ينتەرەنت-كونفەرەنتسيامىزدىڭ قوناعى  -  «قازاقستان» رترك  اق باسقارما ءتورايىمى نۇرجان مۇحامەدجانوۆا حانىم وقىرمان تاراپىنان كەلىپ تۇسكەن ساۋالدارعا جالعاستى جاۋاپ بەرىپ وتىر. نۇرجان جالاۋقىزى «قازاقستان» رترك قىزمەتكەرلەرىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى تۋرالى سۇراققا جاۋاپ بەرە كەلىپ بىلاي دەيدى: «جالاقى ماسەلەسىنە كەلسەك، مەن وسى ۇجىمعا باسشى بولىپ كەلگەلى بەرگى ەكى جىلدا قىزمەتكەرلەرىمىزدىڭ ورتاشا جالاقىسى ءوستى. كورپوراتسيامىزدىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ شەشىمىمەن ارنايى مەرەكەلەرگە وراي الاتىن قىزمەتكەرلەرىمىزدىڭ سىياقىلارى بۇرىن تەك ەكى رەت بولسا، ۇستىمىزدەگى جىلى بۇل كورسەتكىش ءتورت سىياقىنى قۇراپ وتىر».

-  نۇرجان جالاۋقىزى، ۇلتتىق ارنا استاناعا تۇبەگەيلى قونىس اۋداردى. مۇنىڭ ءوزى قازاقتىڭ ۇلتتىق اقپارات مايدانىنداعى ەلەۋلى جاڭالىقتىڭ ءبىرى بولدى. قازاق ەلىنىڭ مەملەكەتتىك ساياساتىن، مادەني-رۋحاني ومىرىندەگى جاڭالىقتاردى جۇرتقا جەتكىزۋدە ۇلتتىق ارنانىڭ ورنى زور ەكەنى بەلگىلى. وسى ورايدا الماتىدان استاناعا قونىس اۋدارعان تەلەارنا قىزمەتكەرلەرىنىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەسى، باسپانامەن قامتىلۋى قالاي شەشىلەدى؟ كورپوراتسيا باسشىسى رەتىندە بۇل ماسەلەدە بەلگىلى ءبىر كومەكتەر بولاتىنىن ايتا الاسىز با؟ استانا قىمبات قالا ەكەنى بەلگىلى. جۋرناليستەردىڭ تاپقان ايلىعىنىڭ 50-60 پايىزى جالداعان پاتەرىنە كەتەدى، ولاردىڭ جالاقىسىن كوتەرۋ جاعى قالاي شەشىلەدى؟

ينتەرەنت-كونفەرەنتسيامىزدىڭ قوناعى  -  «قازاقستان» رترك  اق باسقارما ءتورايىمى نۇرجان مۇحامەدجانوۆا حانىم وقىرمان تاراپىنان كەلىپ تۇسكەن ساۋالدارعا جالعاستى جاۋاپ بەرىپ وتىر. نۇرجان جالاۋقىزى «قازاقستان» رترك قىزمەتكەرلەرىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى تۋرالى سۇراققا جاۋاپ بەرە كەلىپ بىلاي دەيدى: «جالاقى ماسەلەسىنە كەلسەك، مەن وسى ۇجىمعا باسشى بولىپ كەلگەلى بەرگى ەكى جىلدا قىزمەتكەرلەرىمىزدىڭ ورتاشا جالاقىسى ءوستى. كورپوراتسيامىزدىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ شەشىمىمەن ارنايى مەرەكەلەرگە وراي الاتىن قىزمەتكەرلەرىمىزدىڭ سىياقىلارى بۇرىن تەك ەكى رەت بولسا، ۇستىمىزدەگى جىلى بۇل كورسەتكىش ءتورت سىياقىنى قۇراپ وتىر».

-  نۇرجان جالاۋقىزى، ۇلتتىق ارنا استاناعا تۇبەگەيلى قونىس اۋداردى. مۇنىڭ ءوزى قازاقتىڭ ۇلتتىق اقپارات مايدانىنداعى ەلەۋلى جاڭالىقتىڭ ءبىرى بولدى. قازاق ەلىنىڭ مەملەكەتتىك ساياساتىن، مادەني-رۋحاني ومىرىندەگى جاڭالىقتاردى جۇرتقا جەتكىزۋدە ۇلتتىق ارنانىڭ ورنى زور ەكەنى بەلگىلى. وسى ورايدا الماتىدان استاناعا قونىس اۋدارعان تەلەارنا قىزمەتكەرلەرىنىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەسى، باسپانامەن قامتىلۋى قالاي شەشىلەدى؟ كورپوراتسيا باسشىسى رەتىندە بۇل ماسەلەدە بەلگىلى ءبىر كومەكتەر بولاتىنىن ايتا الاسىز با؟ استانا قىمبات قالا ەكەنى بەلگىلى. جۋرناليستەردىڭ تاپقان ايلىعىنىڭ 50-60 پايىزى جالداعان پاتەرىنە كەتەدى، ولاردىڭ جالاقىسىن كوتەرۋ جاعى قالاي شەشىلەدى؟

- كورپوراتسيانىڭ استانا قالاسىنا كوشىپ كەلگەن قىزمەتكەرلەرىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىنا قاتىستى، ارينە، ويلانۋدامىز. بىراق، وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، باسپانامەن قامتۋ ماسەلەسىن تەز ارادا شەشۋ وڭاي شارۋا ەمەس. جۋرناليستەر مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر ساناتىنا جاتپايدى. وسىنىڭ سالدارىنان تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىنا دا قاتىسا المايدى. بۇل ماسەلەنى ءبىز باق باسشىلارى بىرلەسىپ پارلامەنت قابىرعاسىندا دا كوتەردىك. ءبىزدىڭ ۇسىنىس سەناتورلار تاراپىنان قولداۋ تاپتى.  ايتسە دە، نەسيەلىك تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسى بويىنشا قىزمەتكەرلەرىمىزدىڭ قاتىسۋ مۇمكىندىگى بار. جالاقى ماسەلەسىنە كەلسەك، مەن وسى ۇجىمعا باسشى بولىپ كەلگەلى بەرگى ەكى جىلدا قىزمەتكەرلەرىمىزدىڭ ورتاشا جالاقىسى ءوستى. كورپوراتسيامىزدىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ شەشىمىمەن ارنايى مەرەكەلەرگە وراي الاتىن قىزمەتكەرلەرىمىزدىڭ سىياقىلارى بۇرىن تەك ەكى رەت بولسا، ۇستىمىزدەگى جىلى بۇل كورسەتكىش ءتورت سىياقىنى قۇراپ وتىر. كاسىبي شەبەرلىكتەرى جوعارى، شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىمەن كورىنە بىلگەن بىرنەشە مامانداردىڭ جالاقىسى 10 پايىزدان  30 پايىزعا دەيىن ءوستى. قىزمەتكەرلەرىمىز جىل سايىنعى دەمالىستارىنا شىققاندا ءبىر ايلىق جالاقىلارىنىڭ كولەمىندە ماتەريالدىق كومەك الۋ مۇمكىندىگىنە يە. مىنە، مۇنىڭ ءبارى قولداۋ ەمەس پە؟

- تەلەارنالارداعى مۋزىكالىق باعدارمالار كورەرمەندەردى مەزى ەتتى دەپ ويلامايسىز با؟ قاشان وزگەرىستەر بولادى؟

- جوق، ولاي دەپ ويلامايمىن. ءاربىر تەلەارنا ءوز باعدارلامالار جۇيەسىن كورەرمەننىڭ سۇرانىسىن ەسكەرە وتىرىپ تۇزەدى. وسى تۇرعىدان العاندا، وتاندىق تەلەارنالاردا مۋزىكالىق باعدارلامالار وتە كوپ دەگەن پىكىرمەن كەلىسە المايمىن. وزگەرىستەر تۋرالى ايتسام، تەلەارنالار قازىر  جاڭا تەلەماۋسىمعا دايىندىق جاساۋدا. جاقسى جوبالاردىڭ بولاتىنى ءسوزسىز.

- ءسىز ينتەرنيۋستە جۇمىس ىستەگەندە جۋرناليستەرگە ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا دا ەڭبەك سىڭىرگەن ەدىڭىز. قازىر ەۇۋ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتى دايىنداعان تۇلەكتەرگە كوڭىلىڭىز تولا ما؟ ولار ءسىزدى پروفەسسورلىققا شاقىرسا، باراسىز با؟ وندا ساباق بەرەتىندەر باق رەداكتسياسىنىڭ ەسىگىن اشىپ كورمەگەن، وزگە سالانىڭ ماماندارى، پەداگوگتار، فيلولوگتار دەگەن سىن-سوگىستى ءجيى ەستيمىز. جۋرناليست رەتىندە بۇل ماسەلەگە ءسىزدىڭ پىكىرىڭىز قالاي؟

- قازاق ءتىلدى جۋرناليستەرگە ءبىزدىڭ قوعامدا زارۋلىك بولماۋىنا كەيىنگى جىلدارى ايماقتاردا اشىلعان جۋرناليستيكا فاكۋلتەتتەرى ءتاۋىر ۇلەسىن قوسقانى بەلگىلى. ءتىپتى، كەيبىر وڭىرلەردە ءبىر ەمەس، بىرنەشە جوعارى وقۋ ورىندارىندا جۋرناليستەر دايارلاندى. راس، قازاقستاننىڭ وسى ماماندىق بويىنشا تاجىريبەلى، عىلىمي اتاقتارى بار پروفەسسور-وقىتۋشى قۇرامى ءارى كەتكەندە ءۇش فاكۋلتەتكە ساباق بەرۋدەن اسپاسى بەلگىلى. سوندا كوپتەگەن وقۋ ورىندارىنىڭ ديپلومدارى جوعارى دەلىنگەنمەن، قارىم-قابىلەتتەرى تالاپقا ساي ەمەس جۋرناليستەر دايارلاعانى راس. كەيبىر ليتسەنزيالاردىڭ الىنىپ، فاكۋلتەتتەردىڭ جابىلۋى ءبىزدىڭ ءسوزىمىزدىڭ راستىعىن دالەلدەيدى. ال جۋرناليستيكا ماماندىعىن بىتىرمەسە دە،  ءوزىنىڭ قارىم-قابىلەتىمەن ەل سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنگەن ماماندار دا جەتكىلىكتى.  سوندىقتان بىرجاقتى كەسىپ پىكىر ايتۋعا كەلمەيدى. مەنىڭشە ساۋاتتى، بىلىكتى جۋرناليستەر جالعىز ءبىزدىڭ كورپوراتسياعا ەمەس، بۇكىل ەلگە قاجەت. تەك جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن بىتىرگەندەر عانا ەمەس، باسقا دا وقۋ ورنىن بىتىرگەن جاستارعا قاتىستى وي ايتسام،  ارالارىندا تالاپتى دا تالانتتىلارى بار،  قولدارىنان ءىس كەلمەيتىن جالقاۋلارى مەن تىلگە دەگەن ساۋاتسىزدارى دا  بار. نەگىزىندە، مەنىڭ ءوز باسىم، تالانتتى جاستاردى بۇرىن تانىماسام دا قولداۋعا ءاردايىم ءازىرمىن.  ال، ۇستازدىق تۋرالى ۇسىنىس بولىپ جاتسا، ارينە، مەن ويلانامىن. تەلەۆيزيالىق مەنەدجمەنتتىڭ قىر-سىرىمەن بولىسۋگە دايىنمىن.

- «اسسالاماعالەيكۋم» مەن پالەيگە بايلانىستى نە ايتاسىز؟ الەۋمەتتىك جەلىدە وسى 2 ءسوز ءسىزدىڭ ەسىمىڭىزبەن قاتار اتالاتىن بولىپتى.

- بىرەۋ ءبىلىپ ايتادى، بىرەۋ بىلمەي ايتادى دەگەن ءسوز بار ەمەس پە؟ يرينا پالەيگە قاتىستى الەۋمەتتىك جەلىدەگى اتى جوق ازاماتتاردىڭ جازعان پىكىرلەرىن ورىنسىز دەر ەدىم. تەلەۆيزيالىق جۋرناليستيكانىڭ رەداكتورلىق، جۇرگىزۋشىلىك، پروديۋسەرلىك، جەتەكشىلىك ساتىلارىنان وتكەن ماماننىڭ ۇيرەتەرى بار ەكەنىمەن «كوكىرەگى وياۋ» ءار جاننىڭ كەلىسەتىنىنە ءشۇبا كەلتىرمەيمىن. ۇيرەنۋدەن جالىقپاۋىمىز كەرەك.

- «الماتى» تەلەارناسىنداعى «ءتىل ساقشىسى» سياقتى باعدارلاما اشۋ كەرەك. استانادا قازاق ءتىلى جاعدايىنىڭ ءماز ەمەس ەكەندىگىن ءوزىڭىز جاقسى بىلەسىز. تەك ءتىلدىڭ توڭىرەگىندە باعدارلاما جاساۋ ويىڭىزدا جوق پا؟

- ءتىل تازالىعىن ساقتاۋ ءاردايىم تەلەارنامىزدىڭ نازارىندا.  تەك ءتىل ماسەلەسىنە قاتىستى ۇتىمدى جوبا ۇسىنىلاتىن بولسا، قاراستىرۋعا دايىنبىز.

- عالىم دوسكەننىڭ باسشىلىعى تۇسىندا «قازاقستان» ارناسى ءوزىنىڭ ۇلتتىق ارنا دەگەن اتاۋىنا ساي بولدى. ءالى دە ۇلتتىق ارنا. الايدا، ۇلتتىق ارنا دەگەنگە زاتى ساي ەمەس! ماسەلەن، ۇلتتىق مۋزىكاعا ارنالعان "تەلقوڭىر" دەگەن جالعىز حابار بار. "قازاقتىڭ جەرى" دەيتىن جوبانى بۇرىنعىلاردان قالعان دەدىڭىزدەر مە، جالعاستىرمادىڭىزدار! ۇلتتىق مادەنيەت پەن سالت-داستۇرلەرگە بايلانىستى تانىمدىق حابارلار جوق. نەگە؟ الدە "كوپ ۇلتتى" مەملەكەتتىڭ اقپاراتتىق ساياساتى مۇمكىندىك بەرمەي مە؟ بالكىم، ءسىز ۇلتتىق ارنانىڭ ۇلتتىق اقپاراتتىق مۇددەسىن پا-نىڭ قىزمەتكەرلەرى مەن ءمينيستردىڭ الدىندا قورعاي الماي جۇرگەن شىعارسىز؟ سىزدە پرينتسيپ بار ما؟ جوق الدە شەنەۋنىكتەردىڭ تاپسىرماسىن بۇلجىتپاي ورىندايسىز با؟ ارنانىڭ بۇكىل جاۋاپكەرشىلىگىن موينىڭىزعا الىپ، تاۋەكەلگە بارا الاسىز با؟ ءوتىنىش: جاتتاندى، شىعارىپ سالما جاۋاپ بەرمەڭىزشى!

-  ءسىزدىڭ  “تەلقوڭىردان”باسقا جوبا جوق دەگەنىڭىز اسىعىستاۋ پىكىر، باۋىرىم. “قازاقستان”  ۇلتتىق تەلەارناسى  قاشان دا كورەرمەننىڭ كوڭىلىندەگىسىن ءدوپ باسۋعا ۇمتىلىپ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە تولى جوبالاردى دايىنداۋعا بارىنشا جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايدى.  مەملەكەتتىك اقپاراتتىق ساياساتتى جۇرگىزۋدە جاڭا تەلەۆيزيالىق فورماتتاردى مەڭگەرۋ مەن گرافيكانى، ينفوگرافيكانى الەمدىك دەڭگەيگە ساي قالىپتاستىرۋ دا باستى ماقساتتاردىڭ ءبىرى. تىلشىلەرىمىزدىڭ تاقىرىپ تاڭداۋىنان باستاپ ونى زەردەلەۋى، كورەرمەنگە ۇمىتىلماستاي ەتىپ ۇسىنۋى دا نازاردا. بۇلار جاتتاندى سوزدەر ەمەس، كۇندەلىكتى شارۋامىز. تاۋەكەلگە بارۋ دەگەنگە كەلسەك، ۇلتتىق مۇددەگە قاتىستى وزەكتى تاقىرىپتاردان باستاپ قوعامدا بولىپ جاتقان كەيبىر جان اۋىرتاتىن  وقيعالاردىڭ دا ورتاسىنا بارۋدان ەش ۋاقىتتا جالتارعان ەمەسپىز. سونداي-اق، ەلىمىزدىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدەگى بەدەلىنە ساي مەملەكەتتىك تەلەارنا جاساۋ ماقساتىندا الەمدىك ستاندارتتارعا ساي تىلشىلەرىمىزدىڭ بولۋىن، ولاردىڭ زەرەك تە تەرەڭ تالداۋلار ۇيىمداستىرۋىنا مۇمكىندىكتەر جاساۋدى نازاردا ۇستاۋدامىز. وسىدان دا بولۋ كەرەك دەپ ويلايمىن، ۇلتتىق تەلەارنانىڭ كورەرمەندەرى، قازاق راديوسىنىڭ تىڭدارماندارى كوبەيىپ كەلەدى. مۇنى ءبىز تەلەراديوجوبالارىمىزعا  قاتىستى ايتىلعان، جازىلعان پىكىرلەر  مەن كورپوراتسيانىڭ سايتى ارقىلى ءبىلىپ وتىرمىز.  

- ۇلتتىق ارنانىڭ ءسىزدىڭ ورىنباسارلارىڭىز، وزگەدە كىشىرىگىم باستىقتار جۇمىس بارىسىندا قانداي دا قاتەلىكتەر، كۇردەلى ماسەلەلەر بولىپ جاتسا، جاۋاپكەرشىلىكتى مويىندارىنا المايدى. دەرەۋ كىنالىنى ىزدەيدى. ءسويتىپ، قاتارداعى جۋرناليست، شەف-رەداكتورلاردىڭ موينىنا ءبارىن ارتا سالادى. نەگە؟

- ەگەر ناقتى ءبىر دەرەگىڭىز بولسا، ماعان تىكەلەي حابارلاسىڭىز.  كىنالىنى بىرگە ىزدەيىك.

(جالعاسى بار)

Abai.kz