وسىعان دەيىن الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن كەيبىر بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا: «قازاقستان بۇرىن ۋكراينا اۋماعىندا ورنالاسقان 30 امەريكالىق بيوزەرتحانانى ءوز اۋماعىنا ورنالاستىردى»، - دەگەن گۋ-گۋ اڭگىمە تاراعان. بۇل تۋرالى Mezgil.kz سايتى جازدى. 

بۇگىن قازاقستاننىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى رەسمي مالىمدەمە جاساپ، اتالعان اقپاراتتىڭ جالعان ەكەنىن ايتتى.

«بۇل فەيك. وزگە ءبىر مەملەكەتتىڭ بيوزەرتحانالارىن قازاقستان اۋماعىنا ورنالاستىرۋ تۋرالى ەشقانداي جوسپار جوق. بولعان دا ەمەس»، - دەلىنگەن مينيسترلىك تەرىستەمەسىندە.

بىلتىر (2022 جىلى) اقش-تىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى دانيەل روزەنبيۋم «قازاقستانداعى اقش بيوزەرتحانالارى تۋرالى» قاۋەسەتكە جاۋاپ بەرگەن.

«اقش-تىڭ سوڭعى 30 جىلدا قازاقستان مەن وسى توڭىرەكتە جاساپ جاتقان كەز كەلگەن جوبا-جوسپارى اۋەلى جەرگىلىكتى بيلىكپەن، باسشىلىقپەن كەلىسىلىپ، ماقۇلدانىپ قانا جاسالۋدا. قازاقستان بيلىگىنىڭ رۇقساتىنسىز بىردە-ءبىر جوسپار ىسكە ايپايدى. سونىڭ ىشىندە ادامدارعا زيان كەلتىرەتىن، جاپپاي قولدانىلاتىن بيولوگيالىق قارۋ ماسەلەسىنە قاتىستى دا ءدال سولاي. ال رەسەي مەن بەلارۋس پروپوگانداشىلارى قازاقستان بيلىگىن وپ-وڭاي الداۋعا بولاتىن اقىماق كورە مە؟ بۇل كەرەك دەسەڭىز، قازاقستان، گۇرجىستەن مەن ۋكراينا باسشىلىعىن مازاق ەتۋ»، - دەگەن.

«امەريكانىڭ قازاقستاندا ارقانداي اۋرۋ تۇرلەرىن تاجىريبەدەن وتكىزىپ، سىنايتىن بيوزەرتحانالارى بار» دەيتىن ءسوز كوپتەن بەرى ايتىلىپ كەلەدى. بىراق، بيوزەرتحانا تۋرالى رەسمي بيلىك ءتىس جارىپ ەشتەڭە ايتپاعان سوڭ، ول «جابۋلى قازان جابۋلى» كۇيىندە قالىپ كەلەدى. ارينە، اقش تاراپى دا زەرتحانا جايىندا جاق اشقان ەمەس. بۇل جايتتى رەسەي عانا جارياعا جار سالىپ وتىر.ءتىپتى، رەسەيدىڭ فەدەرالدى تەلەارنالارىنان ۆلاديمير سولوۆەۆ سەكىلدى كوبىك اۋىز، كوپىرمە ءسوزدى پروپوگانداشىلار: «الماتىنى بومبالاۋ كەرەك»، - دەگەن ءسوزدى دە اشىق ايتقان.

2022 جىل. رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين اقش-تىڭ بيوزەرتحانالارى تۋرالى ايتتى. «پەنتاگون ونداعان مامانداندىرىلعان بيوزەرتحانالار مەن ورتالىقتار قۇردى، ولاردىڭ نەگىزگى مىندەتى – بيولوگيالىق ماتەريالداردى جيناۋ جانە ۆيرۋستار مەن قاۋىپتى اۋرۋلاردىڭ تارالۋ ەرەكشەلىكتەرىن زەرتتەۋ. ۋكرايناداعى ارنايى وپەراتسيا بارىسىندا رەسەي شەكارالارىنا جاقىن جەردە بيولوگيالىق قارۋدىڭ قۇرامداس بولىكتەرى جاسالعاندىعى، پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتەگى ەپيدەميولوگيالىق جاعدايدى تۇراقسىزداندىرۋدىڭ مۇمكىن ادىستەرى مەن تەتىكتەرى دامىعاندىعى تۋرالى قۇجاتتىق دالەلدەر الىندى»، - دەدى ول.

2022 جىلدىڭ جەلتوقسانى. رەسەي مەملەكەتتىك ارناسىنان ساياساتتانۋشى ەۆگەني ساتانوۆسكي: «قازاقستانمەن سوعىسامىز. قاقتىعىس ءسوزسىز بولادى»، - دەپ سويلەدى.

«قازاقستانداعى اقش-تىڭ بيوزەرتحانالارى جايلى ءبىز ۇمىتىپ كەتە بەرەمىز. العاشقىدا، كۇلىپ ەدىك. سەنبەپ ەدىك. اقش قازاقستاندا بيوزەرتحانا اشۋى مۇمكىن ەمەس دەدىك. سويتسەك، ۋكرايناداعى سەكىلدى، قازاقستاندا دا 2 اسكەري بيوزەرتحانا بار ەكەن. ول اقش-تىكى. سوندىقتان، ءسوزسىز، تىكەلەي قاقتىعىس بولادى. ال قاقتىعىستىڭ قاشان بولاتىنىن ءبىز شەشپەيمىز»، - دەدى ول.

بۇل دەگەنىڭىز، قاراپايىم سوزبەن ايتساق، «ۋكراينادان سوڭ، قازاقستاننىڭ ماسەلەسىنە كىرىسەمىز. كەرەك بولسا، سوعىسامىز»، - دەگەن ءسوز! «قاقتىعىس ءسوزسىز بولادى»، دەگەنىڭىز باسقا ەمەس، ناق وسى ءسوز!

ال تاريحقا كوز جۇگىرتسەك، 40-50 جىل قازاق دالاسى كرەملدىڭ سىناق پوليگونى بولدى. سىناق ايماقتارىندا 1949-1989 جىلدار ارالىعىندا 456 ءار ءتۇرلى يادرولىق جارىلىستار جاسالسا، سونىڭ ىشىندە اۋە مەن جەر استىندا – 116 سىناق جاسالعان. 1951 جىلى 18 قازاندا ۋران بومباسى، 1953 جىلى 12 تامىزدا جەر ۇستىندە دۇنيە جۇزىندە العاش رەت قۋاتتىلىعى 500 كيلوتوننا بولاتىن سۋتەگى بومباسى سىنالعان. 1953 جىلعى تامىزدا تەرمويادرو قوندىرعىسىنىڭ، ال 1955 جىلى ا. ساحاروۆ شىعارعان بومبانىڭ سىناعى وتكەن.

قازاق حالقى يادرولىق سىناقتاردان ادامزات بالاسى بۇرىن سوڭدى كورمەگەن زارداپ شەكتى. سىناق زارداپتارى ءدارى مەن دارىگەرلەردى دارمەنسىز ەتىپ، ادامزات بالاسىندا كەزدەسپەگەن اۋرۋ-سىرقاۋلاردىڭ «جاڭا» تۇرلەرىن تۋىنداتتى. ەندى وسىدان-اق، سارالاي بەرسەڭىز بولادى. قازاققا بيولوگيالىق اپاتتى كىم جاسادى؟

Abai.kz