اۋىت مۇقيبەك. استانا – ارمان قالا
استانا – بولاشاقتىڭ، جاستاردىڭ قالاسى!
ن.نازارباەۆ
استانا
كوش تۇزەپ زامانانىڭ سالتىنا ەرگەن،
تاڭىرقاپ دۇنيەنىڭ حالقى كورگەن،
تاعىلعان قازاقستان كەۋدەسىنە،
استانا – جارقىراعان التىن وردەن.
ءبىر شىڭنان قادام باستىق ءبىر شىڭعا الىپ،
ءبارىن دە وتىر بۇگىن جۇرتىم باعىپ.
اقوردا اق جۇرەگى قازاعىمنىڭ،
تىنىمسىز سوعىپ تۇرعان ءدۇرسىل قاعىپ.
اشىلدى بولاشاققا قاقپا تىڭنان،
مۇڭى بار بابالاردىڭ جاستا تۇنعان.
حانشاتىر – اق قالپاعى الشى كيگەن،
كوپ ۇيلەر – كوپ ساربازى ساپتا تۇرعان.
ءبىز ءۇشىن تاۋەلسىزدىك – سارقىلماس ءان،
مەن بۇگىن قادامىمدى جارقىن باسام.
كوتەرگەن بوستاندىقتىڭ شاڭىراعىن،
بايتەرەك – باعا جەتپەس التىن باقان.
توسىندە ءان مەن كۇيگە ارقانىڭ باي،
ماعان دا جاراسادى سالسام «ۋگاي...».
جول بىتكەن تۇيىسەدى وسىندا كەپ،
تۇس-تۇستان تارامدانعان قان تامىرداي...
بەتكە الىپ تارتىپ كەلەم ارمان – بەلدى،
يىسكەپ بابام تەرى تامعان جەردى.
اسقار تاۋ، اعىندى وزەن، ميداي دالا –
ءبارى دە ەسكى كۇننەن قالعان بەلگى.
الدى ازاپ بولدى ءومىردىڭ، ارتى باقىت،
اسپانعا جاتىر بوركىن حالقىم اتىپ.
قارايدى قازاقستان بار الەمگە،
نۇر شاشقان كۇن كەۋدەسىن جارقىراتىپ.
ءوتتى عوي قاھارلى قىس، دولى كوكتەم،
زاماننىڭ ءار كەزەڭى بولىپ وكتەم.
بۇل دا ءبىر داۋرەنى عوي شالقيتۇعىن،
قازاقتىڭ ەركىندىككە قولى جەتكەن.
قوناقتار كەپ جاتادى دۇركىن-دۇركىن،
بار شىعار تارتاتىن ءبىر تىلسىم، مۇمكىن!
توسىندە سارىارقانىڭ ويناق سالعان،
وتەدى-اۋ ءبىزدىڭ باستان، شىركىن، بۇل كۇن.
استانا – بولاشاقتىڭ، جاستاردىڭ قالاسى!
ن.نازارباەۆ
استانا
كوش تۇزەپ زامانانىڭ سالتىنا ەرگەن،
تاڭىرقاپ دۇنيەنىڭ حالقى كورگەن،
تاعىلعان قازاقستان كەۋدەسىنە،
استانا – جارقىراعان التىن وردەن.
ءبىر شىڭنان قادام باستىق ءبىر شىڭعا الىپ،
ءبارىن دە وتىر بۇگىن جۇرتىم باعىپ.
اقوردا اق جۇرەگى قازاعىمنىڭ،
تىنىمسىز سوعىپ تۇرعان ءدۇرسىل قاعىپ.
اشىلدى بولاشاققا قاقپا تىڭنان،
مۇڭى بار بابالاردىڭ جاستا تۇنعان.
حانشاتىر – اق قالپاعى الشى كيگەن،
كوپ ۇيلەر – كوپ ساربازى ساپتا تۇرعان.
ءبىز ءۇشىن تاۋەلسىزدىك – سارقىلماس ءان،
مەن بۇگىن قادامىمدى جارقىن باسام.
كوتەرگەن بوستاندىقتىڭ شاڭىراعىن،
بايتەرەك – باعا جەتپەس التىن باقان.
توسىندە ءان مەن كۇيگە ارقانىڭ باي،
ماعان دا جاراسادى سالسام «ۋگاي...».
جول بىتكەن تۇيىسەدى وسىندا كەپ،
تۇس-تۇستان تارامدانعان قان تامىرداي...
بەتكە الىپ تارتىپ كەلەم ارمان – بەلدى،
يىسكەپ بابام تەرى تامعان جەردى.
اسقار تاۋ، اعىندى وزەن، ميداي دالا –
ءبارى دە ەسكى كۇننەن قالعان بەلگى.
الدى ازاپ بولدى ءومىردىڭ، ارتى باقىت،
اسپانعا جاتىر بوركىن حالقىم اتىپ.
قارايدى قازاقستان بار الەمگە،
نۇر شاشقان كۇن كەۋدەسىن جارقىراتىپ.
ءوتتى عوي قاھارلى قىس، دولى كوكتەم،
زاماننىڭ ءار كەزەڭى بولىپ وكتەم.
بۇل دا ءبىر داۋرەنى عوي شالقيتۇعىن،
قازاقتىڭ ەركىندىككە قولى جەتكەن.
قوناقتار كەپ جاتادى دۇركىن-دۇركىن،
بار شىعار تارتاتىن ءبىر تىلسىم، مۇمكىن!
توسىندە سارىارقانىڭ ويناق سالعان،
وتەدى-اۋ ءبىزدىڭ باستان، شىركىن، بۇل كۇن.
تاماشا ءبىر كورىكتى ەسىل بەردى،
كۇندىز دەپ ايتقان دۇرىس كەشىن دە ەندى.
كۇتەدى ودان حالىق جاقسىلىقتى،
كۇتەدى ودان حالىق شەشىمدەردى.
قولىندا شىتىرلايدى كوك تەڭگەلەر،
وينايدى ارپالىسىپ وتپەن نەلەر.
توسىنە سارىارقانىڭ دامىلدايتىن،
كوشى دە توقتاماسىن شەتتەن كەلەر.
الىسقا ۇشا بەرسىن ارمان قۇسى،
پەندەنىڭ تاۋسىلمايدى جالعاندا ءىسى.
قازاقتىڭ جۇرەگىندە ساقتالادى،
ونى اكەپ سارىارقاعا سالعان كىسى.
بويدا بار قۇرىش قايرات، جاسىن جىگەر،
جالعاندى جالپاعىنان باسىپ جۇرەر،
كىرگىزىپ ءسانى مەنەن سالتاناتىن،
باسقارعان ۇمىتپايدى اكىمدى دە ەل.
وتىرمىن ەرىك بەرىپ تىزگىنگە مەن،
ءبىر ءتۇرلى كوڭىلىم شات، قىزعىن دەنەم.
شەرتەدى شەجىرەسىن وتكەن كۇننىڭ،
ءبىر كۇنى، وقىسا ۇرپاق، ءبىزدىڭ دە ولەڭ.
ساپاردا سان قايتارا كوش تۇزەدىڭ،
دەپ ەلدى ۇجىماققا جەتكىزەمىن.
تاريحىڭ تىم ارىدان باستالادى،
سوعان ساي كەلەشەگىڭ شەكسىز، ەلىم!
وڭ جاعالاۋ تاعى دا سول جاعالاۋ...
مەن ەمەسپىن استانا بوتەن ۇلى،
تاۋعا اينالىپ ەرتەڭ - اق كەتەم ءىرى.
وڭ جاعالاۋ تاعى دا سول جاعالاۋ،
ەسىل قىزدىڭ سەكىلدى ەكى ءوڭىرى.
قۇيادى كۇن اق ساۋلە ءۇي جاعالاپ،
شالقيدى كەپ بىتكەندەي كۇيگە قانات.
سول وڭىرگە اپتالعان التىنمەنەن،
كىلەڭ جاڭا تاستاعان تۇيمە قاداپ.
قىسى - جازى ارىتىپ قانشا ات - كولىك،
جاتادى جۇرت الىستان اڭساپ كەلىپ.
بۇلعاقتايدى اق ءتۇتىن بۋعا اينالىپ،
توبەسىندە حانشاتىر – كامشات بورىك.
كۇتەرى حاق اق تاڭدى كەشتىڭ اڭساپ،
مەن دە الىستان ايعايلاپ جەتتىم ءان ساپ.
جاڭا باسىپ ورىنىن، وڭ وڭىردەن
بارا جاتىر ىعىسىپ ەسكى مونشاق...
بۇگىن مەنىڭ وزگەدەن بولەك ىرگەم،
جاتىر دەنەم تازارىپ كونە كىردەن.
قوناق كەلسە قارايدى سوندا دا ەسىل،
وڭ ءوڭىرىن جاسىرىپ، سول وڭىرمەن.
***
وزەن ەمەس، بۇل ەسىل قۇت ارناسى،
ول سارقىلماي، بەلگىلى جۇت الماسى.
قازاقستان دەيتۇعىن الىپ ەلدىڭ،
بيلىگىنىڭ وسىندا ۇشار باسى.
اعادى سول ارنادا سۋ مولدىرەپ،
قۇشادى كەپ كوبەلەك گۇلدى ەلجىرەپ.
بار قازاقتىڭ باسىلىپ كوزىنە وتتاي،
تۇرادى ۇلكەن بارىنەن تۋ جەلبىرەپ.
اشىلادى سورلىنىڭ باعى وسىندا،
جىرتىلادى جۇلقىسساڭ، جاعا وسىندا.
قىزدىڭ جىبەك، جىگىتتىڭ تولەگەنى،
باۋكەسپەسى ۇرىنىڭ تاعى وسىندا.
سارايدىڭ دا وسىندا ەڭسەلىسى،
كىرسە كىسى شىققىسىز كوركەم ءىشى.
اقىننىڭ دا مىقتىسى ءجۇر وسىندا،
تۇسپەيتۇعىن قوي قۇساپ سەركەگە ءىسى.
كەلەم دەسەڭ، توسىلماي كەل وسىندا،
قارسى الادى اڭقىلداپ جەل وسىندا.
«ازات!» دەگەن جازۋ بار ماڭدايىندا،
قازاق دەگەن باستىسى ەل وسىندا!
***
الىس كەتكەن تولدەي بوپ ەنەسىنەن،
كەلە جاتىپ تۇندە اۋە كەمەسىمەن –
ارقانى اجەڭ الاستاپ وتىرعانداي،
شىراق جاعىپ، قاراساڭ، توبەسىنەن.
بويىن قايرات كەرنەگەن، ءىشىن ارمان،
قازاق دەگەن سالدى ونى كىسى قولدان.
سەزىلەدى الدە كوك جۇلدىزدارى،
جەرگە تۇگەل سەكىلدى ءتۇسىپ العان...
جۇلدىزدارعا كوك ەمەس، جەر ءتوسى باي،
كەلدى-اۋ باقتىڭ قازاققا ءمورتى وسىلاي.
ءتۇسىپ كەتكەن جيا الماي مونشاقتارىن،
كوكجيەكتىڭ كىرەدى كورپەسىنە اي.
ۇشىپ - قونىپ كۇندى - ءتۇن جاتادى ۇشاق،
اشادى وعان سارىارقا – اتا قۇشاق.
كەلگەندەردى تاكسيلەر الا ۇشادى،
ەنەسىنە جۇگىرگەن بوتا قۇساپ!
كەتپەستەي قىپ ءومىرى جۇرت ەسىنەن،
توگەدى ارقا ءار ءتۇنى نۇر توسىنەن.
اي كورپەسىن جامىلىپ ۇلگىرگەنشە،
كۇن شىعادى دالانىڭ ءبىر شەتىنەن،
اۆتوبۋستا
سالدى استانا قازاقتىڭ ماڭگىگە ەلى،
سوعىپ تۇرعان اقوردا جان جۇرەگى.
باس قالانىڭ دەگەندەي كولىگىمىز،
اۆتوبۋستار ىرعالىپ پاڭ جۇرەدى.
بارار جەرىڭ تۇرسا دا تاياۋ عانا،
سارى ايازدا المايسىڭ جاياۋ بارا.
اقمولانىڭ سوققاندا اق بورانى،
كادىمگىدەي ىقتاسىن – ايالداما.
سول اۆتوبۋس كۇندەگى كولىگىمىز،
جول ۇستىندە وتەدى ءومىرىمىز.
ەرتە تۇرىپ، ەنتەلەپ جۇگىرەمىز،
جەل قولىندا كەتەدى بورىگىمىز.
ءمىنىپ - ءتۇسۋ دەگەنگە ەڭ ەپتىمىز،
اتا - اجەگە جاسى ۇلكەن كومەكشىمىز.
باسىن يزەپ قويادى جۇرگىزۋشى،
بىردەن تانىپ تۇرادى بەلەتشى قىز.
كۇندە بەلەت سول قىزدار تەكسەرەدى،
شىرقالادى قازاقتىڭ ەسكى ولەڭى.
وتكەن ىسكە قىدىرىپ قيال كەتىپ،
كەپتەلىستە كوپ ويلار كەپتەلەدى.
كىشى تۇرىپ، بەرەدى ۇلكەنگە ورىن،
جىلى ۇستاۋعا تىرىسادى جۇرت وڭدەرىن.
ازدان كەيىن ارقاسىنان دومالاپ تەر،
ۇمتىلادى توڭعانىڭ، بۇرسەڭدەۋىڭ.
اتاجۇرتتىڭ ىستىق قوي توپىراعى،
شەتتەن كەلىپ ءالى دە ەل قوسىلادى.
قۋىرشاعىن «جىلاعان» الديلەۋمەن،
اجە الدىندا نەمەرە وتىرادى.
تۇرعانىمەن ءتۇيىپ اپ كۇنىم قاباق،
سەزىلەدى بۇل قالا شىنىندا ابات.
وتىرادى شۇقىلاپ تەلەفونىن،
قۇلاقتارىن ارۋلار تىعىنداپ اپ.
بارا جاتقان كوڭىلىڭ شالقىپ ارى،
جانسا قىزىل باعدارشام ءسال تىنادى.
شۇلعيدى باس ءتۇن بويى ۇيىقتاماعان،
قالعىپ كەتىپ بوزبالا ءالسىن - ءالى.
كەيدە زىرلاپ اق تۇلپار الا ۇشادى،
جۇيرىك ويىم قالىسپاي جارىسادى.
بىرەۋ ۇرسىپ تۇسەردە حوشتاسادى،
بىرەۋ جايلاپ بىرەۋمەن تانىسادى.
تارتىبىنە جولداردىڭ قالا قاتاڭ،
كەلسەڭ، وسى كولىكپەن ارالاتام.
الىس قالعان ارتتاعى ەلىمدى ويلاپ،
ولەڭ جازىپ ال ءوزىم بارا جاتام...
***
سەكىلدى جۇرگەن كوكتە ءجۇزىپ قايىق،
تاعامىز جاۋماي كەتسە بۇلتقا ايىپ.
جاڭبىرى سارىارقانىڭ استانانى،
كەتەدى ءوزى - اق جازدا جۋىپ - شايىپ.
كۇز ءبىتتى، جامىلادى ەندى قالا اق،
جونەلدى جىلى جاققا كوپ دۋاداق.
جۇرەدى تۇندە جاۋعان ۇلپا قاردى،
كوشەدە بۇرقىراتىپ جەل قۋالاپ.
دەمە سەن بۇل قالادان مۇلتىك تابام،
ساقتايدى ۇشقان توزاڭ كىرپىكتە جان.
ۇيلەردىڭ قابىرعاسىن جارقىراتىپ،
تۇرادى ءجيى - ءجيى ءسۇرتىپ بوران.
ۇلى كۇن شىققان سايىن تاڭدى اعارتىپ،
بارادى ءۇمىت ۇدەپ، ارمان ارتىپ.
كۇزەتكەن ەسىك الدىن ءتۇنى بويى،
تۇرادى ەل ماشيناسىن قاردان ارشىپ.
كوشە كوپ، سول كوشەدە قيىلىس كوپ،
قۇرلىس مول بىتكەن جاڭا بيىل ىستەپ.
كولىكتەر جوڭكىلەدى تىزبەكتەلىپ،
ءتۇتىنىن بىرەۋىنىڭ ءبىرى يىسكەپ.
جۇمىستان الام دەسەڭ تىنىم، اعا،
قىرعا شىق اتتىڭ باسىن بۇرىپ انا.
سەنى جول اكەتەدى باستاپ ارى،
قوينىنا سۇڭگىتەم دەپ ۇلى دالا.
قۇيعىتساڭ شانا جەگىپ قوس اتپەنەن،
بۇلدىراپ قالادى ارتتا شوشاق توبەڭ!
اق بوران اڭىراپ كەپ ۇرعىلاسا،
تۇرادى اعاش بىتكەن جاساپ سالەم.
اۋا ما سول دالاعا اڭسارىڭ سان،
جەل ءوزى جەلپىپ جازار تالسا قىلتاڭ.
تىزگىنىن اق تۇلپاردىڭ سەن جىبەرىپ،
كوكجيەك جەتكىزبەيدى قانشا قۋساڭ.
يگەردىك قالانىڭ دا سىرىن قانىق،
سول قالا وتىر بۇگىن نۇرىن جاعىپ.
شەتىنە قايتا ىلىنسەڭ استانانىڭ،،
تۇرادى ءسۇرى ءيىسى مۇرىن جارىپ...
***
استانانىڭ مۇراتىن...، كاميلاسىن...
ءبارى - ءبارىن شەتىنەن تانيدى اكىم.
اۋلالاردى ارالاپ جۇرەدى ىلعي،
بايلايدى كەپ ءار كۇنى ءار ۇيگە اتىن.
پاتەرلەرگە كىرەدى قادام باسىپ،
ۇلكەندەرگە شىعادى امانداسىپ.
بوس جۇرگەنىن ەشكىمنىڭ قالامايدى،
وعان جۇمىس بەرەدى، ساعان كاسىپ...
كۇندە استانا كوركەيىپ، كوگەرەدى،
اتا ويناتىپ جۇرەدى نەمەرەنى.
اشەكەيلەپ اينەكتەن ءۇي سالادى،
اينالاعا قايىڭ مەن ءشوپ ەگەدى.
تۇلپار بولار قۇلىندى جەلىدەگى،
بىردەن تانىپ تۇرادى سەرى كوزى.
شەمىشكەنىڭ شاشىلعان قابىعىن دا،
بىزبەن بىرگە كەتەدى تەرىپ ءوزى.
الاڭعا گۇل ءوسىردى، باققا جيدە،
وتىرادى ەل كۇنىگە ماقتاپ ۇيدە.
كورىنەدى ساۋ تۇرماق، سوقىردىڭ دا،
انادايدان كوزىنە جاتقان ينە.
دەرسىڭ اناۋ الاڭدى اينا بىردەن،
اسەم گۇلمەن تۇرادى جايناپ ىرگەم.
كىر اياقپەن باسۋعا قيماي جەردى،
باتەڭكەنى شىعامىز مايلاپ ۇيدەن...
تۇرادى ەلگە ۇنەمى بەرىپ ەسەپ،
اپتىققاندى قويعان ءجون تەرىپ وسەك.
ۇلگى وزگەگە بۇل قالا كوپ جاعىنان،
باسقارعان سوڭ قازاقتىڭ ەرى كەسەك!
***
اقىلدى ۇرپاق تۋادى وسەر ەلدەن،
بويعا ءسىڭىپ ونەگە شەشە بەرگەن.
ۇل مەن قىزدىڭ ەلىنە قايتقىسى جوق،
وقۋ ىزدەپ اۋىلدان كەشە كەلگەن.
قالا ەدى بۇل قازاق پەن تىلگە ءزارۋ،
كورىك بەردى ارقاعا كىل جاڭارۋ.
وتىرادى كۇزەتىپ تەلەفوندى،
ءبىر باستىقتىڭ الدىندا بىردەن ارۋ.
جاز ايىندا جاينايدى گۇلدەر كۇلىپ،
وتى جانىپ ارمان مەن ىرگەڭدە ءۇمىت.
ەسىك اشىپ جۇرەدى قالبىراقتاپ،
ءبىر باسشىنىڭ سوڭىندا بىردەن جىگىت.
قىسى تارپاڭ اۋىلدىڭ، بۇلتى ۇشقالاق.
سوندا دا ەل قوي باعىپ، جىلقى ۇستاماق.
جۇمىس تاپپاي تارىعىپ كەلگەن قولدار،
ءۇي سالادى جىل بويى، كىرپىش قالاپ.
كوڭىل سەنىپ شارۋاعا، قول ۇيرەندى،
قالا ىرگەسى كۇن ساناپ كەڭيدى ەندى.
قۇشاعىندا جىگىتتىڭ قىز تۇرادى،
كوزى تەسىپ جايناعان سول ۇيلەردى.
بالاپانىن ۇيادان ۇشىرسا اعا،
بارىپ قونار تۇعىرىن – قۇتىڭ سانا!
استانادا كەلەدى قالعىسى ەلدىڭ،
قارىن قۇرەپ، كوشەسىن سىپىرسا دا.
ءبولىپ جەسىن قىزىڭ مەن ءبىر ناندى ۇلىڭ،
وتان ءۇشىن جانىمىز قۇربان بۇگىن.
اۋىلداعى قالايدى بار اتا - انا،
ءبىر وتاۋدىڭ وسىندا تۇرعاندىعىن.
بالتىر سىزداپ، شاقتاردا جان اۋىرعان،
ساراڭ كەلىن، ساقتاسىن قاراۋ ۇلدان.
كۇز بولعاندا بەتكە الىپ ەلوردانى،
سوعىم كەلە جاتادى بار اۋىلدان...
قاراماستان كۇيىنە مىنا جۇدەۋ،
بولارىنا سەنەدى ەل، بىراق، ۇدەۋ.
اۋىل ءۇشىن ازىرگى زور ماقتانىش،
«استانادا بالامىز تۇرادى!» دەۋ.
ماحابباتتىڭ قالاسى بۇل استانا
اتى ءمالىم جاقىنعا، جىراققا دا،
ماحابباتتىڭ قالاسى بۇل استانا.
الىپ ۇشقان جۇرەگى نار جىگىتتىڭ،
قىز كوڭىلىنەن باستايدى تۇراق تابا.
تۋدى، باقتى، اتا - اتانا ماپەلەدى،
ايامايدى جاقسىدان باتانى ەلى.
ۇل مەن قىزدى ەسكى جول اداستىرماي،
استاناعا جەتەلەپ اكەلەدى.
قارا لاشىق قالبيىپ ءۇي قالادى،
جوسپارلاردىڭ جازىلعان ميعا ءبارى.
تۇراق تاپپاي تۇنەيتىن كەش بولعاندا،
كەلگەن بەتتە ءبىراز كۇن قينالادى.
شالبار كيىپ «جىرتىلعان» تىزەلەرى،
جىگىت جىرى بىتپەيدى، قىز ولەڭى.
ءبىر كەمپىردىڭ بولمەسىن جالداپ الىپ،
كوپ وتپەي - اق تۇرمىسى تۇزەلەدى.
سارايلار مەن شاقىرىپ توي الاڭى،
جاڭا سەزىم ءبۇر جارىپ ويانادى.
تەز اعارىپ قول مەن بەت كۇنگە كۇيگەن،
قاس سىزىلىپ، تىرناقتار بويالادى.
سىپىرىلعان قۇلىنداي نوقتا باستان،
تاباندار تۇك كۇيمەيدى وتقا باسقان.
كوبەيەدى كافەدە باس قوسۋلار،
تەلەفوندار شىرىلداپ توقتاماستان.
جۇرگەن جولدا اكەسى شەشەسىمەن،
كەتىپ بارا جاتادى ەكى - ەكىدەن.
سامالىنا سارىارقا ءجۇزدى جۋىپ،
شىقپاق بولىپ ماحاببات بەكەتىنەن.
جەرىڭ وسى ەڭ بيىك ىرگە تەبەر،
ارادايىن قۇجىناپ گۇلگە تونەر.
ورمەكشىنىڭ تورىنداي شيلەنىسكەن،
سەزىمدەردىڭ كوشەسى – بۇل كوشەلەر.
ەرتتەپ ءمىنىپ جاس - كارى نامىس اتىن،
جاقسىلىقتىڭ كۇتەدى ءبارى ءساتىن.
ساياباقتار – شىمىلدىق ۇلان جازعا،
ءولىپ-ءوشىپ ەرىندەر جابىساتىن.
كوشە ىڭعايلى كولىككە، جاياۋعا دا،
ۋادەنىڭ تۇراعى – ايالداما.
ءوز باقىتىن تابادى تاڭداپ ءجۇرىپ،
كوزى اشىق، كوڭىلى وياۋ بالا.
الىستارعا كوڭىلىڭ الا ۇشادى،
سەن الاتىن كوپ مۇندا ءدارىس ءالى.
ءبىلىم قۋىپ كەلگەن قىز وسكەمەننەن،
جىگىتىمەن اتىراۋ تابىسادى.
قازاق كىمنەن بۇل كۇندە يمەنەدى،
«قاراجورعا» تايپالتىپ بيلەگەنى.
جۇمىس ىزدەپ ورالدان كەلگەن بالا،
ارۋىمەن تورعايدىڭ ۇيلەنەدى.
الماعانمەن الىگە ءبىز ۇلىقتاي،
اتا سالتتى شەتتەگى ەل ءجۇر ۇمىتپاي.
قينالادى قۇلجادان كەلگەن جىگىت،
كەرەكۋدىڭ قىزىنىڭ ءتىلىن ۇقپاي...
ءبىر - بىرىنە جاندارداي ساي تابىسقان،
جاقىنداسىپ كەتەدى ەل جاي تانىستان.
قۇدالاردىڭ ساپارى باستالادى،
دالاسىندا قازاقتىڭ قايشالىسقان.
بويعا بىتكەن حالىقپىز كيە دارىپ،
قوناق كەلسە تاستايمىز بيە جارىپ.
اتىراۋدان شىعادى ءبىر توپ قۇدا،
وتارباعا كيىتىن تيەپ الىپ.
كىسى كوڭلىن باسپاسىن بۇزار تۇمان،
ءبىز ايتاتىن توقتاماي، ۇزارسىن ءان.
ارقالىقتان تارتادى ورالعا انا،
جابدىپ الىپ جاساۋىن قىز ارتىنان.
بار جوعىڭدى تاباسىڭ جەردەن مىنا،
شىعىپ الساڭ، بەرمەيسىڭ توردەن دە ىعا.
تىركەلە الماي تۇسەدى ابىگەرگە،
ورالمان بوپ قۇلجادان كەلگەن قۇدا.
ءبىر شەتىنە دالانىڭ وزگە شەتىن،
جالعاپ، ەلمىز تەز قونىپ، تەز كوشەتىن.
ورتالىعى – استانا تۇس - تۇستان كەپ،
قۇداعي مەن قۇدانىڭ كەزدەسەتىن.
كوڭىلىڭدى ءان مەنەن كۇي كوتەرمەك،
توي قىزعاندا تۇسەسىڭ بيگە تەرلەپ.
سار قىمىزدى ساپىرىپ جەلپىنەدى ەل،
باس قۇدامىز يماش دەپ، يمەكەڭ دەپ...
ءوستى ەلىمنىڭ بۇل كۇندە ورەسى كىل،
الدى تۇرماق، ۇيلەردىڭ توبەسى گۇل.
ەستىلەدى ءار ۇيدەن ءسابي داۋسى،
ايلار ءوتىپ، جەتكەندە كەلەسى جىل.
قازىسىن جەپ، ەسىلدىڭ سۋىن ىشسەڭ،
بالتىر سىزداپ، بولمايدى بۋىن ىسكەن.
ەگىزدەتىپ يمەكەڭ كەلىندەرى،
ءجونى كەلسە، تاستايدى تۋىپ ۇشتەن.
كەشە تۋعان سابيگە، جاس بالاعا،
قۇلاق كەسىپ بەرەدى باستان اعا.
تاپسىرادى وتاۋىن سول قۇدالار،
ءبىر قۇدايعا، سونان سوڭ استاناعا...
ماحابباتتىڭ مەكەنى نۇرلى استانا –
تىرشىلىگى قايناعان تىنباس قالا.
وتاعانىڭ ارمانى – جايلى جۇمىس،
كەلىنشەكتىڭ ارمانى – ءبىر باسپانا!
«اقبۇلاق»، ويمانبۇلاق، بۇلاق - بۇلاق...
سۇراساڭ، ءبىزدىڭ اۋىل – ويمانبۇلاق،
جاعاسى جازدى كۇنى تولعان قۇراق.
جايىلىپ سايلارىندا مال جاتادى،
قويشىلار جۇگىرەدى قويعا ابدىراپ...
اۋىت مۇقيبەك
جەڭگە قايدا اتايتىن «كەكىلدى» دەپ،
بۇل كۇندەرى كوڭىل ءپاس، جەتىم جۇرەك.
كورىنەدى «اقبۇلاق» دەگەن كەشەن،
مەنىڭ ويمانبۇلاعىم سەكىلدى بوپ.
وراپ قويىپ جايناعان گۇلگە ەتەگىن،
مەن جۇرەتىن بويىندا تۇر كوشەنىڭ.
«...بۇلاق» اتى قۇلاققا جىلى ەستىلىپ،
ارى-بەرى تۇسىنان كۇندە وتەمىن.
جاتادى عوي تاۋ سۋى سەرپىندى اعىپ،
اكەتەردەي كىسىنىڭ بوركىن قاعىپ.
كوكقامىردان باستالعان ويمانبۇلاق،
قۇياتۇعىن ىلەگە ەركىن بارىپ.
التى قىردان بەرى اتتاپ استى - اۋ ارمان،
شاڭ كورىندى بۇرقىراپ قاسقا جولدان.
ويمانبۇلاق قاينارى اق تۇمادان،
مەنىڭ مىنا جىرىم دا باستاۋ العان.
ۇرپاعىمىن ءان - جىرعا حالىقتىڭ باي،
ولەڭ مەنى كەلەدى جالىقتىرماي.
قالام الىپ، قولىما جىر جازعالى،
سول بۇلاقشا كەلەمىن اعىپ تىنباي.
زەرىن كۇندە توگەدى ءتىل كەستەنىڭ،
مەن ولەڭسىز ومىردە كۇن كەشپەدىم.
سول بۇلاقپەن جۇرەگىم ەگىز مەنىڭ،
سول بۇلاقپەن جىرلارىم ۇندەس مەنىڭ.
جاقىندىعى جاقسى عوي كولگە ىرگەنىڭ،
جاراسپايدى سۋ ىزدەپ جول جۇرگەنىڭ.
سول بۇلاقتاي جۇرەگىم تازا مەنىڭ،
سول بۇلاقتاي جىرلارىم ءمولدىر مەنىڭ...
كوپ جىل بولدى ماعان بوي تۇزەگەنگە،
سالامىن دەپ وزىمشە ءىز ولەڭگە.
اقىن بىتكەن ومىردە ارماندايدى،
اباي اتتى قۇيساق دەپ ۇلى وزەنگە!
كەلەدى ويعا تانىس ءسوز، تانىس ەلەس،
بەرگەندەي ءبىر ءارى اقىل، ءارى كەڭەس.
ويمانبۇلاق ىلەدەن شالعايدا ەدى،
ال، «اقبۇلاق» ەسىلدەن الىس ەمەس...
***
سەنىمىمنەن از ەمەس ۋايىمىم،
قۇبىلۋدا دۇنيە شىرايى مىڭ.
مۇناي ءيىسى اڭقيدى استانادان،
ماڭعىستاۋدىڭ كادىمگى مۇنايىنىڭ.
ارىماي اعام كەلەدى، قىڭباي ءىنىم،
ايتا بەرگەن ءجون ەمەس كۇندە «ايىبىن».
بيداي ءيىسى اڭقيدى استانادان،
قوستانايدىڭ كادىمگى بيدايىنىڭ.
ەلىم مىنا بىرەۋى ەڭ ءىرىنىڭ،
ءتيىستى ەمەس وشۋگە مەنىڭ ءۇنىم.
تەمىر ءيىسى اڭقيدى استانادان،
تەمىرتاۋدىڭ كادىمگى تەمىرىنىڭ.
كوردىك ەلدىڭ تەكپىسىن، قىسىمىن دا،
ەندى ەشكىمنىڭ حاقى جوق ىسىرۋعا.
مىس ءيىسى اڭقيدى استانادان،
جەزقازعاننىڭ كادىمگى مىسىنىڭ دا...
كەيدە بارىپ كۇن قاسىن مەكەندەيمىن،
كەيدە كەنەن اتامشا تەپەڭدەيمىن.
بارىنەن دە وسىنىڭ اسىپ ءتۇسىپ،
قازاق ءيىسى اڭقىسا ەكەن دەيمىن!
***
قالاڭىزعا اقىن كەلدى، يمەكە،
استاناسىن كەلەر مە ەدى ول سۇيمەسە؟!
ازابىنا ءتوزىپ ەدى عاسىردىڭ،
قازاعىڭا بۇگىن، مىنە، ءتيدى ەسە.
قالاڭىزعا كەلدى ءسىزدىڭ ءبىر اقىن،
الامانعا ەرتتەپ مىنگەن جىر اتىن.
اقىنمىن دەپ جۇرگەندەردىڭ ءبىرازىن،
قايراتى بار قالپاعىمەن ۇراتىن.
جاقىن ەمەس، كەلگەن سوناۋ الىستان،
سورلى دا ەمەس باسىنداعى باعى ۇشقان.
ارعى بەتتە جۇرگەن بالا كەزىندە-اق،
اتاجۇرتتىڭ ولەڭىمەن تانىسقان.
جازعانى دا جامان ەمەس، كوپ-كورىم،
جىر ەتەدى بۇگىنى مەن وتكەنىن.
ديپلومىن سۇراساڭىز، بىتىرگەن،
قادىر مەنەن تۇمانبايدىڭ مەكتەبىن.
التى الاشتىڭ ازاماتى اسا يگى،
ءسىز تۇرعاندا نەمەنەدەن جاسيدى.
سارىارقانىڭ سامالى بوپ اڭقىلداپ،
كۇنى-ءتۇنى ەسىل بولىپ تاسيدى.
قۇشىرلانا جۇتادى دا سامالىن،
قاسيەتىنە باس ۇرادى دالانىڭ.
كوشەسىندە تەڭسەلەدى جىر ويلاپ،
استانا اتتى مىناۋ اسەم قالانىڭ.
ەلگە ايگىلى ەر ماحامبەت ارعى اكەڭ،
جۇك كوتەردىڭ وزىڭداعى نارعا تەڭ.
اتىراۋ مەن الماتىنى قۇلپىرتتىڭ،
ءسىز باسقارعان قالادا ارمان بار ما ەكەن؟!
قازاقپىز عوي جالىن قۇمار، وت قۇمار،
الىستى دا تۋىس ەتەر، دوس قىلار.
مۇز جاستانعان باتىر ەلدىڭ بالاسى،
ءسىز باسقارعان ەلدە دە ارمان جوق شىعار!؟
قازاعىم دەپ كۇندىز-ءتۇنى شاپقىلاۋ،
سامايىڭا ىلەدى ەكەن اق قىراۋ.
ماڭداي تەرىڭ، جۇرەك قانىڭ تامباسا،
قايدان عانا كەلە قويسىن باق مىناۋ!
استانا ەمەس، بەيىش سىندى بۇل شاھار،
بۇل شاھاردان باستالادى تىڭ ساپار.
كورگەن جەردەن كوزدىڭ جاۋىن الاتىن،
الىپ ۇيلەر كوك تىرەگەن تۇر قاتار.
استانا ەمەس، بەيىش سىندى بۇل قالا،
جەتكىزەدى شىن باعاسىن جىر عانا.
باقىت تاپتى مۇندا كەلىپ جەتىمدەر،
باقىت تاپتى مۇندا كەلىپ مۇڭلى انا.
امان بولسىن ۇلى ەلىمنىڭ ىرگەسى،
توقتاماسىن العا تارتقان جىر كوشى.
ارنالادى سىزگە دە ەرتەڭ، جان اعا،
تاريح اتتى ءداۋ كىتاپتىڭ ءبىر بەتى...
استاناعا ات بايلاعان سول اقىن،
مۇقيبەكتەن قالعان اۋىت بولاتىن.
تايلاق ەدىم كەشەگى ۇلى كوشكە ەرگەن،
ارتقا تاستاپ اتا-بابا مولاسىن.
ءجۇر كوڭىلىم ءبىر قۇتايىپ، ءبىر جۇتاپ،
تۋارىنا سەنەم ەرتەڭ نۇرلى شاق.
اقىندىقتا الامىن ءوز ورنىمدى،
باسىن بۇلتقا بۇركەتپەگەن شىڭ قۇساپ.
وسى جۇرتپەن وسىنداعى تۇراتىن،
بىردەي مەنىڭ مۇڭىم مەنەن مۇراتىم.
جاقسى اعاما جەل سىبىرلاپ ايتسا ەكەن،
استاناعا كەلىپتى دەپ ءبىر اقىن!
17.11.2013
استانا
Abai.kz
