جەتى رومان جازىپ، ءتورت ايەلمەن باس قۇراعان، ءۇش سوعىستى كورگەن، ەكى رەت قاتەرلى ۇشاق اپاتىنان امان قالعان جازۋشى، جيھانگەز، ادەبي ورتادا «حەم» اتانىپ كەتكەن ەرنەست حەمينگۋەي وتباسىنىڭ ورتانشىسى ەدى. ونىڭ اكەسى كلارەنس – شيپاگەر، ال شەشەسى گرەيس كومپو­زيتور بولاتىن. ول اكەسىنىڭ وزىنە تاۋەلدى مەديتسينالىق ءۇيى، شەشەسىنىڭ ارناۋلى ستۋدياسى بار باقۋاتتى وتباسىندا ەرجەتتى. مۋزىكانى جانى سۇيەتىن اناسى اۋىلداستارىنا تەگىن كونتسەرت قويىپ بەرىپ جۇرەتىن. ۇلىنىڭ ويىن-ساۋىققا اسا ءۇيىر ەمەستىگىن بايقاعان اكەسى وعان اڭعا شىعۋدى، بالىق اۋلاۋدى، ورمان ارالاپ، تاۋ كەزۋدى ۇيرەتەدى. وڭتۇستىك ميچيگاننىڭ بايتاق دالاسىن كەزىپ وسكەن بولاشاق جازۋشى تابيعاتپەن ەتەنە ەدى. شىڭ-قۇزدىڭ بيىگى، وزەن-سۋدىڭ گۇرىلى، قۇستاردىڭ ءانى قۇلاعىنا سوناۋ قارشادايىنان تانىس بولدى.

جاس ەرنەست 1913-1917 جىلدار ارالىعىندا «واك پارك» ورتا مەكتەبىندە وقىپ جۇرگەندە بوكس، فۋتبول ۇيىرمەسىنە مۇشە بولىپ، سپورتپەن شۇعىل­داندى. ونىمەن قوسا، جۋرناليستي­كادان ساباق الىپ، قولىنا تۇسكەن شىعارما­لاردى ىقشامداپ مەكتەپ گازەتىنە شىعارىپ، العاشقى جۋر­ناليس­تيكالىق جۇمىسىن باستادى. مارك تۆەن، ستەفن گرەين، تەدورە درەيسسەرلەر سەكىلدى ول دا جازۋ­شىلىققا جۋرناليستيكا ارقىلى كەلدى. ورتا مەكتەپتى ءبىتىر­گەن سوڭ، «كانساس قالا جۇلدىزى» گازەتىنە جۋرناليست بولىپ جۇمىسقا ورنالاسادى. تاجىريبە­سىز، بىراق ارمانشىل ەرنەست بۇل جەردە جارتى-اق جىل ىستەيدى. مىنە، وسى ۋاقىتتا ول شىعارما جازۋ تۋرالى ءوز ۇستانىمىن، اشى­عىن ايتقاندا: «قىسقا ءسوي­لەم­دەردى قولدانۋ، باسقى پاراگ­رافتى جازۋدا كوپ سوزدىلىكتەن اۋلاق بولۋ، ءسوزدى سا­را­لاپ قولدانۋ، كۇمانشىل ەمەس، ءۇمىت­كەر بولۋ» دەيتىن وزىندىك ەرەكشەلىك­كە يە ۇستانىمدارىن العا قويادى.

1918 جىلى ەرنەست قىزىل كر­ەست قوعامىنا جۇمىسقا قابىل­دانىپ، يتاليادا جەدەل جاردەم كولىگىن جۇرگىزدى. ارادا ەكى اي وتكەن­دە، ءورت اپاتى سەبەبىنەن اۋىر جاراقات الادى. ەندىگى جەردە ول تەك الدىڭعى شەپتەگىلەرگە شوكولاد پەن تەمەكى جەتكىزىپ بەرۋشى بولادى. ءتانى جاراقاتتانسا دا، يتاليا جاۋىنگەرلەرىنە قولدان كەلگەن كومەگىن بەرەدى. وسى بوداۋىنىڭ وتەۋى­نە كەۋدەسىنە كۇمىس وردەن تاعىلادى. 1919 جىلى قوسىمشا ەمدەلۋ ءۇشىن ۇيىنە قايتادى. 20 جاسقا ءالى كەلە قويماعان، قاندى مايدان كورگەن ەرنەست ۇيدە بوس وتىرۋدى قالامايدى. مايداندا جاراقات العان ءساتىن، وزگە مەملە­كەتتە جانىمەن ارپالىسقان شاقتارىن اتا-اناسىنا ايتپادى. سوعىستان قايتقان جاس سولداتتىڭ ەندىگى تىرلىگى دوستارىمەن بىرگە ميچيگاننىڭ جوعارعى تۇبە­گىن­دە بالىق اۋلاپ، سەرۋەن قۇرۋ بول­دى. وسى سەرۋەندەردىڭ ناتيجە­سىندە ول تىرناقالدى تۋىندىسى «ەكى ۇلكەن جۇرەك وزەنى» اتتى شا­عىن اڭگىمەسىن جازدى. كوپ وتپەي «تورونتو جۇلدىزى» گازەتىندە ءتاجى­ري­بەدەن ءوتۋشى ءتىلشى بولىپ ىستەپ، اقپارات­تىق تۋىندىلار جازۋ­عا دەن قويادى. ارمانشىل ەر­نەست­­كە بولاشاق جارى حادلي ريپتارسون چيكاگودا كەزدەسەدى. كوڭىل قوسقان ەكى عاشىق 1921 جى­لى 3 قىركۇيەكتە باس قۇ­راپ، ەكى اي­دان كەيىن پاريجگە قو­نىس تە­بەدى. جەر-جاھاننىڭ زيالى­لارى مەن «جەڭىل جۇرىستىلەرى» جينالعان پاريج شاھارى «جازۋشى بولسام» دەگەن ىزگى ارماننىڭ جەتە­گىندە جۇرگەن حە­مين­گۋەيگە وزگەشە اسەر سىيلايدى. ول وسى قالادا امەريكالىق جازۋ­شى، ونەرتانۋشى گەرترۆد ستەين، يرلانديالىق جازۋشى جەميس جويس، اقىن ەزرا بوۆند جانە باسقا دا شىعارماشىل توپپەن تانىسىپ، بايلانىس ورنا­تادى. بۇل گەرترۆد ستەيننىڭ داۋرەنى ءجۇرىپ تۇرعان شاق ەدى. ول فرانتسيا­داعى مودەرنيزمنىڭ نەگىزىن سالۋ­شى رەتىندە حەمين­گۋەيدىڭ ۇستازى ءارى ۇلى جەككە وكىل شەشە بولدى. ستەين ونىمەن قويماي ەرنەستتى موناپارناسس اۋدانىنداعى شەتەل­دىك ونەر­تانۋشىلارمەن، جازۋ­شى­لار­مەن تانىستىرادى. ءارى ول توپتى «جوعال­عان ۇرپاق» دەپ اتاي­دى. بۇل تەرمين كەيىن حەمينگۋەي­دىڭ «تاعى ءبىر كۇن شىعىپ كەلەدى» اتتى شى­عارماسى ارقىلى تورتكىل دۇنيەگە تارالدى. ستەيننىڭ ىقپالىمەن ول جازۋشى­لاردان سىرت، پابلو پيكاس­سو، جون ميرو، گريسس سەكىلدى داڭقتى سۋرەتشىلەرمەن تانىسىپ، جاقىن دوس بولادى. كوپ وتپەي ەزرا بوۆند حەمينگۋەيدىڭ تالانتىنا ءتانتى بولىپ، ونى جەيمس جويسپەن كەزدەستىرەدى. ءارى قاراي جازۋشى­نىڭ پاريجدەگى قىزىقتى ءارى ماعىنالى ءومىرى باستالىپ كەتتى.

جۇرگەن-تۇرعانىن جۇرتقا جا­ريا ەتكىسى كەلمەيتىن، ءوزى قالاماي­تىن ادامدارعا ءبىر مينۋت تا ۋاقىتىن قيمايتىن ول بىردە ءساتى ءتۇسىپ، جازۋشى ليليان روسپەن كەزدەسكەندە اعىنان جارىلىپ: «پاريجگە قايتا-قايتا ورالعاندى جاقسى كورەمىن. ول جاقتا ەشكىم­نىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرمەيمىن. ءارى مەن جونىندە ەشكىم ەشنارسە بىلمەيدى دە. باياعى ءبىر كەزدەردەگى­دەي، شاشىڭدى ءبىر رەت تە قيدىر­ماي، القام-سالقام جۇرە بەرەسىڭ. ول قالادا بەلگىسىز ءبىر كافەلەرگە بارىپ ءجۇرۋدى كوڭىلىم قالايدى. ونداعى بار تانىسىم – وفيتسيانت پەن كەزەكشى عانا. ارقا­شان ءوزىمنىڭ ءتاۋىر كورەتىن تاماق­تارىم دايار تۇراتىن، ءارى جاقسى، ءارى ارزان مەيرامحانالار تاۋىپ الامىن. قالانىڭ و شەتى مەن بۇ شەتىن جاياۋ ارالاپ جۇرگەندى جانىم قالايدى. ويتكەنى، ونىڭ انا ءبىر جەرىندە باسىڭنان قاتەلىك وتكەن بولسا، مىنا ءبىر شەتىندە باسىڭا نەبىر جاقسى ويلار ورا­لا­دى»، – دەيدى. قىسقاسى ول ءپاريجدى ەكىنشى ءۇيى ساناعان.

ادەبي ورتانى جاقىننان كور­گەن ول «تورونتو جۇلدىزى» گازەتىنە ءبىر جارىم جىل ىشىندە 88 ماقالا جاريالايدى. كەلەسى جىلى ايە­لىمەن تورونتوعا قايتىپ ورا­لادى. ءدال وسى جىلى تۇڭعىشى جون حادلي نيكانور ومىرگە كەلدى. بالانىڭ قۋانىشىمەن باسپادان شىققان «ءۇش اڭگىمە، ون ولەڭ» اتتى كىتابى­نىڭ قۋانىشى قاتار جەتتى. بىراق پاريجدەگى قايناعان ادەبي ورتا، ونداعى دوستارى ەسىنەن كەتە قوي­ما­­دى جانە وزىنە ۇنامدى جۋر­ناليس­تىك جۇمىستى جالعاس­تىرعىسى كەلگەن ول 1924 جىلى وتباسىمەن سۇيىكتى پاريجىنە قاي­تىپ ور­الا­دى. پاريج سىيلاعان مول شا­بىت­پەن «تاعى ءبىر كۇن شىعىپ كەلەدى» 18 اپتادا اياقتايدى. ارادا بىرنەشە جىل وتكەن سوڭ، اۆستريادا قولجازباسىن قايتا قاراپ شىعادى. ءدال وسى شاقتا جاس وتباسىنىڭ ومىرىنە پاۋلاين فەيفرە ەسىمدى ايەل ارالاسىپ، حەمينگۋەيدى «سكريبنەر» باسپا­گەرلىك كوم­پا­نيا­سىمەن كەلىسىم­شارتقا وتىرۋعا ۇگىتتەيدى. قول­جازباسىن وڭدەپ، نيۋ-يورككە جىبەرگەن ول وسى كوم­پانياعا كىتا­بىن باستىرادى. «تاعى ءبىر كۇن شىعىپ كەلەدىنىڭ» كىتاپ بول­ىپ شىعۋ بارىسى حەمينگۋەيدىڭ العاشقى جارى حادليمەن نەكەلىك قاتىناسىنا سالقىنىن تيگىزدى. 1926 جىلى قاراشا ايىندا حادلي اجىراسۋ تالابىن قويادى. ولار مال-مۇلىكتى تەڭ ءبولىپ، ءارى حە­مين­گۋەيدىڭ شەشىمى بويىنشا «تاعى ءبىر كۇن شىعىپ كەلەدىنىڭ» رومانى­نان ءتۇس­كەن پايدا حادليگە تيەسىلى بولادى. 1927 جىلى ولار ءبىرجولا اجىرا­سىپ، سول جىلى مامىر ايىن­دا حە­مينگۋەي پاۋلاين فەي­فرەمەن باس قۇرايدى.

1928 جىلى جاڭا جۇپ كانساس قالاسىنا بارعاندا ۇلى پاتريك ومىرگە كەلەدى. ءدال وسى ساتتە حە­م­ينگۋەي­دىڭ ەكىنشى رومانى «قوش بول، مايدان!» رومانى قاعاز بەتىنە ءتۇسىپ جاتقان ەدى. وسى قىستا نيۋ-يوركتەن فلوريداعا باراتىن پويىزعا مىنگەلى تۇرعان ساتىندە، سۋىت كەلگەن جەدەلحاتتان اكەسى­نىڭ وزىنە قول سالعانىن ەستىپ، قاتتى كۇيزەلەدى. كەنەت العاشقى جارى ءحادليدىڭ اكەسى ءوزىن مەرت ەتكەندە قانداي كوڭىل-كۇيدە بول­عانىن ءتۇسىندى ءارى: «مۇمكىن مەن دە سولاي ولەتىن شىعارمىن»، – دەيدى. قايعى مەن قاسىرەتتىڭ سالماعى ەسەڭگى­رەتكەن جازۋشىنى وسى كۇيى­نەن قۇتقارعان قولجازبا كۇيىندە تۇرعان «قوش بول، مايدان!» تۋىن­دى­سى ەدى. فرانتسياعا كەتەر ال­دىن­دا قول­جازباسىن قايتا قاراپ، تامىز ايىندا بىتىرەدى. ەگەر ەسەبى­نەن جاڭىلماسا، ول بۇل شىعارما­سىن تۇپ-تۋرا 17 رەت وڭدەۋدەن ءوت­كىزىپ­تى. كىتاپ سول جىلدىڭ 27 قىر­كۇيە­گىندە باسىلىپ شىقتى. ەكى بىردەي داڭقتى رومان جازعان اۆتوردىڭ اتى بۇل ساتتە جارتى الەمگە جەتتى دەۋگە تاتىرلىق ەدى. قالامىن تەجەۋدى مۇرات ەتپەگەن ول 1929 جىلى يسپانيادا «تۇستەن كەيىنگى ءولىم» شىعارماسىنا وتىرادى. وكىنەرلىگى، كولىك اپاتى يىعىن سىندىرىپ، اۋىر جاراقات قالپىنا كەلگەنشە ارادا ءبىر جىل وتە شى­عادى دا، بۇل تۋىندى جابۋلى كۇيى قالا بەرەدى. قامكوڭىل حەمين­گۋەيدىڭ كوڭىلىن ءۇشىنشى ۇلى گريگو­ريدىڭ ومىرگە كەلۋى بۇتىندەيدى. قۋانىش پەن جۇبانىشتىڭ ساتتە­رىن وڭتايلى پايدالانعان ول ءبىرتالاي ۋاقىت ىشىمدىككە سالى­نادى. ءتىپتى، «سلوپي جوەسس» شاراپ­حاناسىنىڭ تۇراقتى قونا­عىنا اينالادى. دوستارىمەن بىرگە بالىق اۋلاۋدىڭ قىزىقتارىن اي­تىپ، كوڭىل كوتەرەدى. ونىڭ الدىن­دا ەندى افريكا ساپارى تۇر ەدى. سونىمەن، جيھانگەز جازۋشى 1933 جىلى ءپاۋلايندى ەرتىپ، شىعىس اف­ريكاعا ساپار شەگەدى. ون اپتا­لىق قىزىقتى ساپار جازۋشىعا «اف­ريكا­نىڭ جاسىل تاۋلارى» اتتى تۋىندىسىن جازۋعا سەبەپكەر بولا­دى. ءارى قۇندى دەرەكتەر تابادى. اۆتوردىڭ «كليمانجارو – قارلى شىڭ» قاتارلى شىعارمالارىنىڭ جو­باسى دا وسىندا تۋادى. الىس قۇر­لىقتاعى ساياحات بارىسىندا جازۋشى ءوزىنىڭ اۋەس ءىسى بويىنشا اڭعا شىعادى، تاۋ-تاستى كەزەدى، تابيعات اياسىندا ەندى جازامىن دەگەن شىعارمالارىنىڭ سۇلباسىن ىشكى وي الەمىنەن وتكىزەدى. ناتيجە­سىندە شىعارماسىن ءساتتى اياقتاپ، 1935 جىلى باسپادان شىعارادى. دالا ومىرىنە قىزىققانى سونشا­لىق، ول وزىنە قولايلى بولۋ ءۇشىن «پيلار» ەسىمدى جەكە قايىق ساتىپ الىپ، كاريبين ءوڭىرىن ەش كەدەر­گىسىز ارالاۋعا مۇمكىندىك تابادى.

ول تۋرالى ەستەلىك جازعان دوس­تارى مەن كوزكورگەندەر ونىڭ ادامداردان گورى اڭدارمەن كوبىرەك ءتىل تابىسا الاتىنىن، «ءبىر كەزدە مونتانادا تۇرعاندا ءبىر ايۋى بول­عانىن، ايۋ ونىمەن بىرگە جاتىپ، بىرگە تۇرىپ، ءتىپتى، اراقتى دا بىرگە ءىشىپ، ەكەۋى جاقسى «دوس» بولعانىن» ايتادى. ۇناتاتىن ىستەرىنىڭ ءبىرى اڭشىلىق بولعانى دا جۇرتقا ايان. قالاي اڭ اۋلاۋ تۋرالى ءوز تاكتيكا­سى دا بولعان دەسەدى. ول ايتادى: «ار­اق ىشكەنىممەن شىلىم تارت­پاي­مىن، شىلىم شەگۋ ادامنىڭ ءيىس-قوڭىستى سەزۋ قابىلەتىن ناشار­لاتادى، ال ءيىستى جاقسى سەزۋ اڭشىعا اۋاداي قاجەت».

1937 جىلعى يسپان توپىراعىن­داعى ازامات سوعىسى دا حەمينگۋەي­دىڭ ومىرىنەن تىسقارى ەمەس. بۇدان بۇرىن دا ءبىر رەت سوعىسقا قاتى­س­قان سولدات دانيالىق رەجيسسەر جوريس يۆەنسپەن بىرگە يسپانياعا بارىپ تىلشىلىك ىستەۋگە كىرىسەدى. ول ارادا حەمينگۋەي «وڭتۇستىك امەريكا» گازەتىنە سوعىس تۋرالى ماتەريال جىبەرۋمەن قاتار، يۆەنس تۇسىرگەن «يسپان توپىراعى» فيل­مىنىڭ ستسەناريىن جازادى. حەمين­گۋەي­دىڭ ومىرىنە تاعى ءبىر وزگەرىس اكەلگەن ءىس – يسپان دالاسىندا ءۇشىنشى ايەلى، جۋرناليست، جازۋشى مارزا گەل­حورنمەن كەزدەسۋى بولدى. ءبىلىمدى ءارى سىمباتتى گەلحورن ەر­نەستتىڭ كوڭىلىنەن بىردەن شىعا­دى.

1939 جىلى تاۋەكەلشىل حە­مين­گۋەي جەكە قايىعىمەن كۋباعا جول تارتادى. ونىڭ كۋباعا ساپارى تىم كوڭىلدى بولا قويعان جوق. ايەلى پاۋلاينمەن ءجيى ءجۇز شايى­سىپ قالىپ ءجۇردى. مارزا گەلحورن­مەن كەزدەسۋ – حەمينگۋەي ءۇشىن «ەكى كەمەنىڭ قۇيرىعىن ۇستاعانمەن» بىردەي بولدى. ەكىنىڭ ءبىرىن تاڭداۋعا دۋشار بولعان ول اقىرى جاڭا عاشىعى مارزامەن بىرگە «Finca Vigia» اتتى حوستەلدى جالعا الادى. جاڭا ءومىر باستاعىسى كەلگەن جازۋ­شىعا كەدەرگى بولعىسى كەلمەگەن، ءارى جولداسىنان كوڭىلى سۋىعان پاۋلاين بالالارىن ەرتىپ، بولەك كەتەدى. 1940 جىلى 30 قاراشادا حە­مينگۋەي تاعى دا شاڭىراق كوتەر­دى. بۇل ونىڭ ءۇشىنشى نەكەسى ەدى. جاڭا تۇرمىس، جاڭا جار جازۋشىعا داڭقتى شىعارماسى «سەنى جوقتاپ كۇڭىرەنگەن قوڭىراۋ» اتتى شىعارماسىن جازۋعا شابىت سىيلايدى. بۇل شىعار­ما­سىن 1939 جىلى ناۋرىز ايىندا باستاپ، 1940 جىلى شىلدە ايىندا سوڭعى نۇكتەسىن قويىپ ۇلگەردى. وسىعان دەيىنگى كىتاپتارىمەن وقىرمانىن قۋانتقان، جان-جاققا تانىلىپ ۇلگەرگەن ەرنەست حەم­ين­گۋەيدىڭ بۇل تۋىندىسى دا قولجازبا كۇيىندە ۇيىندە كوپ تۇرمادى. سول جىلى (1940 جىلى) قازان ايىندا باس­پادان شىعىپ، وقىرماندارعا جەتتى. بۇل شىعارمانىڭ كۋبا وڭىرىندە دە ساتىلىمى جو­عارى بولدى. ءبىر ايدىڭ ىشىندە جارتى ميلليونعا جۋىق داناسى ساتىلىپ كەتتى. ءارى «پۋليتزەر» سىيلىعىنا ۇسىنىلدى. 1941 جىلى مارزا «كوللبەر» جۋرنالىنىڭ ءتىلشىسى رەتىندە قىتايعا بارادى. بۇل ساپارعا حەمينگۋەي دە بىرگە بارىپ، «PM» گەزەتىنە ماتەريالدار جىبەرىپ تۇرادى. بىراق بۇل ساپارعا ونشا كوڭىلى تولا قويعان جوق. تەك مىندەت اتقارۋ ءۇشىن، ايەلىنە سەرىك بولۋ ءۇشىن باردى دەپ ەسەپتەۋگە بولادى.

1944-1945 جىلدار ارالىعىندا حەمينگۋەي لوندونعا جانە ەۋرو­پاداعى بىرنەشە مەملەكەتكە ساپار­لادى. لوندونعا العاش كەلگەندە «ۋاقىت» گازەتىنىڭ شولۋشىسى ماري ۋەلچپەن تانىسادى. قىسقا كۇندە قىرىق قۇبىلعان ول اياق استىنان جارى مارزامەن بىرگە اتلانت مۇحيتىنا ساپار شەگۋدەن باس تارتادى. كوپ وتپەي مارزا حەمينگۋەيدى كولىك اپاتىنا ۇشى­راپ، اۋرۋحاناعا تۇسكەن جەرىنەن تابادى. جازۋشىمەن بىرگە ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىندىگى ءدۇدامال ەكەنىن بولجاعان مارزا ونىمەن قوشتا­سۋعا بەكيدى، ءارى اراقاتىناستارىن ءۇزۋ تۋرالى ۇسىنىس ايتادى. حە­مينگۋەي مارزانى كۋباعا اتتانار الدىندا سوڭعى رەت كورەدى. سول جىلى كوپ وتپەي ولار اجىراسىپ تىنادى. شىققان ساپارى ايتىپ تاۋىسقىسىز، كولىك اپاتىنا سان رەت ۇشىراعان، وسىعان دەيىن 3 ايەلمەن نەكەلىك قاتىناسىن ۇزگەن ول لوندوندا كەزدەسكەن ماري ۋەلچ­تى ايەلدىككە الادى. 1947 جىلى «بروندە جۇلدىزى» گازەتىنەن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستاعى ەڭبەگى ءۇشىن ماراپات الادى.

ول سوعىستى كوزىمەن كورىپ، جۇرەگىمەن سەزىنگەنىنىڭ ناتيجەسىن­دە، الدىڭعى شەپتەگى كۇرەسكەرلەر­دىڭ تاعدىرى، ءولىم مەن ءومىر شاي­قاسى، جەڭىلىس پەن جەڭىس ءساتى، كو­مانديرلەر مەن وفيتسەرلەردىڭ جانكەشتى قيمىلدارى تۋرالى شىعارمالارىندا شىنايى دەرەك­تەر كەلتىرە الدى. ەكىنشى دۇنيەجۇ­زىلىك سوعىستىڭ سوڭعى جىلدارىندا وتباسى بىرقىدىرۋ كەلەڭسىزدىكتەر مەن توسىن وقيعالارعا تاپ بولدى. 1945 جىلعى كولىك اپاتى ەكى تىزەسىن، ماڭدايىن اۋىر جارالادى. ونى­مەن قوسا، ايەلى ماري ەكى اياعىن سىندىرىپ الادى. 1947 جىلعى تاعى ءبىر كولىك اپاتىندا ۇلى پاتريكتىڭ باسىنا زاقىم كە­لەدى. ونىمەن قوسا، بىرىنەن سوڭ ءبىرى باقيلىق بولعان دوستارىنىڭ قازاسى ونى ەسەڭگىرەتىپ جىبەرەدى. جاقىن ارالاسقان جازۋشىلاردان 1939 جىلى ۋيلليام بۋتلەر ەتس جانە فورد مادوكس، كەلەسى جى­لى سكوف فيتيزگەرالد، 1941 جىلى شەرۆد اندەرسون جانە جەيمس جويس، 1946 جىلى گەرترۆد ستەين، ودان ارعى جىلى جاقىن دو­سى ماكس پەركينستەر قازا تابا­دى. دوستا­رىنىڭ ازايۋى، جوعارى قان قىسى­مى، سالماق جوعالتۋ، ديابەت اۋرۋى جانە ۇزاق جىلدىق ىشىمدىككە سالىنۋدىڭ سالدارى ونى اۋىر كۇيزەلىسكە ۇشىراتادى. قانداي كۇي كەشسە دە، قالامىن تاستاماعان ول 1946 جىلى «ەدەننىڭ گۇلزارى» اتتى تۋىندىسىنىڭ 800 بەتىن اياقتادى. سوعىس اياقتالعان جىل­دارى ول «جەر»، «تەڭىز»، «اۋا» اتتى تريلوگياسىنىڭ باسىن بىرىكتىرىپ، «تەڭىز كىتابى» اتتى رو­مان قۇراس­تىرادى. 1948 جىلى حە­مينگۋەي مەن ماري ەۋروپاعا سايا­حاتتاپ، ۆەنيستە بىرنەشە اي تۇرادى. وسى ساپار بارىسىندا ادراينا يۆانچ ەسىمدى 19 جاستاعى قىز­عا عاشىق بولادى. جاسى ەگدە­لەپ قالعان جازۋشىعا بۇل توسىن سەزىم قادىرلى ءارى قىمباتتى سەزىلەدى. وسى سەزىم­نىڭ اسەرىندە «وزەننەن ءوتىپ، ورمانعا ەنۋ» اتتى رومانىن جازۋعا رۋحاني كۇش جينايدى. بۇل شىعارما جازۋ­شى­نىڭ ومىرىنەن كۋباداعى كۇندەرىنىڭ كۋاسى رەتىندە ورىن الادى. بۇل رومان تۋرالى كوپ وتپەي سىن-پىكىر جاريالانادى. اشۋعا بۋلىققان ول كەلەسى جىلى اتاقتى «شال مەن تەڭىز» شىعار­ماسىن تۇپ-تۋرا 8 اپ­تادا جازىپ اياقتايدى ءارى «عۇمى­رىم­دا كوڭىلىم تولعان شىعارمام» دەپ ىشتەي مارقايادى. «شال مەن تەڭىزدىڭ» ومىرگە كەلۋى، جان-جاققا تارالۋى بۇدان بۇرىن دا داڭقى ەداۋىر جەرگە جەتكەن حەمينگۋەيدىڭ اتاعىن اسپانداتتى. ءارى وسى شى­عار­ماسى ءۇشىن اۋەلى «پۋليتزەر» سىي­لىعىن، 1954 جىلى «نوبەل» ادەبي سىيلىعىن ەنشىلەدى. بىراق افريكاداعى كەزدەيسوق وقيعانىڭ سالدارىنان جاراقات العان ول ستوك­گولمعا بارا الماي، بايانداما­سىن شۆەد اكادەمياسىنا جول­داي­دى.

1956-1957 جىلدارى ول ءجيى سىرقاتتانىپ، توسەك تارتىپ جاتىپ قالىپ ءجۇردى. اراق دەن­ساۋ­لى­عىن ويرانداعاندىقتان جوعارى قان قىسىمى، باۋىر اۋرۋى، ارتەريا سەكىلدى اۋرۋلار ونى شىر اينالدى­را بەردى. 1960 جىلداردىڭ باسىندا حەمينگۋەي ايەلىمەن بىرگە كۋبا­مەن ءبىرجولا قوشتاسادى. ولار نيۋ-يورككە تابان تىرەپ، جايلى باسپانا ساتىپ الادى. الەمدى كەزۋدى ادەتىنە اينالدىرعان ول ىلە-شالا يسپانياعا، «ءومىر» جۋرنالى­نىڭ مۇقاباسىنا فوتوسۋرەت ءتۇسىرۋ ءۇشىن ساپارعا شىعادى. ول وسى سا­پار بارىسىندا قاتتى اۋىرىپ، عۇ­مىرىنىڭ سوڭعى ءساتى تاياعانىن سەزى­نەدى. كوپ وتپەي «مايدا» اۋرۋحا­ناسىنا جاتادى. اۋرۋحانادا جاتا بەرۋدى ۋاقىت ءولتىرۋ دەپ بىلگەن ول 3 ايدان كەيىن شىعىپ، كەتچەمگە قايتىپ كەتەدى. ءبىر كۇنى ايەلى ونىڭ قارۋىن وزىنە كەزەپ تۇرعانىن كوزى شالىپ، بىرنەشە دوسىن شاقىرىپ، «سانۆالي» شيپاحاناسىنا جاتىپ ەمدەلۋگە كوندىرەدى. بۇل ارادا دا كوپ ايالداماي، 30 ماۋسىم كۇنى ۇيىنە قايتىپ ورالادى. ارادا ەكى كۇن وتكەن سوڭ، 1961 جىلى 2 شىلدە­دە ول ءوزىنىڭ جاقسى كورەتىن قارۋى­مەن ءوزىن اتىپ ءولتىردى.

«ونىڭ اقىرعى كۇندەرگى ءىس-ارەكەتتەرى اكەسىنىڭ ومىردەن قاي­تار الدىنداعى ءىس-ارەكەتتەرى­مەن ۇق­ساس بولدى»، – دەيدى كوزكورگەن­دەر. ونى­مەن قويماي، قارىنداسى ۋر­سۋلا، باۋىرى لەيسەست تە وزدە­رىنە قول جۇمساپ باقيلىق بولىپ­تى.

مۇراتى بولەك، ءستيلى، كوزقارا­سى وزگەشە جازۋشى 62 جىلدىق الاساپىران عۇمىرىندا كۇللى الەم وقىرمانى ءۇشىن ولمەس شىعارمالار قالدىرىپ، ەرنەست حەمينگۋەي ەسى­مىن ادەبيەتسۇيەر جاھان جۇرت­شى­لى­عىنىڭ جۇرەگىنە جازىپ كەتتى. ول ءبىر سوزىندە: «مەن بۇل اتاعىما 20-جىلدارى يە بولدىم. قول جەت­كىزگەن اتاعىمدى 30-40-جىلدارى قورعاي الدىم. ەندى 50-جىلدارى دا قورعاي الۋىم كەرەك» دەپ وزىنە-ءوزى باتىل سەرت بەرگەن. ول دەگەنىنە جەتە الدى. ءاربىر قالامگەردىڭ مۇ­را­تى دا، ارمانى دا وسى بولسا كە­رەك.

دۇيسەنالى الىماقىن

Abai.kz