جەكسەنبى, 24 قاراشا 2024
جەلتوقسان جاڭعىرىعى 2581 16 پىكىر 8 جەلتوقسان, 2023 ساعات 15:32

ءسىز جەلتوقساندا قايدا بولدىڭىز؟..

سۋرەت الەۋمەتتىك جەلىدەن الىندى

ءبىزدىڭ قاتارلاردان جۇرت، وسى سۇراقتى مىندەتتى تۇردە سۇراپ جاتادى. ول تۇسىنىكتى دە بولار، سودان بەرى 35 جىل وتكەنمەن دە، سول جەلتوقسان جاڭعىرىعى ءالى قۇلاقتا تۇرعانداي!.. ول «موي ادرەس نە دوم ي نە ۋليتسا...» دەگىزىپ ءان سالدىرعان ادامزات تابيعاتىنا جات كۇشتەپ سىڭدىرگەن، قولمەن قۇراستىرعان الىپ يمپەريانىڭ يدەولوگياسىنىڭ قۇراق-قۇراق ەكەنىن كورسەتكەن كۇندەر بولاتىن. ولار، سىرت كوزگە قاراعاندا موماقان عانا قازاق قوعامىنىڭ دا سىزداعان كوپتەگەن جارالارىنىڭ بارلىعىن تىرناپ وتكەن كۇندەر مەن كوپشىلىگى ماڭگىلىككە سوققى العان قازاق جاستارىنىڭ ەستەن كەتپەس تۇندەرى ەدى. ماسكەۋگە باعىنىشتى قازاق ەلى دە سان توپتارعا، جىك-جىككە ءبولىندى... قازىر شە،.. كەيبىر مۇلدە الاڭدا بولماعاندار وزدەرىن قاحارمان ەتىپ كورسەتىپ تە ءجۇر...ەححح...ساتقىندىق كوڭىل-بولمىس دەسەڭشى.

...1985 جىلى وقۋىمدى اياقتاپ ديپلوم العان مەن ول كەزدە جاس مامانمىن، 1986 جىلى، جەلتوقساندا العاش ەڭبەك دەمالىسىمدى الىپ، اسپيرانتۋراداعى وقۋىما بارىپ كەلگەن بەتىم. 13-جەلتوقسان كۇنى  الماتىدان بىردەن كورشى اۋىلدا تۇراتىن اعانىڭ ۇيىنە كەشكى اۆتوبۋسپەن جەتتىم، ول كەزدە ۇلكەندەرىمىز مارقۇمدار ءتىرى، ءبىر جاسار قىزىم مەن كەلىنشەگىم دە سوندا، ءبارىمىز ارقا-جارقا بولىپ قالدىق. ەڭبەك دەمالىسىما ءالى 5-6 كۇن بار، اۋىلدا بولدىق.

17-كۇنى تاڭعى ساعات 07 بولار-بولماستان (كولحوز باسقارماسىنىڭ رازناريادكا-پياتيمينۋتكاسى قىسى-جىزى 6 لاردا باستالاتىن ەدى ول كەزدە), اعا مارقۇم القىن-جۇلقىن ۇيگە كىرىپ كەلىپ، مەنى وياتتى. اتام، اپام وزدەرى دە وياۋ ەكەن، سول جەردە بىزدەرگە: - قوناەۆتى الىپ تاستاپ، كولبين دەگەندى ءبىرىنشى حاتشى سايلاپتى، وعان الماتىداعى بارلىق قازاق جاستارى قارسى شىعىپ، ورتالىق الاڭدا باس كوتەرىپ، كوتەرىلىس جاساپتى، ميليتسيامەن، اسكەرمەن قاقتىعىس باستالىپتى... الگى ب-قا (وقۋداعى ءىنىم) نە بولدى ەكەن، باسقا بالالار قايتتى ەكەن...قازىر ەرتەڭگى وتىرىستا ايتىلدى، ساعات 10-دا كلۋبتا تۇرعىنداردىڭ جالپى جيىنى بولادى...

...ۇيقى شايداي اشىلدى، اپىل-عۇپىل تاڭعى اس ءىشىپ، دالاعا شىعىپ، بۇل اۋىل قىزمەتكەرى بولماعانىممەن، كلۋبقا تارتتىم. ەل گۋ-گۋ، نەشە ءتۇرلى الىپقاشپا سوزدەر. قالاداعى بالالارىنىڭ قامىن جەپ ۋ ىشكەندەي بولعان جۇرت... جينالىس باستالدى، پارتكوم حاتشىسى (سول اعانى كەيىنىرەك، قازىرگى كۇندە ايتىلعان سوزدەرى ابدەن بەلگىلى بولعان، قازاقستاننىڭ جازۋشىلارىمەن كولبيننىڭ كەزدەسۋىنە بارىپ كەلگەن كەزىندە كەزدەستىرىپ، اڭگىمەلەسكەن ەدىك), كولحوز باستىعى، اۋىل سوۆەت توراعاسى، ت.ب. جالدامالى-بەلگىلى-اكتيۆيستەر كەزەكشى-يدەولوگيالىق-جاتتاندى سوزدەرىن (...بىزگە وسىنشاما جاقسىلىق جاساعان پارتياعا قارسى شىققان بولمايدى...ءبىز بىرگەمىز...ولاردى ەلىكتىرىپ، بۇزعانداردى ايىپتايمىز... ت.ب. قازىرگىشە «كۇلكىلى» فرازالار) سويلەپ جاتىر. وسى اۋىل بالاسى بولعاندىقتان ءبارىن دە تانيمىن، تەك، كەشە عانا قۇلىن-تايداي تەبىسىپ، ارالاسىپ، جاتاقحانادا بىرگە تۇرعان ءبىر-ەكى كۋرس تومەن وقىعانداردىڭ قازىر قالايشا بىردەن ناركوش-الكاش بولىپ شىعا كەلگەنى ميىما سيار ەمەس، تۇك تۇسىنبەي سەڭ سوققان بالىقتاي كۇيگە ءتۇستىم. كوڭىل وندايعا، ارينە، سەنبەيدى (قازىر ويلايمىن دا، سول كەزدە باسقاشا سويلەپ قويىپ، وسى كۇندەردە باسقاشا سايراپ جۇرگەندەر بولسا، ويلانىڭىزدار، بىرەۋ بەتكە باسپاسىن!..).

...تۇستە ۇيگە كەلسەم، 80-گە كەلىپ قالعان، سوعىس ۆەتەرانى اتام مارقۇم كۇيىنىپ وتىر ەكەن: - بۇل دەگەن بولمادى...نەسى بار ەدى، سول ورىستاردىڭ بىزدە...قانىمىزدى توگىپ، قورعاپ ەدىك...ەندى نە بولدى، ەل ءىشى ءبۇلىنىپ جاتقاندا، مىنا جاقتان قىتاي باسسالسا نە بولادى؟.. ىشتەن شىققان جاۋ جامان، نە اتا المايسىڭ، ايتەۋىر، بالالاردى ارانداتپاي، اقىرىنداپ، اقىل ايتىپ باسسا ەكەن... (ەەەە...قايران اتام، قاتەلەسكەن ەكەن عوي، ىشىمىزدەن شىققان عوي دەپ بالالاردى اياماعاندىعىن كەيىن بىلدىك قوي، ال قىتايمەن ول كەزدە شىنىمەن سوعىس جاعدايىندا ەدىك...).

...كەشكە تەلەۆيزوردان ەستىگەن، ...ءبىر توپ، بۇزاقىلار الاڭعا شىعىپ...دەگەن جاڭالىقتار تىپتەن توبە شاشتى تىك تۇرعىزدى.

18-ءى كۇنى ۇيدەگىلەردىڭ «ب... ءوزى دە ءبىر حابار بەرەر، توسا تۇرالىق» دەگەنىنە قاراماي، تۇسكى اۆتوبۋسپەن اۋدان ورتالىعىنا شىقتىم، الايدا، نەشە ءتۇرلى سىلتاۋلارمەن الماتىعا بيلەت ساتپادى (ول كەزدە قازىرگىدەي سوتكا، قاپتاعان تاكسي دەگەن جوق), ەرتەڭىنە كولىك قاتىناسى دۇرىستالادى دەگەندى ەستىپ، كەشكى اۆتوبۋسپەن اۋىلعا قايتتىم. 19-كۇنى تاڭعى اۆتوبۋسپەن سارىوزەككە كەلسەم، بيلەت بار ەكەن، ساعات 12-لەرگە الدىم. توسىپ تۇرمىز، الماتىعا بارۋشىلاردىڭ قاراسى از، كەلگەندەردى جۇرت قاۋمالاي قالىپ، سۇراقتىڭ استىنا الادى. اۋىلداعى مۇعالىم بالعاباي اعانىڭ مەدۋچيليششەدە وقيتىن قىزىن ءبىراز ادامداردىڭ قورشاپ تۇرعانىن بايقاپ قالىپ، تەز قاسىنا باردىم. 17-لەردەعى اڭقاۋ قىز بار شىنىن بۇرقىراتىپ ايتىپ جاتىر: «...ءيا باردىق، وندا بارمايمىن دەۋگە بولمايدى عوي...سولداتتار سوعا باستاعاندا فۋرمانوۆپەن تومەن قاشتىق...قورشاۋداعى قازاق ميليتسيالار وتىرىك ۇرعان بولىپ، ۇستاماق بولىپ شىعارىپ جىبەردى...بۇگىن مۇعالىمدەرىمىز جاڭا جىلعا دەيىن ءبارىمىزدى اۋىلعا قايتاردى...ت.ب.». كەزەكشى ميليتسيونەردەردىڭ جاقىنداي باستاعانىن كورىپ، الگى قىزدى قولىنان سۇيرەپ، اۆتوبەكەت ىشىندەگى بۋفەتكە الىپ كەتتىم، ءشاي، پيروجكي الىپ بەرىپ، ءبىراز اڭگىمەسىن تىڭدادىم، وزىنە جۇرت كوزىنشە كوپ سويلەي بەرمەۋىن ەسكەرتتىم. – قارىنداسىم، ب. اعاڭدى سلۋچاينو، كورگەن جوقسىڭ با،- دەسەم، الگى قىزىم «...كوردىم عوي، اعا! ب. اعا، ءبىر توپ جولداستارىمەن تۇردى! ءسوز سويلەپ جاتتى! بىلاي اركىم ءارتۇرلى ايتپاسىن، كوميتەت قۇرۋىمىز كەرەك دەدى! ەگو ۆسە پوددەرجالي...». ارى قاراي تىڭداۋعا مۇرشام دا بولماي قالدى، «اححح...انانداي كوميتەت دەگەن سوزدەن كەيىن ءبىتتى عوي، ۇستالدى عوي...تۇراتىن جاتاقحاناسى الاڭ ماڭىندا...قاپ...» دەگەننەن باسقانى ويلاۋعا شامام دا كەلمەي، اۆتوبۋسقا ءمىندىم.

...ورىس-قازاق ءبىر-بىرىنە اتا-جاۋدان جامان قارايدى، انشەيىندە، كوڭىلدى جۇرەتىن، قالاارالىق «يكارۋس، لاز» جۇرگىزەتىن ورىس جۇرگىزۋشىلەر دە تۇنەرىپ العان (بيلەتسىز جولاۋشى الىپ، ورىندىق استىنا تىعىپ تاستاعان، سوسىن ورتاعا قويىپ وتىراتىن تاقتايشالار بەرۋشى ەدى، وندايلارىن دا قويىپتى...). ارتىمدا وتىرعان قىزۋلاۋ بىزدەن ۇلكەن ورىس جىگىتى كورشىسىنە «...دا يم مالو...يا توجە بىل تام...يا ۆىپولنيال پريكاز...» دەگەنىن ەستىپ قالىپ بۇرىلىپ بەتىنە قاراپ ەدىم، ورتامەن كەلە جاتقان ەكىنشى جۇرگىزۋشى الگىگە «...چە تى بولتاەش، سچچاس ۆىساجۋ ۆ چينگيلداح...» دەپ ەدى جىم بولدى (ولارىڭ ول كەزدە وزدەرىن تىم ارتىق ساناۋشى ەدى...).

...الماتى مۇلدە سۇرەڭسىز، قارالى كۇندەر ورناعانداي اسەر قالدىردى. كولىك توقتاۋسىز ءجۇرىپ تۇر ەكەن، دەگەنمەن سحي-ءدىڭ ساتپاەۆ-فۋرمانوۆاداعى جاتاقحاناسىنا جەتكەنشە كۇن دە قايتا باستادى. ۆاحتەرشا اپايدىڭ قاسىندا تۇرمىن، مەحفاك وتە كوپ ستۋدەنت وقيتىن ۇلكەن فاكۋلتەت قوي، دەگەنمەن تانىستار دا ۇشىراسا باستادى، ءبىراز تۇرعان سوڭ، ىنىممەن گرۋپپالاس جىگىتتەردى كورىپ ەم، «بىزدەر كورپۋستا سۋببوتنيك جاسادىق، ب. تا سوندا بولدى، قازىر كەپ قالار...» دەدى. انشەيىندە كوڭىلدى قارسى الاتىن بولمەلەس جىگىتتەرىمەن بىرگە ءىنىم دە كەلدى، ءبارىنىڭ سۇرى قاشىپ كەتكەن. ءبىراز وڭاشا سويلەستىك، تاماق ىشۋگە شاقىرىپ ەدىم، قازىر اعايلارى وسى گرۋپپانى الىپ، دەجۋرستۆوعا كەتەدى ەكەن، سوسىن اسىعىپ، ەرتەڭ ساعات 11 دە جينالىس بولاتىنىن، سول جەردە بار ماسەلە شەشىلەتىنىن ايتتى. امان ەكەنىن كورگەن سوڭ، كوڭىل ءبىراز دەمدەلىپ، «فۋرمانوۆاداعى» گاسترونومياعا (الماتىدا كەشكە اش قالساڭ باراتىن، ساعات 21 دەيىن ىستەيتىن جالعىز دۇكەن) بارىپ، ءبىراز جەيتىن تاماق اكەلىپ، ۆاحتەرشاعا تاستاپ كەتتىم. ءوزىم «اباياعا» شىقسام، بىرەۋدى تۇسىرۋگە تاكسي توقتاي قالعانى (ول كەزدە ەل تاكسيدىڭ ارتىنان جۇگىرەدى), جۇرگىزۋشىسى ول كەزدەگى وتە سيرەك كەزدەسەتىن قازاق جىگىتى ەكەن، جاتاتىن جەردىڭ ءجونىن سۇراپ ەدىم، «بار گوستينيتسا بوس، وتىر، قازىر لەنيناعا بۇرىلىم، پو پۋتي قازاقستانعا تۇسەسىڭ...» دەدى. ايتقانىنداي ەش قيىندىقسىز العاش رەت «قازاقستانعا» ورنالاستىم، بۇرىن رەستورانىندا بىرنەشە رەت بولعان ەدىم، ال نومەرىن ءبىرىنشى رەت كورۋىم. ورنالاسىپ بولعان سوڭ عانا سەزىندىم، ءوزىمنىڭ دە ابدەن قارنىم اشىپتى، تومەنگە تاماق ىشۋگە ءتۇستىم. سەنەسىزدەر مە، تۇگەلدەي دەرلىك پەرسونالعا قازاقتاردى قويىپتى (قايدان العاندارىن), انشەيىندە ىردۋ-دىردۋعا تولى كەرەمەت كەڭ زال اندا-مىندا بولماسا بوس دەۋگە بولادى. تەك قانا باياۋ ىرعاقتى ەستىلەتىن ءتۇرلى قازاق مۋزىكالارى عانا ويناپ تۇردى (بۇرىن مۇلدە جوق ەدى عوي). كۇلىپ، بيلەپ، ىرباڭداپ جۇرگەن ەشكىم دە جوق، تۇنەرگەندەي عانا اتموسفەرا. تاماقتارىن ءىشىپ، ءجاي اڭگىمەلەسىپ وتىرعانداردىڭ دەنى قازاقتار، باسقا قالالاردان «بۇلىككە» قاتىستى ءىس-ساپارعا كەلگەندەر مە ەكەن دەگەن ويعا قالدىم.

...ەرتەڭگىسىن، جالعىز ادام قاشانعى جاتارسىڭ (الدە تارتىپ تۇردى ما...) «وكەاننىڭ» قاسىنان ءتۇسىپ الاڭعا باردىم، ءار-ءار جەردە ادەتتەگىدەي ەكى-ەكىدەن كەزەكشى ميليتسيونەرلەر ءجۇردى، سولدات، ءورت سوندىرگىشتەر بولمادى. ءوزىم دە الاڭنىڭ ۇكىمەت ءۇيى جاعىنا بارمادىم، تەك قاراما-قارسى ورنالاسقان ەكى ءسوۆميننىڭ اق عيماراتتارى ماڭىمەن بويلاي ارالاپ ءجۇردىم. ءۇش-ءتورت كۇن وتكەنىمەن دە، قانشالىقتى جينالعانىمەن دە الاساپىراننىڭ ىزدەرى انىق كورىنىپ جاتتى، سىنعان ءمارمارلار، اعاشتار، قالتارىستارداعى كۇرەلمەگەن قاردا قوڭىرقاي (قورقىنىشتى، ادام قانى!) قاننىڭ دا داعى بايقالعانداي. ەشكىممەن سويلەسپەستەن، ارتقا بۇرىلىپ، سحي-دىڭ ايتقان كورپۋسىنداعى اۋديتورياعا باردىم. كەيبىرى مەنەن الدەقايدا جاسى ۇلكەن ستۋدەنتتەر تولىپ جۇرگەن جەردە ماعان قاراعان ەشكىم جوق، ب.-پەن باس يزەسىپ قانا امانداسىپ، سوڭىراق قاتارعا تامان ورنالاستىم.

11-30 دارعا تامان جينالىس باستالدى. قالالىق پارتيا كوميتەتىنەن كەلگەن اپاي الاڭعا بارعانداردى ايىپتاي ۇزاق سويلەدى. بىردەمە دەگەن جان جوق، «ءىش قازانداي قاينايدى، كۇرەسۋگە دارمەن جوق» دەگەن ءسات سول بولار. ول كەزدە وقۋدان شىعىپ قالۋ دەگەن اسىلىپ ولۋمەن تەڭ دەيتىندەي تۇسىنىك ەدى عوي، ونىڭ ۇستىنە مىنداعى 4-كۋرس ستۋدەنتى دەگەنىمىز، «5 مينۋتسىز مامان» دەي باستايتىن كەز. ول كەزدە وقۋعا ءتۇسۋ وزىڭە عانا ەمەس بار تۋىسىڭا، اتا-اناڭا ۇلكەن ابىروي، ال مىنداعى ستۋدەنتتەردىڭ تالايى اسكەردە بولىپ، اۋىلدا 5-6 جىل تراكتور، ماشينا ايداپ، پودكۋرستان سوڭ تۇسكەن ۇلكەن جىگىتتەر، ءبىز سياقتى ونىنشى كلاستى بىتىرە سالىپ كەلگەندەر دە جەتكىلىكتى. سوندىقتان ىشتەن عانا تىنىپ وتىرعانداردىڭ جاعدايىن تۇسىنگەن بولارسىزدار!

جينالىس تىزگىنىن ءوز قولدارىنا العان بولۋلارى كەرەك، ينستيتۋت، دەكانات باسشىلارى ەمەس، سىرتتان (قالا، اۋدان) كەلگەن پارتيا-كومسومول قىزمەتكەرلەرى سويلەپ جاتتى. تىڭداۋشىلار ىشكى ىزادان جارىلارداي بولىپ تۇتىگىپ، تومەن قاراعان جىگىتتەر! ءبىر، ايتا كەتەتىندەي «قىزىق» وقيعا بولدى: مەنەن الدىڭعى قاتاردا وڭعا قاراي 4-5 ادامنان كەيىن ەكى جىگىت وتىرعان (قالانىڭ ءورىستىلدى بالالارى ەكەنى كورىنىپ تۇر), سولار ەكەۋارا ءبىر-بىرىنە كارتا كورسەتىپ، ىمداپ سىبىرلاسىپ، ءوز-وزدەرىمەن وتىردى. باسقالاردىڭ جاقتىرماي قاراعاندارىن سەزبەدى. سولاردىڭ ارتىندا وتىرعان اۋىل بالاسى، ءسوز سويلەۋشى اۋىسىپ جاتقاندى پايدالانىپ، الگىلەردىڭ ءبىرىن جەلكەدەن جۇدىرىقپەن، ءبىرىن شىنتاعىمەن جوتادان سالماقتاي قونجيتىپ، «سۆولوچي» دەدى! سوندا عانا اينالاسىن بايقاعان ەكەۋى جىم بولدى (كوللوبورانتيزم دەگەن وسىندايلاردان باستالار دەگەن وي قازىر كەلىپ وتىر).

...ىشكى ىستەر بولىمىنەن كەلگەن مايور قازاقشا-ورىسشا ارالاستىرىپ «ءبارى دە انىقتالادى...سۋرەتتەر بار...كىم قايدا بولدى، بىلەمىز...بولنيتساعا تۇسكەندەر كۇدىكتى...» دەگەن ماعىنادا  ىزبارىن شاشا سويلەدى. ودان كەيىن كۋرس، الدە پوتوك ستاروستاسى مۇرتتى، جاسى ەدەۋىر ۇلكەن جىگىتكە ءسوز بەرىلدى. شەشەن، اقىلدى جىگىت ەكەن، باسىندا كەلگەندەردىڭ سوزىنە قوسىلىپ، قوشتايمىز، بۇزاقىلاردى ايىپتايمىز دەپ باستاپ، سوڭىنا تامان، مايورعا قاراتا «بىزدەردىڭ جاتاقحانامىز تۋرا الاڭعا جاقىن، باسقا بارار جەرىمىز جوق، ال سولداتتار باسىپ كىرىپ، مەبەلدەردى، تەرەزەلەردى قيراتتى...كەزەكشى اعايلار دا بۇنى راستايدى...تالاي ستۋدەنتتەرىمىز سول كەزدە بوسقادان بوسقا جاراقات الدى...سىزدەر سول جاعىن دا تەكسەرىپ قويساڭىزدار...» دەگەنگە اۋداردى. ماقۇلداعان گۋىل اۋديتوريانى كەزىپ ءوتتى دەسەم بولادى. قازاقتا، قۇداي ساقتاسىن، ادال جاندار جەتكىلىكتى عوي، ءبىر-ەكى جاستاۋ مۇعالىمدەر وزدەرىنىڭ سول كەزدە جاتاقحانادا كەزەكشىلىكتە بولىپ، ەشكىمدى سىرتقا شىعارماعاندارىن، ال سولداتتار تاراپىنان جاتاقحانانى قيراتۋلارى ورىن العانىن راستاي سويلەدى. سىرتتان كەلگەن «باستىقتار» بۇنداي سارىندى اسا كۇتپەگەن بولار، جينالىستى تەزىرەك اياقتاي باستادى. ايتەۋىر، بۇل جولى ەشكىمدى كومسومول، وقۋدان شىعارۋ تۋرالى قاۋلى قابىلدانبادى، «بارلىق جاعداي تىڭعىلىقتى قارالىپ، ءتيىستى شارالار ىسكە اسىرىلسىن» دەگەن قارارمەن جينالىس جابىلدى. كەيىنگى ءوزىم قاتىسپاعان جينالىستار تۋرالى تولىق بىلمەگەندىكتەن، كورمەگەندىكتەن ايتپاي-اق قويسام دا بولار.

...- ءسىز جەلتوقساندا قايدا بولدىڭىز؟- دەگەن ءبىز قاتارلىلارعا قويىلاتىن سۇراققا مەنىڭ ايتارىم وسى، انانى قاتىردىم، مىنانى بىلاي ىستەدىم، انانى قورعادىم دەسەم، ونىم وتىرىك بولاتىنى انىق! سول كەزدەگىنى ەش قوسپاسىز، بوياۋسىز ايتىپ وتىرمىن، وزدەرىڭىز باعامداڭىزدار. جەلتوقسان تۋرالى جازعان باسقا دا ولەڭ، جازبالارىم بارى راس، بىراق، ولار كەيىنگى كەزەڭدە...

... جينالىستان سوڭ، ب. پەن ءبىر دوسى (ۇمىتپاسام ورتالىق وڭىردەن) ۇشەۋمىز اگروفاكتىڭ جاتاقحاناسى استىنان تاماق ىشتىك تە، ءبىراز قالعان اقشامدى بەرىپ مەن قايتتىم. شىعاردا بىرنارسە قالت ويىما تۇسە قالىپ (سۋرەتكە ءتۇسىرۋ), ب.-تىڭ نۋتريا تىماعى مەن پالتوسىن مەن كيىپ، ءوزىمنىڭ شاپكامدى، الياسكا كۋرتكامدى وعان بەردىم. اۋىلعا كەشكى اۆتوبۋستان كەشىگىپ قالىپ، پوپۋتكالاتىپ، جاۋراپ، ساعات تۇنگى 12-لەردە ارەڭ جەتسەم، اتام مەن اپام مارقۇمدار ۇيىقتاماپتى، اپامنىڭ «ءوزىم دە سەزگەم، بۇگىن كەلەدى، ايتپەسە، ۇستالىپ كەتەدى-اۋ دەگەن ەم» دەگەن ۋايىمى ءالى ەسىمدە... ال ب.-تىڭ مەن اۋىستىرىپ كيىپ كەتكەن، تىماعى مەن پالتوسى مۇمكىن الدەبىر تۇيىنشەكتەردىڭ اراسىندا ءالى كۇنگە دەيىن جاتقان دا شىعار...

***

جەلتوقسان

ون التىنشى جەلتوقسان ىزعارلى ەدى،
كۇن سۋىق، جۇرەكتە دە مۇز بار ەدى.
وزبىر كۇشكە تايسالماي قارسى شىققان،
تالدىرماش، جاس جىگىتتەر، قىزدار ەدى.

ولاردى ايامادى ۇردى، سوقتى،
تالاتىپ يتتەرىنە، جەرگە جىقتى.
كىناسىز جاس  بەيشارا ورىمدەردىڭ،
ناحاقتان كوبىسىنىڭ قانىن توكتى.

ەسكە تۇسسە سول سۇمدىق، تۇرشىگەر جان
بىراق بەكەر كەتپەدى، توگىلگەن قان.
قازاعىمنىڭ اڭساعان ەركىندىگى،
سول كۇندەردەن باستالىپ، باستاۋ العان.

***

تاۋەلسىزدىك

تاۋەلسىزدىك ويلانساق ۇلى ۇعىم،
اتا-باباڭ بۇل جولدا كورگەن قىرعىن.
ارمان جوق، ءدۇرسىل قاعىپ جۇرەگىمىز،
ەرەكشە الابۇرتار، سەزىم بۇگىن.

قىس ارتىنان كوكتەمنىڭ كەلگەنىندەي،
ىزگى ارماندار اقىرى جەڭگەنىندەي،
بۇل كۇندە نەگە ەكەنىن تولعاناسىڭ،.
جۇرەككە ىستىق سەزىم ەنگەنىندەي.

اسىل ءۇمىت ورناعان بار ەلىمە،
تىنىشتىق، بىرلىك قونعان بار جەرىمە.
تاۋەلسىزدىك مەيرامى قۇتتى بولسىن
قۋانامىز شاتتىقپەن كەلگەنىنە!

ازكەن التاي

Abai.kz

16 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

سىني-ەسسە

«تالاسبەك سىيلىعى»: تالقاندالعان تالعام...

اباي ماۋقاراۇلى 1494
بىلگەنگە مارجان

«شىعىس تۇركىستان مەملەكەتى بەيبىت تۇردە جوعالدى»

ءالىمجان ءاشىمۇلى 3265
ءبىرتۋار

شوقاننىڭ ءازىل-سىقاقتارى

باعدات اقىلبەكوۆ 5602