تاجىكستان، قىرعىزستان جانە وزبەكستان ديپلوماتيالىق ارنالار ارقىلى رەسەيگە نارازىلىق ءبىلدىرىپ جاتىر. نەگە دەيسىز عوي، اتالعان ەلدەردىڭ ازاماتتارىنا (ەڭبەك ميگرانتتارى) قاتىستى كرەمل جۇرگىزىپ وتىرعان ساياساتقا! بۇل تۋرالى Mezgil.kz اقپاراتتىق پورتالى جازدى. 

رەسەي بيلىگى، سونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك دۋما وا ەلدەرىنەن، سونىڭ ىشىندە تاجىكستان، قىرعىزستان مەن وزبەكستاننان بارىپ جۇمىس جاساپ جاتقان ەڭبەك ميگرانتتارىنا قاتىستى جاڭا زاڭدار قابىلداپ، تالاپتاردى كۇشەيتۋدە. سونىڭ ىشىندە، ورىس ءتىلى مەن تاريحىن ءبىلۋ، ەمتيحان تاپسىرۋ، رەسەي اۋماعىنان وتباسى مۇشەلەرىن اكەلمەۋ ت.ب. شەكتەۋلەر مەن رف كۇشتىك قۇرىلىمدارى تاراپىنان رەسەيدە جۇرگەن ميگرانتتاردى ءجون-جوسىقسىز تەرگەپ-تەكسەرۋ سەكىلدى شارالار قابىلدانۋدا.

«بۇل ءوز كەزەگىندە وا ەلدەرى مەن رەسەي اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى سالقىنداتۋعا جانە رەسەيدىڭ ورتالىق ازياداعى ءرولىن ازايتۋعا، سونىڭ ىشىندە وا نازارىن قىتايعا، تۇركياعا جانە اقش-قا بۇرۋعا اكەلىپ سوعۋى دا ابدەن ىقتيمال. رەسەي پرەزيدەنتى پۋتين بۇل جەردە كرەملدىڭ تاريحي بايلانىستارىن بۇزىپ، كىناسىن مويىندامايدى»، - دەيدى تاشكەنتتىڭ رەسمي تۇلعالار.

راسىمەن دە، رەسەي تاياۋ بولاشاقتا ورتالىق ازيا ەلدەرىندەگى ەرەكشە رولىنەن مۇلدەم ايرىلۋى مۇمكىن. بۇعان سەبەپ: تاجىكستان، قىرعىزستان جانە وزبەكستان بيلىكتەرى رەسەيدەگى ءوز ازاماتتارىنا قارسى دۇشپاندىق ارەكۋەتتەر تۋرالى ءجيى مالىمدەپ كەلەدى.

«رەسەيدىڭ ساياساتى سىندارلى ەمەس، بۇنىڭ اقىر سوڭى ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن بايلانىستارىنىڭ شاپشاڭ وزگەرۋىنە باستاپ الىپ كەلەدى. پۋتين مەن كرەمل ءوز مىندەتتەمەلەرىن ورىندامايدى»، - دەيدى وزبەكستان ۇكىمەتىندەگىلەر.

«وسىعان دەيىن وزبەكستان پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى رەسەي بيلىگىنىڭ وزبەك ازاماتتارىنا قاتىستى سىندارلى ەمەس ارەكەتتەرىنە الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى. رەسەيدىڭ ساياساتى مۇلدەم رەپرەسسيۆتى جانە ادىلەتسىز دەپ ەسەپەتيدى. دۋشانبەدە دە كرەملدىڭ ساياساتىنا تەرىس كوزقاراس بار. تاجىكستان ەندى رەسەيگە باعدار ۇستانبايدى. ەندى ولار, قىتاي مەن تۇركياعا بەت بۇراتىن بولادى. ال انكارا قىرعىزستانمەن بايلانىستا رەسەيدى الماستىرا باستادى»، - دەپ جازادى «Union Turan» ساراپشىلارى.

وا-عا كىمدەر تالاسۋدا: قانداي جوبالار ىسكە اسىرىلۋدا؟

رەسەي بيلىگى ۋكرايناعا قارسى سوعىس باستاعاننان كەيىن، وركەنيەتتى الەم تاراپىنان شەتقاقپايعا تاپ كەلدى. دوگە-دوگە سانكتسيا، مايا-مايا شەكتەۋلەر رەسەيدىڭ تىكەلەي وزىنە عانا ەمەس، ونىڭ ورتالىق ازياداعى تامىرلارىنا دا ىقپال ەتە باستادى. وا-داعى ساياسي-ەكونوميكالىق ىقپالىنان بىرتە-بىرتە ايىرىلىپ كەلە جاتقان رەسەيدىڭ ورنىن باسۋعا قۇشتار ەلدەر دە از ەمەس. وا5+1 فورماتى بويىنشا ىقپالداستىق قاتىناستار جاساۋعا ۇمتىلعاندار قاتارىندا: اقش، قىتاي، تۇركيا، گەرمانيا، فرانتسيا، ەو، ءۇندىستان مەن پاكىستان ت.ب. بار.

ءبىز بۇگىن وسىلاردىڭ ىشىندەگى ەڭ اۋقىمدى دەگەن 2 جوباعا توقتالعاندى ءجون سانادىق. ولار:

«ءبىر جول – ءبىر بەلدەۋ»: رەسەيدىڭ ورتالىق ازياداعى السىرەگەن پوزيتسياسىن قىتاي باسۋى مۇمكىن دەگەن جولجام كوپ ايتىلادى. ول ءۇشىن قىتايدا دايىن ينسترۋمەنت تە جوق ەمەس. ول – قىتايدىڭ «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» جوباسى. بۇل جوبا 2013 جىلدان باستاپ جۇزەگە اسىرىلىپ كەلەدى جانە 2022 جىلى جوبا بيۋدجەتى 1 ترلن دوللار بولاتىنى ايتىلدى.

«جاھاندىق قاقپالار» ستراتەگياسى: ال ەۋروپالىق «جاھاندىق قاقپالار» ستراتەگياسى 2021 جىلى عانا ىسكە قوسىلدى جانە 2027 جىلعا قاراي ونىڭ بيۋدجەتى 300 ميلليارد دوللارعا دەيىن عانا جەتپەك.

«جاھاندىق قاقپا» دامۋشى ەلدەردەگى، اتاپ ايتقاندا تسيفرلىق تەحنولوگيالار، كليماتتىڭ وزگەرۋى جانە ەنەرگەتيكا، كولىك، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ جانە عىلىمي زەرتتەۋلەر سالاسىنداعى جوبالارعا ينۆەستيتسيالاۋدىڭ بەس باسىم باعىتىنا يە.

جوباعا باستاپقىدا 300 ميلليارد ەۋرو ءبولۋ جوسپارلانعان. افريكا ەلدەرى كورسەتىلگەن قاراجاتتىڭ جارتىسىن (150 ملرد ەۋرو) الۋى ءتيىس، بۇل تۋرالى 2022 جىلعى اقپاندا ەو مەن افريكا وداعىنىڭ ءسامميتى كەزىندە ايتىلدى. قالعان قاراجات ازيا، لاتىن امەريكاسى، كاريب باسسەينى، باتىس بالقان ەلدەرىندەگى جوبالار ءۇشىن جانە ۋكراينانى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن كوزدەلگەن.

قىتاي جانە ەۋروپالىق باستامالار كەشەندى ستراتەگيالىق دامۋ جوسپارلارى بولىپ تابىلىپ،، ونىڭ شەڭبەرىندە ينفراقۇرىلىمدىق-لوگيستيكالىق جوبالار وڭىرلەردى ىقپالداستىرۋدىڭ باعدارلامالىق باعىتتارىنىڭ ءبىر بولىگى بولىپ سانالادى.

Abai.kz