بىلتىر وسى ۋاقىتتا اۋعان بيلىگىنە اسىرە ءدىنشىل تالىپتەر قايتا ورالىپ، ونداعى قازاقتار ءبىزدىڭ بيلىكتەن كومەك سۇراپ، كوشىرىپ الۋدى ايتىپ، دابىل قاعىپ ەدى. بيىل ءپۋتيننىڭ ۋكرايناعا باستاعان سوعىسى مەن موبليزاتسياسىنان رەسەيدە تۇراتىن ميلليونعا جۋىق قانداسىمىزدىڭ قارا جامىلىپ وتىرعانى بەلگىلى. اجداھا ەلىندە ەت جاقىندارى زاڭسىز قامالعان انالاردىڭ ەلىمىزدەگى قىتاي كونسۋلدىعىن جاعالاپ جۇرگەنىنە ەكى جىلعا جۋىقتادى. كوڭىلگە رۋحاني مەدەت سىيلايتىن "تاۋەلسىز مەملەكەت" دەگەن ايدارى بار قارا ورمان قازاعىنان الىستاعى اعايىن ساياسي، رۋحاني كومەك كۇتەدى. ول زاڭدى دا.

قازاقستاننىڭ قۋاتتى ەلگە اينالۋىن ەلدەگى جۇرتپەن بىرگە، سىرتتاعى اعايىننىڭ دا سارىلا كۇتىپ، تىلەكشى بولىپ كەلگەنى اقيقات. 30 جىل ءبىر مەملەكەت، ءبىر حالىق ءۇشىن ساياسي، مادەني جاڭارۋعا، ەكونوميكانى ەسەلەۋگە جەتكىلىكتى ۋاقىت. وكىنىشكە وراي ەگەمەن ەل اتانعان 30 جىل - قازاقتىڭ ۇلتتىق ورلەۋ، قايتا تۇلەۋ، تاريحي جاڭارۋ كەزەڭى بولمادى. قازاقستاننىڭ 30 جىلداعى جەتكەن جەتىستىكتەرى قاعاز جۇزىندە عانا قالدى. ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان دا، مەملەكەتتىك نەگىزدەن دە وتكەنگە ۇڭىلسەك سونى اڭعارامىز. عىلىم-تەحنيكا، ءوندىرىستى ايتپاعاندا ەكونوميكالىق قۋاتتى ەلگە اينالۋدىڭ قاراپايىم وزەگى - ەڭبەك كۇشى-حالىق سانى جاعىنان دا اقساپ تۇرمىز. بىزبەن بىرگە ەگەمەندىك العان، جان سانى ەكى ەسەلەنگەن باۋىرلاس وزبەك، قىرعىز، ازەربايجان اعايىنداردى قويىپ، قىرىق جىل قىرعىن بولعان اۋعانستاننان ارتتا قالدىق. ەڭ سوراقىسى جان سانى وسپەي قالعان، ورمانداي ورىستىڭ، ميلليارد قىتايدىڭ ورتاسىندا وتىرعان از عانا قازاق ىشىنەن ءىرىدى. تىلگە، دىنگە، ەكونوميكالىق جىككە ءبولىندى. ارازدىقتىڭ، الاۋىزدىقتىڭ ارتى تراگەدياعا اكەلىپ سوعۋدا. مۇنىڭ كىمگە پايدالى ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. قازاق ءبىر ادامنىڭ اۋزىنا قاراپ، تىلەۋىن تىلەپ جۇرگەندە كورشىلەرىمىز جوندانىپ الدى. اسىرە ۇلتشىلدىق جولعا ءتۇستى. ونىڭ اسەرىن بۇگىنگى كۇنى ايقىن سەزىنىپ، اعايىنعا اراشا بولا الماي وتىرمىز.

رەسەيدە پۋتين بيلىككە كەلگەن سوڭ ەڭ سوڭعى قازاق ءتىلدى ءبىلىم ورنى - قوساعاش مەكتەبى جابىلدى. وزبەكستاندا دا سونىڭ كەبىن كيۋدە. قىتايدا 2000 جىلدىڭ باسىنان باستاپ، قازاق ءتىلدى مەكتەپتەر قىتاي تىلىنە اۋىستىرىلدى. 2017 جىلى قازاقتار تۇراتىن ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىندا قىتاي بيلىگى اۋقىمدى ۇلتتىق باسىلىمداردى ورتەۋ شاراسىن وتكىزگەن. ورتەلگەن كىتاپتاردىڭ اراسىندا ن.نازارباەۆتىڭ "نۇرلى جولى" باستاعان، قازاقتىڭ ايگىلى اقىن-جازۋشىلارىنىڭ ەڭبەكتەرى، وقۋلىقتار بار ەكەن. باتىس قوعامىنىڭ نازارىن اۋدارعان كوممۋنيستىك بيلىكتىڭ بۇل ارەكەتىنە بيلىك تاعى دا ءۇنسىز قالدى. شەتەلدەگى عانا ەمەس، قارا شاڭىراقتاعى قازاق ءتىلىنىڭ، قازاق رۋحانياتىنىڭ مۇشكىل حالدە ەكەنى بارشاعا ايان. سالاعا جاۋاپتى ءمينيستردىڭ "قازاقستاندىقتاردىڭ 95 پايىزى ورىس ءتىلىن بىلەدى" دەپ شۇيىنشىلەگەنى كەشە عانا. Forbes قازاقستان جاريالاعان ەلدەگى ەڭ باي 50 بيزنەسمەنىڭ تىزىمىنەن  باۋىرجان وسپانوۆ اعامىزدان باسقا ۇلتجاندى ەشكىمدى كەزدەستىرمەدىك.  ەكونوميكالىق ەركىندىك بولماعان جەردە، ساياسي ەركىندىكتىڭ دە بولمايتىنى شىندىق.

قازىرگى كۇردەلى گەوساياسي جاعدايداعى ءار قازاقتىڭ تاعدىرى بيلىكتى، ءاربىر سانالى ازاماتتى ويلاندىرۋى ءتيىس. بيلىك پەن قوعام وتكەنگە سالاۋات ايتىپ، قۋاتتى ەلگە، كۇشتى مەملەكەتكە اينالۋدىڭ ساياسي، ەكونوميكالىق نەگىزىن تىزە قوسا ناقتىلاۋى، جەدەل قولعا الۋى كەرەك. ورتاق ۇلتتىق يدەياعا، كۇشتى ۇلت بولۋ ماقساتىنا بىرىككەندە عانا ارەكەتتىڭ بەرەكەتى بولماق. ولاي ەتپەسەك ەندىگى شيرەك عاسىردا ەلدەن دە، جەردەن دە ايىرىلىپ قالۋىمىز مۇمكىن.

ەسبول ۇسەنۇلى   

Abai.kz