اقىن اقبەرەن ەلگەزەك قارا سوزگە دە قالام تارتىپ ءجۇر. بۇرىنىراقتا «بولماعان بالالىق شاق» اتتى پروزالىق شىعارماسى جارىق كورگەن ەدى.

اقىن ءوزىنىڭ فەيسبۋك الەۋمەتتىك جەلىسىندەگى جەكە پاراقشاسىندا بالالىق شاقتان جادىندا قالعان ەستەلىكتەرىن جاڭعىرتىپ، «قايداعى-جايداعى ەسكە تۇسكەندە» تسيكلىمەن جاريالاپ كەلەدى.

تومەندە اقبەرەن ەلگەزەكتىڭ ءۇش جازباسىن ۇسىنىپ وتىرمىز.

Abai.kz

1-ءشى اڭگىمە

ءۇي مەن قورا-قوپسىنىڭ بىتپەيتىن باكۇن-شۇكىن شارۋالارىنان جالىققاندا، ايداربەك دەگەن اعام «جىلقى قارايمىن» دەگەن سىلتاۋمەن شولگە كەتەتىن. ءشول دەگەن شارتتى اتاۋ. ءبىزدىڭ اۋىلدان 100 شاقىرىمداي جەردەگى جىلقىشىلار قوسىن تىگەتىن جەر.

ماحوركاسىن وراپ، پەشتىڭ تۇبىندە كۇرك-كۇرك جوتەلىپ وتىرىپ، اعام شالدىڭ قاس-قاباعىن بىلاي باعاتىن ەدى.

- انا ءۇيىر دەيمىن دە... بوراندى تۇندەرى بالقاش جاققا ىعىپ كەتىپ، ەكى اياقتى قاسقىر مەن ءتۇز تاعىلارىنا جەم بولمادى ما ەكەن دەپ ويلاپ قويام... - دەيتىن. شال ونىسىن ەستىمەگەنسىپ، كىتابىن وقي بەرەتىن. اعام، ءبىرىنشى سناريادى ءساتسىز ۇشقانىن بايقايدى دا:

- انەۋكۇنى، ءتۇسىپحاننىڭ ەكى تايىن قاسقىر تارتىپ كەتىپ، شىعىنعا باتتى. ايعىرى ناشار بولدى ما، قاسقىر كوپ بولىپ، شاماسى جەتپەدى مە، وبال قىلىپتى، اكەڭ...

اقىن اقبەرەن ەلگەزەك قارا سوزگە دە قالام تارتىپ ءجۇر. بۇرىنىراقتا «بولماعان بالالىق شاق» اتتى پروزالىق شىعارماسى جارىق كورگەن ەدى.

اقىن ءوزىنىڭ فەيسبۋك الەۋمەتتىك جەلىسىندەگى جەكە پاراقشاسىندا بالالىق شاقتان جادىندا قالعان ەستەلىكتەرىن جاڭعىرتىپ، «قايداعى-جايداعى ەسكە تۇسكەندە» تسيكلىمەن جاريالاپ كەلەدى.

تومەندە اقبەرەن ەلگەزەكتىڭ ءۇش جازباسىن ۇسىنىپ وتىرمىز.

Abai.kz

1-ءشى اڭگىمە

ءۇي مەن قورا-قوپسىنىڭ بىتپەيتىن باكۇن-شۇكىن شارۋالارىنان جالىققاندا، ايداربەك دەگەن اعام «جىلقى قارايمىن» دەگەن سىلتاۋمەن شولگە كەتەتىن. ءشول دەگەن شارتتى اتاۋ. ءبىزدىڭ اۋىلدان 100 شاقىرىمداي جەردەگى جىلقىشىلار قوسىن تىگەتىن جەر.

ماحوركاسىن وراپ، پەشتىڭ تۇبىندە كۇرك-كۇرك جوتەلىپ وتىرىپ، اعام شالدىڭ قاس-قاباعىن بىلاي باعاتىن ەدى.

- انا ءۇيىر دەيمىن دە... بوراندى تۇندەرى بالقاش جاققا ىعىپ كەتىپ، ەكى اياقتى قاسقىر مەن ءتۇز تاعىلارىنا جەم بولمادى ما ەكەن دەپ ويلاپ قويام... - دەيتىن. شال ونىسىن ەستىمەگەنسىپ، كىتابىن وقي بەرەتىن. اعام، ءبىرىنشى سناريادى ءساتسىز ۇشقانىن بايقايدى دا:

- انەۋكۇنى، ءتۇسىپحاننىڭ ەكى تايىن قاسقىر تارتىپ كەتىپ، شىعىنعا باتتى. ايعىرى ناشار بولدى ما، قاسقىر كوپ بولىپ، شاماسى جەتپەدى مە، وبال قىلىپتى، اكەڭ...

شال ءمىز باقپايدى. تەك كوزىلدىرىگىنىڭ ۇستىنەن ءبىر قاراپ قويادى دا كىتابىنا ۇڭىلەدى. اتام اعامنىڭ دالا بەزەر ەكەنىن بىلەدى. بىلمەگەندە، ءوز بالاسى عوي! اعامنىڭ جىلقى اۋىلعا بارىپ، مىنا جالعاننان كىرلەگەن جانىن اق قار جانە اق اراقپەن تازارتقىسى كەلىپ وتىرعانىن ول شالەكەڭ بىلەتىن، بىلەتىن... جىلقى مالىنا دەگەن اسا ۇلكەن «الاڭداۋشىلىق» پيعىلداعى تاعى ءبىر ارەكەتىنە شال شىداماي:

- ءاي، بارعىڭ كەلسە، بارسايشى، قۇلاق ەتىمدى جەمەي. اتىڭدى سايلا دا، ءايدا كەت! تاڭەرتەڭ گاراجدان ەكى جارتى اراعىڭدى بەرەم. انا توكىشكە اپارىپ بەر. جىلقىعا قارايلاي ءجۇرسىن. بولدى، باسىمدى قاتىرماي، تىنىش وتىر! وي، دالابەزەر، كوكساۋ نەمە! – دەپ قولىنداعى كىتابىن تارس جاۋىپ، جاتىن بولمەسىنە كەتەتىن.

اعام، باقىتتان باسى اينالىپ، راحاتتانا-قۇمارلانا شىلىمىن تارتادى دا، سىرتقا شىعارعان كوك ءتۇتىننىڭ اراسىندا كۇلىمسىرەپ وتىرا بەرەتىن. قىس كەلسە، وسى. قىس كەلسە، اتىن ەرتتەپ، باعىتى – ايدالا، كەتىپ بارا جاتاتىن. جاي ەمەس، اندەتىپ كەتىپ بارا جاتاتىن-ەي!

ماعان وسى اعامنىڭ جىلقى اۋىلىنا باراتىن ساپارلارى سۇمدىق سيقىرلى، عالامات قىزىق كورىنەتىن. ول جاقتا باسقا ءبىر ءومىر بارداي، ول جاقتاعى ادامدار مۇلدە باسقا بولاتىنداي. ەرتەگىدەگىدەي!

جاڭاعى اڭگىمە بولعان كەزىندە، مەن 10 وقيمىن. ات جالىن تارتىپ مىنەتىن جاسقا كەلگەم. دەگەنمەن، سول شامبالاداي كورىنەتىن ءشول دەگەن مەكەنگە ءالى بارىپ كورمەپپىن. اعاما جاقىندادىم.

- اعا، مەن دە بارايىنشى... - سەن بە؟ - ءۇستىمدى ءتىنتي قارادى. - ءيا، مەن. بىلتىر، وسكەندە باراسىڭ دەپ ەدىڭىز عوي. مىنە، ءوستىم. - ۋاحاحاحااااحاحا! ءبىر جىلدا ءوسىپ كەتتىم دەيسىڭ بە؟ - ە، نەسى بار، ءوستىم! كەلەر جىلى مەكتەپ بىتىرەم عوي! بارايىنشى، اعا. - بوعىڭمەن قاتاسىڭ! اۋلاق ءجۇر، پالەڭنەن اۋلاق. - قاتپايمىن! قاتسام، قاتقان جەرىمدە تاستاپ كەتە بەرىڭىز – دەدىم قايسارلانىپ. - اتاڭ جىبەرمەيدى عوي، بوقمۇرىن-اۋ! - جىبەرمەسە، قاشىپ كەتەيىك - دەدىم، اعامدى قىلمىسقا يتەرمەلەپ. - وي، قوي، ەسىڭ دۇرىس پا! بار، ساباعىڭدى وقى. - ەرتەڭ جاڭا جىل عوي، قايداعى ساباق! كانيكۋل بىزدە. - ممم...بىلمەيمىن.

اتاما باردىم. اتاما باردىم دا، تاڭ قالدىم. ساققۇلاق شال ءبارىن ءبىلىپ، ەستىپ جاتقان ەكەن. ءاي، سابازىم-اي!

- بارعىڭ كەلسە بار. انا قارا قۇناندى ەرتتەپ، ءمىن. مىنانداي قىستا دالا كەزىپ كەلگەن بالا – جىگىت بوپ ورالادى. بار، اعاڭنان قالما! اعاڭ اككى عوي، ولتىرمەيدى – دەگەن سوڭعى سويلەمىن قاتتىراق، داۋىسىن بۇيرىق رەتىندە شىعارىپ ايتتى. اعام، جوتەلگەنىن تيا قويىپ، قۇلاعىن ءتۇرىپ وتىر ەكەن. انا بولمەدەن كەلگەن ماعان قۇرمەتپەن قاراي باستاعان سەكىلدى. - مالادەس!

تاڭ اتپاي ويانىپ الدىم. اعام تاستاپ كەتە مە دەگەن قورقىنىش ۇيىقتاتپاي قويدى. اتتارىمىزدى ەرتتەپ، جولعا شىقتىق.

ارقانىڭ ايازى قاتتى. – 40. دەمىمىزدەن مالاقايلارىمىز قىراۋ-قىراۋ بوپ كەلەمىز. بىراق، وكىنىپ كەلە جاتقانىمىز جوق. مەن اسىرەسە. الدىمدا كوز توياتىن كەڭىستىك اشىلىپ كەلەدى. ىشىمدە ەركىندىككە ماس بوپ كەلە جاتقان ءماز بىرەۋ بار. ايقايلاعىسى كەلەدى! قيقۋلاعىسى كەلەدى ونىڭ!

اۋىلداعى جىلى پەشتىڭ قاسىنداعى بالالارعا قاراعاندا مەنىڭ مىنا ءجۇرىسىم الدەقايدا عوي، الدەقايدا! سانام دا كەڭەيىپ، دەنەم دە شىمىرلانا باستاعانداي.

كۇيكەنتاي دەگەن تاۋ بار. تەگىندە كۇيگەنتاۋ بولۋ كەرەك. ەجەلگى جانارتاۋدىڭ ورنى. سول جەلگە كەلىپ جەتتىك.

- اتتاردىڭ بەلى شارشادى، دەمالدىرايىق – دەدى اعام. ايازدان قاۋقيىپ قالعان مەن، اتتان سىرعىپ ءتۇستىم. شالبارىم قاتىپ قالعان، جۇرگىزبەيدى. - وتىن جينا، وت جاعىپ، شاي ىشەمىز - دەدى اعام. - قايداعى شاي؟ - قازىر كورەسىڭ.

ماڭايدا وتىن دەيتىن وتىن جوق. توبىلعىنى سىرت-سىرت سىندىرىپ، وت تۇتاتتىق. اعام، ءبىر ۇڭگىرگە كىرىپ، كادىمگى شاۋگىم الىپ كەلدى. ءىشى تولعان سۋ. مەن اڭ-تاڭمىن.

- مىنا ۇڭگىردە ءومىرى قاتپايتىن اۋليە سۋ بار. جىلقى قارايتىن اعايىن وسى شاۋگىممەن شاي ءىشىپ، ءىشىن تازالاپ، قايتادان ۇڭگىرگە تىعىپ كەتەدى – دەدى. - قىزىق ەكەن...

اعام، قانجىعاعا بايلانعان دوربادان ەت الىپ شىقتى دا، كادىمگى قاردىڭ ۇستىنە جاپىراقتاپ تۇراي باستادى. قارنىم اشقانى ەندى سەزىلدى. ءبىر كەزدە، ءتوس قالتاسىنان سارىمساق (پياز، جۋا) الىپ شىقتى دا، ەكىگە ءبولدى. ءبىر بولىگىن ماعان ۇسىندى. مەن تىجىرىنىپ، «جەمەيمىن» دەدىم.

- سارىمساق جەمەسەڭ، قوسقا جەتە المايسىڭ، مىنا ايازدا – دەدى اعام، دەدى دە، ەكى جاپىراق ەتكە تۇز سەپتى دە اۋىزىنا سالدى. ارتىنشا ءداۋ سارىمساقتىڭ ءبىر بولىگىن قارش ەتكىزىپ، تىستەدى. كوزىنەن جاس شىققانشا شاينادى دەرسىڭ.

مەن دە ءسويتتىم. ءبىرشاما ۋاقىتتان سوڭ، دەنەم ءجىپسىپ، قىزا باستادى. مىنە، قىزىق. بۇرىن تۇماۋراتىپ، يتتەي بۇرالىپ جاتۋشى ەدىم. سارىمساقتىڭ پايداسىن سول كەزدەن باستاپ، بىلە باستادىم. ءالى كۇنگە دەيىن قىس بويى جەپ شىعام. جاس بالا ەمەسپىن، كورىنگەنمەن ءسۇيىسىپ جۇرەتىن)) ەسەسىنە، قىستىڭ كۇنىندە ساپ-ساۋ جۇرەسىڭ. اللا دەنساۋلىق بەرسىن!

جىلقى اۋىلعا دا جەتتىك. ول ەندى باسقا حيقايا.

اتام ايتقانداي، سول ساپاردان كەيىن مەن ەركەك بولۋدىڭ قانداي ەكەنىن سەزىپ-ءبىلدىم.

تۇزدە جۇرگەن ەركەكتىڭ تىنىس الۋى دا، قيمىل-ارەكەتى دە بولەك بولادى.

جىلاۋىق، بوركەمىك كۇي كەشەتىن ەركەك - ەركەك ەمەس. ناعىز ەركەكتىڭ قانداي بولۋى كەرەكتىگىن ماعان سول ساپار تۇسىندىرگەن ەدى.

ناعىز ەر - دالانىڭ قورعاۋشىسى! دالا مەن ءۇيدىڭ يەسى – اۋەلى جاراتۋشى بولسا، امانات قىلىپ ۇستايتىن ەر ازامات.

ناعىز ەر - تابيعاتتىڭ كەز كەلگەن ستيحياسىنا توتەپ بەرىپ قانا قويماي، ونى يگەرىپ الاتىنىنا مەنىڭ كوزىم سول كەزدە جەتكەن بولاتىن.

ال، جالپى ومىردە ناعىز ەردىڭ الدىندا الىنبايتىن اسۋ، قولى جەتپەيتىن بەلەس بولمايدى، جىگىتتەر!

2-ءشى اڭگىمە

ءبىزدىڭ ۇيدە شاريك دەگەن يت بولدى. ادام كورسە ابالاي بەرەتىن قاباعان ەدى. جەڭگەلەرىم قولىما شىلاپشىن ۇستاتىپ: «يتكە قۇيىپ كەل» دەپ جۇمساعاندا، مەن شاريكتىڭ الدىنداعى يتاياعىن تاياقپەن تۇرتكىلەپ تارتىپ، جۇعىندىنى قۇيا سالىپ كەرى يتەرە سالاتىنمىن.

ول مەنى بالاسىنىپ، ارس ەتەتىن دە، جۇعىندىنى سۇعىنا، ساقىلداتا ىشەتىن. مەن كەرى سەكىرىپ، كەيدە شالقامنان ءتۇسىپ، امالسىزدان كوزدەرىنە قارايتىنمىن.

كارى ءيتتىڭ كوزدەرى شۇڭىرەيگەن، اناۋ ەڭ تۇكپىرىندە كۇشىك كەزىنەن بەرى جازىلماعان جارا مەن اسا ءبىر قۋاتتى ىزا تۇراتىن-دى. ءتۇسى اق بولاتىن. اق ەمەس اۋ، بۇرىل ما دەرسىڭ. ءومىرى بايلانىپ تۇرعاندىقتان مويىنى قاتىپ قالعان ەدى. اياقتارى دا قىسقا بولاتىن. كۇنۇزاق سىرتتاعى ەسىككە وشپەلى جانارىمەن بىرەۋدى كۇتىپ، تەسىرەيىپ جاتاتىن.

ءبىر كۇنى شاريك بوسانىپ كەتتى. ءبىزدىڭ ۇيدەگىلەر شوكتىڭ شوعىنا بىجعىرىلىپ، ءبىرى قوراعا، ءبىرى ۇيگە جۇگىردى. ءبىرىن گاراجدىڭ توبەسىنەن بايقاپ قالعانىم ەسىمدە.

شاريك شاتىرداعىنى دا، قوراداعىنى دا ەلەمەي، شارباقتىڭ قۋىسىنان سىپ بەردى دە، وزەنگە قاراي تارتتى. وزەن ءبىزدىڭ قورانىڭ انەەەۋ جەرىندە جىلتىراپ اعىپ جاتاتىن. شوپتەردىڭ اراسىندا ارقاسى قىلاڭداپ سول جىلتىرعا كەتىپ بارا جاتىر.

ءار جەردەگى بلينداجدارىنان شىققان جۇرت ۇيگە جينالدى. ءبىرى: ەندى كەلمەيدى دەدى. ءبىرى: كارى عوي، جاقسى يت ولگەنىن كورسەتپەيدى دەدى. ءبىرى: قايتىپ كەلەدى ءالى، يت تويعان جەرىنە دەگەن بار دەپ سوقتى.

مەن سىرتقا شىعىپ شاريكتى ىزدەۋگە كەتتىم. الىستان سۇلباسىن كوزبەن تاۋىپ الدىم دا اڭدۋعا كوشتىم. وزەنگە ءتۇسىپ جاتىر ەكەن، بايعۇس جانۋار. راحاتتان كوزدەرى جۇمىلىپ-جۇمىلىپ كەتەدى، بەيشارانىڭ. سوسىن جاعاعا شىعىپ اپ، پىرىلداپ تۇرىپ سىلكىندى. كەرىلدى. سوسىن جاتتى. ماڭايدى شولا قاراپ، ماڭعازدانا جاتتى. ەسىنەدى. ەندى ونى ەشكىم ۇستاي المايدى. ونى شاريك تە، ءبىز دە بىلەمىز. شاريك ءوزىنىڭ قاباعان يت دەگەن اتاعىنا سەنەتىن. ءبىز دە ول شاتاعىنان سەسكەنەتىن ەك.

شاريك ءبىر تاۋلىك ەركىندىكتە ءجۇر. مەن قورانىڭ توبەسىنەن اتامنىڭ ءدۇربىسىن سالىپ، كۇنۇزاق ونىڭ بار ءىس-قيمىلىن باقىلايمىن: سۋعا ءتۇستى، قۇمعا اۋنادى ما، سەكىردى مە، تىشقان اۋلادى ما، ابدەن ەركىنسىدى. تاعدىرىنا نالىپ ۇلىدى. ءالى ءتىرى ەكەندىگىنە، ەركىندىگىنە جەتكەنىنە قۋانىپ ءۇردى دە.

ەرتەسىندە اۋىلدىڭ تۋ سىرتىندا ءتورت ءيتىن ەرتكەن ءبىر كىسى كەلە جاتتى. يتتەرى جاراعان، سەمىز، وڭكەي قۋاتتى ەكەن. ءبىر پالەنى ءىشىم سەزىپ، جۇرەگىم اۋىزىما تىعىلدى. ءمينوت ساناپ، الگى جولاۋشى مەن ونىڭ يتتەرى شاريك شال جاتقان جەرگە تاقاپ كەلەدى. ارا قاشىقتىق وتە تەز، قاتتى جىلدام قىسقارىپ كەلەدى.

مىنە، الگىنىڭ يتتەرى شاريكتى كوردى. كوردى دە تۋرا ۇمتىلدى. مەن قولىما ىلىنگەن ايىردى الا سالا وزەنگە جانۇشىرا بەزىلدەدىم. الىستان شاڭ كورىپ كەلەم. ايقايلاپ كەلەم. كوزىمنىڭ الدى جاس پارلاپ، ويبايلاپ كەلەم. اياعىم جۇرە قويسايشى، مۇندايدا!

الاپاي-تالاپاي بوپ جاتىر. الگى كىسى: ءاي، قايت، ءۇي، قايت دەپ يتتەرىن قامشىسىمەن ساباپ ءجۇر ەكەن. ابدەن قۇتىرعان الگى اۋمەسەر يتتەر قويمايدى، قۇمارلانىپ العان. شاريكتى ارمانسىز تالاپ، اياۋسىز كەرىپ جاتىر. جىلاپ كەلەم. جەتە الماي كەلەم عوي يت بولىپ!!! شاريكتىڭ ۇرەيلەنە قىڭسىلىعان داۋىسىن اڭداپ كەلەم. جالماۋىز يتتەردى قارعاپ كەلەم.

ۇلگىرمەدىم. الگى كىسى يتتەرىن الىپ كەتتى. مەن وعان بىردەڭە دەپ ايقايلاعانىم ەسىمدە. الگى كىسىنىڭ ەكى قولىن جايعانى ەسىمدە. سوسىن... سوسىن شالاجانسار شاريك جادىمدا. ول ەشتەڭە تۇسىنبەي جاتىر. ول تۇسىنبەدى ەشتەڭە. ءتۇسىنىپ تە ۇلگىرگەن جوق. اۋىزىن اشتى دا...

*** ...ول ەركىندىككە ۇيرەنبەگەن ەدى.

3-ءشى اڭگىمە

كۇز كەزى بولاتىن. جاسىم 6-دا ەدى. انام ەكىنشى رەت تۇرمىس قۇرىپ، باسقا ۇيگە كوشىپ كەتكەن، اعام قايتىس بولعان ۋاقىت. جالعىز اپايىم – مارجان تالدىقورعاندا ۋچيليششەدە وقىپ جۇرگەن. مەن ۇرجارداعى ناعاشى اجەمنىڭ قولىندا تۇرامىن.

كوڭىلسىز ءبىر كەزدەر ەدى. ومىردەگى ەڭ جاقىن ادامدارىمنىڭ بارلىعى الىستا. ءبىرى – و دۇنيەدە، ەكەۋى مەن بارا المايتىن ايماقتا.

سول ءبىر كۇن ءالى ەسىمنەن كەتپەيدى. ءبىر كۇنى تالدىقورعاننان اپايىم كەلدى. مەرەكە كۇندەرى بولۋ كەرەك، دەمالىسقا كەلگەن ەكەن. اكەيدەن قالعان ەكەۋمىز عانا، كورىسىپ، كوزايىم بوپ، مارە-سارە بولدىق تا قالدىق.

مەن اپايىمنىڭ جانىنان قالمايمىن. قايدا بارسا دا، ەرىپ الام. قۇشاعىنا تىعىلام، ايتقان ءار سوزىنە قۇنىعىپ، تويمايمىن. بۇل قاندى قويسايشى! جىبەرمەيدى ەكەن عوي. ءار قيمىلىن ءجىتى باقىلاپ، تۇرىنە دە قۇمارىم قانار ەمەس. جالعىز قورعانىم دا وسى اپايىم ەدى، قايتەيىن.

سول كۇندەرى ۋاقىت داريعانىڭ ۇشقىر بولعانى-اي! اپايىممەن وتكەن ءاربىر زۋىلداق ءسات - مەنى تاعى دا جالعىزدىقپەن بەتپە-بەت قالاتىن بولاشاققا قاتىگەزدىكپەن سۇيرەپ، جاقىنداتىپ الىپ كەلە جاتىر ەدى.

جالعىز تۋىسىڭمەن ساعىنىسىپ قاۋىشقان ءتاتتى مەزەتتەر كەلمەسكە كەتتى. كوزدە جاستىڭ العاشقى اششى دىمقىلى مەن يەكتە كەمسەڭنىڭ العاشقى ءدىرىلى پايدا بولا باستايتىن ۋاقىت تا جەتىپ كەلدى.

مەن ول كەزدە مىقتى پسيحولوگ بولىپ العام. ۇلكەندەردىڭ مەنى قالاي الداعىسى كەلىپ تۇرعانىن، نەنى مەنەن جاسىرعىسى كەلەتىنىن، نە ويلاپ، نە قويعانىن بەسكە ءبىلىپ، كوكەيىم سايراپ تۇراتىن عوي!

قىسقاسى، اپايىم مەن ۇيىقتاپ جاتقان كەزدە، تاڭعى اۆتوبۋسپەن وقۋىنا تارتىپ كەتپەك بولدى. تاپقان ەكەن، الدانىپ قالا سالاتىن بالانى! ونىڭ ءوزى سارى بالا بولسا)))

ءتۇنى بويى ۇيىقتامادىم. اپايىمنىڭ باۋىرىنا تىعىلا ءتۇسىپ، قيماستىقپەن قۇشاقتاپ شىقتىم.

تاڭەرتەڭ اپايىم تەز-تەز جينالىپ، ۇيدەن شىعىپ كەتتى. ءبارىن ايدان انىق ءبىلىپ جاتىرمىن. امالىم جوق. ۇلكەندەرگە نە دەپ ايتاسىڭ؟ ولاردىڭ ءوز شارۋالارى بار. سەنىڭ ساعىنىشىڭ، سەنىڭ بالالىق قاجەتتىلىكتەرىن ولارعا كەرەك پە ەدى؟! سەن ەرىككەن بالاسىڭ، ال، ولاردى ۇلكەن شارۋالار كۇتىپ تۇر!

ەسىك اقىرىن جابىلدى. اۋلادا كۇبىرلەسكەن بىرەۋ (ناعاشى اعام بولۋ كەرەك) مارجاندى شىعارىپ سالىپ تۇردى. كەتتى.

مەن كورپەنىڭ استىندا العاشقى جاسىمدى توگىپ الدىم. سوسىن...
سوسىن مەن قۇدايعا جالبارىندىم. ءماتىنى ءالى ەسىمدە. دۇعام: «قۇداي، ەگەر مەنى ەستىپ تۇرساڭىز، اپايىمدى ۇيگە قايتادان الىپ كەلىڭىزشى! ول كەتسە، مەن جىلايمىن. ماعان مارجانسىز وتە جامان!» - دەگەن سوزدەردەن تۇرعان بولاتىن.

ءۇش ساعاتتان سوڭ اپايىم مىنگەن اۆتوبۋس جول ورتادا بۇزىلىپ، قۇدايدان تىلەپ العان مارجانىم ۇيگە قايتىپ كەلدى. ءسويتىپ، تاعى ءبىر كۇن قاسىمدا بولدى.

سول كۇننەن باستاپ مەن قۇدايدىڭ مەيىرىمىنە، جاراتقاننىڭ پەندەسىنىڭ دۇعاسىن قابىل ەتەتىنىنە كوزىم دە جۇرەگىم دە انىق جەتكەن ەدى. سودان بەرى مەن اناما دا، اپايىما دا ءۇمىت ارتىپ، ولاردى توسۋدى دوعارعان ەدىم.

سول كۇننەن باستاپ مەنىڭ جالعىز قورعانىم، جالعىز پانام – تەك جاراتقان اللام بولدى. وسى كۇنگە دەيىن. ەرتەڭ دە سولاي بولارى حاق! مەن سول كۇننەن باستاپ، كەز كەلگەن پەندە قۇدىرەتى شەكسىز، مەيىرىمى شەكسىز جاراتۋشىنىڭ نازارىندا بولاتىنىن ۇعىنعام ەدىم.

***
بۇل وقيعا 1986 جىلى بولعان ەدى. ارادا 26 جىل وتكەن. اپايىم مارجاننىڭ تۋعان كۇنىندە ۇيىندە جينالدىق. انام بار. مارجاننىڭ قىزى بار. جەزدەم بار. جانە ولاردىڭ كەلىندەرى بار.

سودان اركىم تىلەك ايتىپ جاتىر دەگەندەي. كەزەك ماعان كەلگەندە، مەن مارجاننان سۇرادىم:
- مارجان، سەن 86 جىلى ۇرجارعا كۇزدە دەمالىسقا كەلگەنىڭ ەسىڭدە مە – دەدىم.
- بىلمەيمىن، شالا-پۇلا بىردەڭە ەسىمدە بار – دەپ جاۋاپ بەردى.
- ناقتىراق ەسىڭە ءتۇسىرۋ ءۇشىن بىلاي سۇرايىن: سول كەلگەنىڭدە، تالدىقورعانعا قايتىپ بارا جاتقاندا اۆتوبۋس سىنىپ، ۇيگە ورالىپ ەدىڭ عوي. تاعى ءبىر كۇن بولىپ، قايتتىڭ. سولاي ما؟
- ا، ءيا، ءيا! تۋرا سولاي بولعان!
- محم...
- ءۇيباي، ول سەنىڭ ەسىڭدە قالاي ساقتالىپ قاپ ءجۇر! - دەپ اپايىم اڭ-تاڭ بولدى
- قالاي ەسىمدە ساقتالماسىن، سەنى تالدىقورعانعا وقۋ جىبەرمەگەن مەن بولاتىنمىن...
- قالاي؟
- قۇدايدان تىلەدىم.

سوسىن جوعارىداعى اڭگىمەنى ايتىپ بەردىم. سولقىلداپ جىلاعان مارجاندى سول كۇنى ارەڭ جۇباتىپ العان ەدىك...

P.S.

كىشكەنتاي «ليريكالىق» شەگىنىس جاساپ كەتپەسەم، بولمايىن دەپ تۇر، كەشىرەسىزدەر...

ولەڭنىڭ استارىن تۇسىنبەيتىن كەيبىر بىلگىشتەر مەنىڭ «ماما» اتتى جىرىمداعى:
اكەم – ءتاڭىر، ءوزىڭ – ۇمايسىڭ، ماما،
ال، مەن – قۇدايدىڭ بالاسىمىن.
سەن ءبارىبىر ماعان ۇنايسىڭ، ماما،
كوزىمدەگى قاراشىعىم..! - دەگەن جولدارىما ولەردەي شۇيلىگەدى.

ءتىپتى «ول ءوزىن يسا ءماسىح!» - دەپ ايتىپ ءجۇر دەپ سوعاتىنىن ايتسايشى! و، توبا!
«قۇدايدان ادام قالاي تۋادى، ونىڭ بالاسى بولا ما! پاتشاعار نەمە!» - دەپ دىنگە اپارىپ بىراق تىرەيدى.

قۇدايدان باسقا پاناڭ بولماسا، كىمگە بارىپ جۇگىنەسىڭ. ايتۋعا ءبارى وڭاي.
كەيدە كەيبىر دۇنيەلەر سونشالىق قاراپايىم ءھام سونشالىق كۇردەلى بولادى.

ونى ەندى كىمگە بارىپ، قولىڭدى سەرمەپ، ءتۇسىنىدىرىپ جاتاسىڭ؟..

ەگەر ءار ولەڭنىڭ قانداي جاعدايدا، قانداي اتموسفەرادا جازىلعانىن ءتۇسىندىرىپ وتىرسا، اقىننىڭ باسقا شارۋاعا ۋاقىتى قالماس ەدى عوي.

ءجا، رەتى كەلگەن سوڭ، ايتىپ قالىپ جاتقانىمىز عوي.

شىن تىلەگەنگە اللانىڭ جاردەمى تەز كەلەدى. بارىمىزگە اللانىڭ قامقورلىعىندا عۇمىر كەشۋگە جازسىن، اعايىن!

Abai.kz