مۇحتار شەرىم. قاسقىرلاردان ۇيات ەكەن
بەتپاقدالادا جىن جوق، جىنى نەسى، دىم جوق. ادامى نەسى، ەل جوق... ونى ءبارىڭىز بىلەسىزدەر. تۇسىمدە وسى بەتپاقدالاعا اكىم بولىپپىن. بەتپاقدالا وبلىسى قۇرىلىپ، جان-جاقتان ەل كوشىپ كەلىپ، كوشەلەر بوي تۇزەپ... وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر كەلىمسەكتەر قازاق جەرىنىڭ ەڭ شۇرايلى جەرلەرىنە قونىستانىپ جاتسا، ءبىزدىڭ قازەكەڭ يت بايلاسا تۇرماس بەتپاقدالاعا قونىستانىپ جاتىر. قاقاعان قىس ايىندا قالامىزداعى ءبىر اپاي بىردەن بەس بالا تاپپاسى بار ما؟ «دالا»، «جۋسان»، «جانتاق»، «توپىراق» گازەتتەرى شەتتەرىنەن دابىرالاتىپ جازىپ جاتتى! «دەموگرافيامىز كوگەرىپ جاتىر!» دەپ.
ءبىر كۇنى بۇرىن ون بالاسى، ەندى قىزىل شاقا بەس بالاسى بار الىپ انا قابىلداۋىما كەلدى.
- كىرسىن،- دەدىم كومەكشىمە. ەكى بالاسىن ارقاسىنا تاڭىپ، ەكى بالاسىن ەتەگىنە وراپ الىپ، ءبىر بالاسىن قولتىعىنا قىستىرىپ كەلگەن اپاي:
- كەشىرىڭىز، ۇيگە تاستاپ كەتەتىن، كۇتۋشىمىز جوق، ىڭعاي ساقىرلاعان ەركەكتەر...-دەدى.
- ەشتەڭە ەتپەيدى. اتتەگەن-اي، تۇڭعىشىڭىز قىز بولماعان ەكەن دە...
- قۇداي نە بەرسە، سونى الا بەرەمىن، شىراعىم...
- قايدا تۇرىپ جاتىرسىزدار؟
- «جاڭادان وبلىس قۇرىلىپتى» دەگەن سوڭ وسىندا كوشىپ كەلىپ ەدىك... ءۇي بەرىلە مە دەپ... ازىرشە قاسقىردىڭ اپانىندا تۇرىپ جاتىرمىز...
- ەشتەڭە ەتپەيدى. رەسەيدە ايۋدىڭ اپانىندا دا تۇرىپ جاتقاندار بار دەيدى...
- قاسقىردىڭ اپانى سۋىق، جىلۋ، گاز، سۆەت جوق...
بەتپاقدالادا جىن جوق، جىنى نەسى، دىم جوق. ادامى نەسى، ەل جوق... ونى ءبارىڭىز بىلەسىزدەر. تۇسىمدە وسى بەتپاقدالاعا اكىم بولىپپىن. بەتپاقدالا وبلىسى قۇرىلىپ، جان-جاقتان ەل كوشىپ كەلىپ، كوشەلەر بوي تۇزەپ... وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر كەلىمسەكتەر قازاق جەرىنىڭ ەڭ شۇرايلى جەرلەرىنە قونىستانىپ جاتسا، ءبىزدىڭ قازەكەڭ يت بايلاسا تۇرماس بەتپاقدالاعا قونىستانىپ جاتىر. قاقاعان قىس ايىندا قالامىزداعى ءبىر اپاي بىردەن بەس بالا تاپپاسى بار ما؟ «دالا»، «جۋسان»، «جانتاق»، «توپىراق» گازەتتەرى شەتتەرىنەن دابىرالاتىپ جازىپ جاتتى! «دەموگرافيامىز كوگەرىپ جاتىر!» دەپ.
ءبىر كۇنى بۇرىن ون بالاسى، ەندى قىزىل شاقا بەس بالاسى بار الىپ انا قابىلداۋىما كەلدى.
- كىرسىن،- دەدىم كومەكشىمە. ەكى بالاسىن ارقاسىنا تاڭىپ، ەكى بالاسىن ەتەگىنە وراپ الىپ، ءبىر بالاسىن قولتىعىنا قىستىرىپ كەلگەن اپاي:
- كەشىرىڭىز، ۇيگە تاستاپ كەتەتىن، كۇتۋشىمىز جوق، ىڭعاي ساقىرلاعان ەركەكتەر...-دەدى.
- ەشتەڭە ەتپەيدى. اتتەگەن-اي، تۇڭعىشىڭىز قىز بولماعان ەكەن دە...
- قۇداي نە بەرسە، سونى الا بەرەمىن، شىراعىم...
- قايدا تۇرىپ جاتىرسىزدار؟
- «جاڭادان وبلىس قۇرىلىپتى» دەگەن سوڭ وسىندا كوشىپ كەلىپ ەدىك... ءۇي بەرىلە مە دەپ... ازىرشە قاسقىردىڭ اپانىندا تۇرىپ جاتىرمىز...
- ەشتەڭە ەتپەيدى. رەسەيدە ايۋدىڭ اپانىندا دا تۇرىپ جاتقاندار بار دەيدى...
- قاسقىردىڭ اپانى سۋىق، جىلۋ، گاز، سۆەت جوق...
- سۆەت كىرگىزىپ بەرەمىز. تاپسىرما بەرەمىن،- دەدىم مەن.
- سۆەت جوق بولسا دا، سۆەتكە تولەپ جاتىرمىز...
- قالاي سوندا؟
- بىلمەيمىن، شىراعىم، ايتەۋىر ايدىڭ اياعىندا سۋعا، جىلۋعا، سۆەتكە «كىبىتانسيا» كەلىپ تۇرادى...
- ۇياتسىز كومپانيالار! الپاۋىتتار! قاسقىردىڭ اپانىنان دا اقشا الىپ جاتىر دەسەڭىزشى!
- جەر سالىعىن دا تولەپ تۇرامىز... «قاسقىر اپانى اسپاندا بولعاندا، تولەمەيتىن ەدىڭىزدەر» دەيدى سالىقشىلار...
- ءىم-م... كۇيەۋىڭىز نە ىستەيدى؟-دەپ سۇرادىم مەن.
- كۇيەۋىم مۇگەدەك... ەكى اياعى جوق.. استانادا قۇرىلىستا جۇمىس ىستەپ ءجۇرىپ، سەگىزىنشى قاباتتان قۇلاپ، ەكى اياعى تىزەسىنەن سىنىپ كەتكەن...
- ەكىنشى قاباتتان قۇلاسا قايتەر ەدى؟.. ويلاماعان عوي...
- قاسقىرلار كۇندە اپان اۋزىنا كەلىپ، ىرىلداپ كەتەدى. «شىعىڭدار!» دەيدى...
- ولار سىزدەردى جەپ قويمايدى ما؟
- بالا-شاعاسى كوپ ادامداردى ايايدى ەكەن. ونىڭ ۇستىنە شەتىمىزدەن ارىقپىز...
- ءجايشا ءجۇرسىز بە؟
- ورتالىقتان پاتەر بەرگىزسەڭىز... ءوزىڭىز بىلەسىز، ۇشەم تاپقاندار دا پاتەرلى بولىپ جاتىر...
- ولار جاستار... ءسىزدىڭ جاسىڭىز قانشادا؟
- ەلۋ ۇشتە...
- ۇيالمايسىز با اپا... كەلىندەرىڭىزبەن «مارافونعا» ءتۇسىپ...
- ەندى شىراعىم...كۇيەۋىم مۇگەدەك...
- مۇگەدەك ەكەنى كورىنىپ تۇر. ءسىز دە قىزىقسىز. نەگە تۋا بەرەسىز؟ بىردەڭە كورىندى مە؟
- قۇدايدىڭ بەرگەنى دە...
- قۇداي بەرە بەرسە، الا بەرەسىز بە؟
- ءۇي بەرمەيسىز بە سوندا؟
- بەرىلمەيدى! قاسقىردىڭ اپانىندا تۇرا بەرىڭىز!
- قاسقىرلاردان دا ۇيات ەكەن. سۇيرەپ اكەلگەن قوي ەتتەرىنەن قاشانعى قۋىرداق جەي بەرەمىز؟
- جاعدايىڭىز جاقسى ەكەن عوي! اپا، مەنىڭ جۇمىسىم بار، ءتۇس قايتا استاناعا ۇشىپ كەتۋىم كەرەك... ساۋ بولىڭىز!
- وندا شىراعىم، مىنا بەس بالانى جىلى كابينەتىڭە تاستاپ كەتەمىن! كوكتەمگە دەيىن! ساۋ بول شىراعىم!-دەگەن الىپ انا كابينەتىمنەن شىعا جونەلدى... ستولىمنىڭ ۇستىندە ىڭگالاپ جاتقان بەس نارەستەنىڭ داۋسىنان شوشىپ، الىپ انانىڭ ارتىنان تۇرا جۇگىردىم. ءالى جۇگىرىپ كەلەمىن...
Abai.kz