بۇل ءۇستىرتتىڭ ۇستىندە تالاي بايگە بولىپ، دۇلدىلدەردىڭ ءدۇبىرى تولاس تاپپاعان. سونىڭ ىشىندە الامان بايگەدە ارعىماقتارى وزگەگە بايراق بەرمەگەن اردا جۇرتتى سەسكەندىرگەن شەركەش بابا دەگەن كىسىنىڭ قۇلاگەرى ءبىر بولەك حيكايا.

القيسسا، مالعا جارلى بولسا دا جۇرەگىنىڭ وتى بار، الامان بايگە دەگەندە ىشەر اسىن ۇمىتار قازاققا ءتان دەرتى بار، ءجۇز جىلقىعا تاتيتىن جالعىز جۇيرىك اتى بار شەركەش بابا ءۇستىرتتىڭ ۇستىنە كوشىپ كەلدى.

-بۇل اداي بايگەگە ءجۇز قوي، ون قارا، ءبىر التىن تىگەدى. سونى العاندا جارلى بولامىن با؟

جۇيرىك اتى مەن ءوزىنىڭ اتبەگىلىك ونەرىنە سەنىپ، بەس قانات قاراشا ۇيىمەن سىباي قونعان ونى اداي اۋىلدارى بوتەنسىرەمەي قارسى الىپ، ەرۋلىكتەرىن بەرىپ جاتتى. كۇندە ءبىر ۇيدەن باعلاننىڭ باسىن مۇجىگەننەن باسقا ۋاقىتتا، بابا قۇلاگەرىن باپتاعان. انە- مىنە دەگەنشە جۇيرىكتىڭ اياق الىسى سىنعا تۇسەر كۇن دە كەلىپ جەتتى. بايىمبەت اۋىلى اس بەردى. بايىمبەت بولەي دە بەلگىلى اتبەگى. وسى جولى ارى ءبىر اعايىن ونىڭ ورباس اتتى جۇيرىگىنەن دامەلى. بايگەنى وشاق باسىندا قالدىرماق. سول ءۇشىن ءبىرازدان بەرى ورباستى بالاپانداي باپتاۋلى.

ايتۋلى مەرەكەنىڭ ناعىز قىزعان كەزى. ەل- جۇرت ەنتەلەي كۇتكەن بايگەدە اتتاردىڭ الدى بولىپ شەركەش بابانىڭ قۇلاگەرى، ودان سوڭ ورباس كورىندى. قاراقشىعا تاياعاندا تارتۋشىلار قۇلاگەردەن ورباستىڭ شىلبىرىن وزدىرىپ، باس بايگەنى بەرمەيتىنىن ءبىلدىردى. جينالعان جۇرتتى ءارى ء–سارى ەتكەن بۇل داۋ اتتاردى قايتا جارىستىرعاندا شەشىلەتىن بولىپ، ءپاتۋا جاسالدى.

بۇل ءۇستىرتتىڭ ۇستىندە تالاي بايگە بولىپ، دۇلدىلدەردىڭ ءدۇبىرى تولاس تاپپاعان. سونىڭ ىشىندە الامان بايگەدە ارعىماقتارى وزگەگە بايراق بەرمەگەن اردا جۇرتتى سەسكەندىرگەن شەركەش بابا دەگەن كىسىنىڭ قۇلاگەرى ءبىر بولەك حيكايا.

القيسسا، مالعا جارلى بولسا دا جۇرەگىنىڭ وتى بار، الامان بايگە دەگەندە ىشەر اسىن ۇمىتار قازاققا ءتان دەرتى بار، ءجۇز جىلقىعا تاتيتىن جالعىز جۇيرىك اتى بار شەركەش بابا ءۇستىرتتىڭ ۇستىنە كوشىپ كەلدى.

-بۇل اداي بايگەگە ءجۇز قوي، ون قارا، ءبىر التىن تىگەدى. سونى العاندا جارلى بولامىن با؟

جۇيرىك اتى مەن ءوزىنىڭ اتبەگىلىك ونەرىنە سەنىپ، بەس قانات قاراشا ۇيىمەن سىباي قونعان ونى اداي اۋىلدارى بوتەنسىرەمەي قارسى الىپ، ەرۋلىكتەرىن بەرىپ جاتتى. كۇندە ءبىر ۇيدەن باعلاننىڭ باسىن مۇجىگەننەن باسقا ۋاقىتتا، بابا قۇلاگەرىن باپتاعان. انە- مىنە دەگەنشە جۇيرىكتىڭ اياق الىسى سىنعا تۇسەر كۇن دە كەلىپ جەتتى. بايىمبەت اۋىلى اس بەردى. بايىمبەت بولەي دە بەلگىلى اتبەگى. وسى جولى ارى ءبىر اعايىن ونىڭ ورباس اتتى جۇيرىگىنەن دامەلى. بايگەنى وشاق باسىندا قالدىرماق. سول ءۇشىن ءبىرازدان بەرى ورباستى بالاپانداي باپتاۋلى.

ايتۋلى مەرەكەنىڭ ناعىز قىزعان كەزى. ەل- جۇرت ەنتەلەي كۇتكەن بايگەدە اتتاردىڭ الدى بولىپ شەركەش بابانىڭ قۇلاگەرى، ودان سوڭ ورباس كورىندى. قاراقشىعا تاياعاندا تارتۋشىلار قۇلاگەردەن ورباستىڭ شىلبىرىن وزدىرىپ، باس بايگەنى بەرمەيتىنىن ءبىلدىردى. جينالعان جۇرتتى ءارى ء–سارى ەتكەن بۇل داۋ اتتاردى قايتا جارىستىرعاندا شەشىلەتىن بولىپ، ءپاتۋا جاسالدى.

-قانە، شەركەش، باس بايگەدەن دامەڭ بولسا اتىڭدى قايتا قوس!

قويدىڭ جۇمىرشاعىنا سابىن ەزىپ كورسەتىپ تۇرىپ، اۋىلدىڭ تەنتەك جىگىتتەرى وسىلاي سەس كورسەتتى.

حاس جۇيرىگىنىڭ اماندىعىن ويلاعان بابا امالسىز ءبىردىڭ سوڭىنا كەلىسپەسكە شاراسى قالمادى. قويدىڭ جۇمىرشاعىنا ەزىلگەن سابىن بايگە اتتىڭ قولتىعىنا جاعىلسا، ول قايتا كەلەگە كەلمەيدى دەي بەر. تەنتەك پەن تەلىدەن ءبارى شىعار. بالەسىنەن اۋلاق. بايگەنىڭ باس اياعى بۇل ەمەس. قۇلاگەر امان بولسا تالاي قىلقۇيرىقتىنى شاڭ قاپتىرىپ، تالاي اتسەيىستى ءتاۋباسىنا تۇسىرەر، ءالى. ەسەسىن جىبەرىپ العان شەركەش بابا ءوزىن وسىلايشا جۇباتقان.

جوعارى اداي جەر اياعى كەڭىگەسىن جىلداعى ادەتىنشە جاز جايلاۋى جەم، ساعىزدىڭ بويىنا كوشتى. «توپىراق شاشتى-نارشوككەندە» اتاقتى تىنەي جۇبانبايدىڭ اعاسى قالنيازعا اس بەرىلەتىن بولىپ ساۋىن ايتىلدى. بۇل جيىنعا بابا جاڭادان تىككەن التىقانات ۇيىمەن قۇلاگەرىمەن باردى. تەكەگە دەيىن اتاعى كەتكەن تىنەي اۋىلىنىڭ بۇل اسىنا ات جەتەر جەردىڭ بارىنەن نەبىر اتسەيىستەر باپتاعان جۇيرىكتەرىن اكەلىپتى. سولاردىڭ ءبارىنىڭ كوڭىلىن كۇپتى قىلعان شەركەشتىڭ قۇلاگەرى. بۇل جولى ەرەن جۇيرىك باس بايگەنى الماي قويماسى حاق. اداي اتبەگىلەرى اقىلداسا كەلىپ، كوزدەرىنىڭ سۇعى بار، تىلدەرى وتكىر ەكى ادامدى جۇيرىكتى كورىپ كەلۋگە جۇمسادى. ولار كەلىمبەردى جاعىنان ولجاشى نازار، قۇدايكەدەن تىنەي ءمۇسىر ەدى. قوس سىنشىنى شەركەش بابا جاقتىرماي قابىلدادى. قۇلا اتتى اق جابۋمەن تۇمشالاپ التى قانات ۇيگە كىرگىزىپ قويىپتى. اتبەگى ادايلار قىمتاۋلى تۇرعان جۇيرىكتىڭ بار بولعانى ءتورت تۇياعىن كورىپ، كەرى قايتتى.

-جۇيرىكتىڭ جايى قالاي ەكەن؟ كوردىڭدەر مە؟

-ءتورت تۇياعىنان باسقا ەش جەرىن كورە المادىق. جانۋاردىڭ تۇياق ءبىتىسى زەرگەر سوققان التىن ايشىقتان دا بەتەر ەكەن، جەردى باسپاي، ۇشۋعا جارالعانداي. جىلقى بىتكەنگە بايگە بەرمەيمىن دەپ تۇر...

ولجاشى نازار دا، تىنەي ءمۇسىر دە ءبىر-ءبىرىن قوشتاپ وسىلاي دەستى.

ەرتەسىنە بايگەگە قوسىلاتىن اتتار الىسقا ايدالدى. الايدا بۇل جۇيرىكتەردىڭ ساناتىندا بابانىڭ قۇلاگەرى جوق ەدى.قايران جۇيرىكتىڭ ءتورت تۇياعى قورعاسىنداي بالقىپ كەتكەن. بايگە اتتارىنا قوسۋعا كەلمەي، التى قانات اق بوز ۇيدەن اتتاپ باسىپ شىعا الماي قالدى. شەركەش بابا كىرپىك قاقپاي كۇزەتىپ، پالە-جالادان كانشا قورعاپ باقسا دا، جۇيرىك اتتىڭ ءتورت تۇياعى اياق استىنان كەسەلگە تاپ بولىپتى. دۇبىرگە ەلەڭدەپ، دەگبىرى تاۋسىلا ۇمتىلعانىمەن تۇرا الماي تۇرالاپ قالعان قايران ءدۇلدۇلدى ارباعا تيەپ، تاعدىرىنا لاعنەت ايتىپ بابا اۋىلىنا قايتىپ كەلە جاتتى.

ادايلار بۇل جۇيرىككە اقان سەرىنىڭ قۇلاگەرىنە قاستىق قىلعان باتىراش قۇساپ بالتا سىلتەمەگەن، ەرەن دۇلدىلگە نايزادان دا وتكىر كوزدىڭ سۇعى ءتيىپ، قىلىشتان دا كەسكىر ءتىل تيگەن ەدى. اينالاسىن اسىپ تۋعان اسىلدىعىمەن سەسكەندىرىپ تاستاعان بۇل جۇيرىكتى تىنەيلەر جاعى ء«بىز اتتىق»، ولجاشىلار جاعى ء«بىز اتتىق» دەپ بىرازعا دەيىن اڭگىمەگە ارقاۋ بولدى. ءبىر جامانى سول داۋ ءالى كۇنگە ۇمىتىلماي جالعاسىپ كەلەدى.

ەپيلوگ ورنىنا

كەيۋانا كۇيكەننىڭ كوكىرەگىندە جاتقان تەلەگەي تەڭىز سىردىڭ ءبىر مىسقالى وسىنداي. شىم-شىمداپ تارتىپ كورىپ، تۇيسىنە بىلسەڭ ءبىر ءسات تاڭدايىڭ بال تاتىعانداي، تىرشىلىكتىڭ تاڭعاجايىپتارىنا تاڭ تاماشا قالاسىڭ. ءبىر ءسات كوكەيىڭە مۇڭ تولىپ، كوزىڭە جاس الارسىڭ. ماڭعاز جاتقان ماڭ دالادان، ءمارت مىنەزدى بابالاردىڭ باسقان ءىزىن قارايسىڭ. پىرلىك پەنەن پەندەلىكتىڭ جەر مەن كوكتەي اراسىن، سول ىزدەردەن تاباسىڭ...

بۇل ءۇستىرتتىڭ بايانى كوپ جازاتىن.

ايناحان ەسەت