دومبىراشى-عالىم جۇماگەلدى ناجىمەدەنوۆتىڭ دومبىرانىڭ ءۇنى وزگەرىپ بارا جاتقانىن ايتىپ دابىل قاققانىنا بىرەر جىل بولدى. زادىندا دومبىرا تۋرالى تالاي ۇسىنىس پەن تىلەكتى ەستىپ جۇرسەك تە، بۇل جانايقاي قۇلاققا توسىن ەستىلگەن. قايسىبىر جىلى قايسىبىر فەستيۆال اياسىندا ناجىمەدەنوۆ كوتەرگەن ماسەلە سول ءبىر ەسكى دە تار عيماراتتىڭ ىشىنەن شىقپاي قالعان سىڭايلى. سول جيىنعا قاتىسقان تالاي ءمۇيىزى قاراعايداي مادەنيەتشىلەردىڭ ەسىنە وسى ءبىر ماسەلەنى تاعى ءبىر رەت سالىپ، وسى تاقىرىپقا تاعى ءبىر ورالىپ سوعۋدى ءجون كوردىك.

ەستىگەنىمىزدى ەسىنەپ ءجۇرىپ ۇمىتىپ قالاتىن ءبىز سىرتتاي دابىرايتىپ ءباسپاسوز بەتىندە «دومبىراعا ارناپ ەسكەتكىش قويۋ»، «دومبىرانىڭ ءۇنىن قالىپتاۋ» سىڭايلى سۋپەر يدەيالى تاقىرىپتارمەن ماقالالار جازىپ جۇرگەنىمىزبەن، اكەلى-بالالى ەڭسەپوۆتەر «ءبىز ويلاپ تاپتىق» دەپ ەسەپتەيتىن  دومبىرا-ەلەكترونيكا-كومپيۋتەر-ورىنداۋشىدان (دەككو) قۇرالعان «كۆەرتەتكە» جاتىپ الىپ قول سوعۋدان ارىگە اسا الماي جۇرگەن سىڭايلىمىز. ءار اسپاپقا وسىلاي جانر اشا بەرسەك، اقەركە تاجىباەۆا سەكىلدى امبيتسياسى ادام ولتىرەتىن كەيىنگى تولقىن جاس قوبىزشىلار قەككو دەگەن شەدەۆر شىعىرىپ جۇرسە، تاڭ قالماڭىز.

دومبىراشى-عالىم جۇماگەلدى ناجىمەدەنوۆتىڭ دومبىرانىڭ ءۇنى وزگەرىپ بارا جاتقانىن ايتىپ دابىل قاققانىنا بىرەر جىل بولدى. زادىندا دومبىرا تۋرالى تالاي ۇسىنىس پەن تىلەكتى ەستىپ جۇرسەك تە، بۇل جانايقاي قۇلاققا توسىن ەستىلگەن. قايسىبىر جىلى قايسىبىر فەستيۆال اياسىندا ناجىمەدەنوۆ كوتەرگەن ماسەلە سول ءبىر ەسكى دە تار عيماراتتىڭ ىشىنەن شىقپاي قالعان سىڭايلى. سول جيىنعا قاتىسقان تالاي ءمۇيىزى قاراعايداي مادەنيەتشىلەردىڭ ەسىنە وسى ءبىر ماسەلەنى تاعى ءبىر رەت سالىپ، وسى تاقىرىپقا تاعى ءبىر ورالىپ سوعۋدى ءجون كوردىك.

ەستىگەنىمىزدى ەسىنەپ ءجۇرىپ ۇمىتىپ قالاتىن ءبىز سىرتتاي دابىرايتىپ ءباسپاسوز بەتىندە «دومبىراعا ارناپ ەسكەتكىش قويۋ»، «دومبىرانىڭ ءۇنىن قالىپتاۋ» سىڭايلى سۋپەر يدەيالى تاقىرىپتارمەن ماقالالار جازىپ جۇرگەنىمىزبەن، اكەلى-بالالى ەڭسەپوۆتەر «ءبىز ويلاپ تاپتىق» دەپ ەسەپتەيتىن  دومبىرا-ەلەكترونيكا-كومپيۋتەر-ورىنداۋشىدان (دەككو) قۇرالعان «كۆەرتەتكە» جاتىپ الىپ قول سوعۋدان ارىگە اسا الماي جۇرگەن سىڭايلىمىز. ءار اسپاپقا وسىلاي جانر اشا بەرسەك، اقەركە تاجىباەۆا سەكىلدى امبيتسياسى ادام ولتىرەتىن كەيىنگى تولقىن جاس قوبىزشىلار قەككو دەگەن شەدەۆر شىعىرىپ جۇرسە، تاڭ قالماڭىز.

سوناۋ 1986 جىلى ەتنوگراف جاعدا بابالىقۇلى تاپقان تاستا دومبىرانىڭ ءھام بيلەپ تۇرعان بەس ادامنىڭ سۋرەتى بار ەكەنى تالاي ايتىلدى، جازىلدى. كامال اقىشەۆ باستاعان عالىمدار بۇل تاستى نەوليت داۋىرىنە جاتقىزعىنى دا ءمالىم. شامامەن التى مىڭ جىل بۇرىن قۇلاعى، شاناعى بار دومبىرانى تاسقا تاڭبالاعان اتا-بابامىز سول كەزدىڭ وزىندە-اق دومبىرا شەرتەدى ەكەن، كۇيگە بيلەيدى ەكەن. ەندەشە، ءستراديۆاريدىڭ سكريپكاسىمەن ماقتاناتىن جۇرتقا «مادەنيەت بىزدەن باستالادى!» دەپ راحاتتانىپ تۇرىپ ايتۋعا بولاتىن شىعار. ال سول تاريحي تاستىڭ ءالى كۇنگە «مادەني مۇراعا» ەنبەگەنىن دە جاعدا اقساقال وكپەلەپ تۇرىپ ايتتى. مادەني مۇرا دەگەنىمىز كور قازۋ عانا ەمەس شىعار؟

«Abai.kz» دومبىرانى جانىنا سەرىك ەتىپ جۇرگەن بىرنەشە ازاماتقا ساۋال تاستاعان بولاتىن. دومبىراشى-عالىم جۇماگەلدى ناجىمەدەنوۆتىڭ، كۇيشى راقىم ءتاجىبايۇلى مەن قارشىعا احمەدياروۆتىڭ، «شەرتەر» جشس-ءنىڭ وندىرىستىك ديرەكتورى مەيىربەك ءدىلمانوۆتىڭ، دومبىرا جاساۋشى شەبەر جولاۋشى تۇردىقۇلوۆتىڭ، دەككو جانرىنىڭ اۆتورى جاسارال ەڭسەپوۆتىڭ جانە جاس كۇيشى مۇرەگەر ساۋرانباەۆتىڭ جاۋاپتارى تومەندەگىشە.

جۇماگەلدى ناجىمەدەنوۆ: مەن دومبىرادا قازاقتىڭ يمۋنيتەتى جاتىر دەپ ايتقان بولار ەدىم. بۇكىل عىلىم دا سونىڭ ىشىندە. ءابۋ ناسىر ءال-فارابي ايتادى: «اسپاننىڭ كوركى - جۇلدىز، جەردىڭ كوركى - دىبىس» دەپ. دومبىرانى قاعىپ كەپ جىبەرگەندەگى تەربەلىستەردىڭ جيىنتىعىن مۋزىكا دەيدى. ءبىر قاراعاندا، دومبىرا - قاراپايىم اسپاپ. «ودنا پالكا، دۆە سترۋنى» دەپ ورىستار كەمىتىپ ايتادى. بىراق كلاسسيكالىق مۋزىكا ورىنداۋشىلار التى، ءتورت ىشەگى بار اسپاپتارمەن ويناعان اۋەندى ءبىز ەكى ىشەكپەن-اق جەتكىزەمىز. ەشبىرىنەن كەم تۇسپەيدى. ورىستار ولاي وتتاماسا دا بولادى.

قازىر ءبىز مۋزىكانىڭ ورتاسىندا ءجۇرمىز. باياعى قوڭىر ءۇننىڭ  كەرەمەتتىگى سول، قورقىتتىڭ قىل قوبىزىنىڭ قوڭىر ءۇنىن ەستىپ-اق، سىرقاتتار جازىلعان. 130-150 گيگاگەرتس اپپاراتتىڭ اۋقىمىنان شىققان مۋزىكا ساۋ ادامدى اۋرۋ قىلادى. الىسقا بارماي-اق، قازاقتىڭ وسى كۇنگى تويلارىنا بارساڭىز، ۋ-شۋ، ايقايعا تويىپ قايتاسىز. سوندا بۇل قاي جاقتان كەلگەن مادەنيەت؟ قوڭىر ءۇنىنىڭ دياپازونى 90 گتس-تەن باستالادى. قازىرگى بالىق اۋلايتىن لەسكىمەن جاسالاتىن دومبىرالاردىكى 190 گتس. ەۋروپالىق اسپاپتاردىڭ ءۇنى 200 گتس-تەن باستالادى. تۇسىنە بىلگەن ادامعا ءبىز بار قۇندىلىقتارىمىزبەن ەۋروپا ءۇنىنىڭ ىشىنە كىرىپ كەتتىك. قازىر قوڭىر ءۇندى دومبىرا جوق، مۇراجايدان عانا تابا الاسىز.

جولاۋشى تۇردىقۇلوۆ: جۇماگەلدىنىكى دۇرىس. ونى ەشكىم قولداماي وتىر. قولداسا، نەسى بار، قوڭىر ءۇندى دومبىرانى جاساۋعا بولادى. بىراق دومبىرانىڭ ىشەگىن زەرتتەپ بارىپ دومبىرا جاسايتىن عىلىمي ورتالىق اشۋ كەرەك.

- عىلىمي ورتالىق اشىلدى دەيىك، جۇمىستى نەدەن باستاماقسىزدار؟

جۇماگەلدى ناجىمەدەنوۆ: قازىرگى دومبىراعا قاتىستى ءنومىرى ءبىرىنشى پروبلەما - ىشەكتىڭ جوقتىعى. دىبىستىڭ دۇرىس شىعۋى 50-60 پايىز ىشەككە بايلانىستى. باياعى شەشەن دومبىرالاردىڭ ورنىنا قازىر ماڭقا دومبىرالار قاپتاپ كەتتى. ال ول ماڭقا دومبىرامەن قازاقتىڭ رۋحىن كوتەرە المايسىز. قازاقتىڭ رۋحىن كوتەرەتىن - قوڭىر ءۇندى دومبىرا. قوڭىر ءۇندى قالىپقا كەلتىرۋ ارقىلى قازاقتىڭ اقىل-ويى، ساناسى وزگەرەدى. «دومبىرا تارتقان بالا جاماندىققا بارمايدى»، «دومبىرا ۇستاعان بالا اداسپايدى»  دەگەن تاقىرىپتاردا ماقالا دا جازدىم. بيلىكتەگى كەيبىر قازاقتاردا دومبىراعا دەگەن مەنسىنبەۋشىلىك قالىپتاسقان سياقتى. مادەني ساياسات جانە ونەرتانۋ ينستيتۋتتىڭ ديرەكتورى ەرلان سايروۆ بىلتىرعى رەسپۋبليكالىق فورۋمدا «دومبىرانى برەند قىلىپ الايىق» دەگەن  باستاما كوتەردى. قابىلدانباي تاستالدى ەمەس پە؟ ماڭگىلىك رۋحاني بايلىعىمىز قازىر مەملەكەتتىك ستاندارتقا كىرمەي وتىر. بيلىكتىڭ قازاق رۋحانياتىنا دەگەن كوزقاراسى وسىدان-اق كورىنىپ تۇرعان جوق پا؟ دومبىرا قازىرگى جاعدايدا تەك قولونەر رەتىندە قالىپ وتىر. عىلىمي ورتالىق اشقاندا عانا اكۋستيكاسىن زەرتتەۋ ارقىلى دومبىرانى مەملەكەتتىك ستاندارتقا ەنگىزە الامىز. سوسىن مىقتى عىلىمي كەڭەس قاجەت بولادى. ارنايى ىشەك جاسايتىن تسەح اشۋ ماسەلەسى ءوز الدىنا. گيتارا مەن سكريپكانىڭ  ارنايى ءوزىنىڭ ىشەگى بار عوي. دومبىرانىڭ ىشەگىن شىعاراتىن تسەح نەگە بولماۋى كەرەك؟ قاتتى بۇراۋعا شىدايتىن بولعاندىقتان كەيىن بالىق اۋلايتىن لەسكىنى تاعىپ قويدىق. ال ول سوزىلا بەرەدى. ىشەكتىڭ سوزىلۋى - مۋزىكانتتارعا كەرى اسەرىن تيگىزىپ جاتىر. ساحنادا تۇرىپ ىشەگى سوزىلىپ كەتەدى دە، قۇلاعىن بۇراي بەرەدى. بازبىرەۋلەر قويدىڭ ىشەگىنەن جاسالعان ىشەكتى ۇزىلگىش، تۇتىلگىش، كىرلەگىش دەپ ءجۇر. بوس ءسوز. دومبىرانى زەرتتەپ جۇرگەن كەيبىر جىگىتتەردىڭ ءىلىمى، ءبىلىمى بار، بىراق عىلىمى جوق. ۋكراينانىڭ پولتاۆا دەگەن جەرىندە قويدىڭ ىشەگىن ءبىزدىڭ ەلىمىزدەن الىپ، حالىقارالىق ستاندارتقا ساي وندىرەدى ەكەن. ەندەشە وزىمىزدە دە نەگە عىلىمي ورتالىق، تسەح اشىپ  وندىرمەسكە؟ كەزىندە ۇرشىقتان يىرگەن عوي. كەلىسەمىن، ۇرشىقتان يىرگەن ىشەكتىڭ ديامەترى جۋان نەمەسە جىڭىشكە بولىپ شىعۋى مۇمكىن. ال ارنايى تسەحتا قالاي ساقتالۋى كەرەكتىگى، كولەمى ەسكەرىلىپ جاسالاتىن ەدى.

قارشىعا احمەدياروۆ: قويدىڭ ىشەگى كىشكەنتاي دومبىراعا كەلەدى. ءتۇتىلىپ قالسا، اۋىلدا كۇندە قوي سويىلىپ جاتىر. سونى الادى دا، تاعا سالادى... تەك دومبىرا ءۇشىن ەمەس، سكريپكاعا دا تاققان. بۇزاۋدىڭ ىشەگىن ۆيولونچەلگە تاققان. زامان وزىپ، الەمدىك مۋزىكا ارەناسىندا التىن، كۇمىس جالاتىلعان ىشەكتەر شىعىپ جاتقاندا، كيىز ءۇيدىڭ ىشىندە وتىرىپ، اسىقپاي تارتاتىن باياعى ىشەك ەشقايدا وتپەيدى قازىر. ءارى كەتسە، ءۇش كۇن تارتساڭ، ءۇزىلىپ قالادى. جۇماگەلدىلەر ستانوكپەن لايىقتاپ شىعارسىن. بىراق ونى السا، ۇجىم بوپ الار، باسى-قاسىندا جۇرگەن دومبىراشىلار الار. بۇكىل حالىق ىشەك ساتىپ المايتىنىنا مەنىڭ كوزىم الدەقاشان جەتكەن. قايسىبىر جىلى سەمەيدەن دومبىرانىڭ ىشەگىن شىعاراتىن ستانوك جاسايتىن تسەح اشىپ، قويدىڭ ىشەگىن تاسىماقشى بولدىق.  بارلىعىن ويلاستىرىپ، اقشاسىن ەسەپتەگەندە، شىعىن اقتامايتىن بولدى...

- ۇكىمەتكە، بولماسا ءتيىستى مينيسترلىككە حات جولداپ كوردىڭىزدەر مە ؟

جۇماگەلدى ناجىمەدەنوۆ: جولدادىق. ىشەكتىڭ ىشكى سوزىلعىشتىق قاسيەتىن دە كورسەتىپ بەردىم. 20 شاقتى ادام قول قويدىق. جاۋاپ جوق.

قارشىعا احمەدياروۆ: كەزىندە كونسەرۆاتوريانىڭ جانىنان دومبىراعا قاتىستى عىلىمي ورتالىق اشىلىپ، جۇمىس جاسادى. سارىباەۆ، بايقاداموۆتار كەڭەسشى بولدى. سول ەڭبەكتىڭ ارقاسىندا دومبىرانىڭ قازىرگى حالىنە جەتتىك. ءوزىن اقتاماعاننان كەيىن، جابىلىپ قالدى. قاراپ وتىرساق، وسى كۇنى ءجيى ايتىلىپ جۇرگەن عىلىمي ورتالىق اشىپ، تسەحتان قويدىڭ ىشەگىن شىعارۋ تاجىريبيەدەن ءوتتى. دالەلدەندى دە. ەگەر قۇرمانعازى سياقتى ايگىلى ورىنداۋشىلار بولماسا دومبىرا دا مۇنداي ءماشھۇر بولماس ەدى. سوندىقتان ورىنداۋشىلارمەن دە ساناسىپ، كەلىسىپ وتىرۋ كەرەك. اۋەلى ءۇنىن شىعارىپ، ەتالون جاساسىن. تەورەتيكتەر جەتەرلىك قوي. تاجىريبە جۇزىندە دە كورسەتسىن.

جاسارال ەڭسەپوۆ: مۋزىكانتتار دا حالىقتىڭ سۇرانىسىن ۇدايى ەسكەرىپ وتىرۋلارى  قاجەت. دەككو-نىڭ ماقساتى - ۇلتتىق اسپاپتاردىڭ دەڭگەيىن كوتەرۋ، حالىققا، اسىرەسە، جاستارعا جەتكىزۋ. جاستار دومبىرا اسپابىنان الشاقتاپ كەتتى. نەگە؟ جاھاندانۋ كەلدى. ءبىز كيىز ءۇيدىڭ ىشىندە قالماۋىمىز كەرەك. ەسترادالىق دەڭگەيى جوعارى، زاماناۋي وڭدەۋدىڭ ءتاسىلى ارقىلى وسى ءبىر جاڭالىقتى ەنگىزدىم. دەككو -  2000 جىلى اۆتورلىق كۋالىك الىنعان مەملەكەتتىك  قۇجات. حالىقارالىق تەرميندى العاشقىدا قازاقي سوزبەن اۋىستىرۋ تۋرالى كوپ ۇسىنىستار الدىم. بىراق ءوزىمنىڭ ۇستانىمىمدا قالدىم، ءبىزدىڭ ءتول ءسوزىمىز بولىپ قالدى. قايتا ماقتانۋىمىز قاجەت، كوپ مەملەكەتتەر بۇل ستاندارتقا ءالى دە ەنە الماي وتىر. سىرت ەلدەرگە  گاسترولدىك ساپارلارمەن شىققاندا ءداستۇرلى كۇيمەن تاڭ قالدىرا المايمىز. قازىرگى دومبىرا يمپروۆيزاتسيانى تالاپ ەتەدى. سول ءۇردىستى بۇزدىق تا، دومبىرانىڭ باسىن، موينىن قوزعاۋدى ەنگىزدىك. بۇرىنعىداي وتىرىستا ەمەس، دەككو-دا ەركىن وتىرىس قاجەت. وتىرىسقا دا پاتەنت الدىم.

- دەككو-نى حالىق قالاي قابىلدادى دەپ ويلايسىز؟

جاسارال ەڭسەپوۆ: مەنىڭ بالام اسىلبەك ەڭسەپوۆ شىعاتىن جەرلەردىڭ بارىنە دەككو ارقىلى شىعىپ ءجۇر. حالىقتىڭ سۇرانىسى روك ستيلىندەگى دومبىرا بولدى، سول سۇرانىستىڭ نەگىزىندە شىقتى. بۇل مەكتەپتى جالعاستىرۋشىلار قازىر ءتىپتى كوبەيىپ كەتتى. كەزىندە اسىلبەك وقىپ ءجۇرىپ ساحناعا شىققانىندا، كونسەرۆاتوريادان شىعارىپ جىبەرۋگە دەيىن باردى. سودان كەيىن بارىپ «ۇلىتاۋ»، «ساز وتاۋلار» شىقتى.

ال دەككو وركەسترگە كەلمەيدى. وركەستردە باسقا اسپاپتارعا ورىن بەرىلۋى ءتيىس.

- ءسىزدىڭ ايتىپ وتىرعانىڭىز ەلەكترو-اكۋستيكالىق دومبىرا عوي، شاماسى...

جاسارال ەڭسەپوۆ: ىشىنە ديناميكا قويىلىپ جاسالعان العاشقى ەلەكترلىك دومبىرانى لاتۆيادا جاساتتىق. ول شاڭقوبىز، سىبىزعى، فلەيتا، سىرنايدىڭ دا دىبىسىن كۇشەيتىپ شىعارادى. سودان كەيىن تاعى بىرەۋىن جولاۋشىعا جاساتتىق.

جولاۋشى تۇردىقۇلوۆ: ەلەكترلىك دومبىرانى مەنىڭ شاكىرتتەرىم جاسايدى. ونداي دومبىرانى جاساۋشى شەبەرلەر از.

مۇراگەر ساۋرانباەۆ: ەلەكترو دومبىرانىڭ داۋسى گيتارانىڭ ۇنىنە ۇقسايتىن سياقتى.

- مىسالى، مۇراگەر، سەن نۇرعيسا تىلەنديەۆتىڭ كۇيلەرىن ءجيى ورىندايسىڭ عوي. ول كىسىنىڭ ورىنداۋىنداعى كۇيلەردى تىڭداپ وسكەنىڭ تاعى بار. دومبىرانىڭ ۇنىنەن وزگەشەلىك سەزىلە مە؟

مۇراگەر ساۋرانباەۆ: نۇرعيسا اتامىزداي دومبىرا تارتۋ بىزگە ارمان عوي. بىراق ول كىسىنىڭ دە دومبىرالارىنىڭ ىشەگى كادىمگى ءبىز پايدالانىپ جۇرگەندەي بولۋ كەرەك، مەنىڭ بىلۋىمدە. سوندىقتان، ءوز باسىم دومبىرانىڭ ۇنىنەن وزگەشەلىك بايقاي قويمايمىن.

مەيىربەك ءدىلمانوۆ: ال ءبىز ەلەكترلىك دومبىرا جاسامايمىز.

- قازىر جاسالىپ جاتقان، كانىگى دومبىراشىلاردىڭ تارتىسىنا شىداس بەرەتىن ءبىزدىڭ ەلدەگى مىقتى دەگەن دومبىرالاردىڭ قۇنى قانداي ءوزى؟

راقىم تاجىبايۇلى: قازىرگى دومبىرالاردىڭ باعاسى، ەستۋىم بويىنشا، 500 دوللار. ال ماتەريالىنا قاراي جاقسى دومبىرانىڭ قۇنى 25 مىڭ دوللارعا دەيىن بارسا كەرەك. دومبىرانىڭ بەدەلىن ءوسىرۋ ءۇشىن ونىڭ باعاسىن وسىرگەنىمىز، ءبىر جاعى، دۇرىس. قۇنى بولماسا، قادىرى قالمايدى، كۇتىمى كەتەدى. جاقسى دومبىرانى تارتقان ۇستىنە تارتقىڭ كەلەدى. ونداي دومبىرانى شەرتسەڭ شابىتىڭ ويانىپ، شەبەرلىگىڭ وسەدى. 10 000 دوللار دەگەن باعا قازىر بىزگە تۇرپىدەي تيەتىن شىعار. بىراق، سالىستىرىپ قاراساق، ارزان تۇراتىنداي دومبىرانىڭ سكريپكادان قاي جەرى كەم؟

قارشىعا احمەدياروۆ: 5-6 دومبىرام بار. عەينوللا ىسماعۇلوۆ، جاقسىلىق وسپانوۆتاردىڭ جاساعان دومبىرالارىمەن شىعىپ ءجۇرمىن. كايسىبىر جىلى وتەگەن ماحمۇتتىڭ «يمان» قورى «ۇكىلى دومبىرا» بايقاۋىن وتكىزگەندە، القا توراعاسى بولعانمىن. بارلىق شەبەرلەردىڭ جاساعان دومبىرا ۇلگىلەرى مەنىڭ الدىمنان ءوتتى. سوندا ارقايسىسىنىڭ باعاسى شامامەن مىڭ دوللار كولەمىندە بولاتىن.

جولاۋشى تۇردىقۇلوۆ: دومبىرا جاساتقان ادام ىشىنە دە، سىرتىنا دا قارايدى عوي. ءبىر جەرىندە كىنارات بولماۋ كەرەك. شاكىرتتەرىم جاساپ جۇرگەن دومبىرالارىن 300 دوللارعا باعالاپ ءجۇر. ءوزىم جاسايتىن دومبىرالاردى مىڭنان باستاپ، ون مىڭ دوللاردىڭ كولەمىندە باعالايمىن. مەن جاساعان دومبىرالاردى «ۇلىتاۋ» توبى دا ۇستاپ ءجۇر.

مۇراگەر ساۋرانباەۆ: مەن دە نەگىزىنەن دومبىرانى وسى جولاۋشى اعامىزعا جاساتامىن. جاقىنداعا عانا وسى اعامىزدىڭ شاكىرتى، ەردوس دەگەن جىگىتكە تاپسىرىس بەردىم. باعاسى ءبىر جارىم مىڭداي بولاتىن شىعار.

- دومبىرا جاسايتىن ماتەريال، ياعني، اعاش ماسەلەسىندە قانداي وزگەرىستەر نەمەسە ىزدەنىستەر كەرەك؟

جولاۋشى تۇردىقۇلوۆ: بىرىنشىدەن، دومبىرانىڭ ساپاسى تۇزەلگەننەن كەيىن، حالىقارالىق ارەناداعى اسپاپقا اينالار ەدى. ەكىنشىدەن، ارينە، ساپاسى بولعاننان كەيىن ونەر دەپ قاراپ، جالپى باسەكەنى كوبەيتىپ، دومبىراعا ۇلتتىق ونەر دەپ قاراۋىمىز كەرەك. ويلاپ وتىرساق، ماسەلە كوپ. شەبەرلەردىڭ باستارى قوسىلماي ءجۇر. بەلگىلى ءبىر ورتالىق بولسا، بارلىق اسپاپ تۇرلەرىن جاسايتىن مىقتى ماتەريالدار  الىنار ەدى. ءوزىمىزدىڭ تيان-شان شىرشاسى دا -  اكۋستيكاسى جوعارى اعاش. اكۋستيكالىق قاسيەتى كۇشتى قىزىل اعاش، قارا اعاش، بۇيرا ۇيەڭكىلەر شەتەلدەن الىنۋى قاجەت. وعان جەكە ادامنىڭ شاماسى جەتپەيدى.

مەيىربەك ءدىلمانوۆ: بىلەتىن بولارسىزدار، «شەرتەر» 1989 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەپ كەلەدى. 1992 جىلى جشس بولدىق. اسپاپتىڭ بارلىق ءتۇرىن جاسايمىز. جەكە شەبەرلەر دە كوپ. ادىرنانىڭ ءبىر ءتۇرىن ويلاپ تاپتىق. فورماسى ساداق سياقتى، ارفا ءتارىزدى وتىرىپ وينالاتىن اۋىر اسپاپ. مەكتەپ جاسىنداعى بالالارعا ارنالعان دومبىرالار جاسالىپ جاتىر. قازىر بىزدە 20 شاقتى شەبەر جۇمىس جاسايدى. 1989 جىلدارى ايىنا باس-اياعى 7000 دومبىرا شىقسا، قازىر نەبارى ءجۇز ەلۋدەي-اق دومبىرا جاسالىپ جاتىر.

ەرلان ابدىرۇلى، «اباي-ينفورم».