، تاجىريبە جيناۋدا.

Abai.kz