بولاشاقتاعى ون جىلعا كىمنىڭ قيال قۇسىن شارىقتاتىپ كوز جىبەرگىسى كەلمەيدى؟ ارينە قيال قۇسىن شارىقتاتىپ كوز جىبەرۋ مۇلدەم وڭاي ەمەس، ەگەر ءسىز ءوز قيال قۇسىڭىزدى ۇنەمى العا ۇمتىلتىپ، وسى باعىتتاعى ادامداردىڭ پىكىرلەرىن ءبىر ارناعا توعىستىرا جيناساڭىز، وندا قانداي دا ءبىر جالپىلاما ۇعىم-تۇسىنىك وزىنەن ءوزى پايدا بولۋى ابدەن ىقتيمال.

ءسوز ورايىندا ايتپاعىمىز، امەريكالىق Atlantic Council ساراپتاما ورتالىعىنىڭ 167 ساراپشى 2033 جىلعا قاراي الەم جۇرتشىلىعىن نە كۇتىپ تۇرعانى تۋرالى ءتۇرلى پىكىرىن جيناستىرىپ، بولاشاقتاعى ون جىلعا قاتىستى ءوز قورىتىندىلارىن جاسادى. ولار ءوز زەرتتەۋلەرىنە ارقااۋ ەتكەن رەسپوندەنتتەردىڭ قاتارىندا تەك امەريكالىقتار عانا ەمەس، ءتۇرلى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، سونداي-اق اكادەميالىق جانە تاۋەلسىز ينستيتۋتتاردىڭ ماماندارى بولدى.

ولاردىڭ 46 % 2023 جىلعا قاراي رەسەي نە كۇيرەدى، نە بەيشارا مەملەكەتكە اينالادى دەپ ويلايدى. ءبىر قىزىعى، مۇنداي تالايسىز تاعدىردىڭ باسىنا ءتۇسۋى مۇمكىن ەلدەردىڭ ىشىندە اۋعانستان ەكىنشى ورىندا تۇر. وعان قاتىستى بەرىلگەن جاۋاپتار رەسەيگە قاراعاندا ەكى ەسە كوپ. جاۋاپ بەرۋشىلەردىڭ 14%-ى رەسەيدىڭ الداعى ونجىلدىقتا يادرولىق قارۋ قولداناتىنىن جانە بۇل رەتتە ىشكى تۇراقسىزدىق فاكتورلارىنىڭ ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن العا تارتادى.

رەسەيلىكتەر يادرولىق قارۋدى قولدانادى دەۋشىلەردىڭ ۇشتەن ءبىرى عانا بۇل ناتو-مەن ارادا سوعىستا عانا مۇمكىن بولادى دەپ ەسەپتەيدى. بۇدان بولەك رەسپوندەنتتەردىڭ 68%-ى 2023 جىلعا قاراي يراننىڭ يادرولىق قارۋعا يە بولۋى ءسوزسىز دەپ ويلايسا، 41% جاۋاپ بەرۋشى يراننىڭ ايماقتىق باسەكەلەسى ساۋد ارابياسى دەپ سانايدى.

باسىم كوپشىلىك، ياعني 58% پىكىر بىلدىرۋشىلەر يادرولىق قارۋ قولدانىلمايدى دەسە، 31% جاۋاپ بەرۋشىلەر يادرولىق قارۋ قولدانىلۋدىڭ مۇمكىندىگى بۇل ىقتيمالدىلىقتى جوعارى دەپ ويلايدى. بىراق ءبارى دە ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن العاش رەت يادرولىق قارۋدى قولداناتىن ەل رەتىندە سولتۇستىك كورەيانى رەسەيدەن كەيىن ءجيى اۋىزعا الادى.

اتالعان ساۋالناماعا قاتىسۋشىلاردىڭ 70%-ى قىتاي 2033 جىلعا دەيىن تايۋاندى كۇشپەن باسىپ الادى دەگەنگە ءشۇباسىز سەنەدى. ءبىر قىزىعى، مەملەكەتتىك شەنەۋنىكتەردىڭ اراسىندا تايۆاندى كۇشتەپ اننەكسيالاۋ مۇمكىندىگىنە كوزسىز سەنەتىندەر 88%-دى، ال مۇلدەم سەنبەيتىندەر 8%-دى قۇراعان.

وسى ساناتتاعىلاردىڭ 60%-دان استامى رەسەي مەن ناتو اراسىندا الداعى ون جىلدا اسكەري قاقتىعىس بولۋى مۇمكىن دەگەنگە ەش سەنبەيدى. ساۋلناماعا قاتىسۋشىلاردىڭ 19% 2033 جىلعا دەيىن ەكى نەمەسە ودان دا كوپ داعدارىس بولادى دەگەنگە شىنايى قۇلىق قويادى. بۇدان بولەك ولاردىڭ 49 %-ى كوروناۆيرۋس سياقتى پاندەميا بولادى دەيدى دە، بىراق بۇل شىنىن ايتقاندا، ادامزات بالاسى ءۇشىن ەش قورقىنىشتى ەمەس دەگەن پىكىرلەرىن بىلدىرەدى.

سوڭعى ورىس پاتشاسى نيكولاي II.  «1916 جىل قارعىس اتقان جىل بولدى، 1917 جىل جاقسىراق بولادى!» – دەپ جازعان ەدى ءوز كۇندەلىگىندە سوندىقتان بولاشاق الداعى ون جىلدىق ساراپشىلاردىڭ ءوز پىكىرلەرىن بىلدىرۋىمەن ولشەنبەيدى.  ءىس جۇزىندە ونىڭ قالاي بولاتىنىن ەشكىم بىلمەيدى. الداعى ونجىلدىقتى تەك ءومىردىڭ ءوزى بىزگە سىيعا تارتادى. ونىڭ قانداي سىيلىق ەكەنىن الدىن الا ەشكىم بولجاپ بىلە المايدى.

كەرىمسال جۇباتقانوۆ

Abai.kz