ورتا ازيا حالىقتارىنىڭ ەتەنەلەنۋ (ەتنوستانۋ) ۇدەرىسى قامشىنىڭ  ورىمىندەي ءوزارا كىرىككەن قازاق پەن وزبەك حالىقتارىنىڭ اتى دا، زاتى دا تاريحتا بىردەي شىقتى جانە ول التىن وردا قاعاناتىنىڭ ىدىراۋىنا تىكەلەي بايلانىستى. بىلاي ايتقاندا، بولاشاققا جول تارتقان جۇپ اياقتىڭ سىڭارىنداي بۇل قوس حالىق دۇنيەگە قازىرگى كەيپىندە بىردەي كەلدى. سوندىقتان ولاردىڭ ءبىر ادامنىڭ قوس اياعى سەكىلدى ءبىر بىرىمەن جارىسا قادامداسۋى تابيعي زاڭدىلىق.

تاۋەلسىزدىك الۋ جىلدارىنا ءتان بۇل ەلدەردىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناسى ءتۇرلى قادامدار مەن دەڭگەيلەردەن بىردەي ءوتىپ كەلەدى. باستىسى – قازاقستان مەن وزبەكستان تۇركى دۇنيەسىندەگى تۇركيادان كەيىنگى ەڭ ءىرى ءۇش ەلدىڭ قاتارىندا. بۇل جەردە ءبولىپ-جارىپ ەكى مەملەكەتتىڭ ءبىرىن العا تارتۋ ءجونسىز: ءبىرى كەي سالادان العا جىلجىسا، ەكىنشىسى باسقا سيپات بويىنشا جوعارى. قازاققا وزبەكتەن، وزبەككە قازاقتان ۇيرەنەر تۇستار كوپ. بۇل دا ازاتتىقتىڭ اسىل قادامدارىنىڭ كورىنىسى. قازاقستان جاھاندىق دۇنيەگە كىرىگۋ مەن ودان ءوز ورنىن الۋدا كوپ ىزدەنىستەر مەن ناتيجەلەرگە قول جەتكىزسە، وزبەكستان ءوزىنىڭ ىشكى الەۋەتىن، مەملەكەتتى دامىتۋعا سال الۋدا ءوز ۇلگىسىن كورسەتىپ وتىر. دەمەك، قوڭسىلاس، باۋىرلاس بۇل ەلدەر ءبىرىن-ءبىرى تولىقتىرۋ ارقىلى عانا بىرىڭعاي تولىققاندى كورىنىستى بەرە الادى.

ورتا ازيا حالىقتارىنىڭ ەتەنەلەنۋ (ەتنوستانۋ) ۇدەرىسى قامشىنىڭ  ورىمىندەي ءوزارا كىرىككەن قازاق پەن وزبەك حالىقتارىنىڭ اتى دا، زاتى دا تاريحتا بىردەي شىقتى جانە ول التىن وردا قاعاناتىنىڭ ىدىراۋىنا تىكەلەي بايلانىستى. بىلاي ايتقاندا، بولاشاققا جول تارتقان جۇپ اياقتىڭ سىڭارىنداي بۇل قوس حالىق دۇنيەگە قازىرگى كەيپىندە بىردەي كەلدى. سوندىقتان ولاردىڭ ءبىر ادامنىڭ قوس اياعى سەكىلدى ءبىر بىرىمەن جارىسا قادامداسۋى تابيعي زاڭدىلىق.

تاۋەلسىزدىك الۋ جىلدارىنا ءتان بۇل ەلدەردىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناسى ءتۇرلى قادامدار مەن دەڭگەيلەردەن بىردەي ءوتىپ كەلەدى. باستىسى – قازاقستان مەن وزبەكستان تۇركى دۇنيەسىندەگى تۇركيادان كەيىنگى ەڭ ءىرى ءۇش ەلدىڭ قاتارىندا. بۇل جەردە ءبولىپ-جارىپ ەكى مەملەكەتتىڭ ءبىرىن العا تارتۋ ءجونسىز: ءبىرى كەي سالادان العا جىلجىسا، ەكىنشىسى باسقا سيپات بويىنشا جوعارى. قازاققا وزبەكتەن، وزبەككە قازاقتان ۇيرەنەر تۇستار كوپ. بۇل دا ازاتتىقتىڭ اسىل قادامدارىنىڭ كورىنىسى. قازاقستان جاھاندىق دۇنيەگە كىرىگۋ مەن ودان ءوز ورنىن الۋدا كوپ ىزدەنىستەر مەن ناتيجەلەرگە قول جەتكىزسە، وزبەكستان ءوزىنىڭ ىشكى الەۋەتىن، مەملەكەتتى دامىتۋعا سال الۋدا ءوز ۇلگىسىن كورسەتىپ وتىر. دەمەك، قوڭسىلاس، باۋىرلاس بۇل ەلدەر ءبىرىن-ءبىرى تولىقتىرۋ ارقىلى عانا بىرىڭعاي تولىققاندى كورىنىستى بەرە الادى.

الايدا، تاريحتىڭ بەرگەنىنەن بەرەرىن دە الۋعا بولارلىق مۇمكىندىكتەردى قالت جىبەرگەن ساتتەر بارشىلىق. ايتالىق، قازاق پەن وزبەك ءبىر-ءبىرىن جوققا شىعارۋعا تالپىنىپ،  باقتالاسىپ ۋاقىت كەتىرمەگەندە، بالكىم كىشى ورتا ازيالىق وداقتىڭ نەگىزىن قالاعاندا ەۆرازيالىق گەوساياسي الاڭدا قازىرگى ساياسي احۋال ءتىپتى وزگەشە بولار ما ەدى؟! مۇمكىن، «اعاسىنعان» رەسەي مەن قىتايدى ءوز ورىندارىنا قويماسا دا، ساياسي جالتاق كەيىپتەن ارىلاتىن كۇن ەرتەرەك تۋار ما ەدى؟! بالكىم، ۇلى تۇركىستان وداعىنا ىرگەتاس قالانار ما ەدى؟! قالاي دەسەك تە، ۇلى تاريح ۇدەرىسى ەندى باستالدى. ودان باس تارتۋدىڭ دا، كۇدەر ءۇزۋدىڭ دە رەتى جوق، بار ءۇمىت الدا. قوس حالىقتىڭ كورمەگەنى كوپ بولسا دا، كورگەنىنەن قورىتاتىنداي ءجۇرىپ وتكەن ءىز بار.

ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، بۇل ەلدەردىڭ ەكى ۇلكەن ماسەلە بويىنشا ويلارى تۇتاسۋدا: وڭىردەگى وزەكتى سۋ، قۋات ماسەلەسى جانە اۋعانستان باعىتىنداعى ساياسي قادامدار. بالكىم، بۇعان وسى جولى ەۆرازيالىق كەڭىستىكتەگى ورتاق تىرلىك تە، تۇركى بىرلىگىندەگى ماڭىزدى ماسەلە دە قوسىلار. قالاي بولعاندا دا قازاق-وزبەك ەكىلىگى پايدا بولسا، ورتا ازيالىق ولكەدە عانا ەمەس، الەمدەگى ءوز ءسوزىن ايتار تۇركىلىك داۋىستىڭ ورنىقتى شىعارىنا ءۇمىت ۇستەلەنە تۇسەرى قاق. حالىقارالىق ساياسي اۋاندا ستراتەگيالىق جۇيە قۇرۋشى وسىنداي ءبىرتۇتاس قادامعا باستايتىن بىرىگۋ كەرەك-اق.

Abai.kz