ءوزىنىڭ ۇلتىن سىيلاماعان، ۇلتىن ماقتانىش تۇتا دا المايدى،
ول ءسوز جوق ارامزا، تەكسىز ءارى قاڭعىباس.

باۋىرجان مومىشۇلى

وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، ۇزاق جىلدار بويى كارى قۇرلىق ەلدەرى مۇسىلمان ەلدەرىن، تەرروريستتەر، سەپاراتيستتەر، دەپ بارلىعى ايتپاسا دا، ءبىرازىنىڭ وسىلاي قارالاپ، كىر جاعىپ، اينالاداعى شارتاراپ ەلدەرىنىڭ وي-ساناسىن ۋلاپ كەلە جاتقاندىعىن تۇسىنەمىز. ءتىپتى، ەۋروپالىق مەملەكەتتەردىڭ كەيبىر باسشىلارى دا، كەزىندە وسىلاي دەپ ايتقانىن انىق ەستىگەنبىز. الايدا، مۇلدە ولاي ەمەس قوي! كەيبىر لانكەستىك ۇيىمدار بولماسا، جالپى، مۇسىلمان حالىقتارى قولىن قانعا بوياپ، وزگەنىڭ شاڭىراعىن ورتاسىنا ءتۇسىرىپ، ەلىن قيراتۋدان، تالقانداۋدان مۇلدە اۋلاق ەلدەر. ولار اللاعا قاراعان ۇلتتار ونداي زيانكەستىك ارەكەتتەرگە بارا قويۋى ەكىتالاي. دەگەنمەن، ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ۇلتتىق ساياسات اقساپ تۇرعان سوڭ، كەيىنگى جاستارىمىزدىڭ قايسىبىر توپتارى كارى قۇرلىق ەلدەرىنىڭ، ءتىپتى، سولتۇستىكتەگى كورشىمىزدىڭ ايتقاندارىمەن،  ۇگىت-ناسيحاتىنا سەنىپ قالاتىن سەكىلدى. وسى ورايدا، ورىستىڭ تانىمال جازۋشىسى جانە عالىمى الەكساندر بۋشكوۆتىڭ عىلىمي ەڭبەگىندە مىنانداي جولداردى كەزدەستىرەسىڭ:

مۋسۋلمانسكي مير ۆسەگدا بىل كرەپوك، دۋحوۆنو چيست ي يسپولنەن ۆەرى ۆ ەدينوگو بوگا. نو ۆوت چتو سلۋچيتسيا س زامەستيۆشەي ەۆروپەيتسەۆ مۋسۋلمانسكوي ماسسوي، گلوتنۋۆشەي وتراۆى... كاك ني كرۋتي، ا پولۋچاەتسيا چتو – تو ۋنىلوە.

ازيا وستاەتسيا ازيەي. ۆەليكي كونتينەنت، كوتورىي پروستو نەۆوزموجنو ۋگروبيت ۆ سيلۋ كاك ەگو نەوبوزريموستي، تاك ي توگو ترۋدنووپرەدەليموگو سلوۆامي منوگوتىسياچەلەتنەگو ازياتسكوگو دۋحا، چتو نەدوستۋپەن پونيمانيۋ ەۆروپەيتسەۆ. ناش كونتينەنت ۆيدەل سليشكوم منوگوە، چتوبى وپۋسكات رۋكي داجە پري ۆسەوبششەم كاتاكليزمە. داجە سەگودنيا ۆسە ەتي گەس، لەسپرومحوزى، يادوۆيتىە حيميچەسكيە كومبيناتى، گورودا ي پروچيە سومنيتەلنىە دوستيجەنيا ەۆروپەيسكوي تسيۆيليزاتسي زانيمايۋت چەرەسچۋر نيچتوجنۋيۋ پلوششاد ۆەليكوگو كونتينەنتا، چتوبى پريچينيت ەمۋ ۆرەد. ۆسە ەتو ۆرەمەننوە، ا ناش ليۋبيمىي كونتينەنت وستانەتسيا. ناد نەي زا تىسياچەلەتيا پرونەسلوس سليشكوم منوگو، ي پوتومۋ كورەننايا فيلوسوفيا پروستا، پەرەكليكاياس س ۋبەجدەنيامي پرەمۋدروگو تساريا سولومونا: ۆسە پروحوديت، ي ەتو پرويدەت...

ەۆروپەيتسى ليۋبيات شۋلەرسكۋيۋ پودمەنۋ پونياتي: سۆويۋ كونچينۋ وني بەز ۆسياكوگو نا تو پراۆا وتوجدەستۆليايۋت س كونچينوي ۆسەي بەلوي راسى. ا ەتو، پروستيتە، چۋش سوباچيا. ەۆروپەيتسى – ۆسەگو ليش ودنو يز پلەمەن بەلوي راسى، نە ساموە چەستنوە، نە ساموە ۋمنوە، نە ساموە لۋچشەە. ي نە بولەە توگو.

ۆووبششە، دەلەنيە چەلوۆەچەستۆا نا «بەلۋيۋ» ي «جەلتۋيۋ» راسى پريدۋمال سوتني پولتورى لەت نازاد كاكوي – تو وچەرەدنوي ەۆروپەيسكي ۋچەنىي پريدۋروك (منە لەن رازىسكيۆات پو كنيگام ەگو فاميليۋ). پريدۋمال «بەلىح»، «جەلتىح»، ا زاودنو ي امەريكانسكيح «كراسنوكوجيح»، حوتيا نيچەگو پودوبنوگو نەت ي نە بىلو.

ا پوسەمۋ، چتو بى تام ۆ ەۆروپە ني تۆوريلوس، چتو بى ني دەلالوس ۆو ۆسەح درۋگيح مەستاح، سۋدبۋ ازي پرەدسكازات لەگكو. ونا پروستو ۆەرنەتسيا ك سۆويم يستوكام، ك توي دوروگە، وتكۋدا ەە ۋۆەلا ەۆروپا. تىسياچەلەتنيە تراديتسي ۆەليكيح كاگاناتوۆ، ۆىۆەرەننىە ي بلاگورودنىە زاكونى حانوۆ ۆەليكوي ستەپي – نەپلوحوە پودسپورە.

جيزن ۆنوۆ ستانەت نەسپەشنوي، نەزاتەيليۆوي، نو چەستنوي، گورازدو چەسنەە توي، چتو كيپەلا ۆ ەۆروپە. پوتومۋ چتو تەنگري، ۆەليكوە نەبو – تا ەدينستۆەننايا ۆەشش، چتو سۋششەستۆۋەت، پوكا سۋششەستۆۋەت ۆسەلەننايا. ۆ وتليچيە وت ۆسەگو وستالنوگو. نەيزمەننوە، ۆەچنوە، نەدوستۋپنوە زەمنوي گريازي ۆەچنوە نەبو ناد گولوۆوي. ۋتكنۋۆشەيسيا رىلوم ۆ زەمليۋ ەۆروپە ەتوگو نيكوگدا نە بىلو دانو پونيات.

تاعى ءبىر ايتارىم، قاڭتار ايىندا وتكەن دۇربەلەڭ كەزىندە دە، ءبىزدىڭ كەيبىر جازعىشتارىمىز: «قازاق ءتىلدى وتباسىلار كەدەي تۇرادى، ورىس ءتىلدى جاڭۇيالار باي تۇرادى، سوندىقتان قازاق تىلدىلەر الەۋمەتتىك قيىنشىلىققا شىداماي، كوتەرىلدى»، - دەپ اۋىزىنا كەلگەندەرىن ايتىپ، لەپىرگەندەرى بار.

مەن ءوزىم ەلىمىزدىڭ  سولتۇستىگىندە تالاي جىل ەڭبەك ەتتىم. بىراق، سولتۇستىك وڭىرلەردەگى تۇرعىندارىمىزدىڭ (قازاعى دا، ورىسى دا) رەسپۋبليكامىزدىڭ شىعىسى مەن وڭتۇستىكتەگى تۇرعىنداردان اسىپ كەتكەن ەشقانداي بايلىعىن كورمەدىم. قايتا، شىعىس پەن وڭتۇستىكتىڭ ادامدارى الدە قايدا اۋقاتتى جانە تىنىم تاپپايتىن ەڭبەكقور كەلەدى. جاستايىنان ەگىن سالىپ، باقشا ءوسىرىپ، جەمىس-جيدەك جيناپ، ماڭداي تەرىن توگىپ، بەلى تالىپ ەڭبەك ەتىپ وسەدى. سولتۇستىكتە جۇرگەنىمدە، وسىنداي قيمىل-قوزعالىسقا، ارەكەتكە تولى ەل-جۇرتتى كورمەدىك. نەمىس پەن ورىس بولماسا، ساياجاي ءوسىرىپ، تىربىڭداپ جۇرگەن قازاقتى اندا-ساندا عانا كورەتىنبىز. سونىمەن قاتار، شىعىس جانە وڭتۇستىك جاڭۇيالارى انا تىلىنە ادال، داستۇرىنە بەرىك، مۇسىلمان ءدىنىنىڭ ىقپالىندا تۇرادى. ءتىپتى، ولار، ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىندە دە ەشبىر ۇلتتان كەم بىلمەيدى. سوندىقتان، ءوزىڭ كورمەي، قولىڭمەن ۇستاماي، سىرتتان  سوز ايتۋ، الباتى كىر جاعۋ، عايباتتاۋ ارتىق بولادى دەپ ويلايمىن.

بەيسەنعازى ۇلىقبەك،

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

Abai.kz