الفرەد بەريحارد نوبەلدىڭ اتاعى «نوبەل سىيلىعى» ارقىلى الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنە تارادى. ادامداردىڭ ءبارى دە ونىڭ ءتۇتىنسىز جارىلعىش ءدارىنى ويلاپ تاپقان حيميك ەكەنىن دە، تاريحتا سيرەك كەزدەسەتىن ۇلى عالىمنىڭ ءبىرى ەكەنىن دە جاقسى بىلەدى.

دەيتۇرعانمەن، ادامدار كوبىسى اناسى – اندەلەت ارسايردىڭ ونىڭ نوبەلدىك سىيلىق تاعايىنداۋىنا جاساعان شەشۋشى ىقپالىن ونشا بىلە بەرمەيدى.

نوبەل تۋىلا سالا-اق، ءالسىز، اۋرۋشاڭ بولادى دا، ەمشەك ەمۋدەن قالادى. باسقالار بۇل نارەستەنىڭ ادام بولۋىنان كۇدەر ءۇزىپ تە جۇرەدى. قانشا دەگەنمەن انا ەمەس پە، تەك شەشەسى عانا ءۇمىتىن ۇزبەي، مىزعىماس سەنىممەن ءسابيدى باعىپ-قاقتى. نوبەل 18 جاسىندا اعىلشىنشا جازعان ولەڭىندە سونداعى ءحالىن بىلاي سۋرەتتەيدى.

جانىما جايلى توسەك ەد،
مەنىڭ جاتار بەسىگىم.
ۋايىمدى جەيتىن شەشەم ەد،
اشتىرعان ءومىر ەسىگىن.

شىنىندا دا، اناسىنىڭ ۇلىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى مەن اسىل ءۇمىتى ونى اجالدان اراشالاپ، ايگىلى عالىمعا اينالدىرادى. نوبەلدىڭ شەشەسى شۆەتسيانىڭ وڭتۇستىك ايماعىنداعى ءبىر ديقان وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ول مىنەز-قۇلقى اشىق-جارقىن، ازىلقوي، ارنارسەگە سەنىممەن قارايتىن، جىگەرلى، اقىل-پاراساتتى ايەل بولاتىن. 1887 جىلى نوبەلدىڭ اكەسى ەكونوميكالىق تىعىرىقتان تورىعىپ، شاراسىز باسقا جەرگە قونىس اۋدارادى. شيەتتەي بالا-شاعاسىن باعىپ-قاعۋدىڭ اۋىر جۇگى ونىڭ شەشەسىنە تۇسەدى.

ول باسقالاردان قارىز اقشا الىپ، ساۋدا جاساپ، تاپقان اقشاعا بالالارىن تازا، رەتتى كيىندىرۋگە، ولاردى تويعىزا تاماقتاندىرۋعا باسا ءمان بەرىپ ءجۇرۋشى ەدى. بىراق، ول بالالارىن ەركەلەتپەيتىن، قايتا ولاردى كىشكەنە كەزىنەن گۇل سۋارتىپ، ءشوپ وتاتىپ، قوقسىق تازالاتىپ، وتباسى جۇمىستارىن ىستەۋگە ۇيلەسىمدى ەتىپ باۋلىپ وتىرادى. سول سەبەپتى نوبەل جانە ونىڭ باۋىرلارى قارشادايىنان جۇمىستى تىڭعىلىقتى ىستەيتىن ادەتتەر قالىپتاستىرىپ، قاجىماس قايراتتى، قايسار بولىپ ءوستى. نوبەل وتكەن زاماندارداعى عالىمدار تۋرالى اكەسىنەن كوپ تىڭدايتىن. ءسويتىپ نوبەل ءوز بويىنا جوعارى قابىلەتتىلىكتى، وسىنداي تۇرمىس ورتاسىندا بىرتىندەپ قالىپتاستىرا الدى.

نوبەل ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن شەشەسىن تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن قۇرمەتتەپ، سىيلادى. ۇلى ونەرتاپقىش بولعان سوڭ دا شەشەسىنىڭ وزىمەن بىرگە تۇرىپ، ءومىرىنىڭ اقىرىنا دەيىن باقىتتى بولۋىن قالادى. بىراق، شەشەسى بۇعان مۇلدە كونبەدى. ويتكەنى ول ۇلىنىڭ جۇمىسى وتە قاربالاس ەكەنىن بىلەتىن.

نوبەلدىڭ ونەرتاپقىشپەن باسقا وتە كوڭىلدى بولاتىن شاقتارى تەك شەشەسىمەن بىرگە بولعان كەزلەرى ەدى. ءار جىلى قىركۇيەكتىڭ ون ءبىرى كۇنى ول بالكۇلشە، تاعى باسقا باعالى، ءدامدى تاعامداردى اپارىپ، شەشەسىن تۋعان كۇنىمەن قۇتتىقتايتىن.

شەشەسىنىڭ ءومىرىنىڭ سوڭعى كەزىندە نوبەل وعان ءجيى-ءجيى اقشا بەرىپ تۇردى. ال شەشەسى بۇل اقشانى توڭىرەگىندەگى تۇرمىسى تومەن، جارلى اۋىلداستارىنا ۇلەستىرىپ بەرەتىن. مۇنى ەستىگەن نوبەل شەشەسىنىڭ مەيىرىمدىلىگىنەن قاتتى اسەر الىپ، ونى ۇلگى تۇتقان. اناسىنىڭ بۇل قاسيەتتەرى ونىڭ قايتىس بولارى الدىندا «نوبەل سىيلىعىن» تاعايىنداۋىنا تۇرتكى بولدى. 1889 جىلى نوبەلدىڭ اناسى دۇنيەدەن قايتادى. ونىڭ قازاسىنا ۇلدارى قاتتى قايعىرادى. نوبەلدىڭ كىندىكتەس تۋىستارىنىڭ ءبارى دە ءوز كاسىبىندە بەلگىلى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزگەن ادامدار ەدى. سولاردىڭ ىشىندە الفرەدتىڭ ابىرويى بارىنەن ارتىق بولىپ، عىلىم-ءبىلىمنىڭ دامۋىنا ايتۋلى ۇلەس قوستى.

قىتاي تىلىنەن تارجىمالاعان ءالىمجان ءاشىمۇلى

Abai.kz