ينتەرنەت-كونفەرەنتسيامىزدىڭ كەزەكتى قوناعى – ەلىمىزگە بەلگىلى كاسىپكەر، «Baikadam Holding» كومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى ارمان بايقادام وقىرمانداردان كەلىپ تۇسكەن ساۋالداردىڭ العاشقى لەگىنە جاۋاپ بەرىپ وتىر.  ارمان مىرزا لاتىن قارپى تۋرالى ايتا كەلىپ: «ءبىز وسى ۋاقىتقا ساي لاتىن ءالىپبيىن جاساۋدا احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ ءالىپبيىن نەگىزگە الدىق. وندا 24 دىبىس بەرىلگەن. سوندىقتان، 24 دىبىس 26 تاڭباعا سيادى. ءتىپتى، ق.جۇبانوۆ جاساعان ءالىپبيدى الساڭىز وندا 19 دىبىس بەرىلگەن. ياعني، ەكىنشى بەلگىلى بولعانى، قازاق ءتىلىنىڭ دىبىستارى 26 تاڭباعا وڭاي سيادى» دەيدى.

 

– ارمان مىرزا ءسوز باسىندا ءوزىڭىزدى تانىستىرىپ وتسەڭىز. قاي جاقتانسىز، قاي جەردە وقىدىڭىز، ءبىلىمىڭىز قانداي؟

– تەگىم سەمەيلىك. ابىلاي حان اتىنداعى الەم تىلدەرى جانە حالىقارالىق قاتىناستار ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رومان-گەرمان فيلولوگياسى فاكۋلتەتىنىڭ اعىلشىن فيلولوگياسىن تامامداعام. شۆەيتسارياداعى ەۋروپا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جوعارعى بيزنەس مەكتەبىنىڭ DBA دوكتورانتىمىن جانە ت.رىسقۇلوۆ اتىنداعى قازاق ەكونوميكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جوعارعى  بيزنەس مەكتەبىنىڭ PhD دوكتورانتىمىن.

ينتەرنەت-كونفەرەنتسيامىزدىڭ كەزەكتى قوناعى – ەلىمىزگە بەلگىلى كاسىپكەر، «Baikadam Holding» كومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى ارمان بايقادام وقىرمانداردان كەلىپ تۇسكەن ساۋالداردىڭ العاشقى لەگىنە جاۋاپ بەرىپ وتىر.  ارمان مىرزا لاتىن قارپى تۋرالى ايتا كەلىپ: «ءبىز وسى ۋاقىتقا ساي لاتىن ءالىپبيىن جاساۋدا احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ ءالىپبيىن نەگىزگە الدىق. وندا 24 دىبىس بەرىلگەن. سوندىقتان، 24 دىبىس 26 تاڭباعا سيادى. ءتىپتى، ق.جۇبانوۆ جاساعان ءالىپبيدى الساڭىز وندا 19 دىبىس بەرىلگەن. ياعني، ەكىنشى بەلگىلى بولعانى، قازاق ءتىلىنىڭ دىبىستارى 26 تاڭباعا وڭاي سيادى» دەيدى.

 

– ارمان مىرزا ءسوز باسىندا ءوزىڭىزدى تانىستىرىپ وتسەڭىز. قاي جاقتانسىز، قاي جەردە وقىدىڭىز، ءبىلىمىڭىز قانداي؟

– تەگىم سەمەيلىك. ابىلاي حان اتىنداعى الەم تىلدەرى جانە حالىقارالىق قاتىناستار ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رومان-گەرمان فيلولوگياسى فاكۋلتەتىنىڭ اعىلشىن فيلولوگياسىن تامامداعام. شۆەيتسارياداعى ەۋروپا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جوعارعى بيزنەس مەكتەبىنىڭ DBA دوكتورانتىمىن جانە ت.رىسقۇلوۆ اتىنداعى قازاق ەكونوميكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جوعارعى  بيزنەس مەكتەبىنىڭ PhD دوكتورانتىمىن.

– قۇرمەتتى، ارمان باۋىرىم! وزىڭدەي قازاق جىگىتتەرىنىڭ لاتىن گرافيكاسى ماسەلەسىنە اتسالىسىپ جۇرگەنى كوڭىل قۋانتادى. ءوزىڭ ۇسىنعان جوبامەن تانىسىپ شىقتىم. حالىقتىڭ ويىنان شىعاتىن نۇسقا دەپ ەسەپتەيمىن. ىستەرىڭە ساتتىلىك تىلەيمىن. العا قويعان ماقساتتارىڭا جەتە بەر!

– كوپ راحمەت!

– سوڭعى ەكى اي Facebook جەلىسىندە وسى لاتىن ءالىپپيىنىڭ بايقادام نۇسقاسى تالقىلانىپ كەلەدى. ازىرشە بايقادام نۇسقاسىنا تەڭ كەلەتىن نۇسقا جوق. بۇنى كوزى اشىق ماماندار مويىندادى. ەندى سۇراق: ارەكە، ۇكىمەت لاتىن الىپبيىنە 2025 جىلعا دەيىن اۋىسۋ تۋرالى جوباعا تاپسىرىس بەرگەن. بۇل ۋاقىت تىم ۇزاق. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا لاتىن ءالىپبيىن قانشا ۋاقىتتا ءبارىن لاتىنشا جازدىرىپ، جوبانى جۇزەگە اسىرىپ بەرەر ەدىڭىز؟

– لاتىن گرافيكاسىنا وتۋگە بار-جوعى 3 جىل جەتەرلىك. ونىڭ ءبىر جىلى زاڭنامالىق اكتىلەر مەن نورماتيۆتەردى جانە قاجەتتى ستاندارتتاردى بەكىتۋگە كەتپەك. سول ۋاقىت ىشىندە وقىتۋعا ارنالعان مەتوديكانى دايىنداپ شىعۋىمىز ءتيىس. قالعان ەكى جىل  كيريلدەن لاتىن قارپىنە ءوتۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى (وتپەلى كەزەڭ).

– ارمان، ءىنىم، لاتىن ءالىپبيىن جاساپ جاتقان باستامالارىڭ جاقسى ەكەن. ولارىڭدى قولدايمىن. ينتەرنەتتەگى تالقىلاۋلاردان ەستۋىمشە بىرنەشە جىگىت بولىپ جۇرگىزىپ جاتىر ەكەنسىڭدەر. مەنى تولعاندىراتىنى - لاتىن ءالىپبيىنىڭ سەن جاساعان نۇسقاسىنا اتسالىسىپ جاتقان ماماندار كىمدەر؟ ولاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيى قانشالىقتى؟

– كوپ راحمەت! لاتىن نۇسقاسىنا اتسالىسىپ جاتقان ازاماتتاردى اتاپ وتسەم.

نۇراددين سادىق – ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ تۇلەگى. وسى وقۋ ورداسىنىڭ ماگيستراتۋراسىن تامامداعان. قازىر PhD دوكتورانتۋراسىن تامامداعالى جاتىر. بەرليندەگى حۋمبولدت ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ازيا مەن افريكانى زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ورتا ازيا بولىمىندە زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، تاعىلىمدامادان وتكەن. شۆەتسارياداعى، گەرمانياداعى، يسپانيا مەن فرانتسياداعى IMPACT فاكتورلى بەدەلدى جۋرنالداردا فيلولوگيا سالاسىنا قاتىستى بىرنەشە عىلىمي ماقالالارى مەن زەرتتەۋلەرى جارىق كورگەن.

مۇحيت تولەگەن – ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ تۇلەگى. ق.ا.ياساۋي اتىنداعى حقتۋ ماگيستراتۋراسىن تامامداعان. قازىر تۇركيانىڭ كايسەري ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ PhD دوكتورانتى.

ايبەك ءنابي – ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ تۇلەگى. ق.ا.ياساۋي اتىنداعى حقتۋ ماگيستراتۋراسىن تامامداعان.

– نەگە تۇركيا قولداناتىن 34 تاڭبالى الىپبيگە كوشپەيمىز؟ بارلىق تۇركى مەملەكەتتەرى بىرىگۋى كەرەك قوي. جاھاندانۋ داۋىرىندە ءبىز بىرلىكتە، ىنتىماقتان ءومىر ءسۇرۋىمىز كەرەك.

–

– ä، ç، ă، ś سياقتى دياكرەتيكالىق بەلگىلەردەن نە ءۇشىن قاشاسىزدار؟مەنىڭشە ءبىر دىبىس-ءبىر ءارىپ بولۋى كەرەك ەمەس پە؟

– ä، ç، ă، ś سياقتى دياكرەتيكالىق بەلگىلەردەن نە ءۇشىن قاشاسىزدار دەپسىز. لاتىن الىپبيىنە كوشكەن كوپتەگەن ەلدەر وسى بەلگىلەر ارقىلى قيىن ماسەلەنى شەشپەكشى بولعان. الايدا ونىڭ جەمىس بەرمەگەندىگى، قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان اقپاراتتىق قوعامنىڭ سۇرانىستارىنا جاۋاپ بەرە المايتىنى دالەلدەنىپ وتىر: 1) ءاربىر اقپاراتتىق قۇرىلعىعا دياكريتيكالىق بەلگىلەرى بار درايۆەردى ورناتىپ وتىرۋ ۇلكەن ۋاقىتتى تالاپ ەتەدى جانە ۇلكەن شىعىندى قاجەتسىنەدى; 2) نوقاتتى ارىپتەرمەن جازىلعان ءماتىننىڭ وزگەرىسكە ۇشىراماي، بۇلىنبەي امان ساقتالۋىنا ەشكىم دە كەپىلدىك بەرە المايدى. جازىلعان ءماتىن تەز ءبۇلىنىپ، باسقا شريفتەرگە اۋىسىپ كەتەدى; 3) دياكريتيكالىق بەلگىلەرگە كوشكەن ەلدەر حالىقارالىق بايلانىس سالاسىندا، اقپاراتتىق كوممۋنيكاتسيالاردا ءبارىبىر 26 قارىپتى لاتىن ءارپىنىڭ كومەگىنە جۇگىنۋگە ءماجبۇر بولىپ وتىر. دەمەك، مۇنداي ءالىپبي قازاقستاندى الەمدىك كەڭىستىككە الىپ شىعۋعا قاۋقارسىز، دارمەنسىز. 4) ءبىز بۇدان بولەك كومپيۋتەردە عانا ەمەس قولمەن جازۋدا دا دياكريتيكالىق بەلگىلەردىڭ قولدى بايلايتىندىعىن ەسكەرەيىك. ەگەر ءبىر ءسوزدىڭ ىشىندە بىرنەشە جىڭىشكە داۋىستى دىبىس كەزدەسەتىن بولسا، ءسوزدى جازىپ بولعاننان كەيىن وعان قايىرا ورالىپ، استى-ۇستىلەرىنە تاڭبا ءتۇسىرىپ وتىرۋ كەرەك. مۇنداي كەدەرگىلەر ويدىڭ ەمىن-ەركىن قاعاز بەتىنە تۇسۋىنە كەدەرگى كەلتىرەدى، ءارى-بەرىدەن كەيىن ادامدى شارشاتىپ جىبەرەدى.

–  ، ە، شش، ، يۋ، يا، تس، ف، چ دەگەن ارىپتەر قالۋعا ءتيىس. ويتپەسەك قازاق تىلىنە كىرگەن تەرميندەر تىم قارابايىر جازىلىپ قالادى.

 حالىقارالىق تەرمين سوزدەر تۇپنۇسقادا قالاي بەرىلسە، سولاي جازىلادى. سوندىقتان، ءسىز ايتقان جەكەلەگەن ارىپتەرگە مۇقتاجدىق جوق.

– نەگە لاتىن ءالىپبيىن ءسىز ۇسىنىپ جاتىرسىز. نەگىزى ءالىپبيدى ساقال-شاشى اعارعان پروفەسسورلار، ۇلكەن عالىمدار جاساماي ما؟ تىم جاس بولىپ كورىنبەيسىز بە؟

– لاتىن ءالىپبيىن كىم ۇسىنسا دا، كونستيتۋتسيالىق قۇقىعى بار. مەيلى جاس، مەيلى كارى بولسىن، باستىسى ۇتىمدى دۇنيە ۇسىنسا بولدى. سوندىقتان، ماسەلە جاستا دەپ ويلامايمىن.

– "ق" - "ك" - ارقىلى بەرىپ، "قازاق" دەگەن ءسوزدى "Kazak" نەمەسە "Kazakh" دەپ جازامىز دەلىك. بۇل ورىستىڭ "كازاك"-ىنان ايىرماسى جوق بولىپ شىعادى. ودان دا "ق" ارپىنە "Q" -دى قولدانعان دۇرىس

 –سۇراعىڭىز  «ق» ءارپىن «ك» نەمەسە «Q» قارپىمەن بەرۋ جونىندە ەكەن. مەن ۇسىنعان ءالىپبي نۇسقاسىندا بۇل ءارىپ ك قارپىمەن بەرىلگەن. قازاقستاندا 1940 جىلعا دەيىن جارىق كورگەن «ادەبيەت مايدانى» (قازىرگى «جۇلدىز») جۋرنالىندا ع ءارپىن بەرۋ ءۇشىن Q تاڭباسىن پايدالانعان. جانە 1942 جىلى بەرليندە "تۇركىستان لەگيونى" قۇرامىندا لاتىن جازۋىندا باسىلىپ شىعىپ تۇرعان «ميللي ادەبيەت» («ۇلتتىق ادەبيەت») جۋرنالىندا دا Q قارپىنىڭ ع ءارپى رەتىندە قولدانىلعان. ال ق ءارپى نەگىزىنەن ك تاڭباسىمەن بەرىلگەن. دەمەك، ق ءارپىن ك تاڭباسى ارقىلى بەرۋ تاجىريبەدە بار دەگەن ءسوز. ءارى قازىرگى كەزدە دە kz دومەنىنىڭ قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ءيميدجىن قالىپتاستىرىپ قويعانى بەلگىلى. وعان، ءوزىڭىز بىلەسىز قازاقتاندا KZ تاڭبالى 5 000 000 جۋىق اۆتوكولىك بار. ونى تەك QZ تاڭباسىنا وزگەرتۋ بىزگە شامامەن 44 ملرد. تەڭگەگە تۇسەدى ەكەن. بۇل جەردە ينتەرنەتتىك دومەندى قوسىپ تۇرعان جوقپىز. تەك ماشينانىڭ ءنومىرىن وزگەرتۋگە 44 ملرد. تەڭگە كەتەدى. ول قارجىمەن ءبىز ەكى جىلدا لاتىنعا تولىق كوشىپ، قازاق تىلىندە IT باعدارلامالارىن جاساپ الۋعا بولادى. ۇشىنشىدەن، ەرەجەسى بەكىتىلىپ، ادىستەمەلىك قۇرال جازىلسا كەز-كەلگەن ادام K - تاڭباسىن ق دەپ وقۋعا داعدىلانادى.

– اسسالاۋماعالەيكۇم، ارەكە، ءسىز باسقاراتىن "بايقادام" حولدينگى اكتسيونەرلىك قوعام با؟ ونىڭ اكتسيونەرلەر سانى نەشەۋ؟ حولدينگ قانداي قىزمەتتەرمەن اينالىسادى؟

– "Baikadam" حولدينگىنىڭ قۇرىلىمى اكتسيونەرلىك قوعام ەمەس. نەگىزىن قالاۋشى جەكە دارا ءوزىم. قازىرگى تاڭدا قۇرىلىس، ەنەرگەتيكا جانە كونسالتينگتىك قىزمەتتەر كورسەتۋمەن اينالاسادى.

– لاتىن ءتىلى قازاق ءتىلىن جويۋعا باستايتىن قادام دەگەنمەن كەلىسەسىز بە؟

– كەلىسپەيمىن. كەرىسىنشە، لاتىن گرافيكاسىنا ءوتۋ – ءتىلىمىزدىڭ بۇۇ-داعى الەمدىك التى تىلمەن باسەكەلەستىگىن ارتتىرادى جانە مەملەكەتىمىزدىڭ دامۋىنا زور ىقپال ەتپەك.

- رۋشىلدىققا قالاي قارايسىز؟ رۋشىلسىز با؟

 – تەگىن بىلمەگەن تەكسىز. دەگەنمەن، رۋشىلدىق ماسەلەسى XXI عاسىردا اكتۋالدى ەمەس.

- لاتىن تىلىنە كوشكەندە نەدەن ۇتامىز، نەدەن ۇتىلامىز؟

– ەشتەڭەدەن ۇتىلمايمىز. ۇتاتىنىمىز – الەمدە قازاق حالقىنىڭ باسەكەلەستىگى كۇرت ارتپاق. 

–قازاق تاريحىنىڭ جازىلۋىنا كوڭىلىڭىز تولا ما؟ قانداي تاريحشىلاردىڭ ەڭبەكتەرىن وقيسىز؟ جاستار ءۇشىن ءوزىڭىز وقىپ جاتقان كىتاپتاردىڭ ءبىر قاتار ءتىزىمىن وسى جەرگە جاريالاساڭىز.

–قازاق حالقىنىڭ كونتسەپتۋالدى تاريحىن كورگەنىم جوق. جەكە دارا تاريحي تاقىرىپقا جازىپ جۇرگەن اعالارىمىز بار. ونىڭ ىشىندە وقيتىنىم مۇحتار ماعاۋين مەن تالاسبەك اسەمقۇلوۆ.

- فيلولوگيادان حابارىڭىز بار ما؟

– ابىلايحان اتىنداعى الەم تىلدەرى جانە حالىقارالىق قاتىناستار ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رومان-گەرمان فيلولوگياسى فاكۋلتەتىنىڭ اعىلشىن فيلولوگياسىن تامامداعاندىقتان فيلولوگيا عىلىمىن ءبىر كىسىدەي بىلەمىن.

- لاتىن ءالىپبيىن جاساۋمەن ءتىل ينستيتۋتى اينالىسپاي ما؟ نەگە باسىڭىزدى اۋىرتىپ ءجۇرسىز؟ جالعاس.

– ارينە، اتالعان ماسەلە ءتىل ينستيتۋتىنىڭ تىكەلەي مىندەتى. سونداي-اق كەز كەلگەن ادام ءوز نۇسقاسىن ۇسىنۋعا ەرىكتى. ۇسىنىس بىزدەن، تاڭداۋ سىزدەن.

– "J" تاڭباسىن - ي دەپ الىپ، "ج" تاڭباسىن نەگە ZH دەپ المايمىز. مۇنداي دا تاجىريبە بار عوي؟ ايدوس.

– ايدوس، بۇل تاجىريبەڭىزبەن تانىسپىز. ەۋروپانىڭ كەيبىر مەملەكەتتەرىندە كەزدەسەدى. بىراق، "J" تاڭباسىن - ي دەپ الىپ، "ج" تاڭباسىن ZH دەگەندەگى مۇقتاجدىق نەدە؟ تاعى ءبىر ءارىپتى قوس تاڭبامەن جازىپ، جازۋىمىزدى كۇردەلەندىرۋ مە؟ مەنىڭشە، بۇل ارتىق شىعىن.

– ارمان مىرزا!"ع" تاڭباسىن نەگە "ğ" مەن بىلگىلەمەيمىز؟ ماعان تۇرىكتىڭ ءالىپبيى ۇنايدى؟ دۋلات.

– سول ءسىز ۇناتاتىن تۇرىكتىڭ الىپبيىندە «ع» - "ğ" ءارپى انىق دىبىستالمايدى. بۇل كەيىن اتالعان ءارىپتىڭ جويىلۋىنا الىپ كەلەدى. ونىڭ ۇستىنە، قازاقستان – تۇركيا، تۇركيا – قازاقستان ەمەس...

– ۇندەستىك زاڭىن بىزدە 5 كلاستا وتكىزەدى، سەندەر ونى 1 سىنىپتىڭ وقۋشىسىنا قالاي ۇيرەتپەكسىڭدەر.

– 1912 جىلى احمەت بايتۇرسىنوۆ اراب الىپبيىنە نەگىزدەلگەن قازاق جازۋىنا العاش رەت رەفورما جاساپ جازۋ تاريحىندا «جاڭا ەملە» (توتە جازۋ) دەپ اتالاتىن ءالىپبيىن جارىققا شىعاردى. بۇل 1913 جىلدان باستاپ 1929 جىلعا دەيىن كەڭەستىك مەكتەپتەردە قولدانىلدى. قىتايداعى قازاقتار ءالى كۇنگە دەيىن قولدانىپ كەلەدى.

ا.بايتۇرسىنۇلىنىڭ ءالىپبيى 33 ارىپتەن جانە 34-ءشى تۇرعان تاڭبا – دايەكشەدەن (ء) تۇرادى. بۇل دايەكشە جىڭىشكەرتۋ بەلگىسى، بىلايشا ايتقاندا وزىنەن كەيىن تۇرعان جۋان داۋىستى دىبىستاردى ياعني «ا»، «و»، «ۇ»، «ى» دىبىستارىن جىڭىشكەرتىپ ء«ا»، ء«و»، ء«ۇ»، ء«ى» دىبىستارىنا اينالدىرادى (ا => ءا، و => ءو، ۇ => ءۇ ى => ءى), زەر سالىپ قارايتىن بولساڭىز جۋان جانە جىڭىشكە ارىپتەر بىردەي، تەك دايەكشەمەن (ء) وزگەشەلەنەدى وسى زاڭدىلىق ەندى ءبىزدىڭ نۇسقادا دا ورىن العان. بايقادام نۇسقاسىنا سايكەس دايەكشە « ' » تاڭباسىمەن تاڭبالانادى. بۇل جەردەدە دايەكشە تەك جۋان داۋىستى دىبىستار «ا»، «و»، «ۇ»، «ى» -لاردى جىڭىشكەرتىپ ء«ا»، ء«و»، ء«ۇ»، ء«ى» دىبىستارىنا اينالدىرۋ ماقساتىندا قولدانىلادى. ناقتىلاپ ءبىزدىڭ نۇسقا بويىنشا جازسام، a => a’ ، o => o’ ، u => u’ ، y => y’ بولىپ وزگەرەدى. وسى جەردە ەسكەرە كەتەتىن جايت – بايتۇرسىنۇلى الىپبيىندەگى دايەكشەنىڭ قويۋ ەرەجەسى مۇندادا ساقتالادى. ياعني «ك»، «گ»، «ە» دىبىستارى بار سوزدەرگە دايەكشە قويىلمايدى، ويتكەنى ول دىبىستار ءسوزدى دايەكشەسىزدە جىڭىشكە قىلىپ تۇرادى. بۇل زاڭدىلىقتى قىسقاشا مىنا جۇمباققا سىيدىرۋعا بولادى:

«ك»-ءنى كورسە ىرعيدى،
«گ»-ءنى كورسە سىرعيدى.
«ە»-بار جەرگە باسپايدى،
وزگە جەردەن قاشپايدى.

جۇمباقتىڭ شەشۋى دايەكشە (ء نەمەسە ’). وسىنى ەستە ۇستاعان ادام دايەكشە قويۋدان جاڭىلمايدى. مۇنى 1-سىنىپتىڭ وقۋشىسىنا جاتتاتىپ قويساڭىز بولدى. مىسالى، "وگىز" دەگەن ءسوزدى توتە جازۋمەن جازعاندا "وگىز" («ءوگىز» ەمەس «وگىز») بولىپ جازىلادى، "سەمىز" دەگەن سوزدە "سەمىز" («ءسەمىز» ەمەس «سەمىز») بولىپ جازىلادى، جوعارىداعى جۇمباقتا ايتىلعانداي "دايەكشە" ءتۇسىپ قالادى. بۇل ءسوزدى قازىرگە دەيىن توتە جازۋدى قولدانىپ جۇرگەن بىردە ءبىر قازاق "وگىز" نەمەسە "سەمىز" دەپ وقىعان ەمەس، ياعني بۇدان ەشقاندايدا شاتاسۋ جانە قازاق ءتىلىنىڭ بۇزىلۋى نەمەسە شۇبارلانۋ تۋىندامايدى دەگەن ءسوز.

–ءالىپبيىمىزدى نەگە تۇرىك ءالىپبيى نەگىزىندە جاسامايمىز، تەك 2-3 ءارىپتى قوسىپ. ءبىز بولاشاقتا ۇلكەن تۇرىك مەملەكەتىن قۇرىپ بىرىگۋىمىز كەرەك. ال، 26 تاڭبا ءبىزدى الىستاتادى.

– بۇل سۇراققا جوعارىدا جاۋاپ بەردىك. قايتالاساق، جالپى بىرىگۋ دەگەنىڭىز دۇرىس. بىراق، ءسىز وزىڭىزگە «نەگە ءبىز تۇرىكتىڭ (تۇركيانىڭ) قولتىعىنا بارىپ تىعىلۋىمىز كەرەك؟ نەگە ولار بىزگە كەلىپ بىرىكپەسكە؟ نەگە، ولار ءبىز ۇسىنعان ءالىپبيدى قابىلداماسقا؟» دەگەن سۇراق قويىپ كوردىڭىز بە؟ مەنىڭشە، ماسەلەگە وسى تۇرعىدان كەلگەن دۇرىس.

–سىزگە جالپى لاتىن ءالىپبيىن جاساۋعا كىم رۇقسات بەردى. ءالىپبيدى تەك ءتىل مامانى جاساسىن. شىمشىق سويسا دا قاساپشى ءوزى سويسىن دەگەن. سوندىقتان، باس تارتىڭىز.

– بۇل سۇراققا جوعارىدا جاۋاپ بەرگەم.

–لاتىنعا 2025 جىلى وتەمىز دەدى. نەگە اسىعىپ جاتسىزدار. ۋاقىت بار ەمەس پە؟ ىزگى نيەتپەن ايكەرىم.

 – ايكەرىم، XXI عاسىردا جوعارعى باسەكەلەستىكتىڭ نەگىزى كورسەتكىشتەرىنىڭ ءبىرى ۋاقىتتى يگەرۋ. نەعۇرلىم وسى ماسەلەنى تەز شەشسەك، سوعۇرلىم باسەكەلەستىگىمىز ارتپاق.

–جاعىمپازدىق قوعامدى العا باستىرمايدى،جاعىمپازدىقتىقتى قۇرتۋ جولدارىن ايتىپ بەرسەڭىز؟

- جاعىمپاز بولعان ەمەسپىن. سول سەبەپتى ونىمەن كۇرەسۋ جولىن بىلمەيمىن.

– 2015 جىلدان باستاپ ەلىمىزدە 12 جىلدىق وقۋ سيستەماسى ەنگىزىلەدى دەيدى. سوعان قالاي قارايسىز؟

–  اتام قازاقتا «وسەر ەلدىڭ بالاسى ون بەسىندە باسپىن دەر، وشەر ەلدىڭ بالاسى وتىزىندا جاسپىن دەر» دەگەن ءسوز بار. ال 12 جىلدىق وقۋ جۇيەسىنە كەلەتىن بولساق، بۇل ماسەلە نەگىزى گەرمانيادان باستاۋ العان. باتىس ەۋروپا قوعامىندا عىلىمي تەحنيكالىق پروگرەستىڭ ناتيجەسىندە ونەركاسىپ ورىندارى بارىنشا اۆتوماتتاندىرىلعان. سول سەبەپتى ادام كۇشىنە مۇقتاجدىق كەتىپ، جاپپاي جۇمىسسىزدىق بەلەن الدى. گەرمانيا ۇكىمەتى ورتا ءبىلىم بەرۋ مەرزىمىن 12 جىلعا سوزۋ ارقىلى جۇمىسسىزدىق ماسەلەسىن شەشۋدى كوزدەگەن. الايدا، جۇمىس كۇشىنە تاپشى ءبىز ءۇشىن 10 جىلدىق وقۋ جۇيەسىمەن شەكتەلىپ، ادام كاپيتالىن بارىنشا ءتيىمدى پايدالانعانىمىز دۇرىس.

- سىزدەردىڭ نۇسقالارىڭىز وتپەي قالسا، مىنا جۇرىستەرىڭىز بوس اۋرەشىلىك ەمەس پە؟

–بىزدە ونداي سەنىمسىزدىك جوق.

- لاتىنعا ورىس ءتىلىنىڭ ىقپالىنان قۇتىلۋ ءۇشىن كوشىپ جاتىرمىز با؟ جالپى نە ءۇشىن كوشىپ جاتىرمىز؟

– بىرىنشىدەن، لاتىنعا كوشۋ الەمدىك باسەكەلەستىككە قابىلەتىمىز بەن الەۋەتىمىزدى ارتتىرادى.  ەكىنشىدەن، ورىس ءتىلىن بىلگەن ارتىقتىق ەتپەيدى.

- 2025 جىلى لاتىنعا كوشەمىز دەيدى. بۇل ۇزاق ۋاقىت ارينە. دەگەنمەن، بۇل باستاما توقتاپ قالماي ما؟

–لاتىنعا كوشۋ زامان تالابى بولعاندىقتان، ەرتە مە، كەش پە وتەتىنىمىز حاق. مۇنداعى باستى ماسەلە ءتيىمدى نۇسقامەن دەر كەزىندە ءوتۋ.

– وزبەكستان تاۋەلسىزدىك الا سالا لاتىن الىپبيىنە كوشتى. ولاردىڭ ۇتقانى نە ۇتىلعانى نە؟ جيىرما جىل ءوتتى، لاتىن الفاۆيتىندە جازىپ كەلە جاتقانىنا. بىراق جەتىستىگىن كورە الماي وتىرمىز. حالقى ساۋاتسىزدانىپ كەتكەن جوق پا؟ – وزبەكستان سوڭعى ون بەس جىلدا ءالفاۆيتىن التى رەت وزگەرتكەن. ونىڭ سەبەبى قوعامنىڭ پىكىرىن سۇراپ جاتپاي، بەس-التى عالىمدى (تەك ءتىل ماماندارىن) تاشكەنتكە جيناپ الىپ، قابىلداي سالعاننىڭ كەسىرى. قازىر ەندى ەكى جىل سايىن ءبىر تۇزەتۋ ەنگىزىپ جاتىر. حالقىنىڭ ساۋاتسىزدانعانىن تەك لاتىن ءالىپبيىنىڭ سالدارىنان عانا ەمەس، وعان كوشۋ رەفورماسىنىڭ دۇرىس جۇرگىزىلمەۋىنەن، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلەلەردەن ىزدەگەن ءجون.

– اعىلشىن ءتىلىن قاي كلاستان باستاپ وتكەن دۇرىس دەپ ويلايسىز. سەبەبى، لاتىن ءالىپبيى ەنەتىن بولسا، 1 سىنىپ وقۋشىسىنا لاتىن گرافيكاسىنداعى قازاق ءتىلى مەن اعىلشىن ءتىلىن قاتار وقۋى شاتاسۋشىلىققا اكەلىپ سوقپاي ما؟ سەبەبى، قازاق تىلىندەگى ا دىبىسىن اعىلشىنشا "ەي" دەپ وقىپ، ۇيرەنىپ كەتپەي مە؟

– لاتىن الىپبيىنە كوشۋ – اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋدى جەڭىلدەتپەسە، قيىنداتپايتىنى انىق. سەبەبى، بىردەي گرافيكا اعىلشىن ءتىلىن تەز يگەرۋگە جاردەمدەسەدى. ورىس ءتىلىن ۇيرەنگەن بالا بىردەي كيريلل گرافيكاسى بولسا دا، ارىپتەردى شاتاستىرمايدى عوي. دەمەك، بۇل ورىنسىز قاۋىپ...

– لاتىن ءتىلىن كانوندىق ءتىل دەيدى. ياعني، ءدىني كىتاپتار مەن ءدىني زاڭدىلىقتار جازىلعان ءتىل. اراب ءتىلى دە كانوندىق ءتىل. قۇران تۇسكەن. ەۆرەي ءتىلى دە كانوندىق ءتىل. تالمۋد تۇسكەن. لاتىن تىلىنە ءوتۋ حريستياندانۋدىڭ ءبىر ءتۇرى ەمەس پە؟

– ورىنسىز كۇمان. سەبەبى، قانشا جىلدان بەرى لاتىن گرافيكاسىن قابىلداعان تۇركيا، وزبەكستان، ءازىربايجان سىندى مەملەكەتتەردىڭ تەك وسى لاتىن الىپبەسىنىڭ كەسىرىنەن حريستياندانىپ بارا جاتىر دەگەن دەرەك جوق.

– 12 جىلدىق مەكتەپ سيستەماسى بىزگە كەرەك پە؟ بۇل لاتىن جازۋىن ۇيرەنۋ ءۇشىن قوسىپ جاتىر ما؟ مەديتسينادا لاتىن ءتىلىن ۇيرەنۋ ءۇشىن 1 جىل وقيدى ەكەن. سول سياقتى لاتىنعا ءوتۋ ءۇشىن 11 جىلدىق مەكتەپ 12 جىلدىققا اينالىپ جاتىر ما؟

 – لاتىن قارپىنە كوشۋدىڭ ورتا ءبىلىم جۇيەسىن 12 جىلدىققا كوشىرۋ رەفورماسىنا قاتىسى جوق. ال، مەديتسينالىق جوو-نا كەلسەك، لاتىنعا كوشسەك، قايتا ونداعى لاتىن ءتىلىن وقۋعا كەتەتىن ۋاقىتتى ۇنەمدەۋگە بولار ەدى. – 26 ارىپكە سىيعىزامىز دەپ قازاق تىلىنە ءتان ءا، ءو، ۇ، ءۇ، ڭ سەكىلدى دىبىستاردى رەفورمالاپ جىبەرگەن جوقسىزدار ما؟ بۇلاردى قالاي جازامىز؟ قالاي وقىلادى؟ وسىنى ءتۇسىندىرىپ جىبەرسەڭىز.

– سوڭعى كەزدەگى لاتىن تىلىنە قاتىستى قوعامدىق پىكىرلەردى سارالاپ شىقساڭىز ءبىر نارسە بەلگىلى بولادى. ول – ءتيىمدىسى 26 ءارىپ دەگەن پىكىر. ءتىپتى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتى دايارلاعان نۇسقانىڭ دا بىرەۋى  - 26 تاڭبادا دايىندالعان. ياعني، باستى ستاندارت - 26 تاڭبا. ەكىنشىدەن، ءبىز احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ ءالىپبيىن نەگىزگە الدىق. وندا 24 دىبىس بەرىلگەن. سوندىقتان، 24 دىبىس 26 تاڭباعا سيادى. ءتىپتى، ق.جۇبانوۆ جاساعان ءالىپبيدى الساڭىز وندا 19 دىبىس بەرىلگەن. ياعني، ەكىنشى بەلگىلى بولعانى، قازاق ءتىلىنىڭ دىبىستارى 26 تاڭباعا وڭاي سيادى. ۇشىنشىدەن، ءبىزدىڭ نۇسقادا تەك ءا، ءو، ءى، ءۇ دىبىستارى عانا جەكە تاڭبا ەتىپ بەرىلمەگەن. سەبەبى، بايتۇرسىنۇلى دا ءوز الىپبيىندە بۇل ءتورت دىبىستى سىڭار نەمەسە جاسىرىن داۋىستى دىبىستار رەتىندە اتايدى. ياعني، ء"ا" - ءنى "ا" دىبىسىنىڭ، ء"و" -ءنى "و" دىبىسىنىڭ، ء"ۇ" -ءنى "ۇ" دىبىسىنىڭ، ء"ى" -ءنى "ى" دىبىسىنىڭ سىڭارى ەتىپ كورسەتكەن. سوندىقتان، بۇل دىبىستارعا جەكە تاڭبا بەرگەنىمىز جوق. ا مەن ءا، و مەن ءو، ى مەن ءى، ۇ مەن ءۇ ءبىر تاڭبامەن بەلگىلەندى. ولاردى ءسوز ىشىندە ۇندەستىك زاڭى ارقىلى انىقتايمىز. سەبەبى، ۇندەستىك زاڭىنا سايكەس جۋان دىبىستار جۋان دىبىستارمەن، جىڭىشكە دىبىستار تەك جىڭىشكە دىبىستارمەن قاتار كەلەدى. ال، ءا، ءى، ءۇ، ءو دىبىستارى قازاق ءتىلىنىڭ زاڭدىلىعىنا ساي ەشقاشان جۋان دىبىستارمەن قاتار كەلمەيدى. سوندىقتان، ولاردىڭ تاڭباسى ا، و، ۇ، ى دىبىستارىمەن ءبىر بولعانىمەن وڭاي ايىراسىز. تورتىنشىدەن، ەگەر ءسوز ىشىندە ك، گ، ە دىبىستارى كەزدەسەتىن بولسا، وسى دىبىستارعا جالعاناتىن بارلىق دىبىستار جىڭىشكە بولادى. سوعان سايكەس، وسى دىبىستار كەزدەسكەن سوزدە ا، O, Y, U ارىپتەرى اۆتوماتتى تۇردە ءا، ءو، ءى، ءۇ بولىپ وقىلادى. ال، بۇل ك، گ، ە دىبىستارى كەزدەسپەيتىن جەردە ءا، ءو، ءى، ءۇ كەزدەسىپ قالىپ جاتسا (ادەتتە بىرىككەن، كىرىككەن، كىرمە cوزدەر، جالقى ەسىمدەر ت.س.س.) العاشقى بۋىنعا دايەكشە (‘) قويامىز.

– ارمان، لاتىن قارىپىنە قازاقتىلدىلەر كوشەدى دەگەن نە ءسوز؟ وسىنداي دا وكىمەتتىك ۇستانىم بولادى ما ەكەن؟ بۇل دەگەن حالىقتى اشىقتان-اشىق ەكىگە ءبولۋ ەمەسە پە؟ كوز الدىڭىزعا ەلەستەتىڭىزشى: قازاقتىلدىلەر لاتىنشا جازىپ، لاتىن قارپىندە وقىپ جۇرەمىز. ورىستىلدىلەر سول باياعى كيريليتسادا قالا بەرەدى. تارازىنىڭ قاي باسى تارتىپ كەتۋى مۇمكىن؟

– مۇنىڭ قىزىق جەرى دە وسىندا. بىزدەر قازاق تىلدىلەر لاتىنعا كوشىپ كەتەتىن بولسا، 1C سەكىلدى بارلىق بۋحگالتەرلىك ەسەپ بەرۋ، SONO سەكىلدى سالىق تولەۋ باعدارلامالارى لاتىن تىلىندە جازىلىپ كەتكەن سوڭ، كەرىسىنشە بۇكىل مەكەمەلەر سول لاتىن الىپبيىندەگى قازاق تىلىنە وزدىگىنەن كوشىپ كەتەدى.

- بالاعا اعىلشىن ءتىلىن 1-كلاسcتان باستاپ وقىتۋ دەگەنگە قالاي قارايسىز؟

– ورتا عاسىرلاردا باتىس ەلدەرىندەگى اريستوكراتتار ءوز بالالارىن تاربيەلەۋ مەن بىرنەشە شەت تىلدەرىن ۇيرەتۋدى ەرتە جاستان قولعا العان.

- قانشاما وقۋلىقتار، قانشاما عىلىمي، ادەبي كىتاپتار بار. ءبارىن لاتىن جازۋىنا وتكەندە قالاي كوشىرەمىز؟

– نەگىزى ءبىز ارحيۆكە الاڭدايمىز. ماسەلەن، ۇلتتىق كىتاپحانانىڭ قورىندا مەنىڭ بىلۋىمشە، التى ميلليونعا جۋىق كىتاپ بار. التى ميلليون كىتاپتىڭ ءبارى قولدان-قولعا تۇسپەي وقىلادى دەگەنگە سەنۋ قيىن. ونىڭ قانشاسىنا كەڭەستىك سولاقاي ساياسات ىقپال ەتكەن. جاستارىمىزدى تاربيەلەيتىن ءبىرشاما بىرەن-ساران كلاسسيكتەرىمىزدىڭ شىعارمالارى بولماسا، كوبىنە ولاردى قىزىقتىراتىن ءوز ماماندىعىنا قاجەتتى دۇنيەلەر عانا. ويتكەنى، ول سول سالا بويىنشا، ءوز نانىن تاۋىپ جەيدى. ءارحيۆتى اۋدارۋ ماسەلەسىنە كەلەر بولساق، جاڭا  تەحنولوگيا دامىعان ۋاقىتتا ول كىتاپتاردى  سكانەرمەن تەز اۋدارا الاسىز. ماسەلە، جوعالىپ كەتپەۋدە ەمەس. ماسەلە، تۇتىنۋشىدا. كەز كەلگەن كيريلل قارپىنەن لاتىنعا ءبىر ساتتە اۋدارۋعا بولادى. ەگەر IT مامانىنا حابارلاسىپ،  «كىتاپتى قانشا ۋاقىتتا اۋداراسىڭ» دەپ سۇرار بولساڭىز، «5-10 مينۋتتا» دەپ جاۋاپ بەرەر ەدى.

- لاتىن جازۋىنا ءوتۋ ۇرپاقتى ماڭگۇرتتەندىرەدى دەگەنمەن كەلىسەسىز بە؟

– كەلىسپەيمىن.

- اتاڭىزدىڭ اتىن قالدىرۋدىڭ جاقسى امالىن تاپتىم دەپ ويلايسىز با؟

– دامىعان باتىس قوعامىندا Adidas, Benz, Maybach, Porsche, Nestle سىندى ءوز كاسىپتەرىندە جەتىستىككە جەتكەن تۇلعالاردىڭ تەگى برەندكە اينالۋ قالىپتى جاعداي. ارينە، بىزدە بۇل ماسەلەگە كوزقاراس ارقيلى. الايدا ات قالدىرۋ، ياكي ءوزىمدى ناسيحاتتاۋدان تۋعان وي دەپ ويلاساڭىز قاتتى قاتەلەسەسىز. لاتىن قارپىنە اۋىسۋ مەنىڭ جەكە باسىمنىڭ عانا شارۋاسى ەمەس، ەلباسى ايتقانداي جالپىحالىقتىق جۇمىس. قازاق حالقىنىڭ دا ءوزىنىڭ ءتول ءالىپبيى بولۋى ءتيىس. ماسەلەگە سول تۇرعىدان كەلگەن دۇرىس. 

- ءسىزدى ستيۆەن دجوبسقا ەلىكتەيدى دەيدى؟ راس پا؟ بۇل جەكە، تاقىرىپتان تىس سۇراق!؟

– جاقسىدان ۇيرەن – جاماننان جيرەن.

- قوعامدىق تالقى ءسىزدىڭ نۇسقاڭىزدى قالاي قابىلداپ جاتىر.

– وسى جىلدىڭ 24 قازانىنان باستاپ، الەۋمەتتىك جەلىدە جوبامىزدى تالقىلاۋعا ۇسىندىق. كۇنىنە بىرنەشە پىكىرلەر ايتىلىپ جاتىر. قولداۋشىلار وتە كوپ. قارسى پىكىر بىلدىرگەندەر دە بار. ونىڭ ءوزى عىلىمي پراكتيكاعا نەگىزدەلمەگەن ساۋالدار توڭىرەگىندە.

–  ناماز وقيسىز با؟

– ءدىني-سەنىم پرينتسيپتەرىن ۇستانۋ ءار ادامنىڭ جەكە ماسەلەسى.

– ارمان مىرزا! قازاق تىلىنىدە 42 ءارىپ بار. ونى 26 تاڭباعا قالاي سىيدىردىڭىزدار؟

– بۇل سۇراققا جوعارىدا جاۋاپ بەرىلدى.

– ارەكە! ح-تاڭباسى نە ءۇشىن كەرەك؟ ويلانىپ تابا الماي وتىرمىن ونىمەن كانداي سوزدەر جازىلادى ەكەن؟

– ح، V, F تاڭبالارى بىزگە بىرىنشىدەن، ماتەماتيكالىق، گەومەتريالىق جانە فيزيكالىق سىندى ناقتى عىلىمداردىڭ فورمۋلالارىن، ولشەم بىرلىكتەرىن تاڭبالاعاندا قاجەت. ەكىنشىدەن، Lexus, Texaco, Volvo, Ferrari سەكىلدى حالىقارالىق برەندتەردى جازعاندا قولدانامىز.

– "W" تاڭباسىمەن نەگە "ۋ" بەلگىلەنگەن. "ۋ"-دى "U" - تاڭبامەن بەلگىلەسەك بولمادى ما؟

– W تاڭباسىمەن ۋ ءارپىن بەلگىلەۋ حالىقارالىق تاجىريبەدە بار. مىسالى، اعىلشىننىڭ Watch, Wolf دەگەن سوزدەرىنىڭ ءبارى «ۋاتچ»، «ۋولف» بولىپ وقىلادى.  ال، U ءارپىن قازاقشا ءۇ/ۇ ارىپتەرىن تاڭبالاۋعا پايدالانامىز.

– ءسىزدىڭ الىپبيدە "ھ" دىبىس نەگە جوق. ونى "ح" دىبىسىمەن بەرگەنسىز بە؟ قاھارمان، ايداھار، گاۋھار، جاۋھار دەگەن سوزدەردى قالاي جازامىز؟

– ھ دىبىسى قازاق تىلىندە ءسىز جازعانداي قازاققا ءسىڭىسىپ كەتكەن كىرمە سوزدەردىڭ ىشىندە عانا كەزدەسەدى. سوندىقتان، وعان ارنايى ءارىپ ارناماي، كيريلل قارپىندەگى ح (لاتىنشا ھ) ارپىمەن بەرەمىز. مىسالى، Kaharman, aidahar, Gawhar, Jawhar.

– قازاقتىڭ ءتول ارىپتەرىن ناقتىلاپ ەنگىزۋ كەرەك. ۇسىنىلىپ وتىرعان "ا" مەن ء"ا"، "و" مەن ء"و"، "ى" مەن ء"ى"، "ۇ مەن ء"ۇ" ارىپتەرىن ءبىر تاڭبامەن بەلگىلەۋ حالىقتى شاتاستىرادى.

– بۇعان قاتىستى جاۋاپتى جوعارىدا جازدىم.

– نەگە "ك" ءارپىن "س" دەپ بەرگەنسىز. بولاتبەك.

– "ك" ءارپىنىڭ "س" بولىپ تاڭبالانۋى الەمدىك تاجىريبەدە بار. مىسالى، اعىلشىن ءتىلىنىڭ وزىندە «س» ءارپى «س» بولىپ تەك، ە، ۋ، ءى داۋىستى دىبىستارىنىڭ الدىندا كەلگەندە عانا قولدانىلادى. قالعان كەزدىڭ بارىندە «ك» بولىپ وقىلادى. سوسا-cola, cat, close, ت.ب.

– ءسىزدىڭ ءالىپبي بويىنشا جىڭىشكە بۋىندارعا دايەكشە بەرەدى ەكەنبىز. ياعني، (') تاڭباسىن. دايەكشە كوپ بولىپ كەتپەي مە؟ شولپان!

– بۇل سۇراققا دا جاۋاپ بەرگەم. قىسقاشا قايتالار بولسام، ەگەر ءسوز ىشىندە ك، گ، ە دىبىستارى كەزدەسەتىن بولسا، وسى دىبىستارعا جالعاناتىن بارلىق دىبىستار جىڭىشكە بولادى. سوعان سايكەس، وسى دىبىستار كەزدەسكەن سوزدە ا، O, Y, U ارىپتەرى اۆتوماتتى تۇردە ءا، ءو، ءى، ءۇ بولىپ وقىلادى. ال، بۇل ك، گ، ە دىبىستارى كەزدەسپەيتىن جەردە ءا، ءو، ءى، ءۇ كەزدەسىپ قالىپ جاتسا (ادەتتە بىرىككەن، كىرىككەن، كىرمە cوزدەر، جالقى ەسىمدەر ت.س.س.) العاشقى بۋىنعا عانا دايەكشە (‘) قويامىز.

– شش دىبىسى قايدا؟ اششى، تۇششى سوزدەرىن قالاي جازادى ەكەنسڭدەر؟ ))

– شش دىبىسى – قازاق ءتىلىنىڭ ءتول الىپبيىنە «بوتەن» بولعاندىقتان ءتۇسىپ قالدى. ال، ءسىز ايتقان سوزدەر قازاق تىلىندە ساۋساقپەن سانارلىق. سوندىقتان،  ashy, tushy بولىپ جازىلادى. قالاي وقىلاتىنى ترانسكريپتسيادا انىق جازىلادى. ەكى ءسوز بولعاندىقتان جاتتاپ الامىز.

– ءCىزدىڭ نۇسقاڭىز بويىنشا soz, دەپ جازدىم. مۇنى cوز دەپ وقىپ جۇرمەيمىز بە؟ دايەكشە قاي جاعىندا تۇرادى. "So'z" دە مە "soz'" - دە ما؟ ەركەبۇلان ب.ق

– ەركەبۇلان، ءسوز – «soz’» بولىپ جازىلادى.

(جالعاسى بار)

«Abai.kz»