مينيستر مىرزا، بۇل ارەكەتتەرىڭىز كوررۋپتسياعا جاتپاي ما؟
قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى،
كوميتەت ءتورايىمى د.ن.نازارباەۆا حانىمعا
قر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى
ا.ب.ءسارىنجىپوۆ مىرزاعا
ەلدەگى اعارتۋ سالاسىنا، عالىمدارعا باسشىلىق جاساعان ەكس-مينيستر ب.جۇماعۇلوۆ ماسقارا بولىپ قىزمەتىنەن كەتسە دە، ونىڭ ءتالىمىن كورگەن، ول جاساقتاعان مينيسترلىكتەگى ونىڭ رۋلاسى ۆيتسە-مينيستر م.ورىنحانوۆ (ماتاي), مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ «ا» توبىنا ەمتيحاننان وتپەي قالعان س.ىرساليەۆتەر قوعامعا قاۋىپتى دەپ جۇرگەن قۇبىلىس سىبايلاس جەمقورلىق ارەكەتتەردى جاسىرىپ ولاردى قورعاپ جالعان جاۋاپ بەرىپ، قولدانىستاعى زاڭدى بۇزۋدا.
قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى،
كوميتەت ءتورايىمى د.ن.نازارباەۆا حانىمعا
قر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى
ا.ب.ءسارىنجىپوۆ مىرزاعا
ەلدەگى اعارتۋ سالاسىنا، عالىمدارعا باسشىلىق جاساعان ەكس-مينيستر ب.جۇماعۇلوۆ ماسقارا بولىپ قىزمەتىنەن كەتسە دە، ونىڭ ءتالىمىن كورگەن، ول جاساقتاعان مينيسترلىكتەگى ونىڭ رۋلاسى ۆيتسە-مينيستر م.ورىنحانوۆ (ماتاي), مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ «ا» توبىنا ەمتيحاننان وتپەي قالعان س.ىرساليەۆتەر قوعامعا قاۋىپتى دەپ جۇرگەن قۇبىلىس سىبايلاس جەمقورلىق ارەكەتتەردى جاسىرىپ ولاردى قورعاپ جالعان جاۋاپ بەرىپ، قولدانىستاعى زاڭدى بۇزۋدا.
قر «سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس تۋرالى» زاڭىنىڭ 5-بابىنىڭ 5, 7 تارماقتارىنا، 6-بابىنىڭ 3 تارماعىنا، 7-بابىنىڭ 1, 3 تارماقتارىنا سۇيەنە وتىرىپ قر پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆتىڭ اتىنا جازىلعان حاتتارىم، 23 قاراشا 2012ج. (12601/جت-تس-649,3); 31 شىلدە 2013ج ( № جت-ق8134,\1) 08 تامىز، ((№ جت-ق8134); 15 تامىز 2013ج، (№ جت-ق8134,\3); 9 كىركۇيەك 2013ج (981\\№ جت-ق-8134,\2); 25 قىركۇيەك (№ جت-ق8134,\4); 02 قازان 2013ج، (№ جت-ق8134,5). كۇندەرى قولدانىستاعى «جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ وتىنىشتەرىن قاراۋ ءتارتىبى تۋرالى» قر زاڭىنىڭ 15-بابىنىڭ 2 تارماعىنىڭ 2,6 تارماقشالارىنداعى تالاپتاردى ورەسكەل بۇزىپ، (ۇستىنەن شاعىمدانعان، ەشبىر ارەكەت جاساماعان مينيسترلىكتىڭ وزدەرىنە تەكسەرۋگە جىبەرىلمەيدى), قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە تەكسەرۋگە جىبەرىلگەن. الايدا ءبىلىم مينيسترلىگى كوميتەتى توراعاسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ل.بولەباەۆا ماعان بارلىعىنا 1 حاتپەن ساۋاتسىز- سىرعىتپا جاۋاپ جىبەرگەن.
ول مەن جازعان حاتتاردابۇگىندە قر پرەزيدەنتى جۇرگىزىپ وتىرعان ساليقالى ساياساتقا بوگەت جاساپ، مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر ءتوندىرىپ وتىرعان، ءوز زالالىن كۇننەن-كۇنگە كۇشەيتىپ كەلە جاتقان قۇبىلىستىڭ ەڭ قاۋىپتىلەرىنىڭ ءبىرى-ول جوعارى وقۋ ورىندارىن جايلاپ العان "سىبايلاس جەمقورلىق" ارەكەتىنىڭ شەگىنەن شىعىپ اسقىنۋى جونىندەگى بىرنەشە فاكتىلار جولدانعان بولاتىن.
جوعارى بيلىكتە ەلباسىنىڭ اتىنا كولەڭكە تۇسىرەتىن "مىقتىلارعا" سۇيەنگەن، كەيبىرجوعارعى وقۋ ورىنىنىڭ (جوو-نىڭ) باسشىلارى ءوز مۇددەلەرىن ۇلت مۇددەسىنەن جوعارى قويعان، تەك بايۋدى ماقسات تۇتقان ماڭايىنا وزدەرى سياقتى نەپوتيزمەن "اۋىرعان" تامىر-تانىستارىن جيناپ الىپ قوعامنىڭ دەموكراتيالىق دامۋىنا كەدەرگى جاساۋدا. مۇنداي "سىبايلاستىق، جەڭ ۇشىنان جالعاسۋ" ارقىلى ارەكەت ەتۋ قازاق قوعامى ءۇشىن قازىر وتە قاۋىپتى.
ول حاتتاردىڭ ءبىرىنىڭ قىسقاشا مازمۇنى تومەنگىدەي.
وندا مىنا «قورعالعان» ديسسەرتاتسيا تۋرالى دالەلدى فاكتىلارمەن جازىلعان.. ساتباەۆ اتىنداعى قازۇتۋ–نىڭ ينستيتۋت ديرەكتورى - بەردىباەۆ ءرات شىندالىۇلىنىڭ نەگىزگى بازالىق ماماندىعى تەحنيكا سالاسى بولا تۇرا، رەتىن تاۋىپ ساياساتتانۋ عىلىمىنان كانديداتتىق ديسسەرتاتسيا «قورعاعان».
عىلىمي جەتەكشىلەرى: ساياسي عىلىمدارىنىڭ دوكتورى انديرجانوۆا گ.ا.
فيلوسوفيا «عىلىمدارىنىڭ دوكتورى»، پروفەسسور سىدىقوۆ ۇ.ە.
بۇل عالىم-سادىقوۆ ۇ.ە. ءوزىنىڭ زاڭدى قۇجاتى- ديپلومى بولماسا دا عىلىم دوكتورىمىن دەپ جازادى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى، الماتى- 2010 ج
ديسسەرتاتسيا 124 بەتتەن تۇرادى. (قوسىمشاسىمەن 135 بەت)
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر سانى تەك 132 عانا. اتالعان ديسسەرتاتسيانىڭ كولەمى مەن قولدانىلعان ادەبيەتتەر تىزىمىنە كەلسەك ديپلوم جۇمىسىنداي عانا، تالاپقا ساي ەمەس.
جاريالانعان ماقالالارىنىڭ بارلىعى وزىنىكى ەمەس, ديپلومى جوق «دوكتور» سىدىقوۆپەن بىرىگىپ جازعان. سونداي-اق، بارلىق 18 ماقالانىڭ ء15–سى ق.ساتباەۆ اتىنداعى قازۇتۋ-ءدىڭ عىلىمي پراكتيكالىق كونفەرەنتسيالارىنىڭ ماتەريالدارىندا عانا جاريالانعان. بۇل دەگەنىڭىز جاك-ءنىڭ مىندەتتەگەن جاريالىنىمدارىندا باسىلۋى قاجەت دەگەن تالاپتى ورىنداماعان دەگەن ءسوز.
جالپى عىلىمي ەڭبەك ديسسەرتاتسيالارعا ءتان حرونولوگيالىق شەگى انىقتالماعان، ول مۇلدە جوق، قاي كەزەڭ، قانداي قوعام، قانداي ساياسي بيلىك ءومىر سۇرگەن كەزەڭ زەرتەلگەنى بەلگىسىز.
ساياساتتانۋ وقۋلىقتارىنا كوپ سىلتەمە جاسالعان، ول زەرتتەۋ قۇندىلىعىن تومەندەتەدى. عىلىمي زەرتتەۋدەگى باستى تالاپتىڭ ءبىرى حرونولوگيالىق شەگى كورسەتىلمەگەن، كەزىككەن فاكتىلەردى تىركەي بەرگەن. عىلىمي زەرتتەۋ بولعان سوڭ اۆتور مىندەتتى تۇردە بەلگىلى ءبىر حرونولوگيالىق كەزەڭدى قامتۋى كەرەك ەدى. ونداي كەزەڭگە سۇيەنبەسە ديسسەرتاتسيا عىلىمي زەرتتەۋ بولا المايدى.
38 سىلتەمەدەگى 2 – سحەما رەسەي عالىمدارىنان كوشىرىلگەن، ول اۆتور بەردىباەۆتىڭ زەرتتەۋى ەمەس، دايىن پىكىر جانە قازاقستانعا قاتىسى جوق پىكىر.
وسى جوعارى اتتەستاتسيالىق كوميتەتتىڭ تالابىن ساقتاماي بۇزىپ «قورعالعان» مۇلدە ساۋاتسىز ديسسەرتاتسيانى قالاي بەكىتتىڭىزدەر دەپ جازعان حاتقا جۇماعۇلوۆ باسقارعان مينيسترلىك مىناداي دالەلى قاۋقارسىز جاۋاپپەن شەكتەلىپ سىبايلاستىق تانىتتى.
بەردىباەۆتىڭ ديسسەرتاتسياسىنىڭ ورەسكەل كەمشىلىگىن تالاپقا ساي ەمەس ەكەندىگىن جازعان حاتقا مينيستر ەمەس، دەپارتامەنت ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى گ. كوبەنوۆا حانىم قول قويعان «باس دەسە ول قۇلاق» دەگەن ماسقارا جاۋاپ الدىم. جاۋابىندا كوبەنوۆا حانىم بەردىباەۆتى جاتىپ ماقتاپتى دا, كورسەتىلگەن كەمشىلىكتەرگە جالعان سىرعىتپا جاۋاپ بەرىپ شەكتەلىپتى.
ول جاۋاپ حاتىندا: «بەردىباەۆ ر.ش. قر پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆتىڭ العىس حاتتارىمەن (2005, 2012), قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ (2004, 2008), الماتى قالاسى اكىمىنىڭ (2008, 2009), بوستاندىق اۋدانى اكىمىنىڭ (2008, 2012), «نۇر وتان» حدپ ورتالىق كوميتەتىنىڭ (2009) .... ەڭ سوڭىندا «نۇر وتان» حدپ الماتى قالاسى بوستاندىق اۋدانى بويىنشا ساياسي كەڭەستىڭ جانە سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس كەڭەسىنىڭ مۇشەسى» - دەپ «شاڭ جۋىتپاي ماقتاپ»-جاۋاپ جازعان. ول العان ماراپاتتارى تۋرالى ءسوز بولعان ەمەس، كەمشىلىك ونىڭ كانديداتتىق ديسسەرتاتسياسىنىڭ قولدانىستاعى تالاپتاردى بۇزىپ قورعالعانى تۋرالى بولعان. ءاربىر بەتتەگى ناقتى كورسەتىلگەن دالەلدى كەمشىلىكتەردى جوققا شىعارا الماعان گ.كوبەنوۆا حانىم وسىلاي ماقتاۋعا كىرىسىپ ساۋاتسىز جاۋاپپەن شەكتەلگەن. (جاۋاپ پەن اۆتورەفەرات تىركەلگەن بولاتىن)
كەلەسى زاڭ بۇزۋشىلىق.
2011 جىلعى 14 اقپاندا №ك-12,1 جاۋاپ حاتىندا م.ورىنحانوۆ مەنى ايتقانىنا كوندىرگىسى كەلدى مە، تاعى ءبىر زاڭسىز قورعالعان جالعان دوكتورلىق ديسسەرتاتسيانى قورعاشتاپ، مىناداي سۇستى جاۋاپ جازىپتى: كوميتەتتە ديسسەرتاتسيالار بىرنەشە ساراپتامالىق كەزەڭنەن وتەدى. «عىلىمي دارەجەلەر بەرۋ ەرەجەلەرىنىڭ» نورماتيۆتىك تالاپتارىنا سايكەس اتتەستاتسيالىق ىستەردى قاراستىرۋ بارىسىندا وسى سالا بويىنشا، ياعني تاريح عىلىمدارى سالاسىنان حالىقارالىق جانە رەسپۋبليكاعا تانىمال، بەدەلدى عالىمداردان جاساقتالعان قوعامدىق جانە ساراپتامالىق كەڭسەتەردە مۇقيات قاراستىرىلادى»-دەپ مەنى ەكسپەرتتەردىڭ حالىقارالىق تانىمالدىعىمەن مەنى قورقىتپاق بولىپ سىبايلاستىق ارەكەتكە بارعان. ال سول تانىمال ساراپشى عالىمدارى سەمەيدە شاكەرىم اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەت جانىنداعى جاساعان ديسسەرتاتسيالىق كەڭەسىندە 2010 جىلى 22 جەلتوقساندا سىبايلاستىقپەن قورعالعان د.مۇقاتوۆانىڭ «تۇركىستانداعى ەتنوسارالىق قاتىناستار تاريحى»-دەگەن تاقىرىپتاعى دوكتورلىق ديسسەرتاتسياسىن زاڭداستىرىپ بەكىتىپ سىبايلاستىق ارەكەتكە جول بەرگەن. كانديداتتىق ديسسەرتاتسياسىن قورعاعانىنا ەكى جىلداي عانا ۋاقىت بولعان. اۆتورەفەراتىندا «ءوزىم جازدىم» دەپ كورسەتكەن 31 ماقالاسىنىڭ 2-ءۋى عانا 2009 جىلدىڭ سوڭىندا جارىق كورسە، قالعان 29 ماقالا 2010 جىلى 8-اي ىشىندە جازىلعان. ءسويتىپ ديسسەرتانت 10 اي ىشىندە، ءتىپتى ءبىر جىلعا جەتپەيتىن مەرزىمدە 31 ماقالا جاريالاعان. جارىق كورگەن ماقالالاردىڭ مازمۇنىندا ەشقانداي جاڭالىق بايقالمايدى، ءبىرىن-ءبىرى قايتالاعان مازمۇنى ۇقساس ماقالالار. اۆتورەفەرات تىزىمىندەگى 10,11,12,13,14,15 ءنومىرلى 6 ماقالا تۇتاسىمەن پويسك/ ىزدەنىس جۋرنالىنىڭ 2010 №3 سانىندا بىراق جاريالانۋى الەمدىك تاريحتا بولماعان قۇبىلىس. وسىلاي عىلىمدى «ويىنشىق» ەتكەن ادامنىڭ ارتىندا، قانداي كوكەسى، قانداي لاۋازىم يەسى تۇرعاندىعى دا بەلگىلى. كوكەسىنە سۇيەنگەن ديسسەرتانت ديسسەرتاتسيالىق كەڭەستىڭ باسشىلارىمەن سىبايلاستىققا بارىپ مەملەكەتكە، تاريح عىلىمىنا قيانات جاسادى. تاريحقا عىلىمي جاڭالىق ەمەس الاياقتىق جاساعان... ال «انتيپلوگياتتان» العان انىقتاماسى بۇل ۇرلىقتى اقتاي المايدى، ويتكەنى ول ديسسەرتاتسيالاردىڭ ءوزارا ۇقساستىعىن سالىستىرۋدان اسا المايدى.
ساتباەۆ اتىنداعى قازۇتۋ-ءنىڭ پروفەسسورى تاريحشى، عىلىم دوكتورى ك.چاتىبەكوۆانىڭ ستۋدەنتتەرگە ارنالعان پلاگياتتىق ادىسپەن جازىلعان وقۋ قۇرالىنا مينيسترلىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى س.ىرساليەۆ بىلاي سىبايلاستىق تانىتقان: «قازۇتۋ باسشىلارى ءسىزدىڭ شاعىمىڭىزعا بايلانىستى، كورسەتىلگەن وقۋ قۇرالىن ەلىمىزگە تانىمال تاجىريبەلى، بىلىكتى تاريحشى عالىمداردى شاقىرا وتىرىپ، «قوعامدىق پاندەر» كافەدراسىندا 40 كافەدرا قىزمەتكەرىنىڭ قاتىسۋىمەن كەزەكتەن تىس كەڭەيتىلگەن كەڭەسىن وتكىزگەندىگىن حابارلايمىز. سونداي-اق كەڭسەتە اتالعان وقۋ قۇرالى قايتا تالقىلانىپ، ناتيجەسىندە ونىڭ بارلىق تالاپتارعا ساي، وقۋ ادەبيەتتەرىنىڭ كوپشىلىك ماقۇلداعان تالاپتارىنا لايىقتى» دەپ سىبايلاستىق جاساپ قىلمىستى (پلاگياتتى) جاسىرعان. ول ەڭبەكتىڭ 80 پايىزى وزگە عابىرنەشە رەت جاريالانسا دا، س.ىرساليەۆ ءوز لاۋازىمىن اسىرا پايدالانىپ جالپىعا ورتاق مينيسترلىك بەكىتكەن زاڭعا ءوزى قارسى شىعىپ وتىر.
وسى شيكى ديسسەرتاتسيالاردى، ەكسمينيستر جۇماعۇلوۆ زاڭداستىرىپ بەكىتتىرىپ ديپلوم بەرگىزدى. ال ونىڭ رۋلاسى م.ورىنحانوۆ ول قىلمىستى جاسىرىپ، زاڭسىز قورعاپ قولدانىستاعى زاڭ تالابىنا سۇيەنىپ جوعارىدا پرەزيدەنت اتىنا جازىلعان حاتتارعا سىرعىتپا جاۋاپ بەرگىزۋمەن كەلەدى. بۇل ارەكەت بارىپ تۇرعان زاڭ بۇزۋشىلىق ونىڭ ىشىندە سىبايلاستىق ەمەس پە؟
وسى جوعارىدا اتالعان قىلمىستاردى جاسىرۋعا ات سالىسقان ەسىمدەرى اتالعان جالعان جاۋاپقا قول قويعان لاۋازىم يەلەرىن «سىبايلاستىق» ارەكەتكە جول بەرگەندەرى ءۇشىن جاۋاپقا تارتىپ ءتيىستى شارا قولدانۋدى تالاپ ەتەمىز.
ەسەنعازى قۋاندىق
تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور.
ا.بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى «ساڭلاق»
اۆتور مەدالىنىڭ يەگەرى
«زا سپراۆەدليۆوست» قوعامدىق قوزعالىستىڭ مۇشەسى
Abai.kz
