ۋكراينا سىرتقى ىستەر ءمينيسترى دميتري كۋلەبا كەشە، 23 شىلدەدە قىتاي ديپلوماتياسىنىڭ باسشىسى ۆان ءينىڭ شاقىرۋىمەن بەيجىڭگە ءتورت كۇندىك ساپارمەن كەلدى.

كيەۆتىڭ باتىسپەن قارىم-قاتىناسىنا اۋەستەنىپ، قىتايدى اشىقتان-اشىق «كوزىنە دە ىلمەدى». سەبەبى بۇل ۋكراينا ءسىم باسشىسىنىڭ قحر-عا العاشقى ساپارى. ۋكراينانىڭ وسىنداي جوعارى لاۋازىمدى رەسمي ادامىنىڭ ۆلاديمير زەلەنسكي اكىمشىلىگىن قۇرعاننان بەرگى العاشقى رەت جولى ءتۇسۋى.

كۋلەبا بەيجىڭدە. بىراق ۋكراينا قىتايلىق تالاپقا كوندىگۋگە ءتيىس
كيەۆتىڭ بۇعان دەيىن بار نازارىن باتىسپەن، ەڭ الدىمەن اقش-پەن قارىم-قاتىناسقا باسى ءبۇتىن اۋدارىپ، قىتايدى مۇلدەم ەلەمەدى. ال ەندى بەيجىڭگە شەكەسىنەن شىكىرەيە قاراپ ءتۇرلى تالاپتار قويادى. بىراق كيەۆتىك ساياساتتىڭ تارقاتىلعان ءجىبىڭ ءبىر ۇشتىعى شىن مانىندە شىعىسقا كەلىپ تىرەلەدى. ۋكراينا باتىسقا قانشا باۋىرىنا كىرە جەردەن جالپاقتاعانىمەن ءبارى ءبىر قىتاي كەرەك. ويتكەنى، رەسەيمەن قارىم-قاتىناستى شەكتەۋگە، اگرەسسيانى توقتاتۋ ءۇشىن وعان قىسىم كورسەتۋگە جانە ت.ب. قىتاي عانا ەشكىمگە جالتقتاماي، حالىقارالىق ءتۇرلى زاڭدىلىقتاردى العا تارتپاي، بىردەن بەل شەشە كىرىسە الادى.

ال ەكى ەل اراسىنداعى قارىم-قاتىناس مۇلدە باسقاشا بولعان كەزدەر بولدى عوي. 2009-2014 جىلدار ارالىعىندا ۋكراينا قىتايعا قارۋ-جاراق جەتكىزۋ بويىنشا ءۇشىنشى ەل بولدى. سەبەبى كيەۆ قىتايلىق اسكەري ۇشاقتارعا ارنالعان قوزعالتقىشتاردى تۇراقتى جەتكىزىپ وتىردى. 2019 جىلى ۋكراينا تاۋەلسىزدىگىنىڭ تاريحىندا العاش رەت كيەۆتىڭ باستى ساۋدا سەرىكتەسى رەسەي مەن ەۋروپالىق ەلدەردى اينالىپ وتكەن ءدال وسى قىتاي بولدى.

قىتايدىڭ رەسمي شەنەۋنىكتەرى بۇدان ءارى دامۋعا قىزىعۋشىلىق بىلدىرگەن وسى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان قارىم-قاتىناستاردىڭ بەتبۇرىس نۇكتەسى 2019 جىلعى 28 تامىزدا اقش پرەزيدەنتىنىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى كەڭەسشىسى دجون بولتون كيەۆكە كەلىپ، قىتايلىق Skyrizon Aircraft جانە XinweiGroup توپتارىنىڭ «موتور-سيچ» زاۋىتى اكتسيالارىنىڭ 50% -دان استامىن ساتىپ الۋىن ۆلاديمير زەلەنسكيگە بۇعاتتاتقاننان كەيىن سايابىرسىدى.

كيەۆ قىتايلىق اسكەري ۇشاقتارعا ارنالعان قوزعالتقىشتاردى تۇراقتى جەتكىزىپ وتىردى.

امەريكاندىقتار ول «قىتايدىڭ اسكەري-ونەركاسىپتىك الەۋەتىن ەداۋىر ارتتىرا الادى» دەپ ەسەپتەپ، قحر اسكەري كۇشەيۋىن قالمادى. قىتايمەن ەكى اراداعى اسكەري-ونەركاسىپتىك اراقاتىناستىڭ بۇزىلۋىن كيەۆ پەن ۆاشينگتوننىڭ قاۋىپسىزدىك پەن قورعانىس سالاسىنداعى، سونداي-اق قارۋلى كۇشتەر مەن ۋكراينانىڭ قورعانىس ونەركاسىبىن رەفورمالاۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىعىن تەرەڭدەتۋ ماسەلەلەرىمەن بايلانىستىرعان ۋاجگە اينالدىردى.

نەگە ەكەنى بەلگىسىز 2022 جىلى، رەسەي اگرەسسياسى باستالعاننان كەيىن، ۋكراينا پارلامەنتىندە تايۆان زاڭ شىعارۋشىلارىمەن ىنتىماقتاستىق جاساۋ توبىنىڭ قۇرىلۋى ماڭىزدى مانگە يە بولدى. بۇعان قىتايدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى بەيجىڭدەگى ۋكرايندىق ديپلوماتتارعا نارازىلىق ءبىلدىرىپ، وعان جاۋاپ رەتىندە رادانىڭ سىرتقى ىستەر جونىندەگى كوميتەتىنىڭ توراعاسى جانە تايۆانمەن ىنتىماقتاستىق توبىنىڭ جەتەكشى مۇشەسى الەكساندر مەرەجكو قىتاي «شەتەلدىك پارلامەنتتىڭ نە ىستەۋى كەرەكتىگىن ايتۋعا تىرىسۋدا» دەپ مالىمدەدى. قىتاي ىشىنە دىق ساقتاپ قالدى.

بىزدىڭشە، كيەۆتىڭ پەكينمەن قارىم-قاتىناسىن توقتاتۋى ۆلاديمير زەلەنسكي اكىمشىلىگىنىڭ ەڭ ۇلكەن قاتەلىكتەرىنىڭ ءبىرى بولدى دەگىمىز كەلەدى. ءيا، وعان قىسىم كورسەتىلدى، ءيا، باتىستى ماڭىزدىراق دەپ ويلايتىن جاعدايلار بولدى - بىراق ءبارىبىر، بىراق ءبارىبىر ول بۇل قادامعا بارماۋى كەرەك ەدى. وسىلايشا، ۋكراينادا قىتايدىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزى جەتە باعالانبادى. جاھاندىق وڭتۇستىكتەگى بىرقاتار ءىرى ويىنشىلاردىڭ، ءتىپتى قازاقستان مەن وزبەكستاننىڭ دا ستراتەگيالىق ماڭىزىن قوسىپ، بار كۇشىن «باتىس باعىتىنا» جۇمساۋى ءبىر جاقتىلىق ەدى.

زەلەنسكي قاتەلەستى. بىراق مۇنى وتە كەش ءتۇسىندى. ياعني، ءار نارنەسى ءوز اتتارىمەن اتايتىن بولساق، ونىڭ ساياساتتاعى ەڭ ەلەۋلى قاتەلىكتەردىڭ ءبىرى - «بارلىق جۇمىرتقالاردى ءبىر سەبەتكە سالۋشىلىعى» بولدى. ال ەندى، وسى «ءار سەبەتكە جۇمىرتقالاردى ءبولىپ سالۋشىلىق» زەلەنسكي ساياساتىندا جىبەرىلگەن كەمشىلىكتەردى تەز ارادا تۇزەتۋگە تىرىسۋشىلىق بولىپ تابىلادى.
الدا ارتى ويلاستىرىلعان دميتري كۋلەبانىڭ بەيجىڭگە ساپارى وسى جولى ناتيجەسىز اياقتالادى دەگەندى بىلدىرە مە؟ رەسمي بەيجىڭ سوڭعى ايلاردا رەسەيمەن قارىم-قاتىناستى بىرقاتار سەبەپتەرگە بايلانىستى «سالقىنداتىپ» وتىرعانى باستى كوزىرگە اينالماقشى. بىراق قانداي دا ءبىر وقىس وقيعا ورىن الىپ قالادى دەپ كۇتۋدىڭ دە ەش قاجەتى جوق.

ەڭ الدىمەن، قىتاي باسشىلىعى ۋكراينا قاقتىعىسى بويىنشا ءوز ۇستانىمى بويىنشا كەكىلدىلەردى ساياسي جاعىنان وزىنە ىنتىق ەتە باستادى. سونىمەن جۇمىرتقا سالاتىن جاڭا ساياسي سەبەتتەن نە كۇتۋگە بولاتىندىعىن جۋىق ارادا ءبىلۋىمىز عانا قالدى.

Abai.kz